A:3 | Rei e ben des Compostéla |
A:7 | e de Murça, u gran ben |
A:10 | de mouros e nóssa fé |
A:11 | meteu i, e ar pobrou |
A:13 | muit' antigu', e que tolleu |
A:14 | a mouros Névl' e Xerez, |
A:16 | e Alcalá d' outra vez, |
A:17 | e que dos Romãos Rei |
A:18 | é per dereit' e Sennor |
A:20 | fez a honrr' e a loor |
A:25 | fezo cantares e sões, |
B:3 | há-o d' haver e de razôn assaz, |
B:4 | per que entenda e sábia dizer |
B:5 | o que entend' e de dizer lle praz, |
B:7 | E macar éu estas dúas non hei |
B:13 | E o que quéro é dizer loor |
B:16 | cousa que el fez; e por aquest' éu |
B:18 | e rógo-lle que me queira por séu |
B:19 | trobador e que queira méu trobar |
B:21 | dos miragres que ela fez; e ar |
B:23 | por outra dona, e cuid' a cobrar |
B:27 | e poi-lo gaannad' há, non lle fal, |
B:29 | querendo leixar ben e fazer mal, |
B:30 | ca per esto o pérd' e per al non. |
B:39 | en méus cantares e, se ll' aprouguér, |
B:41 | aos que ama; e queno soubér, |
1:4 | bẽeita e sagrada, |
1:6 | no séu reino e nos herdar |
1:11 | E porên quéro começar |
1:18 | e demais ta cunnada |
1:21 | E demais quéro-ll' enmentar |
1:23 | a Beleên e foi pousar |
1:26 | Jesú-Crist', e foi-o deitar, |
1:29 | no presév', e apousentar |
1:31 | E non ar quéro obridar |
1:34 | e “paz en térra dada”; |
1:40 | estranna e preçada. |
1:45 | do sepulcr' e guardada |
1:47 | foi e disse: “Coitada |
1:51 | E ar quéro-vos demostrar |
1:55 | séu Fill'; e pois alçada |
1:67 | fez Déus, e enssinada, |
1:71 | E, par Déus, non é de calar |
1:75 | deste mund' e juntada |
1:77 | e Reínna chamada, |
1:78 | Filla, Madr' e Crïada; |
1:79 | e porên nos dev' ajudar, |
2 | Esta é de como Santa María pareceu en Toledo a Sant' Alifonsso e déu-ll' ũa alva que trouxe de Paraíso, con que dissésse missa. |
2:3 | que sas graças e séus dões |
2:8 | e Afons' éra chamado, |
2:13 | en a loar noit' e día. |
2:16 | que sas graças e séus dões |
2:20 | e os séus bõos escritos |
2:26 | judéus e a heregía. |
2:32 | Santa Locai', e enquanto |
2:37 | achou mui fórt' e sen medo |
2:42 | a Virgen santa e salva |
2:43 | e, en dando-lla, lle disse: |
2:46 | houve dad' e tan fremoso, |
2:48 | sería e orgulloso |
2:61 | foi lógo mórt' e perdudo, |
3:4 | ll' imos falir e errar. |
3:9 | e no inférno entrou; |
3:18 | cono démo, e lla déu; |
3:19 | e fez-ll' en Déus descreer, |
3:26 | repentiu-s' e foi perdôn |
3:38 | chorou tant' e non fez al, |
3:44 | e déu-lla ant' o altar. |
4:7 | vidro, e un fillo séu |
4:11 | na escól'; e éra gréu |
4:15 | e d' aprender gran sabor |
4:17 | e por esto tal amor |
4:26 | e aos moços dand' ía |
4:28 | e vi' en un cález bél. |
4:35 | e enos braços tẽer |
4:43 | e déu-lle tal comüiôn |
4:47 | e en cas séu padr' entrou |
4:49 | e ele lle preguntou |
4:56 | e séu fill' entôn prendía, |
4:57 | e u o forn' arder viu |
4:58 | metê-o dentr' e choía |
4:59 | o forn', e mui mal faliu |
4:66 | e ena rúa saía; |
4:67 | e aqué a gente ven |
4:75 | Déus, séu fill', e sen falir |
4:76 | Azarí' e Misaél. |
4:79 | e preguntaron-ll' assí |
4:87 | e o meninno sen al |
4:89 | e o padre, que o mal |
5:3 | E desto vos quér' éu óra contar, segund' a letra diz, |
5:8 | e do démo que, por tentar, a cuidou vencer. |
5:11 | e, per quant' éu de séu feit' aprendí, foi de mui gran valor. |
5:13 | e servidor de Déus e de sa lei amador, |
5:14 | e soube Santa María mais d' al ben querer. |
5:16 | e ela outrossí a el amava mais que outra ren; |
5:18 | cruzou-s' e passou o mar e foi roméu a Jerusalên. |
5:20 | leixou séu irmão e fez i gran séu prazer. |
5:24 | e vós seede-ll' en logar de madre porên, vos rógu' éu, |
5:25 | e de o castigardes ben non vos seja gréu; |
5:28 | catou séu irmão a sa mollér e namorou-s' entôn |
5:29 | dela, e disse-lle que a amava mui de coraçôn; |
5:33 | O Emperador dous anos e meio en Acre morou |
5:34 | e tod' a térra de Jerussalên muitas vezes andou; |
5:35 | e pois que tod' est' houve feito, pera Roma se tornou; |
5:37 | a sa mollér, e ela lógo soltar mandou |
5:40 | barva non fez nen cercẽou cabelos, e mal se vestiu; |
5:41 | a séu irmão foi e da Emperadriz non s' espediu; |
5:43 | preguntou-lli que fora, e el lle recodiu: |
5:46 | o irmão do Emperador e muito xe lle queixar |
5:52 | cavalgou e quanto mais pod' a Roma começou de s' ir; |
5:53 | e a pouca d' hóra viu a Emperadriz a si vĩir, |
5:54 | e lógo que a viu, mui sannudo a ela leixou-s' ir |
5:55 | e déu-lle gran punnada no rostro, sen falir, |
5:56 | e mandou-a matar sen a verdade saber. |
5:58 | e rastrand' a un monte a levaron mui préto dalí; |
5:59 | e quando a no monte tevéron, falaron ontre si |
5:65 | sõo mui póbr' e coitada, e de vósso ben hei mestér.” |
5:68 | que crïedes nósso fill' e facedes crecer.” |
5:70 | a levou consigo aa Condessa e disse-ll' atal: |
5:73 | e porên tenno que seja contra nós leal, |
5:74 | e metamos-lle des hoi mais o moç' en poder.” |
5:76 | de o crïar muit' apóst' e mui ben muito se trameteu; |
5:77 | mas un irmão que o Cond' havía, mui falss' e sandeu, |
5:78 | Pediu-lle séu amor; e porque ela mal llo acolleu, |
5:79 | degolou-ll' o meninno ũa noit' e meteu |
5:83 | O Cond' e a Condessa lle disséron: “Que hás?” Diz: “éu hei |
5:84 | pesar e coita por méu crïado, que óra mórt' achei.” |
5:88 | e non viínna quen lla das mãos sacasse de nenllur |
5:90 | ũus dizían: “Quêimena!” e outros: “Moira con segur!” |
5:94 | disse-lle que fezésse séu talán, e sería sa pról; |
5:101 | de coita e d' afán e pois mórte, u outra ren non jaz, |
5:103 | E pois foi feito, o mar nona leixou en paz, |
5:106 | com' aquela que tanto mal sofrera e non ũa vez, |
5:107 | tornou, con coita do mar e de fame, negra come pez; |
5:109 | tolleu-ll' a fam' e déu-ll' ũa érva de tal prez, |
5:112 | nen fame, come se sempr' houvésse comudo carn' e pan; |
5:113 | e a érva achou so sa cabeça e disse de pran: |
5:116 | enquanto a soubéren guardar e gradecer.” |
5:122 | E eles lógo conssigo a foron coller. |
5:125 | E o maestre da nave diss' a un séu hóme: “Vai, cóz |
5:126 | carn' e pescado do méu haver, que te non cóst' ũa nóz.” |
5:127 | E a Emperadriz guariu un gaf', e a vóz |
5:128 | foi end', e muitos gafos fezéron s' i trager. |
5:132 | Entôn a Condessa e el Conde changían a gentil |
5:137 | mas andou en muitas romarías, e depois ben a tres |
5:139 | Emperador, que a chamou e disso-lle: “Ves? |
5:140 | Guári-m' est' irmão gaf', e dar-ch-ei grand' haver.” |
5:143 | ant' o Apostóligu' e ante vós, como os feitos há.” |
5:144 | E pois foi feito, o Emperador diss': “Ai Déus, que será? |
5:146 | E con pesar séus panos se fillou a romper. |
5:147 | A Emperadriz fillou-s' a chorar e diss': “A mi non nuz |
6:12 | e lóg' a Santa María | o ofereu porende. |
6:13 | O menínn' a maravilla | ér' apóst' e fremoso, |
6:14 | e d' aprender quant' oía | éra muit' engẽoso; |
6:15 | e demais tan ben cantava, | tan manss' e tan saboroso, |
6:16 | que vencía quantos éran | en sa térr' e alende. |
6:17 | E o cantar que o moço | mais apósto dizía, |
6:18 | e de que se mais pagava | quen quér que o oía, |
6:20 | e pois diz mal do judéu, que | sobr' aquesto contende. |
6:23 | e por levá-lo consigo | conos outros barallava, |
6:24 | dizend': “éu dar-ll-ei que jante, | e demais que merende.” |
6:28 | e leixad' ela despenda, | pois que tan ben despende.” |
6:30 | muitos judéus e crischãos | e que jogavan dados, |
6:31 | entôn cantou o meninno; | e foron ên mui pagados |
6:34 | e levó-o a sa casa, | pois se foron as gentes; |
6:35 | e déu-lle tal dũa acha, | que ben atro enos dentes |
6:40 | que o andava buscando | e dalend' e daquende. |
6:42 | e a quantos ela viía, | a todos preguntando |
6:43 | se o viran; e un hóme | lle diss'; “éu o vi ben quando |
6:46 | e a madre do meninno | braadand' e dizendo: |
6:52 | e direi que mui mal érra | queno téu ben atende.” |
6:54 | o judéu, começou lógo | en vóz alta e clara |
6:59 | e sacaron o meninno | du o judéu o poséra |
6:60 | viv' e são, e dizían | todos: “Que ben recende!” |
6:62 | e ele lle contou como | o judéu o ferira, |
6:63 | e que houvéra tal sono | que sempre depois dormira, |
6:66 | e o cantar que dizías | méu ja escaeciste; |
6:67 | mas léva-t' e di-o lógo | mellor que nunca dissiste, |
6:70 | aos judéus foron lógo | e todo-los mataron; |
6:71 | e aquel que o ferira | eno fógo o queimaron, |
7:2 | devemos muit' e rogar |
7:17 | havía e de guardar |
7:18 | séu feit' e sa besonna. |
7:20 | foron esto e saber, |
7:25 | E fôrona acusar |
7:27 | e el ben de Colonna |
7:28 | chegou i; e pois chamar |
7:30 | léda e mui risonna. |
7:34 | fezéstes; e vin aquí |
7:39 | foi; e, come quen sonna, |
7:41 | lle fez o fill' e crïar |
7:44 | e se guarida achou, |
7:46 | e el muito a catou |
7:47 | e desnüá-la mandou; |
7:48 | e pois lle viu o sẽo, |
7:50 | e as donas a brasmar, |
8:3 | cantand' e con alegría, |
8:5 | E por aquest' un miragre | vos direi, de que sabor |
8:8 | óra oíd' o miragre, | e nós contar-vo-lo-emos. |
8:10 | que mui ben cantar sabía | e mui mellor vïolar, |
8:11 | e en toda-las eigrejas | da Virgen que non há par |
8:15 | e pois diss': “Ai, Grorïosa, | se vos prazen estes méus |
8:18 | houv', e fez-lle na vïóla | ũa candea decer; |
8:20 | dizend': “Encantador sodes, | e non vo-la leixaremos.” |
8:22 | non quis leixar séus cantares, | e a candea entôn |
8:27 | u x' ant' estav', e atou-a | mui de rij' e diss' assí: |
8:30 | como x' ante vïolava, | e a candea pousou |
8:34 | entendeu que muit' errara, | e lógo s' arrepentiu; |
8:35 | e ant' o jograr en térra | se deitou e lle pediu |
8:36 | perdôn por Santa María, | en que vós e nós creemos. |
8:38 | que déu ao jograr dõa | e converteu o negral |
9 | Esta é como Santa María fez en Sardonai, préto de Domás, que a sa omagen, que éra pintada en ũa távoa, se fezésse carne e manass' óio. |
9:2 | sempre, noit' e día, |
9:9 | mui fazedor d' algu' e | de todo mal quita, |
9:10 | rica e mui nóbre | e de ben comprida. |
9:17 | E alí morand' e | muito ben fazendo |
9:30 | ant' o San Sepulcro | e en el beijasse. |
9:31 | “E mais vos rogamos |
9:49 | e como non lévas, | asse Déus te valla, |
9:50 | a omagen tigo | e vas téu caminno? |
9:58 | leixou ir, e lógo | tornou sen tardada |
9:59 | e foi buscar u as | omages vendían, |
9:60 | e comprou end' ũa, | a mellor pintada. |
9:62 | e quen podería |
9:64 | põer? E vaamos |
9:67 | E pois que o monge | aquesto feit' houve, |
9:69 | E lógu' i a préto | un leôn, u jouve, |
9:84 | e o séu partamos, |
9:93 | e de malandança, |
9:94 | e ben vos mostramos |
9:103 | e gran malestança |
9:105 | E ao mar s' ía |
9:107 | E en ũa nave | con outra gran gente |
9:108 | entrou, e gran péça | pelo mar singraron; |
9:112 | E ele prendía |
9:120 | e o tempo fórte | sería quedado. |
9:123 | e diz con fïança: |
9:126 | nóss' e amparança.” |
9:127 | E lóg' a tormenta | quedou essa hóra, |
9:128 | e a nav' a Acre | entôn foi tornada; |
9:129 | e con sa omagen | o monge foi fóra |
9:130 | e foi-se a casa | da dona honrrada. |
9:138 | onde prazer houve, | e ir-se quiséra; |
9:143 | “e sen demorança, |
9:145 | e Déus tiraría |
9:148 | e foi aa dona | contar sa fazenda, |
9:149 | e déu-ll' a omagen, | ond' ela foi cérta, |
9:150 | e sôbelo altar | a pos por emenda. |
9:152 | se fez e saía |
9:154 | grossain, e sejamos |
9:156 | e corr' avondança. |
10 | Esta é de loor de Santa María, com' é fremosa e bõa e há gran poder. |
10:1 | Rósa das rósas e Fror das frores, |
10:3 | Rósa de beldad' e de parecer |
10:4 | e Fror d' alegría e de prazer, |
10:6 | Sennor en toller coitas e doores. |
10:9 | e póde-ll' os pecados perdõar, |
10:11 | Devemo-la muit' amar e servir, |
10:16 | e de que quéro seer trobador, |
11 | Esta é de como Santa María tolleu a alma do monge que s' afogara no río ao démo, e feze-o ressocitar. |
11:25 | e lóg' as pórtas abría |
11:31 | E u ll' a alma saía, |
11:33 | e con mui grand' alegría |
11:44 | ca fez óbras noit' e día |
11:46 | e méu mandado.” |
11:55 | E pois chegou, lles movía |
11:68 | e no córpo a metía |
11:69 | e fez-lo erger |
11:76 | foron, e à agua fría, |
11:85 | e lógo viver |
12:3 | E daquest' un gran miragre | vos quér' éu óra contar, |
12:8 | e quand' entrou na segreda | e a gente se calou, |
12:10 | pïadosa e doorida assaz. |
12:11 | E a vóz, come chorando, | dizía: “Ai Déus, ai Déus, |
12:12 | com' é mui grand' e provada | a perfía dos judéus |
12:14 | e aínda non quéren conósco paz.” |
12:16 | da eigreja e a todos | diss' o que da vóz oiu; |
12:17 | e toda a gent' assí lle recodiu: |
12:20 | dereit' aa judaría, | e acharon, sen mentir, |
12:22 | ían os judéus e cospir-lle na faz. |
12:23 | E sen aquest', os judéus fe- | zéran ũa cruz fazer |
12:25 | E por est' houvéron todos de morrer, |
12:26 | e tornou-xe-lles en dóo séu solaz. |
13:3 | E porend' un gran miragre | vos direi desta razôn, |
13:6 | a ela s' acomendava, | e aquello lle prestou. |
13:8 | e o meirinno da térra | houve-o lóg' a prender, |
13:9 | e tan tóste sen tardada | fez-lo na forca põer; |
13:11 | E u pendurad' estava | no forca por s' afogar, |
13:13 | ante chegou muit' aginna | e foi-ll' as mãos parar |
13:14 | so os pées e alçó-o | assí que non s' afogou. |
13:16 | mais lo meirinno passava | per i e mentes meteu |
13:17 | com' éra viv', e un hóme | séu lógo lle corregeu |
13:21 | guardou-me Santa María, | e aqué-vo-la aquí |
13:24 | Santa María, e lógo | foi decer por séu amor |
14 | Esta é como Santa María rogou a séu Fillo pola alma do monge de San Pedro, por que rogaran todo-los santos, e o non quis fazer senôn por ela. |
14:3 | E muit' é cousa guisada | de poder muito con Déus |
14:4 | a que o troux' en séu córpo, | e depois nos braços séus |
14:5 | o trouxe muitas vegadas, | e con pavor dos judéus |
14:10 | monges e que de San Pedro | havían a vocaçôn. |
14:14 | beveu ũa meezinna, | e morreu sen confissôn. |
14:15 | E tan tóste que foi mórto, | o dém' a alma fillou |
14:16 | dele e con gran lediça | lógo a levar cuidou; |
14:17 | mas defendeu-llo San Pedro, | e a Déus por el rogou |
14:24 | e chamou todo-los Santos | alí u os estar viu, |
14:25 | e rogaron polo frade | a Déus; mas el recodiu |
14:26 | ben com' a el recodira, | e en outra guisa non. |
14:33 | perdôn. E diss' el: “farei-o | pois end' havedes sabor; |
14:34 | mas tórn' a alma no córpo, | e compra sa profissôn.” |
14:37 | e contou ao convento | como s' houvér' a perder, |
15:3 | E de lle seeren ben mandados, |
15:4 | esto dereit' e razôn aduz, |
15:8 | son, e de todos é lum' e luz; |
15:14 | sobre Jüião falss' e felôn, |
15:20 | con perssïãos, e foi sacar |
15:21 | hóste sobr' eles, e pela térra |
15:23 | e San Basill' a pé dũa sérra |
15:25 | e diss' assí: “Aquel que non érra, |
15:28 | “Sabedor és, e muito me praz; |
15:31 | e de tod' esto éu ben m' avanto |
15:43 | E mais ti digo que, se conqueiro |
15:45 | per aquí lógu' e téu mõesteiro |
15:46 | e ta cidade ti destroír; |
15:47 | e fẽo comerás por fazfeiro, |
15:49 | e se t' aqueste pan non refeiro, |
15:55 | e est' orgullo que mi hás mostrado, |
15:56 | Déus tio demande, que pód' e val; |
15:57 | e quant' éu hei tenn' encomendado |
15:62 | de Jüião, e disse: “Por Déus |
15:68 | e levar gran marteir' e afán, |
15:77 | da Santa Virgen, lass' e maltreito; |
15:78 | e ela lógo ll' apareceu |
15:81 | e dizendo: “Pois que hei congeito, |
15:84 | San Mercuiro e disse-ll' assí: |
15:86 | mal a méu Fill' e peior a mi, |
15:90 | e sei de nós ambos vingador.” |
15:91 | E mantenente sen demorança |
15:93 | en séu cavalo branqu', e sa lança |
15:94 | muito brandind'; e tóste chegou |
15:95 | a Jüião, e déu-lle na pança |
15:97 | ontr' os séus todos; e tal vingança |
15:101 | e Santa María déu-ll' escrito |
15:102 | un livro, e ele o abriu, |
15:103 | e quant' i viu no coraçôn fito |
15:104 | teve ben, e lógo s' espediu |
15:105 | dela. E pois da visôn foi quito, |
15:106 | ficou ên con med' e con tremor. |
15:109 | e catar foi lógo de primeiro |
15:112 | de Jeso-Crist', e nonas achou; |
15:113 | e teve que éra verdadeiro |
15:114 | séu sonn', e déu a Déus ên loor. |
15:123 | E se daquesto, pela ventura, |
15:126 | e das sas armas non vi i ren. |
15:132 | e as armas todas essa vez |
15:133 | acharon, e a lança jazendo, |
15:135 | sangoent'; e per i entendendo |
15:146 | e Jüião mórto sen coor. |
15:147 | E contou-lles a mui gran ferida |
15:152 | fazer vósqu', e non vos seja gréu, |
15:153 | e receber vóssa lei comprida, |
15:154 | e serei dela preegador.” |
15:155 | E lóg' a agua sôbela tésta |
15:156 | lle deitaron, e batismo pres; |
15:157 | e começaron lógu' i a fésta |
15:159 | e cada día pela gran sésta |
15:160 | vinnan da hóst' un e dous e tres, |
16:1 | Quen dona fremosa e bõa quisér amar, |
16:2 | am' a Grorïosa e non poderá errar. |
16:3 | E desta razôn vos quér' éu agora dizer |
16:8 | prez d' armas, e mui fremos' e apóst' e mui fran; |
16:11 | E pola haver fazía o que vos direi: |
16:15 | E, con tod' aquesto, dava séu haver tan ben |
16:16 | e tan francamente, que lle non ficava ren; |
16:20 | da que el amava, e séu desamor sentiu, |
16:22 | de querer séu ben e de o mais d' al cobiiçar. |
16:25 | a un sant' abade e disse-ll' en confissôn |
16:29 | que pelo dém' éra; e porên se trameteu |
16:31 | E porên lle disse: “Amigo, creed' a mi, |
16:34 | que é poderosa e vo-la poderá dar. |
16:35 | E a maneira en que lla devedes pedir |
16:40 | e tod' ess' ano sas Aves-Marías rezou, |
16:47 | E u el estava en aqueste preit' atal, |
16:48 | mostrand' a Santa María sa coit' e séu mal, |
16:50 | tan fremos' e crara que a non pod' el catar; |
16:51 | e disse-ll' assí: “Tóll' as mãos dante ta faz |
16:52 | e para-mi mentes, ca éu non tenno anfaz; |
16:53 | de mi e da outra dona, a que te mais praz |
16:58 | sérvos que tu amas, e quér' a outra leixar.” |
16:59 | E entôn lle disse a Sennor do mui bon prez: |
16:64 | fillou, des alí rezou el, e non lle foi gréu, |
16:65 | quanto lle mandara ela; e, com' oí éu, |
17:1 | Sempre seja bẽeita e loada |
17:12 | e con pesar del per poucas morreu; |
17:17 | un fill', e u a nengũu non viu |
17:21 | e mostrando-se por devinnador, |
17:23 | E ontr' o al que soub' adevinnar, |
17:25 | e disse que llo quería provar, |
17:27 | E pero ll' o Emperador dizer |
17:30 | e ela vẽo ben acompannada. |
17:45 | de Santa María, e diss' assí: |
17:48 | e esta coita que tu hás de pran |
17:50 | o ten en vil, e sei ben esforçada.” |
17:57 | Mas foi-s' o démo e fez-ll' o bocín, |
17:58 | e derribou do teit' ũa braçada. |
18 | Esta é como Santa María fez fazer aos babous que crían a seda dúas toucas, porque a dona que os guardava lle prometera ũa e non lla déra. |
18:5 | E por nos fazer veer |
18:14 | e houve pouca |
18:24 | e non morreron; |
18:34 | e alí u jazía |
18:39 | a casa, e viu entôn |
18:41 | os bischocos e obrar |
18:43 | e começou a chorar |
18:45 | E pois que assí chorou, |
18:61 | Un e un, e dous e dous |
19:2 | cona que de Déus é Madre e Filla. |
19:5 | contra un ric-hóme fól e sobervioso, |
19:6 | e contar-vos-ei end' a gran maravilla. |
19:7 | Ele e outros dous un día acharon |
19:8 | un séu ẽemigu', e pós el derranjaron |
19:9 | e en ũa eigreja o ensserraron |
19:15 | E pois que o eles péças feit' houvéron, |
19:28 | e dun santo bispo mui ben confessados, |
19:33 | e cintas ên feitas, con que apertadas |
20:4 | e sen houvésse |
20:7 | Ca tu noit' e día |
20:12 | e mal obrand' — o |
20:17 | E ar todavía |
20:25 | e amparando |
20:29 | e maravillosos, |
20:31 | e corregendo |
20:32 | muit' e sofrendo, |
20:34 | e, contendendo, |
20:39 | e os homildosos |
20:41 | e enadendo |
20:42 | e provezendo |
20:45 | a ti e rendo, |
21 | Esta é como Santa María fez haver fillo a ũa mollér maninna, e depois morreu-lle, e ressocitou-llo. |
21:2 | quando xe quisér, e mórtos resorgir. |
21:4 | e que forma d' hóme en ela fillou, |
21:13 | e por ta mercee un fillo barôn |
21:14 | me dá, con que goi' e te póssa servir.” |
21:16 | e pois a séu temp' aquel fillo nado |
21:22 | por el, e sas faces fillou-s' a carpir. |
21:24 | ao mõesteir' o levou e ant' o |
21:27 | E braadando começou a dizer: |
21:29 | en dar-m' este fill' e lógo mio toller, |
21:36 | e porend' a ti o venno demandar; |
21:40 | foi, e o meninno tornou en vida |
21:44 | da primeir', e pois tornou-se-ll' en sabor; |
21:45 | e déu porên graças a Nóstro Sennor |
21:46 | e a sa Madre, porque a quis oír. |
22 | Esta é como Santa María guardou a un lavrador que non morresse das feridas que lle dava un cavaleiro e séus hómees. |
22:2 | de defender e ampará-los séus. |
22:5 | e dest' un miragre vos direi éu |
22:11 | E u o viu séu millo debullar |
22:16 | mas non ll' entraron; e escantaçôn |
22:20 | e feriu-o, pero nono chagou; |
22:23 | e non moira, ca non merecí mal.” |
22:27 | E fillaron-se lóg' a repentir |
22:28 | e ao lavrador perdôn pedir, |
22:29 | e déron-ll' algu'; e el punnou de s' ir |
23:5 | en que muito bon costum' e muita bõa manna |
23:9 | e porende a tirou de vergonna un día |
23:12 | e déu-lle carn' e pescado e pan e cevada; |
23:15 | E dobrava-xe-ll' a coita, ca pero quisésse |
23:18 | se non fosse pola Madre do Véll' e Meninno. |
23:19 | E con aquest' asperança foi aa eigreja |
23:20 | e diss' “Ai, Santa María, ta mercee seja |
23:24 | e el Rei e sa companna toda foi comprida |
23:25 | de bon vinn', e a adega non ên foi falida |
23:26 | que non achass' i avond' o riqu' e o mesquinno. |
24 | Esta é como Santa María fez nacer ũa fror na boca ao crérigo, depois que foi mórto, e éra en semellança de lílïo, porque a loava. |
24:3 | quen loar te sab' e temer. |
24:7 | que éra tafur e ladrôn, |
24:14 | E pois fazía oraçôn, |
24:20 | no sagrad', e houv' a jazer |
24:24 | a un prést', e disse-ll' entôn: |
24:28 | no sagrad', e longe põer |
24:32 | con choros e con devoçôn, |
24:35 | e mandou os sinos tanger, |
24:44 | fror na boca e parecer |
24:47 | da Virgen, e mui con razôn; |
24:48 | e pois fezéron ên sermôn, |
25 | Esta é como a imagen de Santa María falou en testimonio ontr' o crischão e o judéu. |
25:3 | E desto vos quéro contar |
25:9 | por fazer ben e mais valer, |
25:16 | quiséss'; e pois esto viía, |
25:19 | E o judéu lle diss' entôn: |
25:32 | Jeso-Crist' e Santa María.” |
25:36 | foi ela, e el hóme santo |
25:37 | e profeta; porên, sennér, |
25:38 | fillar-chos quér' e dar-ch-ei quanto |
25:40 | E o crischão respondía: |
25:45 | e as omages lle mostrou |
25:46 | o crischão, e ant' a gente |
25:47 | tangeu e fillou-s' a dizer |
25:51 | “E vós, Jeso-Cristo, Sennor, |
25:52 | e vós, sa Madre muit' honrrada,” |
25:60 | e vós fazed' a el a paga, |
25:62 | o méu’, e en preito me traga, |
25:72 | dest' e ben fazê-lo sabía; |
25:79 | e por esto fez compõer |
25:80 | ũ' arca, e dentro metía |
25:82 | houv', e diss': “Ai, Déus, tu o guía.” |
25:84 | e o vento moveu as ondas, |
25:85 | e outro día pareceu |
25:87 | de Besanç'. E pola prender |
25:91 | E pois o judéu esto viu, |
25:93 | a séu sennor, e el saiu |
25:94 | e disse-lle: “Sól dúas nózes |
25:101 | e a arca en guisa tal |
25:104 | e fillou-a con alegría, |
25:108 | a sa casa, e séus dinneiros |
25:109 | achou en ela. E mui ben |
25:113 | poi-los foi contar e volver, |
25:117 | e o judéu ben come fól |
25:129 | e tu non quéras contender |
25:133 | e se o dissér en mia faz |
25:136 | e a gente pós eles ía, |
25:150 | é grand'; e tu, judéu maldito, |
25:153 | e fuste a arc' asconder |
25:158 | e en séu Fill', e foi crischão; |
26 | Esta é como Santa María juïgou a alma do Roméu que ía a Santïago, que se matou na carreira por engano do dïabo, que tornass' ao córpo e fezésse pẽedença. |
26:4 | quen Déus troux' en séu córp' e de séu peito |
26:5 | mamentou, e del despeito |
26:22 | e non se mãefestou o mesquinno; |
26:23 | e o démo mui festinno |
26:28 | e disse: “Macar m' éu de ti despago, |
26:38 | e vai-te degolar.” |
26:47 | foron-s'; e lógo chegaron |
26:51 | E u passavan ant' ũa capéla |
26:52 | de San Pedro, muit' apósta e béla, |
26:60 | e, se Déus m' ampar, |
26:70 | pois nós e vós est' assí rezõamos, |
26:73 | e o que julgar façamos |
26:76 | e rezõaron quanto mais podéron. |
26:82 | e o roméu mórto foi resorgido, |
27 | Esta é como Santa María fillou a sinagóga dos judéus e fez dela eigreja. |
27:4 | Lôcifer do Céo, e depois britou |
27:5 | o iférn' e os santos dele sacou, |
27:6 | e venceu a mórt' u por nós foi morrer. |
27:9 | e que os Apóstolos, amigos séus, |
27:10 | compraran e foran eigreja fazer. |
27:12 | e a Cesar se foron ende queixar, |
27:16 | os Apóstolos, e disse-lles assí: |
27:21 | pois que lla compramos e fezémos ên |
27:25 | e a quaraenta días, qual sinal |
27:29 | Santa María, e mui de coraçôn |
27:35 | E pois que o prazo chegou, sen falir, |
27:37 | e amba-las partes fez lóg' alá ir |
27:38 | e dos séus que fossen a próva veer. |
27:41 | e aos judéus tan tóst' apareceu |
27:46 | e non queramos con ela contender.” |
27:47 | Foron-s' os judéus, e gãou dessa vez |
27:55 | E os judéus, que sempr' acostumad' han |
27:57 | foron i; e assí os catou de pran |
28 | Esta é como Santa María defendeu Costantinóbre dos mouros que a combatían e a cuidavan fillar. |
28:6 | que fez mui grand' e féro |
28:16 | mui brav' e mui sannudo, |
28:19 | E começou a dizer, |
28:25 | e o tesour' ên levar |
28:28 | se Déus m' ajud' e parca, |
28:35 | E as donas ar rogou |
28:37 | mui de rij' e conssellou |
28:47 | e os arqueiros tirar; |
28:48 | e assí combatudo |
28:51 | E coita sofreron tal |
28:52 | os de dentro e tanta, |
28:59 | E ben alí u deceu, |
28:62 | e ela mui sen sanna |
28:67 | E avẽo dessa vez |
28:73 | as gentes, e arredar |
28:78 | os séus, e Mafométe |
28:89 | e as feridas fillar. |
28:96 | e fez come sisudo, |
28:97 | e na vila foi entrar |
28:101 | e disse-lle: “Sennor, hoi |
28:104 | e seer convertudo |
28:105 | e Mafométe leixar, |
28:107 | E o por que esto fiz, |
28:118 | déu i, ricas e bõas; |
28:122 | e foi-lle gradeçudo. |
29:13 | e havía i faiçôn |
29:15 | con séu Fill', e per razôn |
29:18 | fez tan muit' e parecer, |
30:7 | u fillou por Madr' e déu por Sennor |
30:13 | Tal foi el meter entre nós e si |
30:14 | e déu por avogada, |
30:16 | e filla e crïada. |
30:26 | e por nóssa saúde |
30:27 | fillou dela carn' e sofreu paxôn |
30:32 | e o mal escollermos. |
30:35 | que Jeso-Crist' e a que nos mantên |
31 | Esta é como Santa María levou o boi do aldeão de Segóvia que ll' havía prometudo e non llo quería dar. |
31:10 | gentes grandes e mïúdas. |
31:12 | e ar van-x' i muitos sãos, | que dan i sa caridade; |
31:13 | e per aquesta razôn |
31:17 | E porend' un aldeão | de Segóvia, que morava |
31:19 | e en aquela sazôn |
31:21 | e de lobos lógu' entôn |
31:23 | E porque o aldeão | desto muito se temía, |
31:27 | que de lob' e de ladrôn |
31:29 | son as cousas que tu quéres; | e por aquesto te rógo |
31:30 | que mi aquesta vaca guardes.” | E a vaca vẽo lógo |
31:31 | sen dan' e sen ocajôn, |
31:33 | e fez fillo sen lijôn |
31:35 | Pois creceu aquel bezerro | e foi almall' arrizado, |
31:43 | e correndo de randôn |
31:48 | meteu-se na sa eigreja | e parou-s' ant' a omage; |
31:49 | e por haver sa raçôn |
31:53 | E des alí adeante | non houv' i boi nen almallo |
31:54 | que tan ben tirar podésse | o carr' e sofrer traballo, |
31:61 | e fez chamar a pregôn, |
31:62 | e gentes foron vĩudas, |
32:15 | e ant' el chamado |
32:16 | e empreguntado |
32:24 | tóst' e sen desdên, |
32:25 | e que sa vía |
32:33 | fezist'. E porên |
32:34 | te digu' e ti mando | que destas perfías |
32:35 | te quites; e se non, | d' hoj' a trinta días |
32:37 | e alá irías |
32:42 | e déu ao préste | sa raçôn dobrada. |
32:43 | “E missa cantada |
33 | Esta é como Santa María levou en salvo o roméu que caera no mar, e o guïou per so a agua ao pórto ante que chegass' o batél. |
33:2 | o mar e todo-los ventos |
33:7 | houv' en un livr', e tirar |
33:17 | e começou-s' afondar |
33:21 | con eles; e pois torvar |
33:24 | e porên se foi cambiar |
33:26 | hómẽes. E un saltar |
33:27 | deles quis e se lançar |
33:30 | que i éran, e tombar |
33:31 | no mar foi e mergullar |
33:36 | e fugir dos escarmentos, |
33:40 | E con coita d' arribar, |
33:42 | e térra foron fillar |
33:43 | con pavor e medorentos; |
33:44 | e entôn viron estar |
33:48 | e fôrono preguntar |
33:53 | do mar e dos séus tormentos. |
33:54 | E el fillou-s' a chorar |
33:55 | e disse: “Se Déus m' ampar, |
33:63 | e “mercee” lle chamar, |
34:11 | de noit'. E poi-la levou so sa capa furtada, |
34:13 | des i assentou-s' alí e fez gran falimento; |
34:14 | mas o démo o matou, e foi a perdimento. |
34:15 | Pois que o judéu assí foi mórt' e cofondudo, |
34:16 | e o démo o levou que nunc' apareçudo |
34:19 | E pero que o logar muit' enatio estava, |
34:24 | con agua e lógu' entôn a sa casa levou-a, |
34:25 | e en bon logar a pos e fez-lle comprimento |
35 | Esta é como Santa María fez queimar a lãa aos mercadores que ofereran algo a súa omage, e llo tomaran depois. |
35:5 | E por esto non lle damos | ren do nósso, mas do séu, |
35:24 | da eigreja, hóme bõo, | manss' e de mui bon talán, |
35:27 | E andou primeiro França, | segundo com' aprendí, |
35:28 | u fez Déus muitos miragres | per elas; e foi assí |
35:29 | que depois a Ingratérra | ar passou e, com' oí, |
35:33 | e entrou i tanta gente | que non cabían i chus, |
35:35 | E u ja pelo mar ían | todos a mui gran sabor, |
35:37 | e estando en aquesto, | ar houvéron gran pavor, |
35:42 | e ponnamos as relicas | alt' u as póssan veer.” |
35:44 | a arca conas relicas; | e tanto que as mostrou, |
35:50 | sól que non guardes os córpos | de mórt' e de mal prender.” |
35:53 | E o que tiínn' a arca | das relicas, sen mentir, |
35:56 | e o que tiínn' a arca | da Virgen, Madre de Déus, |
35:57 | lles diss' a mui grandes vózes: | “Falssos, maos e encréus, |
35:59 | e porên mal non nos faças, | se non, lógo morrerás |
35:60 | e con quantos tigo trages | ao inférno irás |
35:61 | e de quant' acabar cuidas | ren ên non acabarás, |
35:64 | e fez tirar das galéas | saetas mui mais de mil |
35:68 | e britou lógo o maste, | e sobr' el entôn caeu |
35:69 | e déu-lle tan gran ferida, | que os ollos lle verteu |
35:70 | lógo fóra da cabeça | e fez-lo no mar caer. |
35:71 | E fez as outras galéas | aquele vento de sur |
35:73 | e apareceu-lles Dovra, | a que pobrou rei Artur, |
35:74 | e entôn cuidaron todos | o séu en salvo tẽer. |
35:75 | E lógo aas relicas | correndo mui gran tropél |
35:76 | vẽo desses mercadores, | e cada un séu fardél |
35:77 | fillou e quant' alí déra, | e non cataron o bél |
35:81 | E maestre Bernal disse: | “Un preito vósco farei: |
35:82 | dar-vos-ei a meiadade, | e leixad' o al jazer.” |
35:87 | Os mais desses mercadores | de Frandes e de París |
35:88 | éran; e pois s' apartaron, | cada ũu deles quis |
35:91 | E poi-ll' houvéron comprada, | un día ante da luz |
35:96 | a que é Sennor do mundo. | E porên, par San Fiíz, |
35:97 | feriu corisco na nave, | e com' o escrito diz, |
35:98 | queimou tod' aquela lãa | e non quis o al tanger. |
35:100 | u leixaran as relicas, | e disséron: “Pois Déus quér |
35:102 | dará i de bõa mente, | e ide-o receber.” |
35:106 | E non quis ên mais do terço, | que fezo lógo coller. |
36 | Esta é de como Santa María pareceu no maste da nave, de noite, que ía a Bretanna, e a guardou que non perigoasse. |
36:2 | a Sennor, que coitas nos tóll' e tempestades. |
36:3 | E desto mostrou a Virgen maravilla quamanna |
36:7 | E u singravan pelo mar, atal foi sa ventura |
36:8 | que se levou mui gran tormenta, e a noit' escura |
36:10 | e todos cuidaron morrer, de cérto o sabiades. |
36:11 | Pois viron o perigo tal, gemendo e chorando |
36:17 | que ides rogar outros santos, e Santa María, |
36:20 | entôn todos dun coraçôn e dũa voontade |
36:22 | que lles valvéss' e non catasse as súas maldades. |
36:23 | E dizían: “Sennor, val-nos, ca a nave se sume!” |
36:24 | E dizend' esto, cataron, com' er é de costume, |
36:25 | contra o masto, e viron en cima mui gran lume, |
36:27 | E pois lles est' apareceu, foi o vento quedado, |
36:28 | e o céo viron craro e o mar amanssado, |
36:29 | e ao pórto chegaron cedo, que desejado |
36:30 | havían; e se lles prougu' ên, sól dulta non prendades. |
37:3 | e maravillosos. |
37:5 | e maravillosos, por que o mais temamos; |
37:10 | e na sa eigreja ant' o altar jazía |
37:14 | e depois eno conto dos çopos ficava, |
37:17 | en Santa María e mercee chamando |
37:20 | e dizendo: “Ai, Virgen, tu que és escudo |
37:25 | per aquel pé a mão indo e vĩindo |
37:26 | trouxe muitas vezes, e de carne comprindo |
37:28 | E quando s' espertou, sentiu-se mui ben são, |
37:29 | e catou o pé; e pois foi del ben certão, |
37:33 | e aa Virgen santa graças ende déron, |
37:34 | e os séus miragres ontr' os outros tevéron |
38 | Esta é como a omagen de Santa María tendeu o braço e tomou o de séu fillo, que quería caer da pedrada que lle déra o tafur, de que saiu sángui. |
38:5 | Ca ela e séu Fillo son juntados |
38:7 | e porên son mui neicíos provados |
38:11 | como Madr' e Fill' acordados |
38:12 | son en fazer ben e mal castigar. |
38:15 | con Rei de Franç'; e foron assũados |
38:23 | ribaldos e jogadores de dados |
38:24 | e outros que lles tragían i vinno a vender; |
38:25 | e ontr' os malaventurados |
38:28 | os Santos e a Reínna sen par. |
38:36 | houv' ant' eles e fillou-s' a culpar. |
38:38 | ollos a catou, e começou-a mal a trager |
38:41 | e por que vejas com' errados |
38:44 | E foi-lles lóg' ũa pédra lançar. |
38:45 | E déu no Fillo, que ambos alçados |
38:47 | e macar non llos houv' ambos britados, |
38:51 | e a fror que con apertados |
38:55 | do Meninno, e os panos dourados |
38:59 | e macar non dava braados, |
38:61 | E demais houve os ollos tornados |
38:65 | E démões lóg' assembrados |
38:73 | e pois no río afogados |
38:78 | cavaleiros vẽo e ant' a eigreja decer |
38:79 | foi; e un daqueles mais arrufados |
38:82 | os queixos houv', e mia vedes trager, |
38:83 | e por que dinneiros pagados |
38:85 | Pois esto disse, pérnas e costados |
38:86 | e a cabeça foi lóg' ant' a omagen merger, |
38:87 | e lóg' os óssos foron ben soldados |
38:88 | e a pédra houv' ele pela boca de render. |
38:90 | todos, e el foi a pédra põer, |
39:1 | Tórto sería grand' e desmesura |
39:8 | alí o fógu' e queimou quant' havía |
39:11 | E como quér que o fógo queimasse |
40:4 | e dos Céos Vía. |
40:7 | e pois téu padre pariste |
40:8 | e ficaste pura |
40:9 | Virgen, e porên sobiste |
40:15 | en ti, e dele fezísti |
40:16 | hóm' e creatura; |
40:18 | gran sen e cordura |
40:25 | e con el nos remĩísti |
40:27 | que fez Éva, e vencísti |
40:33 | u ïamos, e metísti |
41:10 | e déu-lle Paraíso. |
41:11 | Gran ben lle fez en est' e grand' amor |
41:14 | e tollera-ll' o siso; |
41:15 | mas cobrou-llo ela, e por mellor |
41:18 | de poder, de bondad' e de valor, |
41:21 | e sempre a séu Fill' é rogador |
42 | Esta é de como o crerizôn meteu o anél eno dedo da omagen de Santa María, e a omagen encolleu o dedo con el. |
42:10 | ũas gentes sa eigreja, | e porên foran tirar |
42:12 | e posérona na pórta | da praça, so o portal. |
42:15 | e jogavan à pelóta, | que é jógo de que praz |
42:18 | de mancebos por jogaren | à pelót', e un donzél |
42:19 | andava i namorado, | e tragía séu anél |
42:23 | podéss'; e viu a omage | tan fremosa parecer, |
42:24 | e foi-llo meter no dedo, | dizend': “Hoi mais non m' enchal |
42:28 | e est' anél tan fremoso | ti dou porend' en sinal.” |
42:29 | E os gẽollos ficados | ant' ela con devoçôn, |
42:32 | outra mollér ben quisésse | e que lle fosse leal. |
42:34 | e a omagen o dedo | cono anél encolleu; |
42:35 | e el, quando viu aquesto, | tan gran pavor lle creceu |
42:38 | u o donzél braadava, | e el contou-lles des i |
42:39 | como vos ja dit' havemos; | e conssellaron-ll' assí |
42:45 | E da Virgen grorïosa | nunca depois se nembrou, |
42:47 | e per prazer dos parentes | lógo con ela casou |
42:48 | e sabor do outro mundo | leixou polo terrẽal. |
42:49 | Poi-las vodas foron feitas | e o día se saiu, |
42:50 | deitou-s' o novio primeiro | e tan tóste s' adormiu; |
42:51 | e el dormindo, en sonnos | a Santa María viu, |
42:52 | que o chamou mui sannuda: | “Ai, méu falss' e mentiral! |
42:53 | de mi por que te partiste | e fuste fillar mollér? |
42:55 | que a leixes e te vaas | comigo a como quér, |
42:58 | e a Virgen grorïosa | fez-lo outra vez dormir, |
42:59 | que viu jazer ontr' a novia | e si pera os partir, |
42:61 | ves? E por que me leixaste | e sól vergonna non hás? |
42:63 | e vai-te comigo lógo, | que non espéres a cras; |
42:64 | erge-te daquí correndo | e sal desta casa, sal!” |
42:65 | Entôn s' espertou o novio, | e desto tal medo pres |
42:66 | que s' ergeu e foi sa vía, | que non chamou dous nen tres |
42:67 | hómẽes que con el fossen; | e per montes mais dun mes |
42:68 | andou, e en ũ' ermida | se meteu cab' un pinnal. |
42:69 | E pois en toda sa vida, | per com' éu escrit' achei, |
42:71 | que o levou pois conssigo | per com' éu creo e sei, |
43:1 | Porque é Santa María | leal e mui verdadeira, |
43:3 | E porend' un hóme bõo | que en Darouca morava, |
43:4 | de sa mollér, que havía | bõa e que muit' amava, |
43:5 | non podía haver fillos, | e porende se queixava |
43:11 | Muit' ên proug' ao marido, | e tan tóste se guisaron |
43:12 | de fazer sa romaría | e en séu caminn' entraron. |
43:13 | E pois foron na eigreja, | Santa María rogaron |
43:14 | que podéssen haver fillo | ontr' el e sa companneira. |
43:15 | E a mollér fez promessa | que se ela fill' houvésse, |
43:17 | e por séu servidor sempre | na sa eigreja o désse; |
43:18 | e que aquesto comprisse | entrou-ll' ende par maneira. |
43:19 | E pois aquesto dit' houve, | ambos fezéron tornada |
43:22 | e a séu temp' houve fillo | fremoso de gran maneira. |
43:26 | con que o levar devera, | e cuidou seer arteira. |
43:27 | Ca u quis tẽê-lo fillo | e a cera que tiínna, |
43:28 | déu féver ao meninno | e mató-o muit' aginna, |
43:35 | E lógo en outro día | entraron en séu caminno, |
43:36 | e a madr' en ataúde | levou sig' aquel meninno; |
43:37 | e foron en quatro días, | e ant' o altar festinno |
43:39 | e dizend' a grandes vózes: | “A ti venno, Grorïosa, |
43:40 | con méu fill' e cona cera | de que te fui mentirosa |
43:42 | o adug' ante ti mórto, | e dous días há que cheira. |
43:44 | mas porque sabes mia coita, | e non catasses despeito |
43:46 | e non quisésses que fosse | nojosa e mui parleira.” |
43:49 | que s' amercẽasse dela | e séu Fillo ll' ementando, |
43:50 | a quen polas nóssas coitas | róga sempr' e é vozeira. |
43:52 | que dá aos mórtos vida | e a enfermos saúde? |
43:55 | Quando o padr' e a madre, | que fazían muit' esquivo |
43:62 | por prazer da Grorïosa, | santa e dereitureira. |
44 | Esta é como o cavaleiro que perdera séu açor foi-o pedir a Santa María de Salas; e estando na eigreja posou-lle na mão. |
44:7 | que grand' e mui fremos' éra, e ren |
44:11 | E daquest' o ifançôn gran pesar |
44:13 | e porende o fez apregõar |
44:15 | E pois que por esto nono achou, |
44:17 | e de cera semellança levou |
44:18 | de sa av', e diss' assí: “Ai, Sennor |
44:21 | que mio cobres; e tu fas-lo assí, |
44:22 | e haver-m-ás sempre por servidor. |
44:23 | E demais esta cera ti darei |
44:24 | en sa figura, e sempr' andarei |
44:25 | pregõando téu nome e direi |
44:31 | E que houvéss' end' el maior prazer, |
44:35 | E el entôn muit' a Madre de Déus |
44:36 | loou, e chorando dos ollos séus, |
45 | Esta é como Santa María gãou de séu fillo que fosse salvo o cavaleiro malfeitor que cuidou de fazer un mõesteiro e morreu ante que o fezésse. |
45:3 | E desta guisa avẽo | pouc' há a un cavaleiro |
45:4 | fidalgu' e rico sobejo, | mas éra brav' e terreiro, |
45:5 | sobervios' e malcreente, | que sól por Déus un dinneiro |
45:8 | e a todos séus vezinnos | fería e dẽostava; |
45:9 | sen esto os mõesteiros | e as igrejas britava, |
45:11 | E todo séu cuidad' éra | de destroír los mesquinnos |
45:12 | e de roubar os que ían | seguros pelos caminnos, |
45:13 | e per ren non perdõav' a | molléres nen a meninnos, |
45:15 | E esta vida fazendo, | tan brava e tan esquiva, |
45:17 | éra chẽa de pecados | e mui mais mórta ca viva, |
45:19 | E, porque sempre os bõos | lle davan mui gran fazfeiro |
45:21 | faría con bõa claustra, | igreja e cimiteiro, |
45:22 | estar e enfermaría, | e todo en sa herdade. |
45:23 | E des i ar cuidou lógo | de meter i gran convento |
45:25 | e per que mui ben vivessen | lles daría comprimento, |
45:26 | e que por Santa María | servir sería i frade. |
45:28 | e poi-ll' alçaron a mesa, | foi catar lógo correndo |
45:29 | logar en que o fezésse, | e achó-o, com' aprendo, |
45:30 | muit' apóst' e mui viçoso, | u comprís' sa caridade. |
45:31 | En este coidad' estando | muit' aficad' e mui fórte, |
45:33 | e os démões a alma | fillaron del en sa sórte, |
45:36 | E disséron os dïabos: | “Mais vós, que razôn havedes |
45:38 | por que est' alma é nóssa, | e allur outra buscade.” |
45:41 | e mui mal vos acharedes | de quanto a ja tevéstes; |
45:42 | mais tornad' a vósso fógo | e nóssa alma leixade.” |
45:44 | ca Déus é mui justiceiro, | e por esto ben sabemos |
45:46 | toda ben enteiramente, | sen terç' e sen meadade.” |
45:47 | E un dos ángeos disse: | “O que vos digu' entendede: |
45:48 | éu sobirei ao céo, | e vós aquí mi atendede, |
45:49 | e o que Déus mandar desto, | vós entôn esso fazede; |
45:50 | e hoi mais non vos movades | nen faledes, mais calade.” |
45:52 | e contou aqueste feito | mui tóst' a Santa María; |
45:55 | E ele lle respondía: | “Mia Madr', o que vós quisérdes |
45:58 | e faça o mõesteiro, | u viva en homildade.” |
45:59 | E pois Déus est' houve dito, | un pano branco tomava, |
45:61 | e sôbela alma lógo | o pano deitar mandava, |
45:63 | Tornou-s' o ángeo lógo; | e atán tóste que viron |
45:65 | e os ángeos correndo | pós eles mal los feriron, |
45:68 | e maltreitos fèramente, | dẽostados e feridos, |
45:72 | e cantando “Súrgat Dêüs” | eno córpo a tornaron |
45:73 | daquel cavaleiro mórto, | e vivo o levantaron; |
45:74 | e fezo séu mõesteiro, | u viveu en castidade. |
46:5 | E dest' avẽo assí |
46:11 | e roubar, |
46:15 | e todo quanto robou |
46:17 | e mui lédo se tornou |
46:18 | a sa térra, e juntar |
46:19 | foi e dar |
46:25 | e pois la muito cousiu, |
46:27 | e guardar |
46:29 | E ameúde veer |
46:30 | a ía muit' e catar; |
46:32 | ontre si e rezõar |
46:36 | carn' en mollér. “E perdudos |
46:51 | e crismar |
46:57 | de viva carn' e d' al non, |
46:59 | e deitar |
46:63 | e un crérigo vĩir |
46:65 | e pois desto, sen falir, |
46:67 | fez, e ar |
47:5 | Ca ele noit' e día | punna de nos meter |
47:8 | na cruz paxôn e mórte, | que houvéssemos paz. |
47:9 | E desto, méus amigos, | vos quér' óra contar |
47:14 | muit', e mui ben sa orden | tiínna, com' aprendí; |
47:22 | e a Santa María | mui de rijo chamou, |
47:23 | que ll' apareceu lógu' e | o tour' amẽaçou, |
47:26 | longu' e magr' e veloso | e negro come pez; |
47:32 | dizendo: “Tól-t', astroso, | e lógo te desfaz.” |
47:34 | como vos hei ja dito, | e ll' o medo tolleu |
47:35 | do démo e do vinno, | con que éra sandeu, |
47:36 | disse-ll': “Hoi mais te guarda | e non sejas malvaz.” |
48 | Esta é como Santa María tolleu a agua da fonte ao cavaleiro, en cuja herdade estava, e a déu aos frades de Monssarrad a que a el quería vender. |
48:2 | que fill' aos que han muito | e dá aos menguadosos. |
48:3 | E daquest' un gran miragre | fez pouc' há en Catalonna |
48:6 | ant' el e que non vaamos | u irán os soberviosos. |
48:8 | saborosa, grand' e crara, | que naç' encima dun monte, |
48:9 | que éra dun cavaleiro; | e d' outra parte de fronte |
48:14 | e quando lla non comprían, | éran dela perdidosos. |
48:15 | E demais, sobre tod' esto, | el assí os pennorava, |
48:17 | e porend' aquel convento | en tan gran coita estava, |
48:18 | que non cantavan as hóras | e andavan mui chorosos. |
48:24 | e con Déus, o vósso Fillo, | que todo póde, põede |
48:26 | veend' agua conos ollos | e seer ên desejosos.” |
48:30 | e des alí adeante | foron dela avondosos. |
49 | Esta é de como Santa María guïou os roméus, que ían a sa eigreja a Seixôn e erraran o caminno de noite. |
49:7 | do démo e de mal obrar, |
49:8 | e en como gãemos |
49:13 | E ar acórre-nos aquí |
49:15 | segund' éu sei ben e oí, |
49:18 | e molléres moitas |
49:20 | de noit' e de día. |
49:21 | E, segund' éu oí dizer, |
49:28 | e perderon vía. |
49:29 | E sen aquest' un med' atal |
49:37 | e chamand' a Madre de Déus, |
49:41 | e lógo aqueles roméus |
49:43 | e disséron: “Ai, Sennor, téus |
49:45 | E en aquel gran lum' entôn |
49:47 | mollér de córp' e de faiçôn, |
49:48 | e ben come donzéla |
49:49 | lles pareceu; e pero non |
49:53 | E poi-la donzéla chegou, |
49:56 | e lógo as compannas |
49:58 | e per muit' estrannas |
50:3 | E dultar non deve, por quanto vos direi, |
50:5 | que córpos e almas nos julgass', éu o sei, |
50:15 | E porên dos céos quis en térra decer |
50:17 | e quis ena Virgen por nós carne prender, |
50:18 | e leixou-s' encima, demais, por nós matar. |
50:20 | e come a Padre e nósso Crïador, |
50:21 | e come a hóme del coita e door |
50:23 | E a Santa Virgen, en que s' el ensserrou, |
50:24 | de que prendeu carne e por madre fillou, |
51 | Esta é como a omage de Santa María alçou o gẽollo e recebeu o cólbe da saeta por guardar o que estava pós ela. |
51:5 | E desto vos contar quéro | ũa mui gran demostrança |
51:9 | e come judéus |
51:16 | o fez, e que o tomara, |
51:21 | mentes e que non |
51:23 | E lógo sôbela pórta | do castélo a poséron |
51:24 | e, aorando-a, muito | chorand' assí lle disséron: |
51:28 | de nós, tu, altar e ara |
51:29 | en que o córpo de Cristo | foi feito e conssagrado; |
51:30 | e porende te rogamos | que daqueste cond' irado |
51:32 | e sei nóssa acitara, |
51:36 | e diss' a outro da vila, | que poséran por porteiro, |
51:42 | e o de fóra tan tóste | houv' a baesta armada |
51:43 | e tirou-ll' assí |
51:48 | por guardá-lo baesteiro, | e feriu-lli a saeta. |
51:49 | E ar aprix al, |
51:53 | Esta maravilla viron | os de dentr' e os da hóste, |
51:54 | e outrossí fez el Conde; | e deceu a térra tóste |
51:57 | e come roméu |
51:59 | E os gẽollos ficados | aorou a magestade, |
51:61 | e lógo mandou |
51:63 | e sa hóst' alçou |
51:66 | e punnaron d' a saeta | tirar, mas nunca podéron, |
51:72 | e porên Santa María | tan gran pesar ên mostrava, |
52 | Esta é como Santa María fez vĩir las cabras montesas a Montsarrat, e se leixavan ordennar aos monges cada día. |
52:3 | E dest' un miragre, se Déus m' ampar, |
52:16 | e ant' a pórta paravan-s' en az |
52:17 | e estavan i todas mui quedas en paz, |
52:19 | E quatr' anos durou, segund' oí, |
52:24 | furtou un cabrit' ên e o comeu; |
52:25 | e das cabras depois assí lles conteceu |
52:27 | E desta guisa a Madre de Déus |
53 | Como Santa María guareceu o moço pegureiro que levaron a Seixôn e lle fez saber o Testamento das Escrituras, macar nunca leera. |
53:3 | E de tal ja end' avẽo | un miragre que dizer |
53:13 | e a madre mui coitada | pera Seixôn o levou |
53:14 | e chorando mui de rijo, | o pos ben ant' o altar. |
53:15 | Tod' essa noite vigía | tev'; e lógo guareceu |
53:16 | o meninno en tal guisa | que andou ben e correu, |
53:20 | tornass', e non quis la madre; | e ele lle diss' assí: |
53:22 | e que vos pes m' haveredes | eno cól' a soportar.” |
53:24 | e travou lógu' en sa madre, | dizendo: “Ai éu, ai éu!” |
53:25 | E ela o en séu cólo | fillou, com' aprendí éu, |
53:26 | e a Seixôn de caminno | começou tóste d' andar. |
53:27 | E pois entrou na eigreja, | ant' o altar sen falir |
53:28 | o pos; e lóg' o meninno | se fillou ben a dormir, |
53:29 | e viu en vijôn a Madre | de Déus, que o foi guarir, |
53:30 | e séu fillo Jeso-Cristo, | a que ela presentar |
53:31 | a alma en Paraíso | foi dele. E alá viu |
53:33 | e por todo-los da térra | de Seixôn, e ben sentiu |
53:35 | E oiu mais que a Virgen | diss' a Déus esta razôn: |
53:37 | fas tu que seja ben feita.” | E el lle respôs entôn: |
53:39 | e de muitas outras térras, | que darán haver assaz, |
53:40 | ca todo quanto demandas | e quéres, todo me praz; |
53:41 | e que éu faça téu rógo, | aquest' en dereito jaz, |
53:46 | que as Escrituras soube, | e latín mui ben falar. |
53:47 | E quanto no Testamento | Védro e no Nóvo sé |
53:48 | escrito mui ben sabía, | e mui mais, per bõa fé; |
53:49 | e dizía aas gentes: | “De Santa María é |
53:51 | E por que cértos sejades | que tod' est' e mui mais sei, |
53:55 | Todos quantos est' oíron | déron graças e loor |
53:57 | e acharon en verdade | quanto diss' aquel pastor, |
53:58 | e começaron tan tóste | na eigreja de lavrar. |
54:11 | Est' éra sisudo e leterado |
54:12 | e homildoso e ben ordinnado, |
54:13 | e a Santa María todo dado, |
54:14 | sen tod' orgullo e sen louçaínna. |
54:15 | E tal sabor de a servir havía |
54:19 | e dizía prima, terça e sésta |
54:20 | e nõa e vésperas, e tal fésta |
54:22 | e pois complétas e a ledaninna. |
54:23 | E vivend' en aquesta santidade, |
54:27 | Ca o rostr' e a garganta ll' enchara |
54:28 | e o coiro fendera-s' e britara, |
54:35 | E porend' o capeiron lle deitaron |
54:37 | que éra mórt', e torná-lo mandaron |
54:39 | E u el en tan gran coita jazía |
54:42 | e con ũa toalla que tiínna |
54:44 | e pois tirou a sa teta do sẽo |
54:47 | e deitou-lle na boca e na cara |
54:48 | do séu leite. E tornou-lla tan crara, |
54:51 | E disse-lle: “Por esto vin, irmão, |
54:52 | que ti acorress' e te fezésse são; |
54:53 | e quando morreres, sei ben certão |
54:55 | Pois esto dit' houve, foi-s'. E mui cedo |
54:56 | se levantou o monge; e gran medo |
54:57 | houvéron os outros, e quedo, quedo |
54:60 | e deste miragre maravillados, |
54:61 | e a Santa María muitos dados |
55 | Esta é como Santa María serviu pola monja que se fora do mõesteiro e lli crïou o fillo que fezéra alá andando. |
55:2 | que mui d' anvidos s' assanna | e mui de grado perdõa. |
55:4 | a Virgen Santa María, | pïadosa e sen sanna, |
55:8 | e porend' en todo tempo | sempre sas hóras dizía |
55:9 | mui ben e compridamente, | que en elas non falía |
55:10 | de dizer prima e terça, | sésta, vésperas e nõa, |
55:11 | comprétas e madodinnos | ben ant' a sa majestade. |
55:17 | e ela tornou-se lógo | vergonnosa e coitada, |
55:19 | E foi ao mõesteiro | alí onde se partira, |
55:20 | e falou-ll' a abadessa, | que a nunca mẽos vira |
55:23 | E ela foi fazer lógo | aquelo que lle mandava; |
55:25 | e dest' a Santa María | chorando loores dava, |
55:27 | Estas loores e outras | a Santa María dando |
55:28 | muitas de noit' e de día, | foi-se-ll' o tempo chegando |
55:29 | que havía d' haver fillo; | e entôn se foi chorando |
55:30 | pera a sa majestade, | e como quen se razõa |
55:34 | se che fiz algún serviço, | e guarda-me mia pessõa |
55:35 | que non cáia en vergonna, | Sennor, e alma me guarda |
55:40 | e ena coita da dona | pos lógo sa meezinna, |
55:41 | e a un ángeo disse: | “Tira-ll' aquel fill' aginna |
55:42 | do córp' e crïar-llo manda | de pan, mais non de borõa.” |
55:43 | Foi-s' entôn Santa María, | e a monja ficou sãa; |
55:44 | e cuidou achar séu fillo, | mais en séu cuidar foi vãa, |
55:46 | e por el foi mas coitada | que por séu fill' é leõa. |
55:48 | estavan todas no córo | e ben cantand' e leendo, |
55:50 | e cuidaron que fill' éra | d' infançôn e d' infançõa. |
55:51 | E pois entrou eno córo, | en mui bõa vóz e crara |
55:56 | e el que éra sa madre; | e a maravilla féra |
55:58 | dizendo: “Tornar-me quéro, | e leixade-m' ir, varõa.” |
55:61 | e loaron muit' a Virgen | por aqueste cousimento |
56:17 | e porên foi compõer |
56:18 | cinque salmos e juntar, |
56:23 | e de sũu os põer |
56:29 | Quen catar e revolver |
56:32 | e “Ad Dóminum” i há, |
56:33 | e cabo del “In conver- |
56:34 | tendo” e “Ad te” está, |
56:35 | e pois “Retribúe ser- |
56:41 | ant' o altar e tender |
56:42 | se todo e repentir |
56:44 | quand' éra fól e astroso. |
56:50 | cinque rósas, e creceu |
57 | Esta é como Santa María fez guarecer os ladrões que foran tolleitos porque roubaran ũa dona e sa companna que ían en romaría a Monsarrat. |
57:1 | Mui grandes noit' e día |
57:6 | e sen engano |
57:8 | E daquesto queremos |
57:15 | e os bõos avanta |
57:16 | e dá-lles siso |
57:17 | e Paraíso |
57:24 | d' i mui grand' e estranna |
57:29 | e iren sa vía. |
57:35 | roubador e guerreiro, |
57:39 | e non fillasse |
57:44 | mui trist' e mui coitada; |
57:52 | E os frades saíron |
57:54 | e quand' esto oíron, |
57:56 | corrend' e foi mui tóste, |
57:57 | e passou un recóste |
57:58 | e viu cabo da fonte |
57:81 | e ar mudo sen fala |
57:82 | e mui maltreito |
57:85 | O prïor e séus frades, |
57:96 | E pois que os ladrões |
57:99 | e pregairas fezéron. |
57:100 | E lóg' houvéron sãos |
57:101 | ollos, pées e mãos; |
57:102 | e porende juraron |
57:105 | e se quitassen |
58:3 | E dest' un miragre vos contarei |
58:8 | e tiínna ben quant' en regla jaz, |
58:9 | e o que a Santa María praz, |
58:14 | dun cavaleiro; e pos preit' atal |
58:16 | e que a fillasse pois por mollér |
58:17 | e lle déss' o que houvésse mestér; |
58:18 | e pos de s' ir a el a un curral |
58:19 | do mõesteir'; e i a atendeu. |
58:21 | e viu en vijôn, ond' esterreceu |
58:24 | estreit' e fond' e mais negro ca pez, |
58:25 | e o démo, que a trager i fez, |
58:28 | d' hómes e muitos tormentar i viu; |
58:29 | e con med' a poucas xe lle partiu |
58:30 | o coraçôn, e chamou: “Sennor, val |
58:33 | mandamentos, e non cates los méus |
58:36 | Santa María e mui mal trager, |
58:38 | o por que me deitast', e non m' en cal.” |
58:40 | dentro no poç'; e ela braadou |
58:45 | nen de méu Fillo, e se non, aquí |
58:49 | e con espanto daquela vijôn |
58:53 | e disse-lles: “Mal quiséra falir |
58:57 | ja mais null' hóme; e ide-vos ja, |
59:3 | E daquesto un gran feito |
59:11 | monja, fremosa e béla, |
59:16 | e fremos' e de bon prez, |
59:17 | e non catou séu dẽósto, |
59:23 | saüdava noit' e día |
59:25 | fazía, e lógu' entôn |
59:28 | e dun crucifiss' assí, |
59:31 | E pois s' ergía dalí, |
59:33 | da igrej', e sancristãa |
59:35 | do logar, e a campãa |
59:38 | e a sas hóras vĩir. |
59:43 | do cavaleir', e punnou |
59:45 | E porend' ũa vegada |
59:47 | e, com' éra costumada, |
59:49 | e à omagen correu |
59:51 | E ficando os gẽollos, |
59:61 | e, com' hóme que aduz, |
59:63 | E ben cabo da orella |
59:72 | britou; e espantou-s' ên |
59:79 | según Lucas e Matéus |
59:80 | e os outros escrivir |
59:83 | u havía mil e cento |
59:85 | e cantando ben assaz |
60 | Esta é de loor de Santa María, do departimento que há entre Ave e Éva. |
60:1 | Entre Av' e Éva |
60:4 | o Paraís' e Déus, |
60:9 | e Ave ên sacar; |
60:10 | e por esta razôn: |
60:12 | amor de Déus e ben, |
60:13 | e pois Ave haver |
60:14 | no-lo fez; e porên: |
60:17 | e María britou |
61:6 | que a Madre de Déus móstra noit' e día. |
61:16 | ele e outros quatro a ũa feira; |
61:17 | e torceu-xe-ll' a boca en tal maneira |
61:19 | E tal door havía que ben cuidava |
61:21 | e con esta coita lógo se tornava |
61:23 | E lógo que chegou deitou-se tendudo |
61:29 | pelo rostro, e tornou-llo tan enteiro |
61:30 | e tan são ben como xo ant' havía. |
61:33 | e ao mõesteiro lógo vĩido |
61:34 | foi, e dalí sergent' é pois todavía. |
62 | Como Santa María déu fillo a ũa bõa dona que deitara en pennor, e crecera a usura tanto que o non podía quitar. |
62:2 | e os acórr' a gran coita sabuda. |
62:11 | E macar a dona de gran linnage |
62:19 | E porque achar non pode consello |
62:23 | E de coraçôn que a acorresse |
62:26 | E sa demanda lle foi ben cabuda; |
62:28 | Santa María: “vai, e dar-ch-ei quito |
62:30 | assí foi ela léd' e atrevuda. |
62:31 | E cavalgou lógo sen demorança |
62:32 | e foi a séu fillo con esperança, |
62:33 | e viu-o estar u fazían dança |
62:36 | “ven acá, méu fillo”, e poi-lo deitava |
62:42 | fez e sempre faz, ca dest' é tẽuda. |
63:8 | franqu' e ardid' éra, que bẽes alí |
63:12 | e nunca con mouros quiso haver paz; |
63:17 | que éra bon hóm' e d' atal coraçôn |
63:20 | e houve gran guérra con rei Almançor, |
63:24 | ca éra ardido e de mui bon sen; |
63:25 | e porên do séu non lle leixava ren, |
63:31 | E avẽo-ll' un día que quis saír |
63:36 | dos séus pecados e a missa oiu |
63:38 | e outras dúas que i foron dizer, |
63:46 | e tól-me vergonna, ca hás ên poder.” |
63:48 | e ena carreira o conde achou, |
63:52 | que vençudos foramos éu e os méus; |
63:55 | E tanto fezéstes por gãardes prez, |
63:61 | e éu hei un méje dos de Monpislér |
63:63 | Disse-ll' est' el conde, e mui mais ca tres |
63:65 | e el deles todos tal vergonna pres |
63:67 | Mais pois que sas armas viu e couseceu |
63:73 | caer en vergonna; e maravidís |
63:74 | e outras ofrendas lle foi ofrecer. |
64:3 | E dest' un miragre, de que fiz cobras e son, |
64:8 | apósta e ninna foi, e de bon parecer; |
64:9 | e por aquesto a foi o infançôn prender |
64:10 | por mollér, e foi-a pera sa casa levar. |
64:14 | que havía guérra e que o foss' ajudar. |
64:18 | que me guarde e que me sábia ben consellar.” |
64:19 | E o infançôn lle respondeu entôn assí: |
64:22 | e entôn vos direi a quen vos cuid' a leixar.” |
64:24 | e pois foi dita, u se lle quis el espedir, |
64:27 | E ar ele, chorando muito dos ollos séus, |
64:29 | e disse-ll': “Amiga, nunca os pecados méus |
64:32 | que vos póde ben guardar de posfaz e de mal; |
64:33 | e porende a ela rógu' éu, que pód' e val, |
64:34 | que mi vos guarde e leix' a min cedo tornar.” |
64:39 | E con séus amores a poucas tornou sandeu; |
64:40 | e porend' ũa sa covilleira cometeu |
64:41 | que lle fosse bõa, e tanto lle prometeu |
64:43 | E disse-ll' assí: “Ide falar con mia sennor |
64:44 | e dizede-lle como moiro por séu amor; |
64:45 | e macar vejades que lle desto grave for, |
64:48 | e que a hajades quant' éu podér punnarei; |
64:49 | mas de vóssas dõas me dad', e éu llas darei, |
64:50 | e quiçai per esto a poderei enganar.” |
64:54 | e disse que per ren non llas quería fillar. |
64:56 | e d' alcaiotaría sabedor e sotil, |
64:60 | fillou lógo as çapatas, e fez i mal sen; |
64:63 | E assí esteve un ano e ben un mes, |
64:67 | E depós aquest' a poucos días recodiu |
64:68 | séu marid' a ela, e tan fremosa a viu |
64:72 | e sobr' esto nunca haveremos senôn paz, |
64:74 | vos guardou.” E a çapata lle foi ên tirar. |
65:4 | que Santa María fez; e ela mande |
65:5 | que mostrá-lo póssa per mi e non ande |
65:8 | de mui santa vida e mui bon crischão, |
65:9 | houv' un séu feegrês soberv' e loução, |
65:11 | E o hóme bõo sempre lle rogava |
65:12 | que se corregesse e o castigava; |
65:21 | Entanto o préste morreu, e sen falla |
65:23 | E durou depois muit' en esta maldade, |
65:26 | e do que fezéra sentiu-se culpado. |
65:27 | E quis comungar e fillar pẽedença, |
65:31 | E lógo que podo foi a el correndo |
65:32 | e séu mal lle disse, chorand' e gemendo; |
65:33 | e ele lle disse, per quant' éu entendo: |
65:36 | e foi lóg' a Roma u o Papa éra |
65:37 | e disso-ll' aquelo sobre que vẽéra. |
65:42 | e porên foi-se mui trist' e mui coitado. |
65:43 | E pensou que sempr' assí ja mais andasse |
65:45 | que lle non pediss' e que o consellasse |
65:47 | Atán muit' andou per térras e per mares, |
65:48 | sofrendo traballos muitos e pesares, |
65:49 | buscando ermidas e santos logares |
65:50 | u achasse tal hóm'. E tant' houv' andado |
65:53 | e pois sa fazenda toda houv' oída, |
65:55 | e disse-ll': “Amigo, se me tu crevéres |
65:56 | e desta ta coita bon consello quéres, |
65:57 | vai Alexandría, e se o fezéres, |
65:61 | e semellou-lle consello muit' esquivo, |
65:62 | e teve-s' entôn ja por desasperado. |
65:63 | E diss': “Aquesto semella-me trebello, |
65:67 | E o ermitán lle diss' entôn: “Sandece |
65:69 | aas gentes, e tod' aquest' el padece |
65:71 | E o hóme disse: “Pero éu fezésse |
65:74 | per que fosse del creúd' e ascuitado.” |
65:75 | E o ermitán déu-lle sa carta lógo |
65:76 | que lle levasse, e disse-ll': “éu te rógo |
65:77 | que lla léves, e se en este meógo |
65:79 | Foi-s' o hóm' e punnou de chegar mui cedo |
65:83 | E morou ena vila ben quinze días, |
65:84 | buscand' o fól per carreiras e per vías; |
65:85 | e poi-lo non achou, disso: “A Messías |
65:89 | mui magr' e roto e de fól contenente, |
65:90 | e diss': “Aquest' é o que tant' hei buscado. |
65:96 | e o sandeu foi-se da gent' esfurtando, |
65:97 | e el depós el, sempre o aguardando, |
65:107 | E des i ergeu-s' e como quen s' aparta |
65:111 | E pois que a carta houve ben leúda |
65:112 | e houv' a razôn dela ben entenduda, |
65:114 | e seed' esta noit' aquí albergado. |
65:115 | E dormid' agora, pois canssad' andades; |
65:119 | E fez-lle sa cama ben entre dous cantos; |
65:120 | e a mea noite aqué-vo-los santos |
65:121 | con Santa María, e chegaron tantos |
65:124 | e ena cima do altar a sentaron |
65:125 | e os madudinnos todos ben cantaron, |
65:126 | e o fól cantava con eles de grado. |
65:127 | E pois que os houvéron todos ben ditos |
65:129 | o fól chamou o outr', e 'n gẽollos fitos |
65:131 | E diss' o fól: “Sennor santa pïadosa, |
65:136 | “Vai óra mui quedo e non t' alvoroces; |
65:137 | e o que t' escomungou, se o connoces, |
65:138 | chama-o ante mi, e serás soltado.” |
65:139 | Levantou-s' o hóme, e con el o louco, |
65:140 | e catou-os todos; mais tardou mui pouco |
65:144 | e de como fora o feito disséron; |
65:145 | e ela disse, pois que llo dit' houvéron: |
65:148 | e o fól ao outro moveu tal preito |
65:149 | que se foss', e teve-s' end' el por maltreito |
65:150 | e disse: “Sól de m' ir non será pensado, |
65:154 | e o ben de Déus de que éra deitado.” |
65:158 | pero ando núu e mui mal parado. |
65:160 | e méu linnage a mantev' a gran brío; |
65:161 | e morreron todos, e o sennorío |
65:162 | me ficou end' a mi, e fui rei alçado. |
65:163 | E macar vos paresc' óra tan astroso, |
65:164 | muito fui loução, apóst' e fremoso, |
65:165 | ardid' e grãado, riqu' e poderoso, |
65:166 | e de bõas mannas e ben costumado. |
65:167 | E seend' assí sennor de muitas gentes, |
65:168 | vi morrer méu padr' e todos méus parentes; |
65:169 | e en mia fazenda entôn parei mentes |
65:170 | e daqueste mundo fui lógu' enfadado. |
65:173 | e que como fól entr' as gentes guarisse |
65:175 | E por razôn tive que en esta térra |
65:176 | dos méus que sofresse desonrra e guérra |
65:178 | e polos salvar quis seer marteirado. |
65:181 | no Paraíso, e dou-vos por comenda |
65:184 | ambos de sũu, e cada noite viron |
65:185 | a Santa María; e pois se compriron |
65:187 | E Santa María, a que el servira |
65:191 | E pois que foi mórto, quis Déus que soubéssen |
65:192 | sa mórt' os da vila e lógo vẽéssen |
65:193 | sobr' el fazer dóo e ll' honrra fezéssen |
65:194 | com' a séu sennor natural e amado, |
65:196 | e que o perderan pelos séus pecados; |
65:199 | E gran dóo fez por el séu companneiro, |
65:200 | e quant' el viveu foi sempr' alí senlleiro, |
65:202 | levó-o consigu', e el seja loado. ⌧ |
66 | Como Santa María fez a un bispo cantar missa e déu-ll' a vestimenta con que a dissésse, e leixou-lla quando se foi. |
66:5 | e que m' oïrán, |
66:15 | ante Déus e todavía |
66:18 | E a séu déstro tragía |
66:25 | E dizede, quen sería |
66:27 | E ela lle respondía: |
66:30 | fillou e afán |
66:32 | E lógo pera el ía |
66:33 | e diss' ao san- |
66:35 | e responderán |
66:42 | e taes llas dan |
66:46 | E pois que se revestía, |
66:49 | e os outros van |
66:50 | cantand', e el bẽeizía |
66:51 | o vinn' e o pan |
66:53 | E pois a missa compría |
66:56 | e todos ir-s-an; |
67 | Como Santa María fez connocer ao hóme bõo que tragía o démo consigo por servente; e quiséra-o matar, senôn pola oraçôn que dizía. |
67:2 | que con esto nos defende | do dém' e da sa maldade. |
67:3 | E de tal razôn com' esta | un miragre contar quéro |
67:4 | que fezo Santa María, | apósto e grand' e féro, |
67:7 | Ond' avẽo que un hóme | mui poderos' e loução, |
67:8 | sisud' e fazedor d' algo, | mais tant' éra bon crischão, |
67:11 | E por mellor fazer esto | que muit' ele cobiiçava, |
67:13 | en que pan e vinn' e carne | e pescad' a todos dava, |
67:14 | e leitos en que jouvéssen | en ivérn' e en estade. |
67:15 | E como quen há gran coita | de comprí-lo que deseja, |
67:19 | e vẽo pera el lógo | manss' e en bon contenente, |
67:20 | e disse: “Sennor, querede | que seja vósso sergente, |
67:21 | e o serviço dos póbres | vos farei de bõa mente, |
67:22 | pois vejo que vós queredes | e fazedes i bondade; |
67:23 | e sequér o méu serviço | haveredes en dõado.” |
67:25 | e demais viu-o fremoso, | apóst' e ben razõado, |
67:26 | e cuidou que non andava | senôn con gran lealdade. |
67:27 | En esta guisa o démo | chẽo de mal e arteiro |
67:29 | e en todos séus serviços | a el achava primeiro, |
67:35 | E porende lle fazía | amẽude que caçasse |
67:36 | enas montannas mui fórtes, | e eno mar que pescasse; |
67:37 | e muitas artes buscava | per que o algur matasse, |
67:38 | per que houvéss' el a alma, | e outr' houvéss' a herdade. |
67:40 | e porên de bõa mente | u ll' el consellava ía; |
67:43 | E por aquest' aquel démo | que ll' andava por vassalo |
67:45 | e pero día nen noite | non quedava de tentá-lo, |
67:50 | como vos contarei óra; | e por Déus, ben m' ascuitade: |
67:51 | Aquel bispo éra hóme | sant' e de mui bõa vida, |
67:52 | e mui mais religïoso | que se morass' en ermida; |
67:53 | e por aquesto o démo | tanto temeu sa vĩida, |
67:56 | e que todo-los sergentes, | foras aquele, servían; |
67:60 | E ele lle contou todo, | de com' a ele vẽéra |
67:61 | e como lle lealmente | sempre serviço fezéra. |
67:66 | e poi-lo catou o bispo, | connoceu sa falsidade. |
67:67 | E diss' ao hóme bõo: | “Déus vos ama, ben sabiades, |
67:68 | que vos quis guardar do démo | falss' e de sas falsidades; |
67:69 | e éu vos mostrarei óra | com' est' hóm' en que fïades |
67:71 | E entôn diss' ao démo: | “Di-me toda ta fazenda, |
67:73 | e éu te conjur' e mando | que a digas sen contenda, |
67:80 | de lle fazer mal nïũu.” | E pois est' houve contado, |
67:82 | e esvãeceu ant' eles, | como x' éra vãidade. |
68:3 | E dest' un miragre direi |
68:10 | dele perdía e solaz. |
68:11 | E por esto quería mal |
68:13 | e Santa María sen al |
68:15 | coita e mal, por que perder |
68:19 | E pois fez esta oraçôn, |
68:21 | e dormindo viu en vijôn |
68:29 | méu e cen vezes saüdar |
68:32 | e foi-s'; e na rúa topou |
68:34 | ant' ela e disse: “Malvaz |
69 | Como Santa María fez oír e falar o que éra sordo e mudo, en Toledo. |
69:2 | e os sãos tira de vía vãa. |
69:8 | e d' hómẽes honrrados gran companna |
69:9 | con el, e cavalaría tamanna |
69:13 | e troux' un séu irmão sord' e mudo |
69:17 | o que lle mandavan, e o fazía, |
69:19 | E pero non oía nen falava, |
69:21 | e chorand' e mugindo lle rogava |
69:22 | que o sãasse. E ũa mannãa |
69:24 | e viu dentro claridade sobeja, |
69:25 | e entre si disse: “Se Déus me veja, |
69:31 | do Córpus Dómini. E viu estando |
69:35 | E a déstro viu estar da capéla |
69:37 | que de faiçôn e de coor mais béla |
69:38 | éra que non ést' a név' e a grãa, |
69:40 | ant' o préste e que s' agẽollasse; |
69:41 | e ao préste fez que o catasse |
69:42 | a Virgen pïedosa e louçãa, |
69:44 | e tirou-ll' end' un vérmen a semella |
69:46 | éra velos' e cobérto de lãa. |
69:47 | E tan tóste oír houve cobrado |
69:48 | e foi-s' a casa do monje privado, |
69:49 | e lógo per sinas ll' houve mostrado |
69:50 | que ja oía o gal' e a rãa. |
69:53 | e disse: “Conde, non sei con qual érva |
69:54 | oe Pédr' e a orella lle mãa.” |
69:59 | E depús esto, vérnes madurgada, |
69:60 | levava vinn' e pan aa pousada |
69:63 | da igreja; e ía pela mão |
69:64 | con el un préste. E viu ben de chão |
69:66 | ena cabeça, e a barva cãa, |
69:79 | E pois sãidad' houve recebuda, |
69:82 | a ta graça”, e cantou antivãa. |
69:85 | e tantos aa eigreja vẽéron |
70 | Esta é de loor de Santa María, das cinque lêteras que há no séu nome e o que quéren dizer. |
70:3 | ‘ÉME’ móstra MADR' e MAIOR |
70:4 | e mais MANSA e mui MELLOR |
70:8 | APÓSTA e AORADA, |
70:9 | e AMIGA e AMADA |
70:11 | ‘ÉRRE’ móstra RAM' e RAÍZ, |
70:12 | e REÍNN' e Emperadriz, |
70:13 | RÓSA do mundo; e fiíz |
70:16 | JUSTO JÜÍZ, e por isto |
70:20 | e que tod' ACABAREMOS |
71:3 | E porend' un miragre | vos quéro dizer óra |
71:7 | E direi dũa monja | que en un mõesteiro |
71:8 | houve, de santa vida, | e fillava lazeiro |
71:11 | de grandes orações | sempre, noites e días. |
71:12 | E sen esto rezava | ben mil Ave Marías, |
71:14 | que os judéus atenden | e que nós ja havemos. |
71:15 | Tod' aquesto dizía | chorando e gemendo, |
71:16 | e suspirava muito, | mais rezava correndo |
71:17 | aquestas orações. | E porên, com' aprendo, |
71:20 | por dormir mui cansada, | e pero non durmía. |
71:26 | e sei óra mui léda, | e un pouco falemos.” |
71:29 | Esto mais ca mesura | foi, e porend' aginna |
71:38 | mente e non te coites; | ca cérto che dizemos |
71:41 | que entôn me semella | que Déus Padr' e Amigo |
71:42 | e Fill' en nósso córpo | outra vez ben tẽemos. |
71:43 | E porên te rogamos | que filles tal maneira |
71:45 | e dúas partes leixa | e di ben a terceira, |
71:46 | de quant' ante dizías, | e mais t' end' amaremos.” |
71:48 | E des entôn a monja | sempre muit' homildosa- |
71:51 | Ca sempr' “Ave María” | mui ben e passo disse; |
71:52 | e quando deste mundo | quis Déus que se partisse, |
72:9 | E desto vos quéro contar |
72:14 | e aos dados perdeu |
72:15 | algu', e porên descreeu |
72:18 | e sa Madre non leixou, |
72:19 | e en séus nembros travou |
72:21 | E u(u) quis do ventre séu |
72:31 | é mórt' e en perdiçôn, |
72:36 | E porên sinal |
72:39 | partid', e ll' o cór verás |
72:41 | da té(è)sta e a serviz. |
72:44 | que pód' e que val.” |
72:45 | E o padre foi lóg' alí |
72:46 | e achou séu fill' assí |
73:3 | E dest' un miragre fremoso vos direi |
73:5 | que fez Santa María; e creo e sei |
73:11 | E quando algũa cousa ll' ía falir, |
73:13 | e ela llo dava; porend' ena servir |
73:14 | éra todo séu sis' e todo séu coidar. |
73:19 | E fillou na outra mão, com' aprendí, |
73:21 | e indo na carreira avẽo-ll' assí |
73:23 | E avẽo-ll' assí que quand' entrepeçou, |
73:25 | que éra mui vermello; e tal la parou |
73:27 | E aquel vinn' éra de vermella coor |
73:28 | e espessa tan muito que nïún tintor |
73:30 | e u caía nono podían tirar. |
73:33 | e diss' entôn: “Ai, Madre do que nos mantên, |
73:34 | Virgen Santa María, e ven-mi ajudar. |
73:35 | E non me leixes en tal vergonna caer |
73:39 | Esto dizend' e chorando muito dos séus |
73:41 | e fez tal vertude, per que muitos roméus |
74:3 | E dest' un miragre vos quéro contar |
74:7 | E ao démo mais feo d' outra ren |
74:8 | pintava el sempr'; e o démo porên |
74:11 | a quantos me veen?” E el diss' entôn: |
74:13 | ca tu sempre mal fazes, e do ben non |
74:16 | e o pintor fèrament' amẽaçou |
74:17 | de o matar, e carreira lle buscou |
74:22 | e punnava de a mui ben compõer, |
74:26 | mui grandes torvões e que quér chover. |
74:31 | E ela lógo tan tóste ll' acorreu |
74:32 | e fez-lle que eno pinzél se sofreu |
74:33 | con que pintava; e porên non caeu, |
74:35 | E ao gran son que a madeira fez |
74:37 | e viron o démo mais negro ca pez |
74:39 | E ar viron com' estava o pintor |
74:40 | colgado do pinzél; e porên loor |
75 | Como Santa María fez veer ao clérigo que éra mellor pobreza con homildade ca requeza mal gãada con orgullo e con sobervia. |
75:5 | E desta razôn vos direi | un miragre mui fremoso, |
75:8 | e porên gran maravilla | lle foi per ela mostrada. |
75:10 | mui riqu' e muit' orgulloso | e soberv' e torticeiro; |
75:11 | e por Déus nen por sa Madre | non dava sól nen dinneiro, |
75:12 | e de séu córpo pensava | muit' e de sa alma nada. |
75:14 | mui cativa e mui póbre | e de tod' haver mesquinna; |
75:15 | mais amava Jesú-Cristo | e a sa Madr', a Reínna, |
75:16 | mais que outra ren que fosse. | E con tant' éra pagada |
75:18 | e porend' en ũa chóça | morava, feita de palla, |
75:19 | e vivía das esmólnas | que lle davan; e sen falla |
75:21 | E estando desta guisa, | déu a ela féver fórte, |
75:22 | e outrosí ao rico, | per que chegaron a mórte: |
75:24 | e o rico ao démo, | que lle déu mórte coitada. |
75:28 | e diss': “Esta 'nfermedade | semella muit' aficada. |
75:29 | E porend' éu vos consello | que façades testamento, |
75:30 | e dad' a nóssa igreja | sequér cen marcos d' arento; |
75:32 | e desta guis' haveredes | no Paraíso entrada.” |
75:35 | ca séu marido guarría, | e que folgá-lo leixasse, |
75:39 | e o riqu' entôn con sanna | mui bravo lle respondía: |
75:40 | “Na mollér e enos fillos | hei mia alma ja leixada.” |
75:43 | da vélla como morría, | e que lle désse recado |
75:44 | com' houvésse maenfésto | e que fosse comungada. |
75:46 | aquí con est' hóme bõo | que é honrrad' e mui rico, |
75:48 | ten a mórt' há mais dun ano, | e pero non é finada.” |
75:50 | e achó-a mui coitada | e cona mórte gemendo, |
75:51 | e disse-ll': “Aquel moógo | non verrá, per quant' entendo, |
75:54 | e disso: “Santa María | Virgen, de Déus Madr' e Filla, |
75:55 | ven por mi' alm' e non pares | mentes a mia pecadilla, |
75:56 | ca non hei quen me comungue | e sõo desamparada.” |
75:59 | se aquesta vélla mórre, | segund' éu entend' e creo, |
75:61 | E o capelán lle disse: | “Esto non me conselledes, |
75:63 | e de quant' alá gãardes, | nulla parte non me dedes.” |
75:64 | E o evangelisteiro | se foi lógo sen tardada, |
75:65 | e fillou o Córpus Crísti | e o cáliz da igreja; |
75:66 | e quando foi aa chóça, | viu a que bẽeita seja, |
75:69 | E viu con ela na chóça | ũa tan gran claridade, |
75:71 | E el tornar-se quiséra, | mas disso-ll' ela: “Entrade |
75:73 | E pois entrou, viu a déstro | estar ũas seis donzélas |
75:74 | vestidas de panos brancos, | muit' apóstas e mais bélas |
75:77 | E siían assentadas | en palla, non en tapede; |
75:78 | e disse a Virgen santa | ao crérigo: “Seede, |
75:79 | e aquesta mollér bõa | comungad' e assolvede, |
75:84 | con sas mãos e dissésse: | “Mia culpa, ca fui errada.” |
75:85 | E pois foi maenfestada, | Santa María alçó-a |
75:86 | con sas mãos, e tan tóste | o crérigo comungó-a; |
75:87 | e desque foi comungada, | u xe jazía deitó-a, |
75:88 | e disse-ll' entôn a vélla: | “Sennor, nóssa avogada, |
75:89 | non me leixes mais no mundo | e léva-me ja contigo |
75:90 | u éu veja o téu Fillo, | que é téu Padr' e amigo.” |
75:94 | e non hajas outr' empeço, | mais sempre goio e riso, |
75:97 | E ao crérig' ar disse: | “Ide-vos, ca ben fezéstes, |
75:98 | e muito sõo pagada | de quan ben aquí vẽéstes; |
75:99 | e, par Déus, mellor consello | ca o capelán tevéstes, |
75:103 | e ar viu a casa chẽa, | per com' éu achei escrito, |
75:106 | a vélla, e viu a Virgen | tan fremosa e tan crara, |
75:112 | E tan tóst' a mollér bõa | foi deste mundo passada. |
75:113 | E ao crérig' a Virgen | disse que mui ben fezéra |
75:114 | e que mui ben s' acharía | de quanto alí vẽéra, |
75:116 | e pois aquest' houve dito, | foi-s' a Benaventurada. |
75:117 | E enquant' a Virgen disse, | sempr' o crérig' os gẽollos |
75:119 | e tornou-s' a cas do rico, | e houv' i outros antollos, |
75:121 | E pois que entrou, viu outros | maiores que os de fóra, |
75:122 | muit' espantosos e feos, | e negros mui más ca móra, |
75:123 | dizendo: “Sal acá, alma, | ca ja tempo é e hóra |
75:125 | E a alm' assí dizía: | “Que será de min, cativa? |
75:133 | E disse-lle: “Para mentes | en quant' agor' aquí viste |
75:134 | outrosí e ena chóça, | alí u migo seviste; |
75:138 | e mentre viveu no mundo | foi hóme de santa vida; |
75:139 | e depois, quando ll' a alma | de sa carne foi saída, |
75:140 | levó-a Santa María; | e ela seja loada. |
76:8 | e ladrôn mui fórt', e tafur e pelejador; |
76:9 | e tanto ll' andou o dém' en derredor, |
76:11 | E poi-lo achou con furto que fora fazer, |
76:14 | o sen, e con coita fillou-s' a carpir. |
76:15 | E como mollér que éra fóra de séu sen |
76:17 | o mundo en poder, e disse-lle: “Ren |
76:20 | que aa omagen foi e ll' o Fillo tolleu |
76:21 | per força dos braços e desaprendeu, |
76:23 | o méu sã' e vivo vĩir sen lijôn nen mal.” |
76:33 | tornou-lle séu Fillo; e lógu' essa vez |
77 | Esta é como Santa María sãou na sa igreja en Lugo ũa mollér contreita dos pées e das mãos. |
77:4 | ena sa igrej' en Lugo, grand' e pïadoso, |
77:6 | o mais de séu córp' e de mal encolleito. |
77:9 | e os calcannares ben en séu dereito |
77:17 | e lógo se fezo levar en un leito |
77:18 | ant' a sa igreja, pequen' e estreito. |
77:19 | E ela alí jazendo fez mui bõa vida |
77:31 | O bispo e toda a gente deant' estando, |
77:32 | veend' aquest' e oínd' e de rijo chorando, |
77:33 | viron que miragre foi e non trasgeito; |
78:7 | E daquest' avẽo, gran temp' há ja passado, |
78:9 | e aquest' havía un hóme séu privado |
78:15 | E outros privados que con el cond' andavan |
78:16 | havían-ll' enveja, e porende punnavan |
78:19 | E sobr' esto tanto con el conde falaron, |
78:21 | e de taes cousas a el o acusaron, |
78:23 | E que non soubéssen de qual mórte lle dava, |
78:25 | e un mui gran forno encender llo mandava |
78:27 | E mandou-lle que o primeiro que chegasse |
78:29 | e que sen demóra no forno o deitasse, |
78:30 | e que i ardesse a carne del astrosa. |
78:35 | E u ele ía cabo de sa carreira, |
78:39 | E lógo tan tóste entrou ena igreja |
78:40 | e diss': “Esta missa, a como quér que seja, |
78:42 | me guard' e de mezcra maa e revoltosa.” |
78:45 | éra que mandara, e porên sen tardada |
78:47 | e aquel hóm' éra o que a mezcra feita |
78:48 | houvéra e toda de fond' a cima treita. |
78:49 | E disse-lle: “Lógo vai corrend' e asseita |
78:52 | e non teve vía, mas per un semedeiro |
78:53 | chegou ao forno; e lógo o caleiro |
78:54 | o deitou na chama fórt' e perigoosa. |
78:56 | foi ao caleiro e disse-ll': “Hás comprid' a |
78:60 | aquel hóme bõo e per un gran recóste |
78:61 | se tornou al conde, e dentr' en sa repóste |
78:64 | ant' ele viv', e soube de como queimara |
78:67 | E disse chorando: “Virgen, bẽeita sejas, |
78:70 | contar este feito e com' és poderosa.” |
79 | Como Santa María tornou a meninna que éra garrida, corda, e levó-a sigo a Paraíso. |
79:4 | e sempre faz ben. |
79:7 | e de o oír seer-vos-á saboroso, |
79:8 | e prazer-mi-á ên. |
79:11 | éra e apósta, mas garridelinna |
79:12 | e de pouco sen. |
79:13 | E esto fazendo, a mui Grorïosa |
79:16 | beldad'; e porên |
79:19 | que, se migu' ir quéres, leixes ris' e jógo, |
79:20 | orgull' e desdên. |
79:21 | E se esto fazes, d' hoj' a trinta días |
79:27 | e fillou lóg' outras, daquelas estrannas, |
79:28 | e non quis al ren. |
79:29 | O padr' e a madre, quand' aquesto viron, |
79:30 | preguntaron Musa; e pois que ll' oíron |
79:33 | A vint' e seis días tal féver aguda |
79:35 | e Santa María ll' houv' apareçuda, |
79:38 | E quando o prazo dos días chegado |
79:41 | santos. E porên seja de nós rogado |
79:43 | que nos ache quitos d' érr' e de pecado; |
79:44 | e dized': “amên.” |
80:1 | De graça chẽa e d' amor |
80:5 | e que téu Fillo sempre faz |
80:7 | E pois que contigo é Déus, |
80:9 | e fas-nos que sejamos séus |
80:10 | e que perçamos del pavor. |
80:13 | Cristo parist'; e porend' u |
80:17 | e pois tu sées u el sé, |
81:2 | que toda door tóll' e mal. |
81:9 | fógo, e ar outrossí |
81:18 | rógo e demanda |
81:32 | e con sa coor natural, |
82 | Como Santa María guardou un monge dos dïáboos que o quiséran tentar e se lle mostraron en figuras de pórcos polo fazer perder. |
82:5 | por un monge bõo, cast' e mui fïél, |
82:10 | non cuidava, e dizía-lles: “Az, az.” |
82:14 | dele vos meted', e non dôrmia en paz.” |
82:19 | E aquel dïabo lles respôs assí: |
82:24 | e chamou a Virgen, a que nunca fal |
82:27 | E a Grorïosa tan tóste chegou |
82:28 | e ant' aquel frade lógo se parou |
82:29 | e con ũa vara mal amẽaçou |
82:37 | e a Virgen santa mans' e en bon son |
82:39 | a vida que fazes; e porende ben |
83:3 | De mórtes e de prijões; |
83:4 | e por aquesto, varões, |
83:7 | E desto Santa María |
83:15 | que lle davan e gran pẽa, |
83:19 | jazía e en escura |
83:20 | cárcer e en gran ventura |
83:24 | muitos e ant' ela chóran; |
83:27 | d' érros e de maos feitos; |
83:28 | demais cégos e contreitos |
83:29 | sãa, e gafos maltreitos |
83:30 | e muitos demonïados |
83:31 | e d' outras enfermedades, |
83:32 | e que por sas pïedades |
83:36 | muitas vezes e disséra, |
83:40 | E el jazend' en gran medo, |
83:42 | da cárcer, e viu britados |
83:43 | séus férros e que dormían |
83:48 | se foi pass', e pois correndo |
83:49 | fogiu e, segund' aprendo, |
83:52 | E pois esta cousa dita |
83:54 | e muitos loores dados |
84 | Como Santa María resuscitou a mollér do cavaleiro, que se matara porque lle disse o cavaleiro que amava mais outra ca ela; e dizía-lle por Santa María. |
84:3 | E daquest' un gran miragre | oíd' óra, de que fix |
84:5 | e ontr' os outros miragres | porende metê-lo quix, |
84:8 | con dona menínn' e béla, | que amou mais d' outra ren, |
84:9 | e ela a el amava | que xe perdía o sen; |
84:10 | e do mal que dest' avẽo | vos contarei a razôn. |
84:11 | O cavaleir' éra bõo | de costumes e sen mal, |
84:12 | e mais d' outra ren amava | a Virgen espirital; |
84:13 | e por esto de sa casa | fezéra un gran portal |
84:16 | cada noite s' esfurtava | de sa mollér e dos séus |
84:17 | e ant' a omagen s' ía, | dizend': “Os pecados méus |
84:20 | en como se levantava | e de mal o sospeitou, |
84:21 | e por aquesta sospeita | ũa vez lle preguntou: |
84:26 | e pero parou i mentes | sempre mui mais des entôn. |
84:28 | e pois houvéron jantado, | começou-ll' a preguntar |
84:29 | a dona a séu marido | muito e a conjurar |
84:32 | outra dona mui fremosa | amo muit' e amarei |
84:33 | mais d' outra cousa do mundo | e por séu sempr' andarei.” |
84:35 | e tomou lóg' un coitélo, | con que tallavan o pan, |
84:36 | e déu-se con el no peito | ũa ferida atán |
84:39 | E fillou sa mollér lógo | e deitó-a, sen mentir, |
84:40 | en séu leito e cobriu-a, | e non quiso que saír |
84:41 | podéss' hóme de sa casa; | e a pórta foi abrir |
84:42 | da igreja e correndo | entrou i de gran randôn. |
84:43 | E parou-s' ant' a omagen | e disso assí: “Sennor, |
84:45 | mais tu, Sennor, que sofriste | gran coita e gran door |
84:46 | por téu Fillo, dá-mia viva | e sãa óra en don.” |
84:48 | e diss' ao cavaleiro: | “O méu Fillo recebeu |
84:49 | o rógo que me feziste | e a ta mollér viveu |
84:50 | pola ta firme creença | e por ta gran devoçôn.” |
84:51 | El entôn tornou-se lógo | e foi sa mollér veer, |
84:52 | e achó-a viv' e sãa | e houv' ên mui gran prazer. |
84:53 | Entôn el e sa companna | começaron bẽeizer |
84:55 | El mandou abrí-las pórtas | e as gentes vĩir fez, |
85 | Como Santa María livrou de mórte un judéu que tiínnan preso ũus ladrões, e ela soltó-o da prijôn e feze-o tornar crischão. |
85:8 | a que chagas grandes déran e pois torcillões. |
85:10 | e poi-lo houvéron feito, ataron-ll' as mãos |
85:11 | e os pées e déron-lle muitas con bastões, |
85:15 | e déron-lle pan e agua aqueles peões, |
85:16 | en tal que lles non morress' e houvéssen quinnões |
85:18 | adormeceu, e en sonnos viu Santa María |
85:19 | mais fremosa que o sól; e lógo ll' as prijões |
85:20 | quebrantou, e foi guarido de todas lijões. |
85:21 | E pois que sonnou aquesto, foi lógo despérto, |
85:23 | e por saber mais quen éra, fez sas orações |
85:24 | que lle dissésse séu nome, e dar-ll-ía dões. |
85:25 | E ela lle disse lógo: “Para-mi ben mentes, |
85:26 | ca éu sõo a que tu e todos téus parentes |
85:28 | e matastes-me méu Fillo come mui felões. |
85:29 | E porên mostrar-te quéro o ben que perdedes |
85:30 | e o mal que, pois morrerdes, lógo haveredes, |
85:31 | que en min e en méu Fillo vóssas entenções |
85:32 | tornedes e recebades bõos gualardões.” |
85:33 | Entôn o pres pela mão e tiró-o fóra |
85:34 | dalí, e sobr' un gran monte o pos essa hóra |
85:35 | e mostrou-lle un gran vale chẽo de dragões |
85:36 | e d' outros dïabos, negros mui mais que carvões, |
85:38 | dos judéus, que as cozían e pois ar assavan |
85:39 | e as fazían arder assí como tições, |
85:40 | e queimando-lle-las barvas e pois os grinões. |
85:45 | E viu de muitas maneiras i santas e santos |
85:48 | os guarde e do dïab' e de sas tentações. |
85:50 | “Estes son méus e de méu Fillo, Déus Jesú-Cristo, |
85:51 | con que serás se crevéres en el e leitões |
85:52 | comeres e leixares a degolar cabrões.” |
85:54 | leixó-o; e el foi-se lóg' a un mõesteiro |
85:57 | E pois que ant' o convento contou quanto vira, |
85:59 | e deste feito foron pelas térras pregões, |
86 | Como Santa María livrou a mollér prenne que non morresse no mar e fez-lle haver fillo dentro nas ondas. |
86:1 | Acorrer-nos póde e de mal guardar |
86:4 | e guardar de mal cada que lle prouguér, |
86:11 | O miragre foi muit' apóst' e mui bél |
86:23 | E porend' un día avẽo assí |
86:25 | mais o mar creceu e colleu-a alí, |
86:26 | e non se pod' ir, tanto non pod' andar. |
86:29 | e pois s' a mesquinna en tal coita viu, |
86:33 | e demais chegou-ll' o tempo de parir, |
86:34 | e por tod' esto non cuidou escapar. |
86:36 | oiu-lle séu rógu', e tan tóste chegou |
86:37 | e a súa manga sobr' ela parou |
86:38 | que a fez parir e as ondas quedar. |
87:3 | E desto vos quéro contar |
87:8 | de todo ben e servidor |
87:17 | Aos séus honrrou e ergeu |
87:19 | E pois lle foi aparecer, |
87:27 | que me sérve e servid' há |
87:29 | Os séus honrrou e honrrará |
87:39 | e foi bisp' a pouca sazôn, |
88:12 | E porque acostumado |
88:15 | e outrosí ben cẽar |
88:16 | e comer carn' e pescado |
88:17 | e bon vinno non leixar |
88:21 | e comer verças de prado |
88:23 | e bever vinno botado |
88:24 | e por bon pan non catar. |
88:25 | E sobr' esto vos direi |
88:27 | Con coita e con pesar |
88:30 | e disse-lles: “Est' estado |
88:42 | e o convent' abalado |
88:46 | que defend' ôrdin e lei. |
88:50 | de comer, e a rezar |
88:55 | e nonos quis ajudar, |
88:58 | e ind' assí, viu de lado |
88:73 | houv' ant' ela e rogar |
88:74 | foi. E diss': “éu que farei?” |
88:80 | muit' e fillou-s' a chorar |
88:81 | e disse: “Leixá-lo-ei.” |
88:84 | e des i foi castigado |
88:86 | e com' hóm' escarmentado |
89 | Esta é como ũa judéa estava de parto en coita de mórte, e chamou Santa María e lógo a aquela hóra foi libre. |
89:4 | E un miragre disto |
89:10 | e a mórte chegada. |
89:20 | braadand' e gemendo |
89:21 | e chamando-se mui cativa, |
89:24 | foi; e desasperada |
89:34 | alí; e de verdade |
89:36 | de coraçôn e rogasse |
89:41 | E ela o fez lógo, |
89:42 | e houve fillo e saúde, |
89:45 | e a sa madre dada. |
89:49 | da casa e a dẽostavan |
89:50 | e “heréja” a chamavan |
89:51 | muit' e “renegada” |
89:52 | e “crischãa tornada.” |
89:60 | E trouxe dous meninnos |
89:61 | sig' aquel fill' e ũa filla; |
89:62 | e macar pequeninnos |
89:69 | do fill' e como sãos |
89:71 | Santa María; e féra- |
89:73 | por aquest' e loada. |
90:5 | e ar sen companneira |
90:7 | e per esta maneira |
90:11 | e ar sen companneira |
90:13 | e per esta maneira |
90:17 | e ar sen companneira |
90:18 | seend' el Fill' e Padre; |
90:19 | e per esta maneira |
90:23 | e ar sen companneira |
90:25 | e per esta maneira |
90:29 | e ar sen companneira |
90:31 | e per esta maneira |
91 | Como Santa María deceu do céo en ũa eigreja ante todos e guareceu quantos enfermos i jazían que ardían do fógo de San Marçal. |
91:1 | A Virgen nos dá saúd' | e tólle mal, |
91:3 | E porên dizer-vos quéro |
91:5 | outro mui grand' e mui féro |
91:15 | E braadand' e gemendo |
91:21 | E éra de tal natura |
91:24 | os fillava, e des i |
91:25 | queimava peior que fógo; e assí |
91:28 | e sól dormir nen comer |
91:31 | e ante ja querrían mórtos seer |
91:36 | e lógu' entôn decendeu |
91:37 | Santa María, e a térra tremeu |
91:39 | E os hómees tal medo |
91:41 | se fillaron, e non quedo, |
91:43 | e ela fez lóg' os enfermos guarir |
92:7 | E esta Virgen santa déu |
92:11 | E tan tóste se fez fillar |
92:12 | e aa eigreja levar |
92:15 | E chorando de coraçôn, |
92:20 | E porende venno a ti |
92:24 | e a Virgen ll' apareceu, |
92:27 | E disse-ll' entôn: “Lógo cras |
92:29 | con devoçôn, e cobrarás |
92:30 | téu lum', e que te durará |
92:34 | e aínda che mais fará.” |
92:36 | e lóg' a missa começou, |
92:37 | e séu lum' alí o cobrou; |
93:7 | anos e guareceu en mẽos que un mes |
93:9 | Est' éra mui fremoso e apóst' assaz, |
93:10 | e ar mui leterado e de bon solaz; |
93:13 | El assí mantẽendo orgull' e desdên, |
93:17 | E el alí estando, fillou-s' a dizer |
93:20 | dóo e pïadad' e del amercẽar. |
93:21 | E el en atal vida tres anos durou, |
93:22 | sofrendo ben sa coita, e nunca errou |
93:23 | a Déus nen a sa Madre, e sempre rezou |
93:25 | E pois houve rezado esta oraçôn |
93:27 | a Virgen grorïosa e diss': “Hoi mais non |
93:30 | e do séu santo leite o córpo ll' ongiu; |
93:31 | e tan tóst' a gafeen lógo del se partiu, |
93:35 | a el Santa María e o foi guarir, |
94:3 | e de falir e d' errar |
94:5 | E guarda-nos de falir |
94:6 | e ar quér-nos encobrir |
94:9 | e a emenda vĩir |
94:23 | e porên lle foran dar |
94:38 | e a vós de coraçôn |
94:39 | m' acomend'.” E foi-s', e non |
94:43 | e foi gran tempo durar |
94:45 | E o cavaleiro fez, |
94:47 | en ela fillos e fillas; |
94:60 | e déu a todo recado |
94:66 | a monja e se partiu |
94:70 | E entrou en el a medo |
94:71 | e fillou-s' a preguntar |
94:77 | e prïol' e tesoureira, |
94:79 | muito, e de ben, sen mal, |
94:85 | E ela, con gran pavor |
94:86 | tremendo e sen coor, |
94:90 | —e porên bẽeita seja— |
94:93 | e séus panos foi fillar |
94:95 | E tan tóste, sen desdên |
94:96 | e sen vergonna de ren |
94:98 | e contou-lles o gran ben |
94:101 | e por lles todo provar |
94:111 | e fillaron-s' a cantar |
95 | Como Santa María livrou un séu ermitán de prijôn dũus mouros que o levavan a alên mar, e nunca se podéron ir atá que o leixaron. |
95:6 | sa térra e foi fazer en Portugal morada |
95:18 | e d' ele ja bever vinno non éra penssado; |
95:21 | E macar ll' alguên por esto dinneiros quería |
95:25 | ca ele os convidava e os recebía, |
95:31 | e fillárono aginna e con mui gran sanna |
95:33 | E pois est' houvéron feito, fezéron gran guérra, |
95:34 | rouband' en mar quant' achavan e saínd' a térra, |
95:35 | e quiséran-s' ir con todo. Mas a que non érra |
95:40 | e quanto toda a noite éran alongados |
95:43 | E quando aquesto viron, foron espantados |
95:44 | e chamaron Mafométe, o fillo d' Abdalla. |
95:46 | que nom' Arrendaf' havía, e hóme sisudo, |
95:47 | e nembrou-lle daquel hóme que fora metudo |
95:48 | ena sóta da galéa e i ascondudo, |
95:49 | e teve que por est' éra séu feito perdudo |
95:50 | e diss': “Amigos, fól éste quen a Déus contralla.” |
95:51 | E mandó-o tirar fóra e pos-ll' our' e prata |
95:52 | deant', e panos de seda, outros d' escarlata, |
95:53 | e mandou que os fillasse come de ravata, |
95:55 | Mais desto non fillou ren e, ben come quen cata |
95:57 | E o almiral entôn preguntou que hóm' éra, |
95:59 | E el lles contou entôn qual vida mantevéra |
95:62 | e que al non fillaría do séu nemigalla. |
95:63 | E eles, quand' est' oíron, fóra o poséron |
95:65 | e que non houvésse medo assí lle disséron. |
95:66 | Tan tóst' alçaron sas veas, e bon vent' houvéron |
95:67 | e foron sa vía que sól non se detevéron, |
95:70 | e gentes de todas partes foron i juntadas, |
95:71 | e a Santa María loores porên dadas; |
95:74 | e non lle fezéron mal, d' atant' houv' avantalla. |
96 | Como Santa María guardou a alma dun hóme bõo que se non perdesse, ca o havían escabeçado ladrões, e fez que se juntassen o córpo e a tésta e se maenfestasse. |
96:5 | faz, e que maneira busca e vía |
96:8 | que a Virgen fez fremos' e preçado; |
96:9 | e se éu podér, per mi vos mostrado |
96:19 | E quand' est' hóme viron, se leixaron |
96:20 | correr lóg' a el; e poi-lo fillaron |
96:24 | E a quarto día per i vẽéron |
96:25 | dous frades mẽores, e vózes déron |
96:26 | o córp' e a tésta, ond' eles pavor |
96:27 | houvéron; e meteron ben femença |
96:29 | nos dade, por Déus e por sa creença, |
96:33 | foron, a tést' e o córpo juntados |
96:34 | viron, e disséron: “Polo Salvador, |
96:35 | vós, córp' e tésta, por Déus conjuramos |
96:39 | de vós.” E contou como o mataran |
96:40 | e come dïabres a alma cuidaran |
96:45 | a méu córpo, e que me confessasse; |
96:46 | e ela des i foi mia aguardador.” |
96:49 | e confessou-se verdadeiramente |
96:50 | ant' eles e disse: “Amigos, se for |
96:52 | a Déus por mi e me ll' acomendedes, |
96:54 | agora jazer mórto e sen coor.” |
96:56 | e o séu córpo tan tóste desfeito; |
96:57 | e os hómees, pois viron tal preito, |
97:3 | vai o coitad', e valer, |
97:4 | e valer. |
97:9 | e ben sei |
97:14 | e con coita fillou-s' a chorar |
97:15 | e rogar |
97:18 | na eigreja e fezo-se séu |
97:20 | e est' havía nome Matéu, |
97:23 | E pois na eigreja pos séu don |
97:24 | e fez chorando sa oraçôn, |
97:29 | E quand' u éra el Rei chegou, |
97:33 | e parou |
97:34 | s' e pois começou-ll' assí a dizer: |
97:36 | e tanto que vóssa carta vi |
97:37 | vin quanto pud', e aqué-m' aquí.” |
97:38 | E el Rei lógo respôs-ll' assí, |
97:42 | fezéstes, e tan descomunal, |
97:44 | El Rei contou-lle: “Tal e atal.” |
97:49 | e se a vóssa mercee for, |
97:51 | e mellor |
97:54 | e tenno que comprides assaz |
97:55 | e fazê-lo quér', u al non jaz.” |
97:56 | E meteu i un hóme de paz |
97:60 | e fez gente da térra vĩir, |
97:62 | da verdad' e de quanto mentir |
97:63 | e falir |
97:64 | foran al Rei. E fez-lo escrever |
97:65 | e envïou-llo. E pois abriu |
97:66 | el Rei aquel escrito e viu |
97:69 | e cousiu |
97:71 | a aquel hóm'. E lógo porên |
97:72 | lle perdõou e fez-lle gran ben, |
97:73 | e os mezcradores en desdên |
97:74 | tev' e nunca por eles déu ren, |
97:75 | e des ên |
98 | Como ũa mollér quis entrar en Santa María de Valverde e non pude abrir as pórtas atẽen que se mãefestou. |
98:4 | a hómees e molléres | que estavan i, |
98:7 | E o falimento fora | grand' e sen razôn; |
98:8 | e porque s' ên non doía | en séu coraçôn, |
98:16 | e entravan i os outros, | dous e tres a par. |
98:18 | e con coita a cativa | sas faces carpir, |
98:21 | e fas-me, Sennor, que seja | éu dos sérvos téus |
98:22 | e que entre na eigreja | tas hóras oír.” |
98:23 | Pois que aquest' houve dit' e | se mãefestou |
98:24 | e do mal que feit' havía | muito lle pesou, |
98:25 | entôn as pórtas abértas | viu, e lógu' entrou |
98:26 | na eigreja muit' aginna. | E esto gracir |
98:27 | foi ela e muita gente | que aquesto viu. |
98:28 | E sempr' ela en sa vida | a Virgen serviu |
98:29 | e nunca des aquel' hóra | dalí se partiu, |
99 | Como Santa María destrüiu un gran póboo de mouros que entraran ũa vila de crischãos e querían desfazer as sas omágẽes. |
99:6 | vos quéro e retraer, |
99:13 | de crischãos e romper |
99:15 | e o altar desfazer, |
99:17 | e as omages toller |
99:18 | das paredes e raer |
99:24 | e mais béla parecer |
99:25 | das outras, e a correr |
99:33 | E porên s' houv' a perder |
99:36 | pola britar e mover; |
99:41 | E cuidaron perecer |
99:42 | todos e alí morrer, |
99:43 | e houvéron a saber |
100:4 | pera Déus e nos guía. |
100:15 | a sen par | luz e verdadeira |
100:19 | e a querría |
100:20 | por ti dar e daría. |
100:23 | u Déus ten | sempre goi' e riso |
100:25 | e prazer-m-ía |
101 | Como Santa María guareceu o que éra sordo e mudo. |
101:2 | fazer oír e falar. |
101:5 | e sordo, que dũa vez |
101:12 | con sas mãos, e gemer |
101:14 | lle quiséss' e ajudar |
101:16 | e falasse sen falir. |
101:17 | E por aquesto partir |
101:24 | e con sas mãos tangeu |
101:25 | ll' o rostr' e o guareceu |
101:26 | e foi-ll' a lingua soltar. |
101:27 | E as orellas ll' abriu, |
101:29 | e o sángui lle saiu |
101:30 | da lingu' e delas a par, |
101:33 | aa Virgen, e por séu |
102:2 | e de mal todavía |
102:11 | e quant' ele mais podía |
102:15 | e encontrou un meninno |
102:18 | ir migo e mi algo dérdes; |
102:19 | e se vós esto fezérdes, |
102:23 | E el fillou pepïões |
102:24 | e déu-ll' end' a séu sabor. |
102:25 | E pois que llos houve dados, |
102:30 | e todo o debullaron |
102:31 | e en un algar deitaron |
102:33 | en nïún logar, e fondo |
102:34 | éra muit' e non redondo, |
102:40 | foi lógu' e del guardador |
102:45 | foi aquela noit'. E tantos |
102:53 | madre; e eles fugiron, |
102:55 | E pastores lo oíron, |
102:58 | e poi-lo foio abérto |
102:61 | E lógo córdas preséron |
102:63 | e assí o ên trouxéron, |
102:64 | mais chagad' e sen coor. |
102:65 | E pois lles houve contada |
102:66 | a verdad' e demostrada, |
103:3 | E daquest' un gran miragre | vos quér' éu óra contar, |
103:6 | e que o viss' en sa vida | ante que fosse morrer. |
103:7 | E porend' a Grorïosa | vedes que lle foi fazer: |
103:10 | mui crara e mui fremosa, | e cab' ela s' assentou. |
103:11 | E pois lavou mui ben sas mãos, | diss': “Ai, Virgen, que será |
103:14 | e que sábia do que ben óbra | que galardôn haverá?” |
103:17 | que se escaeceu seendo | e catando sempr' alá. |
103:18 | Atán gran sabor havía | daquel cant' e daquel lais, |
103:23 | e diz: “éu daquí ir-me quéro, | ca hoi mais comer querrá |
103:24 | o convent'.” E foi-se lógo | e achou un gran portal |
103:25 | que nunca vira, e disse: | “Ai, Santa María, val! |
103:27 | Des i entrou na eigreja, | e houvéron gran pavor |
103:28 | os monges quando o viron, | e demandou-ll' o prïor, |
103:31 | e o prïor e os frades, | de que mi agora quitei |
103:34 | e outrossí o convento; | mais des que soubéron ben |
103:38 | E por aquesto a loemos; | mais quena non loará |
103:41 | por ela, e aquí nos móstra | o que nos depois dará”. |
104 | Como Santa María fez aa mollér que quería fazer amadoiras a séu amigo con el córpo de Jesú-Cristo e que o tragía na touca, que lle corresse sángui da cabeça atá que o tirou ende. |
104:3 | E o que o fazer coida, | creed' aquesto por mi, |
104:5 | E daquest' un gran miragre | vos direi, que éu oí |
104:9 | e por quanto s' el casara, | tan gran pesar houv' entôn, |
104:11 | E con gran pesar que houve | foi séu consello buscar |
104:12 | enas outras sas vezinnas, | e atal llo foron dar: |
104:15 | pois que lle tal ben quería. | E ela tóste, sen al, |
104:18 | e diss' entôn que quería | lógo comoiôn prender. |
104:19 | E o crérigo sen arte | de a comungar coidou; |
104:22 | e punnou quanto mais pode | de se dalí lógu' erger. |
104:24 | ena boca e tan tóste | tirou-a end' e odeu |
104:25 | a hóstïa ena touca; | e nada non atendeu, |
104:26 | ante se foi muit' aginna | por provar est' e veer |
104:29 | lóg' a ela séu amigo | e ja mais nunca partir |
104:30 | dela se ja podería, | e de con ela viver. |
104:31 | E entrant' a ũa vila | que dizen Caldas de Rei, |
104:35 | E a gent' entôn dizía, | quando aquel sangue viu: |
104:37 | E ela maravillada | foi tanto que est' oiu, |
104:39 | E pos a mão nas toucas, | e sentiu e viu mui ben |
104:40 | que éra sangue caente, | e disso assí porên: |
104:44 | todo como ll' avẽéra; | e déron porên loor |
104:46 | e a séu Fillo bẽeito, | chorando con gran prazer. |
104:48 | e deitou-s' ant' a omagen | e disse: “Sennor de prez, |
104:50 | E lóg' a un mõesteiro | se tornou monja meter. |
105:1 | Gran pïadad' e mercee e nobreza, |
105:5 | E desto fezo a Santa Reínna |
105:14 | e disse: “Non hás por que t' espantar; |
105:16 | u verás méu Fill' e min faz a faz. |
105:19 | e te quitares de toda maldade, |
105:24 | e a meninna ficou no lugar |
105:25 | mui pagada e con grand' alegría, |
105:26 | e no coraçôn pos de non casar. |
105:29 | hóme que é mui riqu' e muit' honrrado |
105:30 | e que te quér lógo grand' algo dar.” |
105:35 | E o padr' e a madre perfïados |
105:37 | E quando os prazos foron chegados, |
105:38 | fezéron vodas; e depois jantar |
105:45 | e tal xe ficou como xe vẽéra, |
105:57 | E desto queixou-s', e fez end' enquisa |
105:60 | quand' esto soube, e mui gran pesar. |
105:64 | lógo salvaj', e ardeu o malvaz. |
105:65 | E todo-los daquela vila ardían |
105:66 | daquel fógu' e fazían-se levar |
105:69 | e todos aquesta coita sofrían |
105:75 | E metêrona mais mórta ca viva |
105:77 | E pois acordou, muito braadava |
105:82 | e queima, que o córpo me desfaz.” |
105:83 | Assí gemendo e dando carpinnas, |
105:84 | adormeceu. E lógo sen tardar |
105:86 | e começou-a muit' a confortar |
105:87 | e disse-ll: “éu trago as meezinnas |
105:88 | con que são de fógu' e d' alvaraz. |
105:89 | E léva-t' ên, ca des hoi mais és sãa, |
105:90 | e vai dormir ant' aquel méu altar; |
105:91 | e pois t' espertares, sei ben certãa |
105:94 | daqueste fógo e de séu fumaz.” |
105:98 | Entôn a ergeu e foi-a levar, |
105:99 | e ela sentiu o córpo ben são |
105:100 | do fógu' e da ferida do falpaz. |
105:101 | E outro día os que madurgaron |
105:102 | e a viron fôrona espertar |
105:103 | e como sãara lle preguntaron, |
105:104 | e ela ren non lles quiso negar; |
105:105 | e pola confortar lógo mandaron |
105:109 | e pois que os beijou, saúd' houvéron. |
105:110 | E começaron entôn de loar |
105:111 | Santa María, e lógo soubéron |
106:6 | escrito, e mui ben sei |
106:9 | E contarei sen mentir |
106:11 | fez dous presos e fogir |
106:12 | e pois ir |
106:17 | e meter |
106:22 | e pintar |
106:24 | E diss' a séu compannôn: |
106:29 | E pois esto prometeu, |
106:37 | e sacou |
106:52 | e porên |
106:56 | dos presos e guïador, |
107 | Como Santa María guardou de mórte ũa judéa que espenaron en Segóvia; e porque se acomendou a ela non morreu nen se firiu. |
107:8 | que foi en érr' e fillada |
107:9 | e a esfalfar levada |
107:11 | muit' alta e muit' esquiva. |
107:12 | E ela diss': Ai, cativa, |
107:23 | E se ficar viv' e sãa, |
107:29 | e lógo a espenaron, |
107:36 | e ergeu-se mui ligeira- |
107:37 | ment' e foi-se sa carreira |
107:42 | e quena non servirá?” |
107:43 | E chegou aa eigreja |
107:46 | gente viu, e diss': “Acá |
107:47 | vĩid' e batiçar-m-edes, |
107:48 | e tal miragr' oïredes |
107:50 | e tod' hóm' assí fará.” |
107:51 | E tan tóst' aquela gente |
107:53 | e foi sempre ben creente |
108:4 | E daquest' oí contar |
108:11 | E começou a falar |
108:13 | ena Virgen e jurar |
108:20 | e disso: “Se Déus m' ampar, |
108:22 | ca o que térra e mar |
108:26 | começou e disse: “Non |
108:33 | se fillou e lóg' alí |
108:35 | en térra e diss' assí: |
108:51 | tenna atrás, e des ên |
108:53 | E o praz' uviou chegar |
108:71 | e polos judéus tirar |
109 | Como Santa María livrou un hóme de cinco dïáboos que o querían levar e matar. |
109:13 | s' assũaron e fillaron entôn |
109:30 | sodes e punnades de me servir. |
109:42 | e d' os dïabos sempre destroír. |
110:2 | que pera a loar tempo nos fal e vida. |
110:3 | E como póde per lingua seer loada |
110:5 | quis fillar e ser hóme, per que foi mostrada |
110:6 | sa deïdad' en carne, vista e oída? |
110:9 | nen se fosse de férro e noite e día |
110:12 | e o mar todo tinta, que grand' é provado, |
110:13 | e vivesse por sempr' un hóme enssinado |
111 | Esta é como un crérigo de missa que servía a Santa María morreu no río que ven por París; e a tercer día ressocitó-o Santa María e sacó-o do río. |
111:15 | E pero de mui bon grado |
111:20 | foi fazer, e pois entrado |
111:21 | houv' en un barqu' e passad' o |
111:25 | e el na agu' afogado |
111:28 | madodinnos e rezado |
111:29 | un salm'; e lógo fillado |
111:31 | E pois foi apoderado |
111:37 | vẽo, e o denodado |
111:40 | houv' o mórto e sacado |
111:42 | fora daquend' e dalên. |
111:44 | jouvéra e afondado; |
112 | Como Santa María guardou ũa nave que ía carregada de triígo que non perecesse, e sacó-a en salvo ao pórto. |
112:4 | que aos séus noit' e día |
112:5 | guarda de mal e os guía, |
112:9 | de trigo e de cevada |
112:12 | seer de tod' e perduda, |
112:20 | e o temôn pecejado, |
112:21 | e os da nave sen grado |
112:26 | e aquel pan todo mollar. |
112:29 | e porende grand' oférta |
112:32 | séu Fill' e que lles guardasse |
112:33 | séu pan e que os sacasse |
112:36 | e da nave s' alongaron, |
112:37 | e ao pórto chegaron, |
112:39 | E viron séu pan eixuito, |
112:41 | e a Virgen porên muito |
113:6 | qu' en Monssarraz fez a Virgen | e que ben parece hoj' i, |
113:8 | foi e ar leixou-se caer. |
113:15 | e fez-la tan passo decer |
113:19 | e non nos leixes perecer |
113:21 | Dit' esto, saíron fóra | da eigrej' e viron estar |
113:23 | E começaron Déus ⌧ beinzer |
113:24 | e a Virgen e séu poder. |
113:27 | a Monssarraz, e han prazer |
113:28 | e do séu van i oferer. |
114 | Esta é dun mancebo a que séus ẽemigos chagaron mui mal de mórte, e sa madre prometera-o a Santa María de Salas, e foi lógo guarido. |
114:5 | gran fïança en ela e a servía |
114:8 | mais ca ren, e sempre o acomendava |
114:9 | a Santa María e por el rogava |
114:10 | que llo d' ocajões guardass' e de maes. |
114:11 | E mestér lle foi, ca un día acharon- |
114:12 | no séus ẽemigos e mal o chagaron |
114:17 | foi por el mui tóst' e trouxe-o aginna |
114:18 | a sa cas' e pos-lo en ũus portaes. |
114:19 | E catou-o e viu-o come desfeito |
114:20 | das chagas mui grandes e atán maltreito, |
114:21 | e atou-llas lógo ben todas a eito |
114:22 | con panos de linno e con séus cendaes. |
114:23 | E acomendó-o aa grorïosa |
114:29 | sãas e guaridas e tan ben sarradas |
114:33 | ca ja são éra, e que o catasse; |
114:34 | e ela o fez lógu', e achou-ll' iguaes |
114:35 | as chagas e sãas. E porên loores |
114:38 | e mais a aqueles que lle son leaes. |
114:39 | Lógo madr' e fillo en caminn' entraron |
114:40 | e foron a Salas e alá contaron |
114:41 | aqueste miragre; e todos loaron |
114:42 | a Virgen por est' e loarán ja maes. |
115:7 | e con sa amparança |
115:15 | del, e sempre nos guía. |
115:22 | e poséra, |
115:29 | bõo e muit' honrrado, |
115:30 | e demais, segund' oí, |
115:31 | riqu' e mui ben casado, |
115:32 | e amado |
115:36 | Est' hóme e sa mollér |
115:39 | e séus fillos fezéron, |
115:40 | e quant' houvéron mestér |
115:44 | e verdade |
115:45 | ontre si noit' e día. |
115:50 | desfazer, e tant' andou |
115:58 | o hóm', e fez-lo erger |
115:61 | E o que prometudo |
115:62 | e tẽudo |
115:63 | muit' éra que guardass' e |
115:72 | e rogava |
115:111 | e diss': “Ao quinzẽo |
115:115 | d' outre e sen perfía.” |
115:117 | e con mui gran quebranto |
115:119 | por séu fill' e fez chanto; |
115:120 | e pois feze-o chamar |
115:121 | e disse-ll' entôn tanto: |
115:124 | vai, e toma |
115:129 | E o moç' en trebello |
115:130 | nono tev' e por París |
115:131 | foi; e pois no concello |
115:136 | E tan tóste que o viu, |
115:138 | foi e ben lle descobriu |
115:148 | daquela térra e há |
115:150 | e conssello te dará |
115:153 | e vai tóst', e non chóres |
115:155 | e faz ta romaría.” |
115:166 | E per com' aprendí éu, |
115:168 | chegou a el e lle déu |
115:170 | e disse-ll': “Ai, sennor méu, |
115:174 | E con medo |
115:186 | E achá-lo-ás, ben sei, |
115:191 | nona quér, e sa manna |
115:193 | d' outr' hóme, e sa vida |
115:197 | o moç', e gran jornada |
115:212 | grand' e béla |
115:216 | E o ángeo de Déus |
115:220 | e diss': “Ai, amigos méus, |
115:225 | pães.” E lógo s' ía. |
115:232 | e comprenda |
115:233 | o démo e o dome, |
115:240 | e comungar-t-ei en paz, |
115:241 | e a ta alma sãa |
115:242 | e certãa |
115:245 | sempre e alegría.” |
115:252 | e tremendo |
115:254 | e valede |
115:259 | el e os séus andaron |
115:262 | e levaron |
115:268 | o moç' e como perdiz |
115:272 | e leixavan |
115:273 | o moço e fugían, |
115:278 | ao dém' e séu tropél |
115:284 | e tolleron, |
115:287 | chorand' e non riíndo, |
115:290 | o moço; e en sa pról |
115:299 | lle déra livr' e são, |
115:300 | e disse-ll': “Amigo, ves: |
116:13 | e con haver e con sen |
116:15 | e jajũava tan ben |
116:19 | E atal vida usou |
116:29 | da Virgen que pód' e val, |
116:46 | e acender fezéron; |
116:47 | e, como per oír sei, |
117 | Como ũa mollér prometera que non lavrasse no sábado e per séu pecado lavrou, e foi lógo tolleita das mãos; e porên mandou-se levar a Santa María de Chartes, e foi guarida. |
117:2 | dereit' é e gran razôn que lle seja tẽuda. |
117:9 | tallar e coser con seda d' óbra mui mïúda, |
117:11 | E en mente non havía do que prometera |
117:15 | Mais que vissen a vingança judéus e crischãos |
117:17 | que aos braços apresas foron, e tenduda |
117:18 | caeu en térra e jouve mui gran péça muda. |
117:21 | e depois pelas eigrejas demandand' ajuda |
117:23 | E quando viu que tod' esto ren non lle prestava, |
117:25 | e ant' o altar chorando foi tan repentuda |
117:28 | andar tolleita das mãos e pedir oíran |
118:13 | e quando vẽo aa quarta vez, |
118:23 | éu e ele.” E tan muito chorou |
118:24 | en dizend' esto, e tanto rogou |
118:26 | E fez chamar i dous hómẽes séus |
118:27 | de sa casa; e séu marid' entôn |
118:29 | e muitas gentes loaron entôn |
118:32 | séu fill' a Salas, e ant' o altar |
119 | Como Santa María tolleu un joíz aos dïáboos que o levavan e tornó-o a sa casa e disse-lle que se mẽefestasse, ca outro día havía de morrer. |
119:9 | mui gran mannãa jantando e cẽand' a nõa, |
119:10 | e grandes dões fillava, ca non dos mïúdos. |
119:11 | Este mui bon pan comía sempr' e bõos vinnos |
119:14 | prendía, e por el éran mui mal remeúdos. |
119:18 | grandes vózes e braados fórtes e agudos, |
119:19 | e dizend': “Aginn', aginna, mui tóste fillade |
119:20 | aquel hóme e da vila longe o levade.” |
119:22 | mandou fillar a séus hómees lanças e escudos, |
119:23 | e el saiu dos primeiros partí-la peleja, |
119:26 | o fillaron, ũus negros e outros cornudos. |
119:27 | E mantenente da vila o poséron fóra |
119:28 | sobr' un poço fond' e negro mais que ũa móra, |
119:29 | e quisérono deitar en ele essa hóra |
119:31 | E aquel poço fervía ben come caldeira, |
119:36 | e leixaron aquel hóm' aa Santa Reínna, |
119:41 | e porende o livrou daquela coita féra, |
119:43 | téus pecados, e filla deles gran pẽedença |
119:44 | e en pagar o que deves mete ta femença, |
119:45 | e en méu Fill' e en mi have ben ta creença |
119:46 | e faz come os que están sempr' apercebudos. |
119:50 | faça, e que os santos non lle sejan sannudos.” |
119:52 | o leixou. E ele tornou-se lógo de mão |
119:53 | a sa casa, e envïou polo guardïão |
119:54 | e fillou del pẽedença dos érros sabudos; |
119:55 | e null' hóme mais coitado non foi queno visse. |
119:56 | E outro día morreu como ll' a Virgen disse; |
119:57 | e u quis Déus que ll' a alma do córpo saísse, |
119:58 | os ángeos a levaron nóbres e temudos. |
120:6 | e tal consello lles dou porên. |
120:7 | E con tod' esto serví-la-an |
120:8 | e de séu prazer non saïrán |
120:9 | e mais d' outra ren a amarán, |
120:10 | e serán per i de mui bon sen; |
120:12 | mercee mui grand' e bon talán, |
121:2 | carreiras en como guarde | os séus de mórt' e de mal. |
121:3 | E de tal razôn com' esta | en Proença ũa vez |
121:7 | E aquesto cada día | podendo-as el achar, |
121:8 | e senôn, por cada rósa | dissésse en séu logar |
121:9 | ũa vez “Ave María”, | e assí fosse cercar |
121:10 | a guerlanda toda delas, | e que lla fezéss' atal. |
121:13 | fazía, e a põía | na sa omagen; des ên |
121:17 | ũa non lle falecía. | E el fazendo assí, |
121:21 | fraco en que cavalgava. | E deceu dele a pé |
121:22 | e ficou lóg' os gẽollos | escontra u o sól sal, |
121:23 | e diss' as Aves Marías, | rogando de coraçôn |
121:24 | a Virgen que lle valvésse. | E ela valeu-ll' entôn; |
121:27 | E ar viron ũa dona | ũa guerlanda fazer |
121:28 | de rósas e el con ela | do outro cabo põer |
121:30 | non houvéron d' ir a ele, | e disséron lóg' atal: |
121:33 | “E porende vos consello”, | diss' entôn un deles, “méus |
121:37 | e faz con el a guerlanda | e é sa ajudador, |
121:39 | Foron-s' eles; e daquesto | o cavaleiro non viu |
121:42 | todo quanto ll' escontaron | da Sennor que pód' e val. |
121:43 | E porên, se a amava | ante, depois la amou |
121:44 | mui mais; e este miragre | per muitas térras contou |
121:45 | e con quantos a loavan | sempre muito a loou, |
122 | Como Santa María resucitou ũa infante, filla dun rei, e pois foi monja e mui santa mollér. |
122:5 | na sa capéla, e creed' a mi |
122:9 | e dentro ũa sa figura sé |
122:10 | feita como quando pariu e jaz. |
122:14 | a pintou toda, o córp' e a faz. |
122:18 | de Cistél, que é santa e de paz. |
122:22 | foi e morreu, de que mao solaz |
122:25 | e a sa madre lógo o contou, |
122:26 | e ela fez como a quen despraz |
122:27 | de lle morrer sa filla. E entôn |
122:28 | foi-a fillar e diss' assí: “Pois non |
122:34 | E fez-lo lógo, par San Bonifaz. |
122:37 | e as donas fillaron-s' a carpir, |
122:38 | e ela chorando pos séu anfaz |
122:39 | e disse: “Ja mais non me partirei |
122:44 | E esto dizendo, chorar oiu |
122:45 | a meninna, e as pórtas abriu |
122:46 | e fillou-a nos braços mui vïaz, |
122:47 | chorand' e dizendo: “Bẽeita tu |
122:49 | Cristo; e porên, cada logar u |
122:51 | darei do méu.” E ben assí o fez; |
122:52 | e levou sa filla daquela vez, |
123 | Como Santa María guardou un frade mẽor dos dïáboos na hóra que quis morrer, e torcía-se todo con medo deles. |
123:5 | e valer-ll-á contra o démo maior |
123:9 | entrara na orden e i mui bon prez |
123:14 | e parou-se negro. E quen vos dissér |
123:19 | E des que ena mão lla ensserrou, |
123:21 | e a faz mui branca toda se tornou |
123:30 | pois foi mórt', e disse: “Quen saber quisér |
123:34 | fugiron ên todos. E quen ben fezér |
123:37 | aos que a sérven e sempre lles val |
123:38 | e saca de pẽa quen i estevér. |
123:41 | e vós muitas graças lle dade porên, |
124:3 | E dest' un mui gran miragre | vos contarei, que oí |
124:4 | dizer aos que o viron, | e o contaron assí |
124:5 | como vos éu contar quéro; | e, según com' aprendí, |
124:8 | da térra e ar do outro | que é chamado Mẽor; |
124:9 | e mostrou Santa María, | Madre de Nóstro Sennor, |
124:10 | por un hóme. E quen esto | oír, sabor haverá |
124:13 | e a Sevilla quand' éran | de mouros, mais dũa vez, |
124:14 | foi acusado e preso, | porque sen mandad' alá |
124:15 | fora, e que o matassen | lógo, u non houvéss' al, |
124:16 | e que foss' apedreado | porque fezo feito tal. |
124:17 | E ferindo-o, chamava | a Reínna sperital, |
124:20 | e por aquesto non quéras | que moira sen confissôn, |
124:22 | Entôn os que o matavan | disséron: “E que será |
124:24 | Entôn o que llo mandava | mandou-lle ferir e dar |
124:25 | mui grande con un venabre | e depoi-lo degolar. |
124:26 | E non morreu por tod' esto, | dizendo: “Por Déus, acá |
124:29 | E pois ll' esto feit' houvéron, | diss': “Amigo, sempr' éu quix |
124:31 | nen fal aos que a sérven.” | E dizend' esto, morreu; |
124:32 | e de como nós creemos, | Déus sa alma recebeu. |
124:33 | E des que foi mórto, lógo | a hóra embarveceu, |
124:35 | de Guadaíra; e jouve | un tempo, creede ben, |
124:38 | pola sa gran pïadade, | e sempre nos manterrá. |
125 | Como Santa María fez partir o crérigo e a donzéla que fazían voda, porque o clérigo trouxéra este preito pelo démo, e fez que entrassen ambos en orden. |
125:5 | E desta razôn vos direi | un miragre fremos' assaz, |
125:8 | e rezava por aquesto | a sas hóras cada día. |
125:10 | da cidad' en que morava | el; e éra i outrossí |
125:14 | per que do démo guardada | fosse; e a Virgen porên |
125:15 | ll' apareceu e lli disse: | “Di ‘Ave María’ e ten |
125:16 | sempr' en mi a voontade, | e guarda-te de folía.” |
125:17 | Ela fezo séu mandado | e usou esta oraçôn: |
125:21 | Daquesto foi mui coitado | o crérigu', e per séu saber |
125:22 | fez ajuntar os dïabos | e disse-lles: “Ide fazer |
125:26 | e foron aa donzéla | e andaron-ll' a derredor; |
125:30 | se tornaron, e el disse: | “Como vos vai?” Disséron: “Mal; |
125:34 | que ar tornaron a ela, | e un deles tan muit' andou |
125:36 | e ao crérigo vẽo | o démo con alegría, |
125:38 | e hoi mais de a haverdes | tenno que non será mui gréu.” |
125:39 | E o crérigo ll' ar disse: | “Tórna-t' alá, amigo méu, |
125:40 | e fais-me como a haja, | senôn, lógo morrería.” |
125:41 | E o démo tornou tóste | e feze-a lógu' enfermar, |
125:42 | e ena enfermidade | fez-la en tal guisa maiar |
125:43 | que séu padre e sa madre | a querían porên matar; |
125:45 | E entôn atán fremoso | o crérigo lle pareceu |
125:49 | con aquel crérigu'. E disse | a sa madre que manamán |
125:50 | por el lógo envïasse | e chamassen un capelán |
125:54 | o crérigu'; e el de grado | vẽo i e foi-lles pedir |
125:55 | sa filla por casamento, | e prometeu-lles sen falir |
125:57 | E disso: “Casemos lógo.” | Mas diss' o padre: “Non, mais cras |
125:58 | che darei honrradamente | mia filla, e tu seerás |
125:59 | come en logar de fillo; | e se éu morrer herdarás |
125:62 | e outro día mannãa | casaron; mais, que vos direi? |
125:65 | E por partir este feito | oíd' agora o que fez: |
125:69 | E u estava rezando, | pareceu-ll' a Madre de Déus |
125:70 | e disso-ll': “Aquí que fazes? | ca ja tu non éras dos méus |
125:76 | mais leixa esta loucura | e tórna-t' a crerezía. |
125:77 | E éu farei ao bispo | que venna por ti lóg' acá, |
125:78 | e di-ll' esto que che dixe, | e el ben te consellará |
125:79 | como non pérças ta alma; | e senôn, Déus se vingará |
125:82 | dormía, e disso: “Maa, | com' ousas aquí dormir tu |
125:83 | que és en poder do démo, | e mi e méu Fillo Jesú |
125:84 | te 'scaecemos mui tóste, | louca, maa e sandía?” |
125:88 | que o leixes e te vaas | meter en ũa mongía.” |
125:89 | A novia s' espertou lógo | chorando, e esto que viu |
125:90 | diss' ao padr' e à madre; | des i mercee lles pediu |
125:93 | E o bispo chegou lógo, | e disso-lle o novio: “Fól |
125:95 | fazer mal aos que ama, | m' enganou; e porên mia pról |
125:98 | o escrito; e o bispo, | que nom' havía Don Fiíz, |
125:100 | do Céo mui grorïosa, | e foron i todavía. |
126:2 | e de door a Virgen sen falir. |
126:11 | E con tẽaces a ían fillar, |
126:22 | de Santa María, e repentir |
126:23 | se foi de séus pecados; e chorou |
126:24 | muito e mui ben se mãefestou |
126:25 | e Santa María muito chamou, |
126:26 | e lógo o férro lle fez saír |
126:28 | E esto viron hómẽes assaz, |
127 | Esta é como Santa María non quis que entrasse na sa eigreja do Poe un mancebo que déra a sa madre un couce; e el, pois viu que non podía entrar, cortou o pée, e depois sãou-o Santa María. |
127:3 | E desto mui gran miragre | vos direi que ũa vez |
127:7 | E non catou o mesquinno | como o troux' e pariu |
127:8 | dentr' en séu córpo sa madre, | e do pée a feriu |
127:9 | mal; e muit' ela chorando | entôn mercee pediu |
127:11 | lle quisésse daquel tórto | grand' e mui descomunal. |
127:12 | E a Virgen, de Déus Madre, | que aos coitados val, |
127:15 | E déron-ll' en pẽedença | que fosse pedir perdôn |
127:16 | en gẽollos a sa madre | e que lle pediss' en don |
127:19 | E a madr' entôn chorando | tan tóste lle perdõou |
127:20 | e d' iren en romaría | de grado llo outorgou; |
127:22 | a Virgen Santa María, | e houv' entôn a ficar |
127:23 | fóra, e entrou a madre. | E a gente a veer |
127:24 | o vẽéron e puxando | o cuidaron i meter |
127:27 | E os crérigos da sée | vẽéron corrend' alí |
127:28 | e que se mãefestasse | lle disséron, com' oí. |
127:30 | que o pé tallar mandasse | e podería entrar. |
127:33 | feze-o, e mantenente | d' entrar i non lle foi gréu; |
127:37 | E tantas vezes diss' esto, | que adormeceu alí |
127:39 | E sonnou que a omagen | lle diss'. “Aquesto farás: |
127:40 | filla o pé de téu fillo, | e non espéres a cras, |
127:41 | mais pon-llo u x' ant' estava, | e ta mão tragerás |
127:42 | sobr' ele eno méu nome, | e éu farei-o sãar.” |
127:44 | e pois espertou fez lógo | como ll' a bõa Sennor |
127:45 | mandara, e pos-ll' o pée | en séu logar; e mellor |
127:48 | houvéron e ar loaron | muito a que tanto ben |
127:49 | fez e nos faz cada día, | e os crérigos “amên” |
127:50 | responderon e os sinos | mandaron todos sõar. |
128 | Esta é do Córpo de Nóstro Sennor, que un vilão metera en ũa sa colmẽa por haver muito mél e muita cera; e ao catar do mél mostrou-se que éra Santa María con séu fill' en braço. |
128:6 | por haver ên mél e cera | que lle non custasse nada. |
128:8 | e foi pedir a conssello | a ũa vélla sorteira |
128:9 | que ll' escantaçôn mostrasse | e o metess' en carreira |
128:10 | per que abellas houvésse, | e muito foi del rogada. |
128:17 | e ensserade-a dentro; | e se vós esto fezérdes, |
128:18 | de mél será e de cera | vóssa casa avondada.” |
128:19 | O vilão crev' a vélla | e fez todo séu mandado; |
128:20 | e pois houve na colmẽa | de Déus o córp' ensserrado, |
128:21 | cuidou porên seer rico. | E quand' o tempo chegado |
128:23 | e abriu aquela lógo, | u a hósti' ensserrara, |
128:24 | e viu i Santa María, | mui fremosa e mui crara, |
128:26 | que tiínna abraçado | e el ela abraçada. |
128:28 | que serrou lóg' a colmẽa | e aa eigreja quanto |
128:29 | pod' ir se foi muit' aginna | e disse “Por Déus lo santo”, |
128:31 | e mostrar-vos-ei tal cousa, | qual vïúda nen oída |
128:33 | foi con el, e na colmẽa | viu a Virgen mui comprida |
128:34 | de ben con séu Fill' en braço, | nóbre cousa e preçada. |
128:35 | Quand' esto viu, tornou lógo | e fez chamar a concello |
128:36 | e tanger todo-los sinos, | e fillaron tal consello, |
128:38 | é dos santos e do mundo, | e a trouxéssen honrrada. |
128:39 | Lógo foron alá todos | e viron en com' estava |
128:40 | na colmẽa a mui santa | Virgen e com' abraçava |
128:41 | a séu Fillo Jesú-Cristo, | e mui mellor odor dava |
128:44 | con procissôn e cantando; | e depois que a poséron |
128:46 | aquel día con sa noite, | e de todos mui catada |
128:47 | foi a Virgen con séu Fillo, | a nóbr' e Santa Reínna. |
128:49 | e pois conssagrou o préste | a hóstïa que tiínna, |
128:52 | mui sãa e mui fremosa, | como x' a Déus guardar quiso |
128:54 | Porên seja el loado | sempr' e ela mui loada. |
129:1 | De todo mal e de toda ferida |
129:7 | E a saeta assí ll' acertara |
129:9 | e ben até eno toutiço entrara, |
129:11 | Mas ele pos sa alm' e sa fazenda |
129:12 | ena Virgen e déu-xe-ll' en comenda, |
129:13 | e a Salas prometeu oferenda |
129:15 | E lógo mandou a saeta fóra |
129:16 | tirar do ollo, e en essa hóra |
129:22 | E pera Salas fez lógo sa ida, |
129:26 | E esta cousa foi mui lonj' oída |
129:27 | pelas térras; e quantos lo soubéron |
129:29 | de Salas, e mui gran sabor houvéron |
130:4 | e entendendo nos faz connocer |
130:5 | Nóstro Sennor e o séu ben haver |
130:6 | e que perçamos do démo pavor, |
130:8 | metê-los séus, e coita e afán |
130:12 | e preçan-s' ende, assí seer sól; |
130:13 | mais esta nos dá sis' e faz-nos pról |
130:14 | e guarda-nos de fazê-lo peior. |
130:16 | e esta dando-o sempre mais val; |
130:17 | e queno gaannad' há, non lle fal, |
130:21 | e porende, quen se dela partir |
130:24 | polo séu ben e por el lazerar, |
130:26 | e dá-nos ben d' outros bẽes maior. |
130:27 | E porên séu entendedor serei |
130:28 | enquant' éu viva, e a loarei |
130:29 | e de muitos bẽes que faz direi |
130:30 | e miragres grandes, ond' hei sabor. |
131 | Esta é como Santa María guardou o emperador de Costantinóbre que non morresse so ũa pena que caeu sobr' ele, e morreron todo-los outros que con ele éran. |
131:3 | E dest' un miragre, de que gran sabor |
131:6 | e eno oírdes fillad' i lezer. |
131:9 | e sa mollér Jordana, segund' oí, |
131:10 | ond', éra ben casad' e a séu prazer. |
131:11 | Bon crischão éra el e de bon sen, |
131:14 | qual vos quér' éu óra contar e dizer. |
131:20 | E o Emperador foi lógu' i entrar, |
131:21 | e a cóva lógo per meo quebrar |
131:22 | se foi atán tóst' e leixou-se caer. |
131:23 | E quantos dentr' éran todo-los matou |
131:29 | a Madre de Déus, e sempre dessa vez |
131:32 | E muitas missas fez cantar des entôn |
131:33 | ben atá un ano e dar ofreçôn, |
131:34 | e aquesto éra todo séu querer. |
131:35 | E daquest' avẽo, per quant' aprix éu, |
131:39 | E ángeos muitos fazía vĩir |
131:40 | a estar con el e se del non partir |
131:41 | polo conortar e o fazer dormir |
131:42 | e daquela coita o medo perder. |
131:43 | E dizía-ll' assí: “Esto que ti fiz; |
131:44 | e que te faz' óra, a Emperadriz, |
131:48 | non quix que morresses, e ar guardar-t-ei |
131:49 | enquant' aquí fores, e pois sacar-t-ei |
131:50 | daquí, e desto non hajas que temer.” |
131:54 | tod' aquesto e feze-llo entender. |
131:56 | e à Emperadriz, a que nunca ja |
131:57 | tal prazer oíra, e come quen há |
131:60 | e tirou a térr' e a pena fendeu; |
131:61 | e pois lles el dentro viv' apareceu, |
131:63 | E quando o viron, déron end' a Déus |
131:64 | graças e loores, chorando dos séus |
131:67 | E ele lles contou que por sa mollér |
131:69 | fora: “E porende, se vos aprouguér”, |
131:71 | E eles o fezéron, pois todos en az |
131:73 | por este miragr' e por outros que faz |
131:74 | grandes e fremosos pera retraer. |
132 | Esta é como Santa María fez ao crérigo que lle prometera castidade e se casara que leixasse sa mollér e a fosse servir. |
132:6 | e rica e avondada, |
132:14 | contra a desta; e dura |
132:15 | séu amor e non faz falla, |
132:17 | E dest' un maravilloso |
132:20 | e riqu' e de mui gran guisa; |
132:27 | e pola virgĩidade |
132:29 | e ant' a sa Magestade |
132:31 | E desta guisa vivendo, |
132:32 | séu padr' e sa madre mórtos |
132:33 | foron, e enrrequecendo |
132:34 | foi el, ca vinnas e hórtos |
132:38 | E do que lle mais falavan |
132:41 | casament', e que casasse, |
132:42 | e razões lle mostravan |
132:46 | per faagu' e per engano |
132:52 | E demais que lle darían |
132:55 | ena térra e mais béla, |
132:57 | sen coita e sen mazéla |
132:58 | e sen toda tricharía. |
132:63 | e dos que a séu chamado |
132:70 | dizer sas hóras, e quando |
132:73 | E u estava dizendo |
132:77 | que caeu; e en jazendo |
132:80 | e a Virgen escolleita |
132:84 | e disse-lle: “Sen sospeita |
132:89 | e que me noites e días |
132:92 | amiga e desdennavas |
132:97 | di, e porquê me mentiste? |
132:103 | e el no coraçôn fito |
132:105 | E, per com' achei escrito, |
132:111 | e que tórto lle fezéra; |
132:112 | e por saír de sa ira |
132:117 | e des que sóos ficaron |
132:118 | e el viu dela o peito, |
132:125 | e que lle muito prouguésse, |
132:128 | E do leit' entôn s' ergía |
132:129 | e lógo foi sa carreira |
132:130 | e leixou a gran requeza |
132:131 | que havía, e maneira |
132:134 | foi e será en nobreza, |
132:138 | E a Virgen que nos valla, |
132:141 | honrradament' e comprida, |
133:1 | Resurgir póde e fazê-los séus |
133:5 | polo séu sangue e que se leixou |
133:8 | que padr' e madre, com' éu aprendí, |
133:9 | havía, e que vivían assí |
133:12 | ena cequía, e dentro caer |
133:14 | E con sospiros muitos e “ai éu”s |
133:16 | e ant' o altar da Sennor de prez |
133:17 | a foi deitar e loar, outra vez |
133:19 | foron estes.” E lógo fez cantar |
133:21 | e ũu foi a pístola rezar |
133:24 | e poi-lo prést' a sagra começou, |
133:30 | según que contan Marcos e Matéus.” |
134 | Esta é como Santa María guareceu na sa eigreja en París un hóme que se tallara a pérna por gran door que havía do fógo de San Marçal, e outros muitos que éran con ele. |
134:3 | E daquest' en París |
134:6 | e fez, u havía |
134:9 | E do fógo tan mal |
134:12 | e assí queimados |
134:20 | mentes e non catedes nóssa maldade.” |
134:25 | e per ũa vidreira con craridade |
134:27 | E a ir-se fillou |
134:29 | e os santivigou, |
134:31 | e disse-lles assí: “Tan tóste sãade, |
134:37 | e dizían assí: “Varões, levade |
134:38 | e a Santa María loores dade.” |
134:41 | sãos e sen lijôn |
134:50 | e deitara no río dessa cidade. |
134:62 | que seja com' ant' éra e a juntade.” |
134:65 | e lóg' a pérna viu |
134:66 | sãa e fremosa |
135 | Como Santa María livrou de desonrra dous que se havían jurados por ela quando éran meninnos que casassen ambos en uno, e fez-lo ela comprir. |
135:11 | e mostrar foi no condado |
135:14 | havían e gran sabor |
135:20 | moç' e moça, com' oí, |
135:21 | foron e, com' aprendí, |
135:23 | foi cono outr'; e des i |
135:25 | u moravan, e jurado |
135:29 | E pois esto foi firmado, |
135:34 | o fill' e dela partir; |
135:35 | e a moça foi pedir |
135:37 | por mollér. E quen cousir |
135:39 | foi o deles e chorado, |
135:48 | sa filla e a casou |
135:50 | rico e muit' avondado, |
135:53 | e pois llo houv' ascuitado, |
135:56 | e atanto buscarei |
135:59 | e lógo vo-lle darei |
135:62 | se foron; e en un val |
135:67 | E fez come hóm' irado; |
135:69 | e el en cárcel meteu, |
135:70 | e pois que anoiteceu |
135:75 | dormiu e abriu entôn |
135:76 | os ollos, e sa razôn |
135:77 | la menínn', e en bon son, |
135:78 | disse: “E non é guisado |
135:84 | e vós, quitade-vos ja |
135:88 | méu marid' e méu amado.” |
135:91 | aquel, e este que sé |
135:93 | farei soltar.” E en pé |
135:94 | se levou e diss': “Aqué |
135:96 | de lógu' ir.” E diss' “ai, fól”, |
135:98 | ll' os férros a est' e pról |
135:100 | seja; e quant' ũa cól |
135:112 | E tan tóst' a Monpeslér |
135:113 | chegaron e i achado |
135:114 | o houvéron, e dissér- |
135:119 | E fezérono ben fis |
135:121 | fosse per eles, e gris |
135:122 | e pano vermell' e bis |
135:126 | e dissémos, a Fiíz |
135:130 | déron muitas e de grado. |
135:131 | E lógo tóst' e vïaz |
135:133 | honrradas e muit' en paz; |
135:134 | e pois houvéron jantado, |
135:137 | e assí foi acabado. |
136 | Esta é como en térra de Pulla, en ũa vila que há nome Fója, jogava ũa mollér os dados con outras compannas ant' ũa eigreja; e porque perdeu, lançou ũa pédra que déss' ao Meninno da omage de Santa María, e ela alçou o braço e recebeu o cólbe. |
136:14 | dados hómees e molléres, com' é sa usança. |
136:15 | Ũa mollér aleimãa, tafur e sandía, |
136:16 | jogava i; e porque perdeu, tal felonía |
136:18 | corrend' e lóg' ũa pédra por sa malandança |
136:21 | e eno côved' a pédra fez-ll' un furadinno, |
136:28 | e o pintor dessa vila toda a pintava; |
137:3 | E dest' un mui gran miragre direi que avẽo |
137:6 | de luxuria, que passava razôn e maneira. |
137:8 | e loava os séus bẽes quanto mais podía, |
137:15 | a que s' ele noit' e día sempr' acomendava |
137:16 | e que o daquel pecado tirasse rogava, |
137:18 | e fazía sa promessa sempre mentireira. |
137:20 | en est' érro, muitas vezes, e se del quitasse, |
137:26 | faz e come mui sisuda e come arteira. |
137:31 | a pecad' e a mentira e a falssidade. |
137:33 | este cavaleir' e fez-lle tẽer castidade |
137:34 | por maneira muit' estranna e mui vertudeira. |
137:35 | E fez-lle que non perdesse ollos, pées nen mãos |
138 | Como San Joán Boca-d' Ouro, porque loava a Santa María, tiraron-ll' os ollos e foi esterrado e deitado do patrïarcado; e depois fez-lle Santa María haver ollos, e cobrou per ela sa dinidade. |
138:4 | e mui de coraçôn en ela fïar, |
138:7 | E dest' un miragre, per com' éu oí, |
138:8 | dizer-vos quér' óra e contar aquí, |
138:11 | que disse muito ben dela e dos séus |
138:12 | feitos e de como foi Madre de Déus; |
138:13 | porend' os gentíis maos e encréus |
138:15 | E ar mandaron-lle que lógo saír |
138:16 | se fosse da térr', e non leixaron ir |
138:18 | mas déron-lle pouco pan e un bordôn. |
138:21 | e poi-lo leixaron, foi lógu' el torcer |
138:22 | e caeu en un mui gran silvar entôn. |
138:27 | dizendo: “Sennor, e nembre-te do téu |
138:28 | sérvo cégu' e póbre com' hoge jasqu' éu; |
138:30 | e saca-m' óra desta maa prijôn.” |
138:32 | chegou e tiró-o dalí sen afán |
138:33 | e disse: “Se quéres, lógo veerán |
138:35 | viron, e ta dinidade haverás, |
138:36 | e quanto perdiste todo cobrarás.” |
138:42 | con séu Fill' en braços, e viu en vijôn |
138:45 | de mamá-las; e pois mamava assaz, |
138:48 | séus ollos e viu; e lógo o chamou |
138:49 | a Virgen e disse: “Desto se pagou |
138:50 | méu Fillo mais d' al, e con mui gran razôn; |
138:53 | e porende as amou mais d' outra ren, |
138:57 | e depois, quando deste mundo saiu, |
139:2 | e pïadosos |
139:3 | e mui fremosos |
139:7 | ben noit' e día |
139:8 | e nos dá paz. |
139:9 | E dest' un miragre vos contar quéro |
139:11 | Madre de Déus, maravillos' e féro |
139:15 | por nós, e veja- |
139:19 | goio e riso |
139:24 | que de mal llo guardass' e d' oqueijôn |
139:25 | e lle fezésse |
139:27 | sempr' e soubésse |
139:34 | e diss' o meninno: “Quéres papar?” |
139:39 | u sempre cant' e |
139:41 | e seja quito |
139:47 | cras migu' en Céo; e pois que me visto |
139:52 | e mal desfaz.” |
139:54 | foi, e transsido |
139:55 | o moç' e ido |
140:4 | séu prez e sa apostura |
140:5 | e séu sen e sa cordura |
140:8 | sa honrra e sa alteza, |
140:9 | sa mercee e sa franqueza |
140:10 | e sas vertudes preçadas. |
140:12 | séu conórt' e sa bondade, |
140:13 | séu acórr' e sa verdade |
140:16 | conssell' e castigamento, |
140:18 | e sas graças mui grãadas. |
140:22 | e do dém' a denodadas. |
141 | Como Santa María acorreu a un monge séu que a servía e que ficava os gẽollos cada que ementavan o séu nome na eigreja e beijava a térra. |
141:2 | dar-ll-á en este mundo e no outro vida. |
141:3 | Dar-ll-á en este mundo vida e saúde |
141:4 | e depois Paraíso, assí Déus m' ajude, |
141:5 | u verá el e ela e sa gran vertude |
141:6 | e sa honrra, que nunca mais será falida. |
141:11 | E a térra beijava u esto fazía, |
141:12 | chorando e dizendo lóg': “Ave María”; |
141:13 | e sempr' usava esto que i non falía, |
141:16 | e a carn' e os nembros tant' enfraquecendo, |
141:18 | tóste e non podía fazê-la subida. |
141:20 | que bon hóm' éra, e houv' ên gran pïadade |
141:21 | e a dous monges disse: “Hoi mais aguardade |
141:24 | e nïún dos monges entôn i non estava, |
141:25 | e caeu en térra e con coita chorava |
141:26 | e chamou a Virgen; e lógu' i foi vĩida, |
141:29 | o séu altar beijasse, e sería são |
141:30 | e sa vellece lle sería conssomida. |
141:31 | E el entôn de grado foi beijá-los panos, |
141:32 | e tornou tan mancebo come de vint' anos; |
141:33 | e por est' aa Virgen grandes adïanos |
141:40 | com' ela fez e faz sempre muit' ameúde. |
141:41 | E porende lle roguemos que nos ajude, |
141:42 | pois dos ángeos e dos santos sempr' é servida. |
142:9 | fora, e un séu falcôn foi matar |
142:13 | e dun gran cólbe a à lle britou, |
142:14 | e caeu na agua, que ja per ren |
142:19 | que entre pola garça e a mi |
142:20 | a traga lógu' e aduga aquí?” |
142:21 | E un d' Aguadalfajara assí |
142:23 | do río.” E lógu' en el se meteu |
142:25 | e aa garça foi e a prendeu |
142:26 | pela cabeça, e quiséra-s' ên |
142:35 | E todos a chamaron outro tal, |
142:38 | que nos guarda e nos en poder ten.” |
142:39 | E macar todos dizían: “mórt' é”, |
142:42 | sempre con Déus e de nós non destên.” |
142:43 | E assí foi; ca lógo sen mentir |
142:45 | vivo e são e al Rei vĩir |
142:47 | E foi-a dar lóg' al Rei manamán, |
142:50 | e todos responderon lóg': “Amên.” |
143:14 | e fez-lles sermôn, en que departir |
143:17 | da Santa Virgen, e com' ar fĩir |
143:18 | quis por nós na cruz e pois resorgir |
143:19 | do sepulcr' e o démo destroír, |
143:21 | E disse: “Se quiséssedes gracir |
143:22 | est' a Déus e a sa Madre servir |
143:23 | e de vóssos pecados vos partir, |
143:26 | fazer faça; e sei que nos oír |
143:30 | e per que poderemos ben guarir |
143:31 | e daquesta mui gran coita saír, |
143:35 | e diss': “A esta gente faz sentir, |
143:38 | E lóg' a gente fillou-s' a rogir |
143:39 | e as molléres chorar e carpir |
143:42 | fez e delas tan gran chuvia saír, |
143:44 | e ir con grand' alegría. |
144:4 | E dest' un gran miragre foi mostrar |
144:7 | a hómees, bõos e de creer. |
144:8 | E retraen este miragr' assí: |
144:12 | E quen quér que lle vẽésse pedir |
144:16 | E jajũava sas vigías ben |
144:17 | e de sas hóras non leixava ren |
144:21 | da vila, e touros trager mandou, |
144:22 | pera sas vodas; e un apartou |
144:32 | E el saiu por ir alá entôn; |
144:33 | e o touro leixou-s' ir de randôn |
144:36 | E o crérigo, quand' aquesto viu |
144:38 | a Santa María, e non faliu |
144:40 | E en atal guisa o acorreu |
144:42 | e todo-los quatro pées tendeu, |
144:44 | E jouv' assí daquesta guisa tal |
144:47 | con el e foi-o na casa coller. |
144:48 | E o touro s' ergeu e dessa vez |
145:3 | E dest' un miragre quéro que sabiades |
145:5 | de fazer por ela ben e que tennades |
145:8 | santo e fïél, que Joán nom' havía; |
145:10 | e por amor dela dava sas rações, |
145:12 | e outras a póbres muit' envergonnados, |
145:13 | e aconssellava desaconssellados; |
145:16 | avẽo gran fame por temp' e por guérra; |
145:18 | sa pórt' e s' asconde dentro nos rancões; |
145:19 | ant' abriu sas pórtas, e séu haver dado |
145:20 | foi mui francamente e ben empregado |
145:24 | E pois se viu póbre, foi end' esmarrido; |
145:27 | Mannãa ergeu-se e aa eigreja |
145:31 | E ena carreira viu un pastorinno |
145:33 | apósto vestido e mui fremosinno, |
145:35 | que vos dizer quéro, e falade migo.” |
145:36 | E pois s' apartaron, diss': “Esto vos digo: |
145:40 | E o patrïarca viu haver tan féro, |
145:42 | quando queimou Roma e tornou carvões. |
145:45 | e cantand' a missa, diz: “Se Déus me parca, |
145:47 | tan grandes e bõas foron envïadas.” |
145:49 | rogou; e respóstas lle foron ên dadas |
145:54 | e en santos hómes de religïões. |
145:56 | e o póboo da cidade movudo |
145:58 | contra o dïabo e sas tentações. |
146 | Como Santa María guareceu a un donzél, fillo dũa bõa dona de Brïeiçôn, que ía en romaría a Santa María d' Albeça e topou con sus ẽemigos na carreira, e sacaron-lle os ollos e cortaron-lle as mãos. |
146:17 | dela e ar do séu haver |
146:18 | bõa guard' e alinnador, |
146:19 | e sabía-a defender |
146:20 | sempre mui ben e con razôn. |
146:24 | e que lle séu fillo de mal |
146:27 | e comendava-llo porên |
146:31 | havía, e por séu amor |
146:39 | e con el muito contendeu, |
146:43 | de mórt'.” E el nona creeu, |
146:44 | e foi-s' e prendeu ocajôn. |
146:45 | E u séu caminno fillou |
146:49 | que o prenderon; e sacou |
146:51 | os ollos, e depois tallou |
146:53 | Foron-s' eles; e remaniu |
146:55 | coita, e hómees sentiu |
146:57 | ían u el, e lles pediu |
146:65 | E un desses roméus lo fez. |
146:69 | e sól detẽer-se non quis, |
146:75 | E por esto, par San Dinís, |
146:77 | e fez séu dóo como faz |
146:83 | róga que são e en paz |
146:88 | de o fazer. E muit' é fól |
146:90 | ben aos téus e que sa pról |
146:94 | mollér bõa e mui fïél, |
146:99 | mui fremosos, e de raíz |
147 | Como ũa mollér póbre déu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquïar das ovellas vẽo a vélla demandar a súa e o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa María de Rocamador, e a ovella braadou u lla tiínna o ovelleiro asconduda e disse: “ei-me acá, ei-m' acá.” |
147:7 | e porend' ela un día |
147:9 | e mostrou i séu miragre, | que vos non foi mui rafez. |
147:13 | e foi-a dar a guardar |
147:15 | e pois ao trosquïar |
147:19 | e come cobiiçoso |
147:22 | o tev' end', e lle creceu |
147:24 | E disse: “Ai, Grorïosa, |
147:27 | de o fazer.” E dalá |
147:30 | E assí Santa María | aquest' engano desfez. |
147:31 | E a vélla mui festinno |
147:33 | e meteu-s' ao caminno |
147:34 | e quanto más pod' andou, |
148:1 | De mui grandes periglos | e de mui grandes maes |
148:3 | E daquest' un miragre | mostrarei en tal guisa |
148:6 | e ja vos ên dix' outros, | ben oístes de quaes. |
148:9 | e cada un sa tea | léva e vai põê-la |
148:11 | E pois fazen camisas, | cada un de séu pano, |
148:17 | mais ena Virgen santa | fïava e criía |
148:18 | e non fazía feitos | maos nen desiguaes. |
148:22 | e déron-lle mui grandes | cólbes e mui mortaes. |
148:23 | E cada un tiínna | deles que lle passava |
148:27 | E os séus escudeiros | dele foron chorando |
148:28 | contra ũas aldeas | e apelido dando. |
148:30 | e achárono vivo | cabo dũus moraes, |
148:33 | e demais la camisa | viron toda enteira, |
148:34 | e loaron a Virgen | que faz miragres taes. |
149 | Como un préste aleimán dultava do Sagramento do Córpo de Déus e rogou a Santa María que lle mostrasse ende a verdade; e Santa María assí o fez porque éra de bõa vida. |
149:7 | prender e seer hóme | e resurgir da fóssa, |
149:9 | E porende vos quéro | desta razôn un preito |
149:10 | contar que hei oído | mui pouc' há e retreito; |
149:11 | e creo que terredes | por estrann' end' o feito |
149:12 | primeir' e pois encima | por fremos' aventura. |
149:22 | na missa, e sagrara | a Hóstïa dultando, |
149:23 | tolleu-xe-lle de vista; | e por ela catando, |
149:25 | con séu Fillo nos braços, | apósta e fremosa. |
149:26 | E macar éra béla, | foi-ll' a el espantosa, |
149:27 | e tremend' el lle disse: | “Ai, Sennor grorïosa, |
149:33 | Mas pero o revólves | e tanges con tas mãos, |
149:35 | recebeu na cruz mórte | que judéus e pagãos |
149:38 | e beves do séu sangue, | ond' é ben que te fartes; |
149:39 | e quen cree ben esto, | o démo nen sas artes |
149:41 | Est' é o que tu alças | e baixas e descóbres, |
149:43 | no séu reino do Céo | e fazê-los i nóbres |
149:45 | E pero semellança | han de pan e de vinno, |
149:50 | e comeu-a chorando | aquel préste moógo; |
149:53 | e que veja no Céo | a ta face velida.” |
149:54 | E dalí adeante | en creenç' e en vida |
150:2 | a que Déus preça e nós precemos, |
150:7 | seer en ela e hóme formado, |
150:8 | e fez Madre da filla que havía. |
150:11 | e outrossí que todo ben soubésse, |
150:14 | Sennor de todos, Madr' e Avogada; |
150:15 | e foi nos Céos per el corõada, |
150:16 | e a par dele sée todavía. |
150:17 | E pois per ela nos déu nóva lee |
150:20 | que nos guarde de mal e de folía. |
151 | Esta é dun crérigo que honrrava as eigrejas de Santa María e guardava os sábados, pero que éra luxurïoso. |
151:1 | Sempr' a Virgen, de Déus Madre, | busca vías e carreiras |
151:5 | sempre con maas molléres, | e casadas e solteiras, |
151:8 | e vigías de sas féstas | jajũava, e sen esto | os sábados ben guardava, |
151:10 | e que sempr' a Virgen santa | oísse as sas pregueiras. |
151:12 | e por se deitar con ela | catou per ũa fẽéstra, | e viu de Santa María |
151:13 | a eigrej' e os altares | e reluzir as vidreiras; |
151:14 | entôn leixou de deitar-se | e foi-se per ũas eiras. |
151:15 | Outra vez tornou a ela, | e ela lle preguntava | porque a assí leixara. |
151:17 | mas sérra,” diss' el, “as éstras | con pórtas e con esteiras, |
151:20 | E pois que foron deitados, | vẽo un vento tan fórte | que as abriu a desóra; |
151:21 | e viu lógo a eigreja, | lampadas e lumeeiras. |
151:22 | E foi-s' e leixou a dona | con todas sas covilleiras, |
151:23 | e connoceu séu pecado | e fezo-se lógo monge | dun mõesteiro que éra |
151:24 | préto dalí. E por ele | demostrou Santa María | outra maravilla féra; |
151:28 | e sospeitavan o monge. | Mas a Virgen, de Déus Madre, | o livrou ben daquel preito; |
151:31 | Ca enquant' el os gẽollos | ficav' e “Ave María” | dizía mui simpremente |
151:33 | E muit' a Virgen loaron, | que non houve companneiras |
151:34 | en séus feitos e que sempre | faz sas mercees enteiras. |
151:35 | E por esto foi o monge | escusado daquel furto, | de que o mal sospeitavan; |
151:36 | e todos esses abades | lógo pera el vẽéron | e perdôn lle demandavan, |
151:37 | tollend' os frócos das téstas | e descobrind' as moleiras |
152 | Como ũu bon cavaleiro d' armas, pero que éra luxurïoso, dezía sempr' “Ave María”, e Santa María o fez ên partir per sa demostrança. |
152:1 | Tantas nos móstra a Virgen | de mercees e d' amores |
152:3 | E dest' un mui gran miragre | mostrou por un cavaleiro |
152:4 | que apóst' e fremos' éra | e ardid' e bon guerreiro; |
152:5 | mas éra luxurïoso | e soberv' e torticeiro, |
152:6 | e chẽo d' outros pecados | muitos, grandes e mẽores. |
152:9 | fïava e muitas vezes | a saüdaçôn dizía |
152:11 | E un día, u estava | cuidando en sa fazenda |
152:12 | com' emendass' en sa vida, | e havía gran contenda, |
152:16 | con ũa branqu' escudéla | de prata, grand' e fremosa, |
152:18 | mas amarga, e sen esto | dava mui maos odores. |
152:20 | e preguntou-lle quen éra. | Diss' ela: “Dar-ch-ei recado: |
152:21 | éu sõo Santa María, | e venno-te téu estado |
152:24 | e hás muitas bõas mannas; | mas pecador e lixoso |
152:27 | E pois ll' houv' aquesto dito, | a Virgen lógo foi ida; |
152:28 | e el dalí adeante | enmendou tant' en sa vida, |
153:13 | E porên, com' aprendí, |
153:18 | e pois non queredes ir |
153:22 | Disse-ll' ela: “Vai e ven, |
153:27 | sejo, e que sen falir |
153:32 | e ant' o altar deceu |
153:34 | e culpada se tendeu, |
153:41 | e ant' o altar caeu |
153:44 | e por veê-la ía |
153:45 | gente daquend' e dalên. |
154 | Como un tafur tirou con ũa baesta ũa saeta contra o céo con sanna porque perdera, e cuidava que firiría a Déus ou a Santa María. |
154:1 | Tan grand' amor há a Virgen | con Déus, séu Fill', e juntança, |
154:3 | Desto mostrou un miragre | grand' e fórte e fremoso |
154:6 | e con ajuda do démo | caeu en desasperança. |
154:9 | e porque ía perdendo, | creceu-lle tal felonía |
154:10 | que de Déus e de sa Madre | cuidou a fillar vingança. |
154:11 | E levantou-se do jógo | e foi travar mui correndo |
154:13 | un corredor con séu cinto | e con coldre, com' aprendo, |
154:14 | todo chẽo de saetas; | e vẽo-ll' ên malandança. |
154:15 | E pois armou a baesta, | disse: “Daquesta vegada |
154:17 | E pois que aquesto disse, | a saet' houve tirada |
154:18 | suso escontra o céo; | e fez mui gran demorança |
154:19 | en vĩir; e el en tanto, | assí como de primeiro, |
154:21 | Entôn deceu a saeta | e feriu no tavoleiro, |
154:22 | toda cobérta de sángui; | e creede sen dultança |
154:23 | que sanguent' o tavoleiro | foi. E quantos i estavan |
154:25 | ca viían fresc' o sángui | e caent', e ben cuidavan |
154:28 | e que o sang' a saeta | ben do céo adusséra, |
154:29 | e nembrou-lle-la paravla | que ant' o tafur disséra, |
154:31 | fillou mui gran pẽedença | e entrou en ôrdin fórte, |
154:33 | E assí passou sa vida; | e quando vẽo a mórte, |
154:34 | pola Madre de Déus houve | salvament' e perdõança. |
155 | Como un cavaleiro d' Aleixandría foi malfeitor, e quando vẽo a vellece, repentiu-se e foi a un santo ermitán confessar-se; e el disse-lle que jajũasse, e o cavaleiro disse que non podía. |
155:4 | e se partir de pecado | e enmendar tórtos séus |
155:5 | e o non compr' é perdudo, | según conta San Matéus; |
155:8 | e porend' as nóssas culpas | enmenda por nós mui ben, |
155:9 | que non sejamos perdudos; | e por est' é de bon sen |
155:10 | quena ama e a sérve | e sabe en ela fïar. |
155:12 | cavaleiro, mui sobejo | e mui brav' e roubador; |
155:14 | e foi a un hóme santo | séus pecados confessar. |
155:16 | fosse, e el respondeu-lle: | “Esto vos non farei éu.” |
155:21 | este pichél chẽo d' agua, | e podedes lóg' haver |
155:25 | e con séu pichél por agua | foi; mais ela lle fugiu |
155:29 | e assí passou dous anos, | per com' éu escrito vi, |
155:31 | E dous anos provou esto, | que nunca pod' avĩir |
155:33 | que ll' o ermitán mandara; | e fillou-s' a comedir |
155:36 | se a serviss' e posésse | en ela séu coraçôn; |
155:39 | E disse-lle: “Sennor, róga | a téu Fillo, se te praz, |
155:41 | nen a aves.” E aquesto | dizía chorand' assaz, |
155:42 | e a séu pichél catando, | houv' ên dúas a chorar |
155:43 | lágrimas dentro, e chẽo | foi o pichél dessa vez; |
155:44 | e el quando viu aquesto, | atán alégre se fez, |
155:45 | que ao ermitán foi lógo | e diss': “A Sennor de prez, |
155:49 | loou muit' a Virgen santa, | de Déus Madr' e Manüél, |
155:50 | e fez per toda a térra | este miragre mostrar, |
155:53 | sempre nas mui grandes coitas | e ar guarda-os de mal; |
156 | Este miragre fez Santa María en Cunnegro por un crérigo que cantava mui ben as sas prosas a sa loor, e prendêrono heréges e tallaron-ll' a lingua. |
156:5 | que fez, e mui pïadoso, |
156:17 | e mui mal lle per jogaron, |
156:20 | por nós; e con esta coita | cuidava o sen perder. |
156:21 | E o que mais grave ll' éra, |
156:26 | houvéra muitas vegadas, | e fillava-s' a gemer. |
156:29 | a Cunnegro, e entrando |
156:31 | e oiu como cantavan | vésperas a gran lezer |
156:32 | da Virgen santa Reínna; | e quis con eles erger |
156:33 | sa vóz, e sa voontade |
156:34 | e sa punna i meteu. |
156:35 | E lóg' a da gran bondade |
156:37 | toda nóva e comprida, | qual ante soí' haver; |
156:41 | e meteron mui ben mentes |
156:43 | e a Virgen porên todos | fillaron-s' a bẽeizer, |
156:44 | e o crérigo na orden | dos monges se foi meter. |
157 | Como ũus roméus ían a Rocamador e pousaron en ũu burgo, e a hóspeda furtou-lles da farinna que tragían. |
157:2 | o que faz mal, e mui tóste | por ela o er faz são. |
157:3 | E daquest' un gran miragre | mostrou a ũus roméus |
157:5 | e pousaron en un burgo, | com' aprix, amigos méus, |
157:9 | de feijóos que fezéran | end', e un deles meteu |
157:12 | e depois que s' eles foron, | lóg' a fazer se fillou |
157:18 | ca lle passou as queixadas | mais dun palm' e ũa mão. |
157:21 | E ela, quando viu esto, | a Rocamador foi-s' ên |
157:23 | bõo e toda crischãa | que lle ben de coraçôn |
157:25 | i, e muïto chorando; | e pois fez sa confissôn, |
157:28 | soubéron, e déron todos | porên graças e loor |
157:30 | e sabede do miragre | que non é muit' ancïão. |
158 | Esta é como Santa María sacou de prijôn un cavaleiro e mandou-lle que se fosse pera Rocamador. |
158:2 | santa e Virgen María, | tant' é con Déus poderosa. |
158:3 | E de tal razôn vos quéro | contar un mui gran miragre, | que fez por un cavaleiro |
158:4 | bõo d' armas e de mannas | e en servir un ric-hóme | cuj' éra, mui verdadeiro; |
158:5 | e foi pres' en séu serviço, | e en cárcer tẽevrosa |
158:6 | o meteron e en férros, | como gente cobiiçosa, |
158:8 | e ele con mui gran coita | sempre de noit' e de día | Santa María chamava |
158:10 | e que dalí o tirasse, | daquela prijôn nojosa. |
158:11 | El jazend' assí en férros | e con esposas nas mãos | e cadẽa na garganta, |
158:13 | e en llas britar mui tóste | non vos foi i vagarosa, |
158:14 | e disse-ll': “Erge-t' e vai-te | daquesta prijôn astrosa”. |
158:15 | Entôn deitou-ll' as prijões | ao cólo e sacó-o | ante tod' aquela gente |
158:16 | que o guardavan, e nunca, | pero que o ir viían, | non lle disséron nïente. |
158:17 | E tiró-o do castélo | e disse-lle saborosa- |
158:18 | ment': “A Rocamador vai-te | e passa ben per Tolosa.” |
158:19 | E el moveu atán tóste | e foi-se quanto s' ir pude | como ll' a Santa Reínna |
158:20 | mandara; mas do castélo | foron pós el cavaleiros. | E el chegou muit' aginna, |
158:22 | a Rocamador, sa casa, | mas per chãa e viçosa. |
158:23 | E pendorou i os férros | lógu' e as outras prijões | que ao cólo trouxéra; |
158:24 | e contou i ant' os monges | e ante toda-las gentes | todo como ll' avẽéra |
158:25 | e como Santa María | en tirá-lo aguçosa |
159:3 | E dest' oíd' un miragre | de que vos quéro falar, |
159:6 | como mui bõos crischãos, | simplement' e homildosos. |
159:7 | E pois entraron no burgo, | foron pousada fillar |
159:8 | e mandaron comprar carne | e pan pera séu jantar |
159:9 | e vinno; e entre tanto | foron aa Virgen rogar |
159:11 | por eles e non catasse | de como foran errar, |
159:13 | E pois est' houvéron feito, | tornaron non de vagar |
159:15 | E mandaran nóve póstas | meter, asse Déus m' ampar, |
159:18 | lles fora, e foron todos | porên ja quanto queixosos. |
159:19 | E buscaron pela casa | pola poderen achar, |
159:21 | e oíron en ũ' arca | a pósta feridas dar, |
159:22 | e d' ir alá mui correndo | non vos foron vagarosos. |
159:23 | E fezéron lóg' a arca | abrir e dentro catar |
159:24 | foron, e viron sa pósta | dacá e dalá saltar; |
159:25 | e saíron aa rúa | muitas das gentes chamar, |
159:28 | Des i fillaron a pósta | e fôrona pendorar |
160:4 | E par nunca ll' achará, |
160:7 | e Virgen foi e seerá |
160:8 | E Virgen foi e será; |
160:13 | e del perdôn nos gãará |
160:14 | E perdôn nos gãará |
160:15 | e ao démo vencerá |
160:16 | E o démo vencerá |
160:17 | e nos consigo levará |
161 | Como un hóme de Moriella, que ameúde ía a Santa María de Salas e tragía sa Magestade, viu vĩir nuveado e pos a Magestade na sa vinna; e non firiu i a pédra, e toda-las outras foron apedreados en derredor. |
161:2 | de defender toda térra | de mal e de tempestade. |
161:5 | e por ser de mal guardado | séu sinal sigo tragía, |
161:8 | e pero grande non éra, | daquesta se governava |
161:9 | e sa mollér e séus fillos | e vestía e calçava, |
161:12 | se levantou muit' escuro | e con torvôn mesturado, |
161:13 | e viínna mui correndo, | ond' el foi muit' espantado |
161:14 | e diss' “Ai, Santa María, | a mia vinna me guardade. |
161:15 | E pero que minna digo, | ante tenno que é vóssa, |
161:16 | macar éu e mia companna | a lavremos come nóssa; |
161:18 | e fillade-a pois toda | ou sequér a meadade.” |
161:20 | de sa vinna; e a pédra | feriu mui de rijo lógo |
161:24 | daquela vinna nas outras | e con eles se juntavan, |
161:30 | per muitas vezes a Salas | en ivérn' e en estade. |
161:31 | E porên loar devemos | a Madre do grorïoso |
162:4 | e en lles havermos gran devoçôn, |
162:7 | e sól non devemos provar |
162:9 | E daquesto vos contarei |
162:14 | foi un cavaleir' e i dar |
162:20 | foi e pose-a no maior altar, |
162:22 | e Déus por ela miragres mostrou, |
162:25 | e põê-l' en outro logar, |
162:29 | e ele lógo manamán |
162:35 | e por aquesto comediu |
162:38 | e a eigreja fosse ben serrar. |
162:39 | E ar fez come sabedor |
162:40 | e levou a chave; e pela luz |
162:42 | parecía, e achou ant' a cruz |
162:43 | a omagen, e amostrar |
162:46 | E todos déron loor end' a Déus |
162:47 | e a ela, que sen falir |
162:50 | muitas gentes e do séu ofertar. |
163 | Como un hóme d' Ósca, que jogava os dados, descreeu en Santa María e perdeu lógo a fala; e foi a Santa María de Salas en romaría e cobró-a. |
163:2 | e ar, se se ben repente, | per ela póde cobrá-la. |
163:3 | E desto fez un miragre | a Virgen Santa María |
163:5 | jogara muito os dados | e perdera quant' havía; |
163:8 | polo gran mal que disséra, | e, par Déus, foi gran dereito; |
163:9 | e lógo perdeu a fala, | ca Déus houve del despeito, |
163:12 | e a cousa que quería | per sinaes amostrava; |
163:13 | e desta guisa a Salas | dalí levar-se mandava, |
163:14 | e déu-ll' a lingua tal sõo | como fógo que estala. |
163:15 | E catando a omagen, | chorou muit' e falou lógo |
163:16 | e diss': “Ai, Santa María, | que me perdões te rógo, |
163:17 | e des aquí adeante, | se nunca os dados jógo, |
163:20 | e quantos aquesto viron | loaron porên de chão |
163:21 | a Virgen Santa María; | e aquel foi bon crischão |
163:22 | e des alí adeante | punnou sempre en loá-la. |
164 | Como a omage de Santa María de Salas déu ũu braado, e tremeu a térra, por un prïor da eigreja que fez tirar a força do sagrado Don Fernando, abade de Montaragôn. |
164:3 | E desto mostrou en Salas | a Virgen por un prïor |
164:5 | dela fora; e porende | lle fezo tan grand' amor, |
164:8 | de mandar fazer mõeda; | e por aquesta razôn |
164:10 | abade e que a térra | tiínna acomendada |
164:11 | de mão del Rei Don James, | e que justiça fazer |
164:13 | e el foi-s' aa eigreja, | cuidando i guarecer, |
164:16 | e pois que saiu a ele, | mandó-o ben recadar, |
164:17 | e assí o fez per força | do cimiteiro tirar. |
164:20 | o oíron; e a térra | tremeu, segund' aprendí, |
164:21 | e a omagen tan tóste | redrou séu Fillo de si, |
164:22 | e perdeu sa fremosura | e tornou descoorada; |
164:25 | e el con todos séus hómes | ena eigreja entrou |
164:28 | e fez fazê-la enmenda; | e a omagen sen al |
164:29 | chegou lóg' a si séu Fillo, | e esto foi gran sinal |
164:32 | e assí estede sempre; | e per esto s' entendeu |
164:38 | e foi des i adeante | sa eigreja mais dultada. |
165:3 | En Ultramar dest' avẽo | miragre grand' e mui bél |
165:6 | e porend' aos crischãos | desamava mais que al. |
165:8 | que Egito e Alapa | havía a séu mandar |
165:9 | e Domás e a Caméla; | e porende guerrejar |
165:10 | quería sempr' a crischãos | e fazer-lles muito mal. |
165:12 | por saber mais sa fazend', e | un deles saber-lle fez |
165:16 | e mui préto de Tortosa | en un outeiro sobiu, |
165:17 | e parou mentes na vila, | e tan pouca gent' i viu |
165:21 | e foron-s' aa eigreja | sas orações fazer, |
165:26 | e porend' en este feito | móstra algún gran sinal.” |
165:38 | e chamou porend' o mouro: | “Mao, falsso, mentiral, |
165:39 | di, e porquê me feziste | con mia hóst' aquí vĩir, |
165:42 | e, éu vejo-a bastida | como non vi outra tal?” |
165:44 | “Sennor, quanto vos éu dixe | verdad' éste e al non; |
165:46 | ca chus brancos son e craros | que é néve nen cristal.” |
165:47 | Entôn o soldán lle disse: | “E que buscaron acá?” |
165:52 | que Santa María virgen | foi sempr'; e pois esto sei, |
165:54 | e daquí me tórno lógo, | e fas tangê-lo tabal.” |
165:55 | E quand' aquest' houve dito, | foi-se lógo manamán, |
165:56 | e desta guisa sa vila | guardou a do bon talán; |
166 | Esta é como Santa María guareceu un hóme que éra tolleito do córpo e dos nembros, na sa eigreja en Salas. |
166:5 | e durou assí cinc' anos | que mover-se non podéra, |
166:9 | e ũa livra de cera | cad' ano ll' oferería; |
166:10 | e atán tóste foi são, | que non houv' i outros preitos. |
166:11 | E foi-se lógo a Salas, | que sól non tardou nïente, |
166:12 | e levou sigo a livra | da cera de bõa mente; |
166:13 | e ía mui lédo, como | quen se sen nïún mal sente, |
166:15 | Daquest' a Santa María | déron graças e loores, |
166:16 | porque livra os doentes | de maes e de doores |
166:17 | e demais está rogando | sempre por nós pecadores; |
166:18 | e porên devemos todos | sempre seer séus sogeitos. |
167 | Esta é como ũa moura levou séu fillo mórto a Santa María de Salas, e ressucitou-llo. |
167:1 | Quen quér que na Virgen fía | e a róga de femença, |
167:4 | de Salas, por ũa moura | de Borja, e pïadoso, |
167:8 | e viu como as crischãas | ían a Santa María |
167:9 | de Salas, e dos miragres | oiu que ela fazía, |
167:10 | e de fïar-se na Virgen | fillou mui grand' atrevença; |
167:11 | e comendou-ll' o meninno | e guisou sa oferenda. |
167:17 | e velarei na eigreja | da mui benaventurada |
167:18 | Santa María, e tenno | que de mia coita se sença.” |
167:19 | E moveu e foi-se lógo, | que non quis tardar nïente, |
167:20 | e levou séu fillo mórto, | maravillando-s' a gente; |
167:21 | e pois que chegou a Salas, | diss' aa Virgen: “Se non mente |
167:22 | ta lee, dá-me méu fillo, | e farei tig' avẽença.” |
167:25 | ressucitou-lle séu fillo, | e esto foi muit' aginna; |
167:29 | e tornou lógo crischãa, | pois viu que llo vivo déra |
167:30 | Santa María e sempre | a houv' en gran reverença. |
168 | Esta é dun miragre que fez Santa María de Salas por ũa mollér de Lérida que lle morreron séus fillos, e o postremeiro ressucitou-llo Santa María, que havía tres días que éra mórto. |
168:3 | Séu Fillo, Déus e hóm' e Rei, |
168:5 | de fazer sempre ben; e sei |
168:11 | E dest' en Lérida mostrou |
168:14 | escrito e mio foi trager. |
168:15 | E o miragre foi assí: |
168:22 | e fillou-s' assí a dizer: |
168:27 | E dous días o tev' entôn |
168:31 | E pois viu que non resurgiu, |
168:33 | e contra Salas comediu |
168:35 | E tan tóste assí o fez, |
168:36 | e a Reínna de gran prez |
168:38 | e fez-llo nos braços viver. |
168:39 | E lóg' a mollér sen tardar |
168:41 | e começaron a loar |
168:42 | a Virgen e a bẽeizer. |
169 | Esta é dun miragre que fezo Santa María por ũa sa eigreja que é ena Arreixaca de Murça, de como foron mouros acordados de a destroír e nunca o acabaron. |
169:2 | fezo Déus Madr' e Filla, |
169:5 | E daquest' un miragre | direi grande, que vi |
169:6 | des que mi Déus déu Murça, | e oí outrossí |
169:8 | e tiínnan a térra | por nóssa pecadilla, |
169:11 | dentro na Arreixaca, | e ían i orar |
169:12 | genoeses, pisãos | e outros de Cezilla. |
169:13 | E davan sas ofértas, | e se de coraçôn |
169:15 | deles éra oída, | e sempre d' oqueijôn |
169:16 | e de mal os guardava; | ca o que ela filla |
169:17 | por guardar, é guardado. | E porende poder |
169:21 | E pero muitas vezes | me rogavan porên |
169:25 | E depois a gran tempo | avẽo outra vez, |
169:31 | que n' Arraixaca éra; | e macar consentir |
169:34 | e o mais d' Arreixaca | a Aljama mi déu |
169:38 | e toda a Aljama | foi ao mouro rei |
169:47 | e a súa eigreja | assí deles livrou, |
169:49 | E porend' a eigreja | súa quita é ja, |
169:51 | ca a conquereu ela | e demais conquerrá |
169:52 | Espanna e Marrócos, | e Céta e Arcilla. |
170:2 | ben e en que toda mesura jaz. |
170:6 | e nona podemos loar assaz. |
170:9 | a Déus en carne e nos fez salvar |
170:10 | e nos meteu dos santos en sa az? |
170:14 | gaannan, e o mundo met' en paz. |
170:16 | a que tólle mal sempr' e trage ben |
170:17 | e por nós róga, e que nos mantên |
170:18 | e nos defende do démo malvaz. |
170:20 | mentre for vivo, e sempre direi |
171 | Como ũa mollér de Pédra-Salze ía con séu marido a Salas, e perderon un fillo pequeno en un río, e foron a Salas e achárono vivo ant' o altar. |
171:2 | miragres e saborosos, |
171:3 | e guarda aos que lle praz |
171:5 | E desto vos quéro contar |
171:8 | en Salas, e faz muitos i |
171:12 | e manssos e homildosos. |
171:15 | de sa mollér, e prometer |
171:16 | foi d' ir a Salas; e des i |
171:22 | e pois moveron ben dalí, |
171:24 | pera Salas. E ind' assí |
171:26 | e eles foron coitosos |
171:33 | e houve a desamparar |
171:34 | o fillo; e os astrosos |
171:40 | e tornar-se quiséra d' i |
171:49 | E pois chegou ao logar, |
171:52 | vivo. E muit' homildosos |
171:56 | te fui sempr', e nunca falí; |
171:57 | e porên querrei retraer |
171:59 | miragres e fazer saber |
172:1 | A Madre de Jesú-Cristo | que céos, térras e mares |
172:8 | e a vea toda rota; | e el se viu tan coitado |
172:11 | ũa noite oferenda | déss' i bõa e fremosa. |
172:12 | E pois prometud' est' houve, | lóg' a Virgen grorïosa |
172:13 | valeu-lle con sa mercee | e non lle foi vagarosa, |
172:15 | A tormenta aquedada | foi, e séu mast' adubaron |
172:16 | e lóg' a Santa María | de Salas s' acomendaron; |
172:17 | e houvéron tan bon vento, | que na mannãa chegaron |
172:18 | a Acr', e perderon medo | e todos maos penssares |
172:20 | tragían, todas venderon | mui ben e en poucos días. |
172:21 | Pois a sa térra tornaron | e fezéron romarías |
172:22 | al Poi, e depois a Salas, | con loores e cantares. |
172:25 | con séu haver ao pórto, | e meteu-s' en sa comenda. |
172:26 | E desto cantar fezémos | que cantassen os jograres. |
173:1 | Tantas en Santa María | son mercees e bondades, |
173:4 | a muitos hómẽes bõos | e que éran de creer, |
173:7 | Est' hóme d' Aragôn éra, | e havía tan gran mal |
173:12 | porend' en Santa María | sa voontad' e séu sen |
173:13 | poséra. E lóg' a Salas | se foi rogar a que ten |
173:15 | [...] E que esto non dissésse | a outri, mas sa carreira |
173:16 | se foss'. E el espertou-se | entôn e achou enteira |
173:19 | Entôn el a Virgen muito | loou. E nós a loemos |
173:20 | por este tan gran miragre, | e gran dereito faremos, |
174 | Como un cavaleiro servía Santa María, e avẽo-lle que jugou os dados, e porque perdeu dẽostou Santa María; e arrepentiu-se depois, e do pesar que ende houve tallou a lingua; e sãô-lla Santa María, e falou depois mui ben. |
174:4 | Santa María e sempre | a ela s' acomendava; |
174:6 | e porque perdeu a eles, | descreeu mui fèramente. |
174:9 | E pois l' houve dito, lógo | saiu da tafuraría |
174:10 | e fillou-s' a chorar muito, | como hóme que se sente |
174:11 | de grand' érro que há feito. | E mui de rijo chorando |
174:12 | des i sacou séu cuitélo | e estev' assí tallando |
174:15 | e foi pera sa pousada | con gran door mui coitado; |
174:16 | e jouv' assí vél tres días | mui maltreit' e lazerado, |
174:19 | E ele assí rogando, | adormeceu muit' aginna, |
174:20 | e viu entôn en dormindo | a Virgen santa, Reínna, |
174:23 | E disse-ll' entôn: “Mesquinno, | macar mal me dẽostaste, |
174:27 | e porque te repentiste, | sãar-t-ei óra de chão.” |
174:28 | E entôn Santa María | pos-lle na boca a mão |
174:29 | e sãou-o ben da lingua, | e el achousse tan são, |
174:31 | E el loou muit' a Virgen; | e nós demos-lle loores, |
174:33 | e nós pesar lle fazendo, | faz-nos ela sempr' amores |
174:34 | e dá-nos ben de séu Fillo, | Déus Padre omnipotente. |
175 | Como Santa María livrou de mórte ũu mancebo que enforcaron a mui gran tórto, e queimaron un herége que llo fezéra fazer. |
175:6 | e per Rocamador vẽo | a Tolosa a cidade. |
175:8 | e porên muit' ameúde | lle rogava e dizía |
175:9 | que o d' oqueijôn guardasse | e séu fillo que tragía, |
175:11 | E pois entrou en Tolosa, | foi lógo fillar pousada |
175:14 | e disséron ao fillo: | “Dest' albérgue vos quitade.” |
175:15 | O herége, que muit' éra | chẽo de mal e d' engano |
175:16 | e que muitas falssidades | fazía sempre cad' ano, |
175:19 | e metê-o eno saco | do fillo; e pois foi ido, |
175:21 | que lle levavan séu vaso | de prata nóv' e bronido; |
175:22 | e poi-los houv' acalçados | disse-lles: “Estad', estade!” |
175:25 | que os prendeu, e tan tóste | foron ben escodrunnados, |
175:28 | jurou por aquele vaso | e que llo furtad' houvéra |
175:29 | o moço que o tragía; | e a jostiça tan féra |
175:32 | e da coita de séu padre | sól mercee non houvéron; |
175:33 | e depois que o na forca | ante séus ollos poséron, |
175:35 | E el foi-s' a Santïago, | u havía prometudo; |
175:36 | e depois aa tornada | non lle foi escaeçudo |
175:38 | e foi-o muito catando, | chorando con pïadade. |
175:39 | E u el assí chorava, | diss' o fillo: “Hóme bõo, |
175:40 | padre, e non vos matedes, | ca de cérto vivo sõo; |
175:41 | e guarda-m' a Virgen santa, | que con Déus sée no trõo, |
175:42 | e me sofreu en sas mãos | pola sa gran caridade.” |
175:44 | foi correndo a Tolosa | e ao baile chamava, |
175:45 | e ar chamou muita gente, | que alá sigo levava |
175:47 | pósto na forca e mórto; | mas non quis a Virgen santa, |
175:48 | que aos maos abaixa | e aos bõos avanta, |
175:49 | e o sofreu en sas mãos | que non colgou da garganta. |
175:50 | E disse: “Amigos, ide | tóste e o descolgade.” |
175:51 | Foron-se lógu', e con eles | foi séu padre o cativo |
175:52 | con coita d' haver séu fillo; | e des que llo mostrou vivo, |
175:53 | decendêrono da forca, | e un chorar tan esquivo |
175:55 | E pois se calad' houvéron, | contou-lles todo séu feito |
175:57 | u a Virgen o guardara, | e a verdade do preito |
175:60 | éu mórte crúa e maa; | porên non quis que morresse |
175:62 | e porende as loores | deste feit' a ela dade.” |
175:63 | E lógo toda a gente | envïaron a Tolosa |
175:64 | polo heréj'; e pois vẽo | con sa cara vergonnosa, |
175:65 | soubéron del a verdade | e mórte perigoosa |
175:68 | fez por aquel hóme bõo | mui leal e verdadeiro, |
175:69 | que lle déu séu fillo vivo, | e o heréj' usureiro |
175:71 | E por aquest', ai, amigos, | demos-lle grandes loores |
175:72 | que sempr' acórr' os coitados | e parç' aos pecadores, |
175:73 | e a todos faz mercees, | a grandes e a mẽores; |
175:74 | e porend' os séus miragres | tan nóbres muito loade. |
176:1 | Soltar póde muit' aginna | os presos e os lïados |
176:3 | E dest' un mui gran miragre | direi que oí dizer |
176:6 | en cativo e havía | os pées enferrollados. |
176:8 | e jazend' en tan gran coita, | prometeu lógo assí |
176:10 | que sería séu romeiro | e dar-ll-ía mui grãados |
176:11 | dões e a sa omagen | faría, com' aprix éu, |
176:12 | de cera que i levasse, | e sería sempre séu |
176:13 | sérvo. E pois esto dito | houve, tal sono lle déu |
176:15 | E u jazía dormindo, | a viu; e disso-ll' atal: |
176:16 | “Léva-te, ca ja és sólto, | e daquí lógo te sal.” |
176:17 | E abriu lóg' as cadẽas | e assí lle fez o al, |
176:18 | e o cep' en que jazía | e todo-los cadẽados. |
176:19 | E disse-lle: “Vai, non temas, | ca per ren non te verá |
176:20 | null' hóme que mal te faça, | e léva-t' e sal acá; |
176:22 | u compras ta romaría | e sejan-te perdõados |
176:23 | os pecados que hás feitos.” | E el lógo s' espertou |
176:24 | e do cep' e das cadẽas | de todo se livr' achou; |
176:25 | e en mui pouco de tempo | en salv' a Salas chegou |
176:26 | e levou i a omagen | de cer'. E maravillados |
176:27 | foron quantos lo oíron, | e déron porên loor |
176:29 | que nos de tantas maneiras | faz mercee e amor |
176:30 | e non cata nóssos érros, | nen como somos culpados. |
177 | Esta é do que tiraron os ollos, que sãou Santa María de Salas e viu ben. |
177:3 | Ca pois ela enos céos | sé con Déus e sa Madr' é, |
177:6 | e desto un gran miragre | vos quér' éu óra contar. |
177:7 | En Aragôn foi un hóme | bõo e que grand' amor |
177:11 | Tanto lle disse mal dele | e tan fórte o mezcrou, |
177:15 | E pois ll' os ollos tiraron, | aquel bon hóme, que fez? |
177:16 | Pidiu-os; e pois llos déron, | aa Reínna de prez |
177:17 | s' acomendou e mandou-se | lógo levar dessa vez |
177:18 | a cas dun celorgïão, | e começou-ll' a rogar |
177:20 | e pola Virgen, sa Madre, | que sempr' acórr' aos séus. |
177:23 | Entôn o celorgïão | tornou-llos, e lógu' entôn |
177:25 | a Virgen Santa María | que o sãasse e non |
177:26 | catass' aos séus pecados. | E ela o fez sãar |
177:30 | e el omagen de cera | pos lóg' ant' o séu altar. |
178 | Esta é dun meninno de Alcaraz a que séu padre déra ũa muleta, e morreu-lle; e encomendou-a a Santa María de Salas, e levantou-se sãa. |
178:5 | éra; e poi-lo oírdes, | haveredes ên sabor |
178:6 | e loaredes a Virgen | que sempre por nós traballa. |
178:9 | e faagando-o muito, | dizendo: “Este don téu |
178:10 | seja daquesta muleta, | e dar-te-ll-ei horj' e palla.” |
178:11 | O moço creeu aquesto | e prougue-lle daquel don, |
178:12 | e penssou ben da muleta | quanto pude des entôn; |
178:13 | mas ũa noite morreu-lle, | e por aquesta razôn |
178:17 | e chamou un séu colaço | e esfolá-la mandou, |
178:18 | cuidando haver do coiro | cinco sóldos e mealla. |
178:20 | do éro, e o meninno, | viu sa múa esfolar |
178:21 | e diss' a mui grandes vózes: | “Leixad' a múa estar, |
178:22 | ca éu a dei ja a Salas, | e ben tenno que me valla.” |
178:24 | esfolados, e a madre | diss' a séu fillo: “Ben hás |
178:28 | mas decingeu lóg' a cinta | e a múa mediu ben, |
178:29 | e fez estadal per ela | que ardess' ant' a que ten |
178:30 | vóz ante Déus dos culpados | e cono démo baralla. |
178:31 | O estadal envïado, | e a muleta viveu. |
178:33 | e déu-ll' entôn que comesse, | e a muleta comeu, |
178:36 | que nos guard' en este mundo | d' ocajôn e d' outro mal |
178:37 | e que nos dé eno outro | a vida esperital, |
178:38 | e que brite o dïabo, | que sempr' é nóssa contralla. |
179 | Como ũa mollér que éra contreita de todo o córpo se fez levar a Santa María de Salas e foi lógo guarida. |
179:1 | Ben sab' a que pód' e val |
179:6 | e nos tólle todo mal. |
179:9 | mostrou e quis haver cura |
179:12 | e das pérnas encolleita; |
179:16 | os talões e metudos |
179:17 | nas rẽes e aprendudos |
179:23 | éra. E pois na eigreja |
179:32 | foron e desencollendo, |
179:33 | e levantou-se correndo |
179:34 | e saiu-s' ao portal, |
180:1 | Vélla e Mininna, |
180:2 | Madr' e Donzéla, |
180:3 | Póbre e Reínna, |
180:4 | Don' e Ancéla. |
180:9 | e por aquesto assí a loar |
180:14 | crïada, e que nunc' há de minguar |
180:15 | o séu gran ben; e porend' encarnar |
180:17 | E tod' hóme Meninna a devía |
180:20 | e en beldade, de que se pagar |
180:24 | e sempre punna de mal nos guardar, |
180:25 | e crïou Déus, que a crïad' havía, |
180:26 | que foi séu Fill' e houve de crïar, |
180:28 | e o dém' e toda sa alcavéla. |
180:32 | e parría hóm' e Déus, sen dultar, |
180:43 | daqueste mund', e sigo a sobía |
180:45 | e guía-nos com' Estrela do Mar; |
180:49 | en ela prez e sen e cortesía |
180:50 | e santidade, u mercee achar |
180:52 | e con tod' esto, nunca nos revéla. |
180:56 | e como sérva se foi homildar |
180:58 | E lóg' alí dela fez Déus sa céla. |
180:60 | a mi de mal, e Leôn e Castéla. |
181:1 | Pero que seja a gente | d' outra lei e descreúda, |
181:4 | na cidade de Marrócos, | que é mui grand' e fremosa, |
181:10 | con muitos de cavaleiros | e mui gran gente mïúda. |
181:11 | E corrían pelas pórtas | da vila, e quant' achavan |
181:13 | E porend' os de Marrócos | al Rei tal conssello davan |
181:15 | d' armas e que mantenente | cono outro rei lidasse |
181:16 | e lógo fóra da vila | a sina sacar mandasse |
181:17 | da Virgen Santa María, | e que per ren non dultasse |
181:20 | conas cruzes da eigreja. | E el creeu séu consello; |
181:21 | e poi-la sina sacaron | daquela que é espello |
181:22 | dos ángeos e dos santos, | e dos mouros foi vïúda, |
181:25 | e as tendas que trouxéran | e o al todo perderon, |
181:26 | e morreu i muita gente | dessa fea e barvuda. |
181:27 | E per Morabe passaron | que ante passad' houvéran, |
181:28 | e sen que perdud' havían | todo quant' alí trouxéran, |
181:29 | atán gran medo da sina | e das cruzes i preséran, |
181:31 | E assí Santa María | ajudou a séus amigos, |
181:34 | e assí foi sa mercee | de todos mui connoçuda. |
182:6 | e d' oír sen ravata, |
182:12 | demais pães e vinnos |
182:14 | e o our' e a prata |
182:15 | e o al que achava, |
182:27 | e dar o que tiínna |
182:32 | e de démões hóste |
182:36 | e mal o doitẽaron, |
182:37 | e atal o pararon |
182:44 | e viver-llo fezésse |
182:45 | e o démo presésse, |
182:49 | e déu-lle lógo vida, |
182:52 | d' inférn'; e séu mandado |
183:2 | dela mal a sa omagen, | e caomia-llo assaz. |
183:9 | de pédra ben fegurada, | e, com' éu de cért' achei, |
183:12 | e porende os cativos | a ían sempr' aorar, |
183:13 | e Santa Marí' a vila | de Faarôn nomẽar |
183:16 | e eno mar a deitaron | sannudos con gran desdên; |
183:22 | e posérona no muro | ontr' as amẽas en az. |
183:25 | dizer e aos crischãos | que o contaron a mi; |
184:4 | acórre e dá saúde. |
184:5 | E de tal razôn com' esta | un miragre mui fremoso |
184:13 | Ela con pavor daquesto, | e de que éra prennada |
184:19 | e déron-ll' ũa ferida | pelos peitos tan sobeja |
184:22 | foi-se-lle deitar de suso; | e déron-ll' entôn tan fórte |
184:29 | Ante quiso que vivesse | e crecess' e se crïasse, |
184:30 | e sempre reconnocesse | a Virgen e a loasse, |
184:31 | e o sinal parecesse | da chaga, per que provasse |
184:32 | este feito e que sempre | hóm' en sa loor estude. |
185:2 | en qual logar quér que sejan, | e os de mal defender. |
185:3 | E dest' oí un miragre | que avẽo pouc' há i |
185:5 | que fezo Santa María; | e aos que o oí |
185:8 | e un alcaid' i havía | que o guardava mui ben; |
185:13 | Falou con rei de Grãada | e disse-lle: “Desta vez |
185:17 | e estando ena fala, | ben alí o prenderei, |
185:18 | e desta maneira tenno | que o podedes haver.” |
185:19 | E diss' el rei de Grãada: | “éu por mi, u al non há, |
185:20 | quéro alá ir contigo | e verei o que será; |
185:24 | el rei, e da outra parte | grand' haver lle prometeu |
185:25 | se lle désse o castélo; | e lógo con el moveu, |
185:26 | e o mouro o alcaide | de Chincoia foi veer. |
185:27 | E disse-lle que saísse | con el séu preito firmar |
185:28 | ante crischãos e mouros | dos que éran no logar, |
185:30 | e sobr' esto fossen ambos | sas juras grandes fazer. |
185:33 | e levou dous escudeiros, | que lle disséron atal: |
185:35 | “Demais, non levades arma | e ides assí en cós, |
185:36 | e com' os mouros son falssos, | quiça travarán de vós; |
185:38 | E tornaron-se correndo | e foron-se en el meter. |
185:41 | e pois a el foi chegado, | lógu' el prendê-lo mandou, |
185:43 | que estava na cïada. | E disse-ll' esta razôn: |
185:44 | que lle disséss' a verdade | do castélo e, se non, |
185:48 | e dereit' ao castélo | lógo começou-se d' ir, |
185:49 | e mandou ao alcaide | que se o castélo pedir |
185:52 | e dos que dentro estavan | atal respósta oiu |
185:55 | a pédras e a saetas | mui de rij' en derredor. |
185:56 | E os que dentro jazían | houvéron tan gran pavor |
185:60 | defend' aqueste castélo | e a nós, que somos téus, |
185:61 | e guarda a ta capéla | que non seja dos encréus |
185:63 | E leixárona dizendo: | “Veremo-lo que farás.” |
185:65 | e tres mouros que entraran, | chus negros que Satanás, |
185:67 | mórtos de cima do muro. | E diss' el rei: “Nulla pról |
185:68 | non hei de mais combatermos, | e tẽer-m-ía por fól |
185:70 | E mandou tanger as trombas | e fez sa hóste mover. |
185:71 | E desta guisa Chincoia | guardou a que todos dan |
185:73 | porque os séus mui ben guarda | e aos outros afán |
185:74 | dá que contra ela vẽen, | e faz vençudos seer. |
186:3 | E dest' un miragre quéro retraer |
186:9 | e en Santa María todo séu sen |
186:15 | E un día que dormindo a achou |
186:17 | deitar-se con ela; e pois se deitou, |
186:18 | foi a séu fillo e disse: “Ven acá; |
186:24 | e a madre pela mão o fillar |
186:25 | foi, e des i levó-o ao logar |
186:26 | e disse-lle: “Ves ta mollér com' está!” |
186:27 | E el matá-la quiséra lógu' entôn, |
186:30 | e veerás que dereito che dará.” |
186:31 | El foi e a jostiça fezo vĩir |
186:32 | e outros muitos con ele, sen mentir; |
186:33 | e viron a dona no leito dormir |
186:34 | e o mouro, e disséron: “Que será |
186:36 | que desconnoceu Déus e o mund' e prez, |
186:37 | que fez feito mao, vil e tan rafez? |
186:38 | E por aquesto no fógo arderá, |
186:39 | ca dereit' é”. E, per com' end' aprix éu, |
186:42 | e diss': “Ai, Sennor, val-me, ca mestér m' há, |
186:45 | e porên tenno que quen en ti crevér |
186:47 | E dizend' aquesto, lógo manamán |
186:50 | negro come pez. E as gentes alá |
186:51 | foron mui corrend', e tod' en derredor |
186:53 | e ardeu o mouro falsso traedor, |
186:56 | ren daquele fógo. E a gente viu |
186:57 | cabo dela outra, e falar oiu, |
186:59 | E daquesta guisa o mouro ardeu |
186:61 | e a dona do fógo remãeceu |
186:63 | E pois foi del fóra, a dona fïél |
186:65 | a livrara dele, e miragre bél |
187 | Esta cantiga é do mõesteiro de Jerusalen, como lles déu Santa María muito trigo en un ano caro e depois muito ouro. |
187:2 | E dest', amigos, un miragre direi |
187:7 | foi, e vendêrona os maos encréus |
187:12 | e mandara aquela eigreja fazer entôn, |
187:19 | e choraron muit' ant' a que nos mantên, |
187:20 | e toda aquela noite ar rezaron des ên |
187:21 | hinos e cantigos todos a mui gran perfía. |
187:22 | E outro día acharon tanto pan |
187:29 | e o abade, muito chorando, lles dizía: |
187:38 | E os monges todos fezéron assí |
187:39 | e oraron muito, per com' aprendí, |
187:40 | toda aquela noit'; e na luz acharon alí |
187:43 | e ao tesoureiro empreguntou |
188 | Esta é dũa donzéla que amava a Santa María de todo séu coraçôn; e quando morreu, feze-a séu padre abrir porque põía a mão no coraçôn, e acharon-lle fegurada a omage de Santa María. |
188:4 | a que fix bon son e cobras, | porque me dele paguei; |
188:5 | e des que o ben houvérdes | oído, de cérto sei |
188:9 | e servía de bon grado; | porên tal amor lle fez, |
188:14 | e un mes enteiro jouve | que non pode ren gostar |
188:15 | do que a comer lle davan | e a bever outrossí. |
188:16 | E pero que non falava, | segundo com' aprendí, |
188:20 | e que o põer da mão | éra ben come sinal |
188:21 | que daquel logar morría; | e quis Déus, non houv' i al, |
188:23 | O padr' e a madre dela, | quando a viron fĩir, |
188:24 | cuidaron que poçôn fora | e fezérona abrir; |
188:25 | e eno coraçôn dentro | ll' acharon i sen mentir |
188:27 | E dest' a Santa María | déron porên gran loor |
188:28 | eles e toda-las gentes | que éran en derredor, |
189 | Esta é como un hóme que ía a Santa María de Salas achou un dragôn na carreira e mató-o, e el ficou gafo de poçôn, e pois sãou-o Santa María. |
189:2 | pois madr' é do que trillou o | basilisqu' e o dragôn. |
189:5 | mas foi errar o caminno, | e anoiteceu-ll' entôn |
189:6 | per u ía en un monte, | e viu d' estranna faiçôn |
189:9 | e aa Virgen bẽeita | fez lógo sa oraçôn |
189:10 | que o guardasse de mórte | e de dan' e d' ocajôn. |
189:11 | A oraçôn acabada, | colleu en si grand' esforço | e foi aa bescha lógo |
189:12 | e déu-ll' ũa espadada | con séu espadarron véllo, | que a tallou per meógo, |
189:15 | Ca o poçôn saltou dela | e feriu-o eno rosto, | e outrossí fez o bafo |
189:17 | e pos en sa voontade | de non fazer al senôn |
189:19 | Aquesto fez el mui cedo | e meteu-s' ao caminno | con séu bordôn ena mão; |
189:20 | e des que chegou a Salas | chorou ant' o altar muito, | e tan tóste tornou são. |
189:21 | E lógo os da eigreja | loaron con procissôn |
190:14 | pois é nóssa lum' e luz |
191 | Como a alcaidessa caeu de cima da pena de Róenas d' Alvarrazín, e chamou Santa María e non se feriu. |
191:10 | ficou i a alcaidessa, | e que fillar foi per manna |
191:13 | indo per un semedeiro. | E mui ben que vos éu conte |
191:16 | E quand' en cima da pena | foi, de que decer quería |
191:19 | que lle valvéss'. E tan tóste | foi sa oraçôn oída; |
191:21 | mas ergeu-s' e déu loores | aa Virgen mui comprida |
191:22 | de ben; e este miragre | soubéron per tod' Espanna. |
192 | Como Santa María livrou ũu mouro a que quería fillar o démo, e feze-o tornar crischão. |
192:3 | muitas sandeces; e taes pecados |
192:5 | E desto contado |
192:7 | miragr' e mostrado |
192:10 | e ben ascuitado |
192:12 | e dev' a seer, |
192:14 | Déus, e acabado |
192:21 | e mui gran perfía |
192:30 | daquel hóm' e séu |
192:31 | cativo, e féra- |
192:33 | e ja o quiséra |
192:34 | de grad' e fezéra |
192:35 | crischão e déra |
192:42 | e a razõar |
192:43 | mal e soberviosa- |
192:44 | ment' e desdennar |
192:46 | muit' e mentirosa |
192:47 | sa fé e dultosa |
192:48 | e sen pról tẽer; |
192:49 | e tal revoltosa |
192:50 | cous' e embargosa |
192:51 | e d' oír nojosa |
192:54 | foi e de bon sen |
192:55 | e apercebudo |
192:58 | falss' e descreúdo; |
192:59 | e come sisudo |
192:63 | e dentr' estendudo |
192:67 | e lógo correndo |
192:70 | s' o mour' e tremendo |
192:71 | muit' e contendendo, |
192:73 | na boqu' e gemendo |
192:74 | e fórt' estrengendo |
192:75 | tod' e desfazendo, |
192:82 | e Virgen enteira, |
192:85 | e déu-lle carreira |
192:89 | E disse: “Pagão, |
192:93 | e do falsso, vão, |
192:97 | póde, e crischão |
192:98 | te faz e irmão |
192:99 | nósso, e loução |
192:100 | sei e sen temer.” |
192:105 | e que mal mercara |
192:107 | bautism', e errara |
192:127 | séu dono; e chãa- |
192:131 | e nos da maçãa, |
192:135 | lee, e non vãa, |
192:139 | séu don', e comprida- |
192:140 | ment' e muit' honrrar. |
192:141 | E de bõa vida |
192:142 | foi pois, e servida |
193:1 | Sôbelos fondos do mar | e nas alturas da térra |
193:3 | E daquest' un gran miragre | vos direi e verdadeiro, |
193:9 | e porque sóo entrara | ontr' aquela companía, |
193:11 | o haver que el levava. | E tal conssello preséron |
193:12 | que eno mar o deitassen, | e un canto lle poséron |
193:13 | odeito aa garganta | e dentro con ele déron. |
193:16 | e guardou-o de tal guisa, | que sól non lli noziu nada |
193:19 | E ele alí jazendo | u o a Virgen guardava, |
193:21 | e un hóme parou mentes | da nav' e viu com' estava |
193:22 | aquel hóme so a agua, | e diz: “Mal haja tal guérra |
193:24 | E dando mui grandes vózes, | os da nave s' i juntaron, |
193:25 | e mostrou-lles aquel hóme; | e lógo por el entraron |
193:26 | e sacárono ên vivo, | en paz e sen outra guérra. |
193:27 | E poi-lo hóm' a cabeça | houve da agua ben fóra, |
193:28 | catou lógo os da nave | e falou-lles essa hóra |
193:29 | e disse-lles: “Ai, amigos, | tirade-me sen demóra |
193:33 | e lles el houve contado | como o no mar meteron, |
193:35 | E depois lles ar contava | como sempre as vigías |
193:36 | el jajũava da Virgen | e guardava os séus días; |
193:37 | e porend' o guardou ela | e feze-lle no mar vías |
193:38 | que o non tangess' a agua | e lle non fezésse guérra. |
193:39 | “E porque entendeu ela | que prendera éu engano, |
193:40 | lógu' entre mi e as aguas | pos com' en guisa de pano |
193:45 | e pois foron eno pórto, | acharon os traedores |
193:46 | e fezéron justiçá-los | como quen atán muit' érra. |
193:49 | e el dalí adeante | sempre serviü de grado |
193:50 | a Virgen Santa María | sen faliment' e sen érra. |
194 | Como Santa María livrou ũu jograr dũus que o querían matar e lle querían fillar o que tragía. |
194:2 | assí é contra os maos | mui fórt' e mui temeroso. |
194:4 | dun jograr que ben cantava | e apóst' e sen vergonna; |
194:5 | e andando pelas cortes, | fazendo ben sa besonna, |
194:8 | Mais da besta e dos panos | que aquel jograr tragía |
194:10 | que mandou a un séu hóme | mao e mui sobervioso |
194:13 | E esto fez el de grado, | ca xo havía por manna, |
194:15 | e dessa natura mesma | levou sig' un companneiro. |
194:16 | E o jograr espediu-se | mannãa do cavaleiro; |
194:17 | e des que foi no caminno | e o viron ir senlleiro, |
194:19 | e lógo daquel caminno | mui longe o alongaron, |
194:20 | e do que sigo tragía | nulla ren non lle leixaron; |
194:23 | E estando en perfía | de qual deles o matasse, |
194:27 | e val-m' e que me non maten | me defende sen demóra.” |
194:29 | e os sentidos perderon | dos córpos en essa hóra, |
194:30 | que sól falar non podéron. | E o jograr perdidoso |
194:32 | catando-se un con outro | e que ja non se falavan, |
194:33 | fillou todo o séu lógo | e foi-s'; e eles ficavan |
194:41 | e quantos aquesto oíron, | os grandes e os mẽores, |
194:42 | tevéron este miragre | por nóbr' e por pïadoso. |
195:1 | Quena fésta e o día |
195:5 | E desto contado |
195:7 | será e mostrado |
195:16 | e viu mui fremosa |
195:18 | e muit' amorosa. |
195:25 | sempr' e boliçosa, |
195:27 | e a demandasse |
195:28 | e sigo levasse, |
195:29 | e que havería |
195:32 | e mui saborosa. |
195:40 | E el con pobreza, |
195:44 | e mui vergonnosa- |
195:48 | houve e levada |
195:63 | sa noit' e punnara |
195:70 | foi e mui partido |
195:72 | e ant' a chorosa |
195:82 | E di lóg' a essa |
195:90 | e el, non con cento, |
195:94 | e i houv' enterramento |
195:98 | muit' e preguntando |
195:103 | sa vida, e fórte |
195:111 | santa e comprida. |
195:119 | e ar enterraron |
195:122 | mente, e a el tiraron |
195:124 | vida e desérta; |
195:136 | abadess' e séu message |
195:138 | ment'. E ela disse: |
195:141 | est' e éu sandía |
195:142 | e mui revatosa |
195:146 | se foi, e vïúda |
195:151 | e mui desdennosa, |
195:152 | e dá-lle sinaes |
195:160 | llo diss' e con medo. |
195:161 | E a dona cedo |
195:164 | ment', e non guardou degredo, |
195:165 | e foi afanosa |
195:167 | e dalí levá-lo |
195:168 | e depois deitá-lo |
195:179 | brava e sannosa. |
196 | Como Santa María converteu un gentil que lle quería gran mal e fezéra ũa forma pera deitar ũa imagen do ídolo que adorasse, e saiu-lle ũa imagen de Santa María con su Fillo en braços. |
196:2 | dos que a non connocían, | e sa bondade sabuda. |
196:3 | E desto vos contar quéro | un miragre mui fremoso |
196:5 | que ídolos aorava | e o nome grorïoso |
196:8 | e se deles lle falava | alguên, lógu' end' el fugía; |
196:9 | e porên vos direi óra | o que ll' avẽo un día, |
196:14 | éra, e ant' os gentíis | a guardavan asconduda- |
196:15 | mente. E porend' aqueste | que vos díxi da primeira, |
196:18 | cousa lle désse respósta | faland' e non fosse muda. |
196:20 | e pois foron ben caentes, | o metal dentr' adeitava; |
196:24 | e que lle respósta désse | de quanto ll' el preguntasse, |
196:26 | tẽendo-ll' a teta 'n boca. | E pois dele foi veúda, |
196:27 | maravillou-s' ende muito | e ficou tan espantado, |
196:30 | éra ou d' algũa gente | aorada e creúda. |
196:35 | por sa Madre.” E tan tóste | o meteron na eigreja; |
196:36 | e pois el viu o omagen | daquela que sempre seja |
196:39 | E pois aquesto lles disse, | fezo-se lógo crischão |
196:40 | e o templo que guardava | derribou todo de chão |
196:41 | e quebrantou as omages, | ca non quis usar en vão |
196:42 | sa vida; e a sa mórte | foi-ll' a alma recebuda |
197:6 | pelos pecados que fazen, | e o quér Déus endurar, |
197:8 | e porend' un gran miragre | vos direi de razôn tal. |
197:11 | mui rico, que séus gãados | havía e pan assaz, |
197:12 | e est' un séu fill' havía | que amava mui mais d' al. |
197:13 | E porque aquel séu fillo | amava mais d' outra ren, |
197:14 | mandou-lle que séus gãados | fillass' e guardasse ben; |
197:15 | e con despeito daquest' o | fillou o démo porên, |
197:16 | mais dest' a madr' e o padre | havían coita mortal. |
197:20 | u estava afogou-o, | e morreu, u non houv' al. |
197:21 | Mas séu padr' e séus parentes | fezéron dóo entôn |
197:22 | por el mui grand' e mui féro, | chorando de coraçôn, |
197:23 | e un séu irmão disse: | “Oíde-m' ũa razôn, |
197:28 | irei alá de bon grado | e farei este jornal. |
197:29 | Mais ficad' ant' os gẽollos | e aa Madre de Déus |
197:31 | e éu promet' a sa óbra | déz daquestes pórcos méus, |
197:32 | en tal que por ele rógue | a Sennor que pód' e val.” |
197:34 | e o que jazía mórto | atán tóste resurgiu, |
197:35 | e des alí adeante | daquel mal ren non sentiu; |
197:38 | o caminn', e séu irmão | nunca se dele quitou; |
197:39 | e pois foi ena eigreja, | aqueste feito contou |
197:40 | todo como ll' avẽéra, | e séu don déron i qual |
197:41 | ante prometud' havían. | E porên todos loor |
197:44 | matou, e desfez séu feito | como a agua o sal. |
198 | Esta é como Santa María fez fazer paz e que se perdõassen ũus hómees que se querían matar ũus con outros ant' a sa eigreja en Terena. |
198:4 | que mostrou Santa María, | e d' oír mui saboroso; |
198:5 | e poi-lo oíren, creo | que por mui maravilloso |
198:6 | o terrán, e que metudo | dev' a seer ontr' os preçados. |
198:8 | que luitavan e fazían | gran fésta, a fór d' Espanna; |
198:11 | e a lidar começaron, | ferindo-s' a desmesura, |
198:12 | e durou o mais da noite | aquesta malaventura, |
198:17 | e u se matar cuidavan, | ben assí de cabo são |
198:18 | fez que fossen ũus d' outros | muit' amigos e pagados. |
198:19 | E u andavan buscando | os mórtos que soterrassen |
198:20 | e os outros mal chagados, | de que ben penssar mandassen, |
198:22 | mas perpontos e escudos | acharon muitos colpados. |
198:28 | todos quantos lo oíron, | e porende graças déron |
198:29 | grandes a Santa María; | e pois sa fésta fezéron, |
198:30 | déron i de séus dinneiros | e deles de séus gãados. |
199 | Como un peliteiro, que non guardava as féstas de Santa María, começou a lavrar no séu día de março, e travessou-se-lle a agulla na garganta que a non podía deitar; e foi a Santa María de Terena e foi lógo guarido. |
199:1 | Com' é o mund' avondado | de maes e d' ocajões, |
199:2 | assí é Santa María | de graças e de perdões. |
199:4 | nos dé coitas e doores | e traballos e coidados, |
199:9 | que Burgos éste chamado, | e demais está fronteiro |
199:11 | E en aqueste castélo | o peliteiro morava, |
199:13 | e pola fésta de Março, | u el sas péles lavrava, |
199:14 | e do mal que ll' end' avẽo, | por Déus, oíde, varões: |
199:15 | Ca u meteu a agulla | na boqu' e enderençando |
199:17 | a trociu, e na garganta | se lle foi atravessando; |
199:19 | E daquesta guisa seve | muitos días que deitá-la |
199:22 | e tornou-ll' o rosto negro | muito mais que os carvões. |
199:23 | E pois el parou i mentes | e viu que assí morría, |
199:24 | e física que fezésse | nulla pról non lle fazía, |
199:26 | de Terena, prometendo- | lle sas ofértas e dões. |
199:27 | E quando foi na eigreja, | ant' o altar o deitaron |
199:28 | e lóg' a Santa María | muito por ele rogaron; |
199:29 | e el chorand' e gemendo | dormeceu, e non cataron |
199:32 | a Virgen mui grorïosa | lla fez deitar, e tossindo, |
199:33 | envólta en ũa péça | de carn'. E esto oíndo |
199:35 | aa bẽeita Reínna, | que en céo e en térra |
199:36 | acórre aos coitados | e perdõa a quen ll' érra, |
199:37 | e pera haver mercee | nunca a sa pórta sérra, |
199:38 | e que os guarda do dém' e | de sas maas tentações. |
200:2 | e loo e loarei. |
200:9 | e quis que mui chãamente |
200:10 | reinass' e que fosse rei. |
200:11 | E conas sas pïadades |
200:15 | E dos que me mal querían |
200:16 | e buscavan e ordían |
200:20 | sacou e déu-me requezas, |
200:24 | sennor, e en toda guérra |
200:28 | de mórtes e de lijões; |
200:35 | E quando quisér que seja, |
200:37 | daqueste mund' e que veja |
201:3 | E porên, méus amigos, | agora m' ascuitade |
201:6 | que sempre por nós róga | a Déus a noit' e día. |
201:7 | E aqueste miragre | fez por ũa donzéla |
201:8 | que éra de gran guisa | e apósta e béla |
201:9 | e que lle prometera | de seer sa ancéla |
201:10 | e de guardar séu córpo | ben de toda folía. |
201:16 | e houve del un fillo, | mui béla creatura; |
201:17 | e pois que o viu nado, | creceu-ll' ên tal tristura, |
201:21 | e ar fez outro fillo; | e lógo que foi nado, |
201:27 | E creceu-ll' ên tal coita, | que houve tal despeito |
201:29 | e non morreu do cólbe, | ca non foi a dereito, |
201:31 | E que morress' aginna | fez cousa muit' estranna; |
201:32 | ergeu-se mui correndo | e pres ũa aranna |
201:33 | e comeu-a tan tóste; | mas non éra tamanna |
201:35 | E pois viu que por esto | ja mórte non preséra, |
201:36 | foi comer outra grande | empoçõad' e féra, |
201:38 | E jazend' en tal coita, | muito se repentía |
201:39 | do mal que feit' houvéra | e diss': “Ai Grorïosa, |
201:40 | non cates com' éu sõo | pecador e astrosa, |
201:42 | e guarda-me do démo | e da sa gran perfía.” |
201:44 | e polo córpo todo | foi-lle tragend' a mão, |
201:45 | e tornou-llo tan fresco, | tan fremos' e tan são |
201:46 | como nunca mais fora, | e assí a guaría, |
201:47 | dizend': “E non te nembra | que prometud' houvéste |
201:51 | Quando ll' est' houve dito, | foi-se; e mui guarida |
201:52 | ficou assí a dona, | e tan tóste saída |
201:53 | fez dalí e pres orden, | u acimou sa vida |
202 | Esta é como un clérigo en París fazía ũa prosa a Santa María e non podía achar ũa rima, e foi rogar a Santa María que o ajudasse i, e achó-a lógo. E a Magestade lle disse “muitas graças.” |
202:5 | havía en fazer prosas | de sa loor e dizer |
202:6 | sa bondad' e sa mesura | e séu prez e sa valor. |
202:9 | e achar nona podía, | e cuidava que per ren |
202:13 | da Virgen Santa María | e começou-ll' a rogar |
202:15 | Ca ela éra ben feita | de sa loor e de Déus |
202:16 | e de com' a Trĩidade | entendessen os encréus; |
202:17 | e el dar non lle podía | neún cabo, mas os séus |
202:21 | en latín e que mostrava: | “Nóbile Triclinïúm.” |
202:22 | E non havía palavra | que i fezésse mellor |
202:23 | esta rima que vos digo, | e que quér dizer assí: |
202:25 | Déus Padre e o séu Fillo | e o Sant' Espírit' i |
202:28 | que lla tan ben acabara, | e con gran prazer chorou. |
202:30 | dela e mui passo disse: | “Muitas graças, méu sennor.” |
202:33 | e veredes a omagen, | por seerdes ên mais fis, |
203:3 | Por esto dev' hóme sempre | a servir e a guardar |
203:4 | a Virgen Santa María | e no séu ben confïar; |
203:7 | En servir Déus e os santos | havía mui gran sabor, |
203:8 | e séu tempo despendía | en servir Nóstro Sennor; |
203:9 | e se ll' os póbres pedían | esmólna polo amor |
203:13 | e déu-lles ũa grand' arca | de farinna chẽa i; |
203:16 | de póbres, e houve dóo | deles grande e chamou |
203:17 | ante si ũa sa filla | e disso: “Se i ficou |
203:20 | a arca.” E diss' a madre: | “Ar ide pero alá.” |
203:21 | E foi e achou-a chẽa | de farinna ben atá |
203:22 | na cima, e déu-lles dela | quanto lles houve mestér. |
204:5 | que éra mui leterado, | e por aquest' entendeu |
204:9 | e andando preegando, | vẽo-lle mui gran door, |
204:10 | e San Domingo coitado | foi de ll' aquel mal vĩir. |
204:12 | nen sól un sinal de vida; | e os físicos dalí |
204:16 | a Virgen Santa María | que lle valvéss'. E entrou |
204:17 | ela u ele jazía | e mui ben o confortou, |
204:18 | e o doente mercee | começou-lle de pedir. |
204:19 | Pós ela vírgẽes muitas | entraron e a dizer |
204:20 | fillaron sas orações | e per séus livros leer, |
204:21 | e des i ar começaron | elas de mui gran lezer |
204:22 | a cabeça e o córpo | e os pées a ongir. |
204:24 | e o córpo por ja sempre | de forniço se quitar, |
204:25 | e os pées por con eles | ir no mundo preegar |
204:26 | e que fezésse as gentes | que erravan repentir. |
204:27 | San Domingu' en outra casa | jazía lonj' e viu ben |
204:28 | com' entrou Santa María, | e muito lle per prougu' ên, |
204:29 | e viu com' éra ongido, | e déu-lle graças porên |
204:30 | e disso: “Tan pïadosa | sennor dev' hóm' a servir.” |
204:32 | se dalí conas sas vírgens | e aos céos sobiu, |
204:33 | e lóg' o arcedïago | a essa hóra guariu. |
205 | Como Santa María quis guardar ũa moura que tiínna séu fillo en braços u siía en ũa torre ontre dúas amẽas, e caeu a torre, e non morreu nen séu fillo, nen lles empeceu ren, e esto foi per oraçôn dos creschãos. |
205:2 | e guard' há de mal por ela | o que ll' é encomendado. |
205:4 | gaannar amor e graça | dela, se devotamente |
205:5 | se fazen e como deven; | e assí abèrtamente |
205:7 | E sobr' aquest' un miragre | vos rógo que me ouçades |
205:8 | que fezo Santa María; | e se i mentes parades, |
205:9 | oïredes maravilla | mui grand', e cértos sejades |
205:13 | d' Ucres e de Calatrava | con muita cavalaría; |
205:14 | e éra i Don Afonsso | Têlez, ric-hóme preçado, |
205:16 | ardidos e arrizados, | e demais bõos guerreiros |
205:17 | e almogavares muitos, | peões e baesteiros, |
205:20 | e os muros desfezéron, | ond' en gran medo metudo |
205:21 | foi o póblo que dentr' éra; | e pois que se viu vençudo, |
205:22 | colleu-se a ũa torre | mui fórt'. E de cada lado |
205:23 | na torre meteron cavas | e fógo pola queimaren; |
205:24 | e os mouros que dentr' éran, | por se mellor ampararen |
205:26 | e assí morreron muitos | daquel póblo malfadado. |
205:28 | e d' outra parte do fógo | que os mui fórte queimava, |
205:31 | E ontre dúas amẽas | se foi sentar a mesquinna |
205:33 | e pero que mui gran fógo | de todas partes viínna, |
205:37 | e porend' aquela torre | muito combater mandava, |
205:38 | e outrossí Don Alfonsso | Têlez, de que hei falado, |
205:39 | e quando viron a torre | que éra toda cavada |
205:40 | e viron ontr' as amẽas | aquela mour' assentada, |
205:43 | E houvéron pïadade | eles e quantos crischãos |
205:44 | a viron, e con gran dóo | alçaron a Déus as mãos |
205:46 | e desto quis Déus que fosse | un gran miragre mostrado. |
205:47 | E daquela part' a torre | u eles éran tan passo |
205:53 | a ela e a séu Fillo | mui grandes loores davan, |
205:54 | e a moura foi crischãa | e séu fillo batiçado. |
206 | Como o Papa Leôn cortou sa mão, porque éra tentado d' amor dũa mollér que lla beijara, e pois sãó-o Santa María. |
206:3 | E daquesto un miragre | conteu, non há gran sazôn, |
206:8 | per como o enganasse; | e tanto pós el andou |
206:11 | El a dona mais fremosa | d' outra ren viu e meteu |
206:13 | e depois do Avangeo | sa oférta ll' ofereu |
206:14 | a dona e en gẽollos | lle foi a mão beijar. |
206:17 | non sabía que fezésse, | e disso: “Mal día vi |
206:20 | e porque me deste beijo | óra tan muito paguei, |
206:22 | E fillou lóg' un cuitélo | e foi a mão cortar. |
206:24 | preegar e dizer missa; | e poi-lo viron partir |
206:25 | de preegar enas féstas | e de cantar, referir |
206:26 | llo foron muito as gentes | e porend' en el travar. |
206:28 | missa de Santa María, | e fillou-s' end' a doer, |
206:29 | e de coraçôn rogou-a | que lle déss' algún poder, |
206:31 | E pois viu Santa María | que havía tal sabor |
206:33 | e untou-lle ben a chaga, | e perdeu lóg' a door, |
206:34 | e pose-ll' a súa mão | ben firme en séu logar. |
206:35 | E tan tóste foi guarido | da mão, apóst' e ben, |
206:37 | e contou est' aas gentes, | que lles non leixou ên ren, |
206:38 | e porque o mais crevéssen, | foi-lles a mão mostrar. |
207 | Esta é como un cavaleiro poderoso levava a mal outro por un fillo que lle matara, e soltó-o en ũa eigreja de Santa María, e disse-lle a Magestade “gracías” porên. |
207:4 | que mostrou Santa María | con merce' e con amor |
207:5 | a un mui bon cavaleiro | e séu quito servidor, |
207:6 | que ena servir metía | séu coraçôn e séu sen. |
207:8 | ca si, e un cavaleiro | matou-llo. E con pesar |
207:9 | do fillo foi el prendê-lo, | e quiséra-o matar |
207:11 | E el levando-o preso | en ũa eigreja 'ntrou, |
207:12 | e o pres' entrou pós ele, | e el del non se nembrou; |
207:13 | e pois que viu a omagen | da Virgen i, o soltou, |
207:14 | e homildou-s' a omagen | e disso “graças” porên. |
208 | Como ũu herége de Tolosa meteu o Córpo de Déus na colmẽa e déu-o aas abellas que o comessen. |
208:3 | Ca assí como dos céos | deceu e que foi fillar |
208:5 | de com' éra Déus e hóme, | esto non é de negar, |
208:11 | E macar esto dizían, | as missas ían oír |
208:12 | e as hóras enas féstas, | segund' oí departir, |
208:13 | e demais ar comungavan | por se mellor encobrir; |
208:14 | e o que assí fazían, | tiinnano por sisudo. |
208:16 | e fillou o Córpus Crísti, | mais per ren nono passou, |
208:17 | e tod' enteiro com' éra | ena boca o levou; |
208:18 | e esto fez mui cobérto, | que lle non fosse sabudo. |
208:19 | E pois chegou a sa casa, | foi atal sa entençôn |
208:20 | de deitá-l' en algún lógo | mao; e como felôn |
208:21 | foi correndo muit' aginna | a un séu hórto, e non |
208:23 | E en ũa sa colmẽa | o deitou e diss' assí: |
208:25 | e se vós obrar sabedes, | verei que faredes i.” |
208:26 | E des i foi-se mui lédo | o traedor descreúdo. |
208:27 | E quando chegou o tempo | que aas colmẽas van |
208:29 | veer as súas e disse: | “Verei que óbra feit' han |
208:30 | na hóstïa as abellas.” | E entôn com' atrevudo |
208:31 | abriu mui tóst' a colmẽa | e ũa capéla viu |
208:32 | con séu altar estar dentro, | e a omagen cousiu |
208:33 | da Virgen cono séu Fillo | sobr' ele, e ar sentiu |
208:35 | E foi corrend' ao bispo | e confessou-se-lle ben, |
208:36 | e contou-ll' este miragre, | que sól non ll' ên leixou ren, |
208:37 | ant' a crerezía toda. | E o bispo fez bon sen |
208:38 | e mandou assũar tóste | o póblo grand' e mẽudo. |
208:39 | E con grandes precissões | foron e dando loor |
208:41 | e cataron a colmẽa, | e pois viron o lavor, |
208:43 | E repentiron-se muito | e ar choraron assaz, |
208:45 | con séu Fillo Jesú-Cristo, | e adusséron en paz |
209 | Como el rei Don Afonso de Castéla adoeceu en Bitória e houv' ũa door tan grande que coidaron que morresse ende, e poséron-lle de suso o livro das Cantigas de Santa María, e foi guarido. |
209:1 | Muito faz grand' érro, e en tórto jaz, |
209:6 | e de a loar mais d' outra ren me praz. |
209:7 | E, como non devo haver gran sabor |
209:9 | que me val nas coitas e tólle door |
209:10 | e faz-m' outras mercees muitas assaz? |
209:14 | e non atendían de mi bon solaz. |
209:17 | e braadava: “Santa María, val, |
209:18 | e por ta vertud' aqueste mal desfaz.” |
209:19 | E os físicos mandavan-me põer |
209:22 | e poséron-mio, e lógo jouv' en paz, |
209:25 | e dei ende graças a ela porên, |
209:29 | de mia door e fillavan-s' a chorar, |
209:31 | E pois viron a mercee que me fez |
210:5 | aa Virgen bẽeita, | e que Déus prendería |
210:8 | E nunca nos podía | ja maior amizade |
210:14 | eno córpo da Virgen | e que nos amparasse |
210:16 | E esto non fezéra | Déus, se ante non visse |
210:20 | E Gabrïél por esto, | o ángeo, devemos |
210:21 | amar e honrrar muito, | ca per que nos salvemos |
210:22 | este troux' o mandado, | e por que sól non demos |
211:2 | por nós, e fremosos, Santa María. |
211:4 | sabor de sabê-los e os creamos; |
211:5 | e faz-los fremosos, por que queramos |
211:13 | d' hómes e molléres come grand' hóste, |
211:16 | e durou atẽ́ena mui gran sésta; |
211:20 | muito dũa parte e mui menguado; |
211:21 | e desto o póblo foi tan coitado, |
211:27 | E tanto que as abellas chegaron, |
211:29 | e ben dalí o cirío lavraron |
211:32 | e eno miragre meteron mentes, |
211:33 | loaron a Virgen, e mais creentes |
211:35 | E aquel eixam' estar i leixaron, |
211:37 | e as abellas lóg' alí crïaron |
211:38 | e fezéron mél a mui gran perfía. |
212 | Como ũa bõa dona de Toledo emprestou un sartal a ũa mollér póbre por amor de Santa María, e furtaron-llo, e fez-llo ela cobrar. |
212:12 | e quand' as póbres casavan, | emprestava-llo sen al; |
212:13 | e séu marido porende | un día trouxe-a mal, |
212:14 | e que o non emprestasse | foi-llo muito defender. |
212:16 | e aqué-vos ũa dona | mui póbre a ela ven |
212:17 | e diss': “Ai, dona, por Santa | María fazede ben |
212:18 | e un sartal me prestade | por la mia filla trager |
212:22 | o sartal e en sa mão | llo foi a furto meter. |
212:23 | Ela déu-o a sa filla | e levou-a a bannar, |
212:25 | e ũa mollér furtou-llo | e foi-se per un logar |
212:26 | a 'scuso, e nona pode | hóme nen mollér veer. |
212:27 | A outra saiu do banno | e catou muit' e non viu |
212:28 | o sartal u o poséra, | e déu vózes e carpiu; |
212:29 | e ũa moura da dona | aquelas vózes oiu |
212:30 | do sartal que lle furtaran, | e lógo llo foi dizer. |
212:32 | e foi-s' a Santa María | e en prézes se meteu |
212:33 | ant' a súa Majestade, | e chorou muit' e gemeu |
212:34 | e pediu-lle que aquesta | coita tornass' en lezer. |
212:36 | da vila; e pois que hóme | deante nen depois ir |
212:39 | E tornando-s' a sa casa, | teve que éra mellor |
212:40 | d' atallar pela eigreja | e non ir a derredor; |
212:41 | e passand' assí per ela, | a dona con gran door |
212:42 | e porque muito chorara, | fillou-se d' adormecer. |
212:43 | E jazend' entre dormindo, | antollou-xe-lle assí |
212:45 | e espertou-s' e chamó-a, | e tirou-lle de so si |
213:3 | E de tal razôn a Virgen | fez miragre connoçudo |
213:5 | ca sempre dos que a chaman | é amparanç' e escudo; |
213:6 | e de como foi o feito | contar-vos-ei a maneira: |
213:9 | e que gannava grand' algo | con sas bestias que tragía, |
213:10 | carrejand' en elas vinno | e farinna e ceveira. |
213:12 | que éra bõa e salva; | mais en séu cuidar errava, |
213:14 | e porên quando podía | éra-lle mui torticeira. |
213:16 | foi el con sas mercaduras; | e poi-lo ela viu ido, |
213:20 | mórta e acuitelada; | e séus parentes chegaron, |
213:21 | e pois que a mórta viron, | no marido sospeitaron |
213:22 | que a matara a furto | e se fora sa carreira. |
213:24 | e quando chegou a Élvas, | foi lógo desafïado |
213:25 | dos parentes dela todos, | e sen esto recadado |
213:27 | E morand' en Badallouce, | entrou-lle na voontade |
213:28 | que en romería fosse | a Teren', e pïadade |
213:32 | e que, tẽend' el verdade, | non fosse preso nen mórto; |
213:36 | ant' o séu altar e disse: | “Madre do Véll' e Meninno, |
213:38 | Sennor, tu que és dos santos | espello e lumẽeira; |
213:39 | e non queiras que éu moira | a gran tórt' e sen dereito, |
213:41 | e faz que méus ẽemigos | en al façan séu proveito, |
213:42 | e tól-me dessa companna, | tu que és sen companneira.” |
213:43 | E pois aquest' houve dit' e | sa oraçôn acabada, |
213:44 | compriu ben sa romaría; | e depois aa tornada |
213:48 | E pois que ũa gran péça | en aquel logar estavan, |
213:53 | E o démo contra eles | disse: “Que havedes migo? |
213:56 | E o démo lles dizía: | “Mui gran tórto me fazedes, |
213:59 | E foi-se a el chegando, | sa azcõa sobre mão, |
213:61 | e que lle dava gran cólbe; | mas saiu-lle tod' en vão, |
213:65 | e el por un mui gran tempo | nono podían sãá-lo, |
213:67 | Os outros, quando chegaron | a el e o jazer viron, |
213:71 | E pois lles aquest' avẽo, | fillaron séu companneiro |
213:72 | e trouxérono a Élvas, | onde moveran primeiro; |
213:73 | e soubéron o engano | que lles fez o dém' arteiro, |
213:74 | e perdõaron o outro | da sanna homezïeira |
213:76 | E que os el perdõasse, | todos por Déus lle pedían |
213:77 | mercee e por sa Madre, | ca ben de cérto sabían |
213:80 | dos céos muitos e muitas; | mas esta Sennor comprida |
213:82 | e fez cobrar paraíso, | que é vida duradeira. |
214:5 | e daquesta guisa quéren | gãar; mais Santa María |
214:7 | E porên contar-vos quéro | miragre que hei oído |
214:9 | que por nos guardar d' inférno | foi na cruz mórt' e ferido. |
214:10 | E porên, se Déus vos valla, | amigos, ben m' ascoitade: |
214:12 | e un deles éra ric', o | outro non havía nada |
214:14 | que fora de séu linnage | e del ben come herdade. |
214:15 | E macar que d' outros jógos | éran eles sabedores, |
214:17 | chaman; e o riqu' en lógo | de meter i fïadores, |
214:24 | e lançou senas al terce, | que son de pontos contados |
214:25 | déz e oito; e mas pontos | non póden seer achados. |
214:30 | sejades. Venced' o jógo | e a eigreja fillade.” |
214:31 | E des i, pois diss' aquesto, | lógo os dados filló-os |
214:32 | na mão e mui coitado | eno tavleiro lançó-os. |
214:35 | E como do as a face | devía jazer de juso, |
214:36 | fez per si dad' a sa parte, | e tornou-s' o as de suso |
214:37 | e de seis o outro meo | pareceu non a escuso, |
214:38 | e os outros dous de senas, | pois déz e nóv' i contade. |
214:41 | e o que venceu o jógo | disse: “Sennor, seja túa, |
214:42 | ca per ti a hei cobrada | e por ta gran pïadade.” |
215:3 | E daquest' un gran miragre | vos direi, que na fronteira |
215:6 | mas da outra, e fez dano | grande daquela passada. |
215:7 | E porque dest' os crischãos | non éran apercebudos, |
215:9 | e porên foron as vilas | e os castélos corrudos, |
215:10 | e polos nóssos pecados | muita eigreja britada. |
215:11 | E por mal de nóssa lee | as campãas ên levavan |
215:12 | e roubavan os altares, | que sól ren i non leixavan; |
215:13 | e depois os crucifissos | e as omaias britavan |
215:16 | e britaron ũ' aldea | que cabo Martos jazía, |
215:17 | e romperon a eigreja | da Virgen Santa María, |
215:18 | e ũa omagen súa | foi deles lógo levada. |
215:19 | E lóg' aas albergadas | u pousavan a levaron, |
215:20 | e assentaron-se todos, | e tal consello fillaron |
215:21 | que toda a desfezéssen; | e sas espadas sacaron |
215:22 | entôn, e end' ũu deles | lle foi dar ũ' espadada |
215:23 | eno braço e tallou-lle | del ũa mui gran partida. |
215:25 | e porend' a aquel mouro | déu-ll' ũa atal ferida, |
215:26 | que lle fez perdê-lo braço | lógu', e caeu-ll' a espada. |
215:28 | que lógo a pedrejassen, | e muitas pédras trouxéron |
215:29 | e tiraron-lle de préto, | mas ferir nona podéron; |
215:31 | E metêrona no fógo | mui grand', e jouv' i dous días; |
215:33 | e Misaél o meninno | e o tercer, Azarías, |
215:35 | E do fógo a sacaron | e houvéron tal consello |
215:39 | E tan tóste a deitaron | en un péego redondo; |
215:42 | de vertud' en ela éra, | e foi da agua sacada. |
215:43 | E tan tóste a levaron | u' Rei de Grãada éra, |
215:45 | e mandou de séus dinneiros | dar ao que lla trouxéra, |
215:46 | e ar mandou a omagen | lógo levar a Grãada. |
215:48 | de Leôn e de Castéla, | e o feito lle disséssen |
215:51 | E eles tóste vẽéron | pera Segóvia aginna, |
215:52 | u el Rei éra, e déron-ll' | a omagen da Reínna, |
215:53 | Virgen santa grorïosa; | e en panos que tiínna |
215:55 | E mandou que a guardassen | mui ben ena sa capéla, |
215:56 | e a todos fez mostrá-la, | que houvéssen ên mazéla |
215:57 | e punnassen come bõos | com' aquela alcavéla |
215:58 | de mouros fosse vençuda | e a omagen vingada. |
216 | Como Santa María se mostrou en semellança da mollér do cavaleiro ao démo, e o démo fugiu ant' ela. |
216:5 | en servir Santa María, | e eno séu ben fazer |
216:6 | põía súa fazenda | e todo séu asperar. |
216:8 | que perdera quant' havía, | e éra-lle mui mestér |
216:9 | de o cobrar, e quería | cobrá-lo ja como quér; |
216:10 | e polo cobrar vassalo | se foi do démo tornar, |
216:12 | e vóssa mollér tragede | a un mont', e falarei |
216:13 | con ela e porên rico | sen mesura vos farei.” |
216:14 | O cavaleir' oiu esto | e foi-llo lóg' outorgar. |
216:18 | e disso-ll': “Ai, mollér, treides | hoge mig' a un logar.” |
216:22 | per ren o marid', e foi-a | per força sigo levar. |
216:24 | estar de Santa María | e disso: “Quér' éu alí |
216:25 | folgar óra ũa péça, | e andaremos des i.” |
216:26 | E deceu i e deitou-se | a dormir cab' un altar. |
216:27 | E saiu Santa María | de tra-lo altar entôn, |
216:28 | e assí a semellava | que dirïades que non |
216:29 | éra se non essa dona, | e disso: “E ja sazôn |
216:30 | de nos irmos, ai marido?” | E diss' el: “Temp' é d' andar.” |
216:34 | en trager Santa María | e a ta mollér leixar.” |
216:39 | E diss' ao cavaleiro: | “Fostes hóme de mal sen |
216:40 | que cuidastes pelo démo | haver requeza e ben; |
216:41 | mais fillad' ên pẽedença | e repentide-vos ên, |
216:42 | e o que vos déu leixade, | ca vos non póde prestar.” |
216:44 | e foi-s' u sa mollér éra | e contou-lle quanto viu, |
216:45 | e do dém' e de séus dões, | de tod' alí se partiu; |
216:46 | e dessa hór' adeante | Déus grand' algo lles foi dar. |
217:4 | pecad' e se non repente | d' ir ant' a esperital |
217:6 | e quen se desto non guarda | cae de mal en peor. |
217:7 | E dest' un mui gran miragre | mostrou, per com' aprendí, |
217:9 | de França en romaría, | e cuidou entrar alí |
217:11 | Aqueste déz cavaleiros | tragía e quis entrar |
217:19 | E eles tant' empuxaron | que o sangue lle saír |
217:20 | fezéron ben pela boca | e pelos narizes ir; |
217:22 | e disse quanto leixara | a dizer con gran door. |
217:23 | E pois foi maenfestado, | entrou lógo manamán |
217:24 | ben dentro ena eigreja | sen traball' e sen afán, |
217:25 | chorand' e chamando muito: | “Sennor do mui bon talán, |
217:28 | e quantos outros i éran, | e todos de coraçôn |
217:29 | loaron muito a Virgen; | e as nóvas lógu' entôn |
218:3 | E dest' en Vila-Sirga | miragre mui fremoso |
218:5 | e ontr' os séus miragres | é d' oír pïadoso, |
218:6 | de que ela faz muitos | nóbres e mui preçados. |
218:8 | houve, rico sobejo | e muit' emparentado; |
218:10 | per que ficou tolleito | d' ambos e dous los lados. |
218:11 | E dest' assí gran tempo | foi end' atán maltreito, |
218:12 | que de pées e mãos | de todo foi contreito; |
218:13 | e de séu haver tanto | lle custou este feito, |
218:14 | assí que ficou póbre | e con grandes cuidados. |
218:17 | e que con eles fosse | mercee lles pidía, |
218:18 | e eles deste rógo | foron muit' embargados. |
218:20 | e ar da outra parte | a sa gran pobridade; |
218:23 | E amedes fezéron | lógu' en que o levavan, |
218:24 | e pera Santïago | sas jornadas fillavan, |
218:25 | e a mui grandes pẽas | alá con el chegavan; |
218:28 | e quand' en Carrôn foron, | ar cégo o acharon, |
218:29 | e de o i leixaren | todos s' i acordaron. |
218:32 | mui mellor que en outro | e i acomendá-lo. |
218:35 | por que lles non morresse. | E assí o mesquinno |
218:36 | ficou desamparado, | e eles séu caminno |
218:38 | fez houve del mercee | e oiu séus braados |
218:40 | e chorando mui fórte. | Mas a mui precïosa |
218:41 | o oiu e sãou-o | come mui poderosa, |
218:43 | E pois a poucos días | foi-se pera sa térra |
218:45 | E pois alá foi, lógo | non fez como quen érra, |
218:48 | E este, que fez? Lógo | fillou mui bõos dões |
218:49 | e pois a Vila-Sirga | os déu en ofreções |
219:3 | Que assí como tẽévras | e luz departidos son, |
219:4 | assí son aquestas dúas | por dereit' e por razôn; |
219:5 | ca a ũa nos dá vida | e a outra perdiçôn. |
219:6 | E de tal razôn miragre | vos direi mui saboroso: |
219:8 | que Séna éste chamada; | e como dizer oí, |
219:10 | un logar u preegasse | de mármor riqu' e fremoso. |
219:11 | E fez i vĩir maestres | sabedores de tallar |
219:12 | e eno mármor mui branco | mandou-lles i fegurar |
219:16 | mandou de muitas naturas; | e houve d' acaecer |
219:17 | que poséron i o démo, | e fôrono compõer |
219:20 | houv' o dém' a seer branco, | e non pareceu tan mal |
219:26 | fez tornar en ũa hóra | mui feo e mui lixoso. |
219:28 | e viron o démo negro, | fillaron-s' end' a riír; |
219:30 | ll-ían, e en ir veê-lo | non vos foi mui vagaroso. |
219:31 | E mandou a un séu hóme | que o lavasse mui ben |
219:32 | e des i que o raesse; | mais sól non lle prestou ren: |
219:34 | que desfazer nono pode. | E o bispo mui choroso |
219:39 | o téu Fillo Jesú-Cristo, | que éste hóme e Déus, |
219:40 | ca por ti muitos perdõa | e faz-lles que sejan séus. |
219:41 | E éu aqueste miragre | farei põer entr' os téus |
220:1 | E quena non loará |
220:2 | a que todo mal tólle | e todo ben nos dá? |
220:4 | e nos todo mal tólle | no mundo e nos dá vida, |
220:6 | éste e sempre será. |
220:8 | e da corte dos céos | servida e honrrada, |
220:9 | e que ao séu Fillo | por nós é avogada; |
220:10 | e grande razôn i há. |
220:12 | loan días e noites | con mui fremosos cantos, |
220:13 | e Déus en nós por ela | móstra miragres quantos |
221:2 | ca enas mui grandes coitas | ela os acórr' e guía. |
221:4 | fillou dela e pres carne; | ar porque de sa natura |
221:5 | vẽo, e porque justiça | tẽen del e dereitura, |
221:6 | e Rei nome de Déus éste, | ca el reina todavía. |
221:7 | E porend' un gran miragre | direi, que avẽo quando |
221:9 | que sempre Déus e sa Madre | amou e foi de séu bando, |
221:13 | vĩir e que o amava | a gran maravilla féra. |
221:14 | E ar éra i sa madre, | a que muit' ende prazía, |
221:15 | e sa avóa i éra, | filla del Rei d' Ingratérra, |
221:17 | e foi entrar en Gasconna | pola gaannar per guérra, |
221:18 | e houv' end' a maior parte, | ca todo ben merecía. |
221:19 | E pois tornou-s' a Castéla, | des i en Burgos morava, |
221:20 | e un hespital fazía | el, e sa mollér lavrava |
221:21 | o mõesteiro das Ólgas; | e enquant' assí estava, |
221:22 | dos séus fillos e dos nétos | mui gran prazer recebía. |
221:27 | E oiu falar de Onna, | u havía gran vertude; |
221:29 | ca ben creo que a Virgen | lle dé vida e saúde.” |
221:30 | E quand' aquest' houve dito, | de séu padre s' espedía. |
221:32 | e mui mais polo meninno, | a que todos ben querían; |
221:33 | e ían con ela gentes | chorando muit', e changían |
221:36 | e vérmẽes del saían | muitos e grandes sen falla, |
221:38 | Mas chegaron lóg' a Onna | e tevéron sa vegía |
221:39 | ant' o altar maior lógo | e pois ant' o da Reínna, |
221:44 | acorreu ao meninno | e de sa enfermedade |
221:45 | lle déu saúde comprida | e de dormir voontade; |
221:46 | e depois que foi espérto, | lógo de comer pedía. |
221:47 | E ante de quinze días | foi esforçad' e guarido |
221:49 | E quand' el Rei Don Alfonsso | houv' este miragr' oído, |
222 | Esta é do capelán que cantava missa no mõesteiro das donas d' Achélas, que é en Portugal, e consomiu ũa aranna, e depois saiu-lle pelo braço. |
222:2 | non lle nozirá poçonna, | e dar-ll-á por sempre vida. |
222:3 | Ca ela troux' en séu ventre | vida e luz verdadeira, |
222:8 | e ben creo que vos seja | d' oí-lo mui saboroso, |
222:9 | e demais pera as almas | seer-vos-á proveitoso; |
222:10 | e per mi, quant' hei apreso, | non será cousa falida. |
222:13 | há i un rico mõesteiro | de donas, e castidade |
222:15 | Este mõesteir' Achélas | há nom' e si é chamado; |
222:16 | e un capelán das donas, | bõo hóm' e enssinado, |
222:18 | e avẽo-ll' assí: ante | que foss' a missa fĩida, |
222:20 | per que o démo vençudo | foi ja por sempr' e conquisto, |
222:21 | caeü dentro no cáliz, | esto foi sabud' e visto, |
222:22 | per un fi' ũa aranna | grand' e negr' e avorrida. |
222:24 | e non soube que fezésse; | pero houve confïança |
222:25 | na Virgen Santa María, | e lógo sen demorança |
222:29 | E con medo de poçonna, | mandou-o sangrar lógu' essa |
222:30 | dona e toda-las monjas, | esta cousa foi ordida. |
222:36 | e a aranna mostraron | entôn a muita de gente, |
222:37 | e loaron muit' a Madre | de Déus Padr' omnipotente, |
222:40 | por tan fremoso miragre, | e roguemos noit' e día |
222:41 | a ela que do dïabo | nos guard' e de sa perfía, |
223:2 | demanden a Virgen e a sa vertude. |
223:4 | e vida por sempr' a quen lla demandar |
223:5 | de coraçôn; e desto quér' éu contar |
223:11 | E porend' un hóme bõo, Don Matéus, |
223:13 | que raviou mui fórt', e os parentes séus |
223:16 | E pois i foron, quis a Virgen assí |
223:17 | que foi lógo são; e, com' aprendí, |
223:22 | e contra o démo daquesta s' escude. |
224:5 | fillar por dar a nós paz, | e tal é nóssa creença; |
224:6 | e quen aquesto non cree, | faz torpidad' e loucura. |
224:9 | de as toller; e sei ben | que, se i mentes parades, |
224:13 | e Terena chaman i, | logar mui sant' aficado, |
224:17 | almoxerife del Rei | éra el, e confïava |
224:20 | e que pois sa mórt' en séu | haver herdeiro ficasse. |
224:21 | Mais sa mollér emprennou, | e u cuidou que folgasse |
224:25 | ca o braço lle saiu | ontr' o córp' e a verilla |
224:27 | O bon hóm' e sa mollér | foron entôn mui cuitados |
224:28 | e entenderon que foi | aquesto per séus pecados; |
224:31 | E un an' enteir' ou mais | en sa casa a crïaron. |
224:32 | E dos miragres entôn | da Virgen alí contaron |
224:35 | E ambos de Béja 'ntôn | se saíron pois un día |
224:36 | con outra companna d' i; | e quando foron na vía, |
224:41 | mandaron missas cantar; | e ũa missa cantada, |
224:43 | A vólta foi no logar | grand', e os roméus correron |
224:44 | aa moça, e entôn | dos panos la desbolveron |
224:45 | e viron-ll' o braç' alí | desapreso, e renderon |
224:48 | en Teren', e lóg' assí | mui grandes ofértas déron |
224:49 | en Béja e nos logares; | e pois que esto soubéron, |
225 | Como ũu clérigo ena missa consomiu ũa aranna que lle caeu no cález, e andava-lle ontr' o coiro e a carne viva, e fez Santa María que lle saísse pela unna. |
225:1 | Muito bon miragr' a Virgen | faz estranno e fremoso, |
225:3 | E daquest' un gran miragre | vos será per mi contado, |
225:4 | e d' oír maravilloso, | pois oíde-o de grado, |
225:6 | dentro en Cidad-Rodrigo. | E é mui maravilloso |
225:7 | ontr' os outros que oístes, | e tenn' éu que atal éste |
225:10 | e porque a ben cantava, | éra ên mui desejoso |
225:13 | estava cantando missa; | e pois houve consomida |
225:15 | Jesú-Crist'. E viu no cáliz | jazer ũa grand' aranna |
225:16 | dentro no sángui nadando, | e teve-o por estranna |
225:18 | e de consomir-lo todo | non vos foi mui vagaroso. |
225:19 | E pois aquest' houve feito, | non quis que ll' empeecesse |
225:21 | e pero andava viva, | non ar quis que o mordesse, |
225:22 | mas ontr' o coir' e a carn' ía | aquel bestigo astroso. |
225:23 | E andava muit' aginna | pelo córp' e non fazía |
225:25 | e se s' ao sól parava, | lóg' a aranna viía, |
225:26 | e mostrando-a a todos | dizend': “O Rei pïadoso |
225:32 | e depois pelos costados | e en dereito do baço, |
225:33 | des i ía-ll' aos peitos | e sól non leixava braço |
225:34 | per que assí non andasse; | e o córpo mui veloso |
225:35 | havía esta aranna. | E un día, el estando |
225:37 | e el a coçar fillou-s' e | non catou al senôn quando |
225:39 | E tan tóste que saída | foi, o crérigo fillou-a |
225:40 | e fez lógo dela póos | e en sa bolssa guardou-a; |
225:41 | e quando disse sa missa, | consumiu-a e passou-a, |
225:42 | e disse que lle soubéra | a manjar mui saboroso. |
225:45 | e des alí adeante | foi o crérigo por isto |
225:46 | mui mais na fé confirmado, | e non foi luxurïoso. |
226 | Esta é do mõesteiro d' Ingratérra que s' afondou e a cabo dun ano saiu a cima assí como x' ant' estava, e non se perdeu null' hóme nen enfermou. |
226:3 | E dest' un miragre per quant' aprendí |
226:5 | que Santa María fez, e creed' a mi |
226:11 | E Santa María, u todo ben jaz, |
226:13 | e tiínna o lógo guardad' e en paz; |
226:17 | a térr' e o mõesteiro se somiu, |
226:19 | E lóg' assí todo so térra entrou |
226:25 | nena cozinna e neno parlador |
226:27 | adega e vinnas con todo o séu, |
226:28 | hórtas e moínnos, com' aprendí éu, |
226:29 | guardou ben a Virgen, e demais lles déu |
226:31 | E assí viían alá dentr' o sól |
226:32 | como sobre térra; e toda sa pról |
226:33 | fazer-lles fazía, e triste nen fól |
226:38 | de fazer tod' esto e mais, sen dultar. |
226:48 | E a gente toda foi alá porên, |
226:49 | e o convento lles contou o gran ben |
226:50 | que lles fez a Virgen; e todos loar |
226:52 | que mantên e guarda aos que son séus. |
227:1 | Quen os pecadores guía | e aduz a salvaçôn, |
227:5 | e que sacou un cativo | de prijôn e déu saúde, |
227:11 | E en gran coita jazendo, | cada noit' e cada día |
227:14 | que o tirass' de cativo | sen dano e sen lijôn. |
227:15 | E el aquesto fazendo, | chegou d' Agosto a fésta |
227:17 | e el nembrou-s' end' e lógo | chorou, baixando a tésta. |
227:18 | E os mouros que o viron | preguntárono entôn |
227:19 | por que siía tan trist' e | tan muit' e assí chorava. |
227:20 | E el respondeu-lles lógo | de como xe lle nembrava |
227:22 | en tal día, e porende | quebrava-ll' o coraçôn. |
227:23 | Quand' oiu esto séu dono, | foi tan brav' e tan irado |
227:27 | Pois mandó-o en un cárcer | deitar fond' e tẽevroso; |
227:30 | o fezéran a açoutes | os mouros, e por al non. |
227:31 | E el aquesto dizendo, | pareceu-ll' a Grorïosa |
227:33 | e disse-ll': “Oí ta coita | e non fui mui vagarosa |
227:35 | E quand' esto houve dito, | lógo s' os férros partiron |
227:36 | e caeu-ll' a meadade | deles, que o non oíron; |
227:37 | e passou perant' os mouros | e viu-os, mas nono viron, |
227:39 | E pois deles foi partido, | fillou en séu cól' aginna |
227:41 | e a Vila-Sirga lógo, | a cas da Santa Reínna, |
227:43 | E entrou pela igreja, | dando mui grandes braados, |
227:45 | E pois que contou séu feito | a quantos i viu juntados, |
228 | Como un hóme bõo havía un múu tolleito de todo-los pées, e o hóme bõo mandava-o esfolar a un séu mancebo, e mentre que o mancebo se guisava, levantou-s' o múu são e foi pera a eigreja. |
228:1 | Tant' é grand' a sa mercee | da Virgen e sa bondade, |
228:3 | E desto fez en Terena | a Virgen Santa María |
228:6 | que sãou por sa vertude; | e porên ben m' ascoitade: |
228:8 | de gota que aas pérnas | e aos pées houvéra; |
228:9 | e porende no estabro | un mui gran tempo jouvéra |
228:13 | a un séu hóm'. E enquanto | o manceb' ant' emorçava, |
228:15 | e saiu passo da casa | e foi contra a eigreja, |
228:16 | indo fraqu' e mui canssado; | mas a que bẽeita seja, |
228:18 | ca o fezo lógo são, | sen door e sen maldade. |
228:21 | e viu-o par da eigreja, | mas non tal qual o leixara; |
228:22 | e foi ên maravillado | e diss' aa gent': “Uviade |
228:23 | e veredes maravilla | estranna con gran proveito |
228:25 | como o vej' óra são | andar e muit' escorreito; |
228:26 | e vejamos se é esse, | e comigo o catade.” |
228:27 | E lógo foron veê-lo | todos quantos i estavan, |
228:28 | e adur o connoscían, | pero o muito catavan, |
228:33 | a derredor; e a gente, | que lle ben mentes tiínna, |
228:35 | E ben ant' o altar lógo | houv' os gẽollos ficados, |
228:36 | e pois foi-s' a cas séu dono, | onde mui maravillados |
228:37 | éran quantos i estavan; | e muitos loores dados |
229 | Como Santa María guardou a sa eigreja en Vila-Sirga dos mouros que a querían derribar, e fez que fossen ende todos cégos e contreitos. |
229:1 | Razôn é grand' e dereito | que defenda ben a si |
229:2 | a que defend' outros muitos, | per com' éu sei e oí. |
229:3 | E dest' un mui gran miragre | avẽo, tempo há ja, |
229:5 | mouros por roubar Castéla, | e chegaron ben alá |
229:7 | E foron aa eigreja | en que lavravan entôn |
229:9 | e quando viron as hóstes | dos mouros, lóg' a Carrôn |
229:10 | fogiron e a igreja | desampararon assí. |
229:11 | E os mouros dentr' entraron | e quiséron derribar |
229:12 | toda a igreja lógo | e destroír e queimar; |
229:17 | e, sen aquesto, dos ollos | non podéron ren veer; |
229:18 | assí cégos e contreitos | os levaron ben dalí. |
229:21 | Jeso-Cristo e foi hóme | e ena cruz nos salvou, |
229:25 | porque o séu ben guardara | e fora defendedor. |
230:6 | e porend', asse Déus m' ampar: |
230:7 | E pois nos dá tan nóbre don |
230:9 | haver e que sejamos séus; |
230:11 | E pois tan poderosa é |
230:12 | e con Déus há tan gran poder |
231:1 | Vertud' e sabedoría |
231:15 | E dava muitos dinneiros |
231:20 | e outros pera pïares; |
231:23 | E tan grande-los trouxéron, |
231:28 | toda a gent' e provava |
231:36 | mui saj' e de gran bondade, |
231:39 | e disse: “Se me crevéres |
231:40 | e méu mandado fezéres |
231:41 | e as pédras alçar quéres, |
231:45 | e farei-lles alçar quedo |
231:48 | e os mininnos fillava, |
231:49 | e ben com' ela mandava |
231:56 | muitos e maravillosos |
232 | Como un cavaleiro que andava a caça perdeu o açor, e quando viu que o non podía achar, levou ũu açor de cera a Vila-Sirga, e achó-o. |
232:1 | En toda-las grandes coitas | há força grand' e poder |
232:4 | que as tólle e guarece | a quen quér de todo mal, |
232:5 | e outrossí enas pérdas | ao que a chama val; |
232:6 | e daquest' un gran miragre | vos quér' éu óra dizer. |
232:8 | e perdeu, andand' a caça | ũa vez, un séu açor |
232:9 | que éra fremos' e bõo, | demais éra sabedor |
232:11 | Des i éra mui fremoso | e ar sabía voar |
232:12 | tan apóst' e tan aginna, | que non ll' achavan séu par |
232:13 | eno reino de Castéla; | e un día, pois jantar, |
232:14 | foi con el fillar perdizes | e houve-o de perder. |
232:16 | e foi-se pera sa térra | e séus hómees envïou |
232:17 | buscá-lo a muitas partes, | e por el tanto chorou, |
232:21 | e con coita mandou cera | fillar e disso assí: |
232:25 | E esto foi lógo feito, | e foi-s' e, com' apres' hei, |
232:27 | E rogou Santa María, | chorando dos ollos séus, |
232:28 | chamando-lle: “Pïadosa | Virgen e Madre de Déus, |
232:29 | Sennor santa e bẽeita, | móstra dos miragres téus |
232:33 | e pois entrou pela pórta, | catou contra un rancôn |
232:34 | e viu séu açor na vara | u xe soía põer. |
232:35 | Quand' esto viu, os gẽollos | pos en térra, e a faz, |
232:37 | e aa vara foi lógo | fillar séu açor en paz |
232:38 | ena mão, e a Virgen | começou a bẽeizer. |
233:1 | Os que bõa mórte mórren | e son quitos de pecados, |
233:2 | son con Déus e con sa Madr' e | sempre fazen séus mandados. |
233:5 | e a que séus ẽemigos | quiséron matar un día, |
233:7 | El muit' homezïad' éra | e sempr' após el andavan |
233:13 | e lóg' a ũa ermida | foi da Virgen, u entrava, |
233:16 | que os mouros gaannaran, | e os mataran na guérra, |
233:17 | E alí Santa María | o amparou, que non érra, |
233:20 | e quando foi na carreira | e, como vos dixe, vira |
233:21 | séus ẽemigos pós ele | vĩir e que lles fugira, |
233:30 | e tod' aquel logar chẽo | éra d' hómees armados |
233:32 | E quand' eles esto viron, | med' houvéron que s' achassen |
233:33 | mal de Déus e de sa Madre | se i mais fazer provassen, |
233:34 | e afastaron-s' afóra, | ca foron muit' espantados. |
233:37 | e porende repentidos | foron de quanto fezéran |
233:38 | e perdõaron-lle lógo, | e foron del perdõados, |
233:39 | e de sũu se tornaron. | E pois as gentes soubéron |
233:41 | e todos comũalmente | a Santa María déron |
234 | Esta é como Santa María de Vila-Sirga fez oír e falar un moço que éra sordo e mudo, porque teve vigía ũa noit' ant' o séu altar. |
234:2 | ben pód' os mudos e sordos | fazer falar e oír. |
234:4 | e oír o que for sordo, | mui maior, se Déus m' ampar, |
234:7 | E porend' a grorïosa | Virgen, que o troux' en si |
234:10 | e destas dúas doores | o foi mui tóste guarir. |
234:12 | natural, e Don Rodrigo | o crïou, per quant' éu sei, |
234:14 | e que con séus cavaleiros | lle havía de servir. |
234:16 | que se foss' a Vila-Sirga; | e foi i, e pois chegou, |
234:17 | aquel moço sord' e mudo | alá consigo levou |
234:18 | e feze-o essa noite | ben ant' o altar dormir. |
234:21 | e quando foi ena sagra, | começou-s' a correger |
234:22 | a lingua daquele moço | e as orellas d' abrir. |
234:23 | E quand' a missa foi dita, | que non faliu ende ren, |
234:24 | falou lóg' aquele moço | e outrossí oiu ben; |
234:25 | e quantos alí estavan | loaron muito porên |
234:26 | a Virgen Santa María, | e foron-ll' alg' oferir. |
235:2 | assí quen nono gradece | faz falssidad' e gran mal. |
235:3 | E daquest' un gran miragre | vos direi desta razôn, |
235:4 | que avẽo a Don Afonsso, | de Castél' e de Leôn |
235:5 | Rei, e da Andaluzía | dos mais reinos que i son; |
235:6 | e, por Déus, parad' i mentes | e non cuidedes en al. |
235:8 | loava mais d' outra cousa, | e non prendía afán |
235:9 | en serví-la noit' e día, | rogando séu bon talán |
235:11 | E desto que lle pedía | tan muito a aficou |
235:14 | e loou porend' a Virgen, | a Sennor espirital. |
235:15 | Pois passou per muitas coitas | e delas vos contarei: |
235:19 | E demais, sen tod' aquesto, | fazendo-lles muito ben, |
235:20 | o que lle pouco gracían | e non tiínnan en ren; |
235:26 | e d' hoi mais mui ben te guarda | de gran pecado mortal.” |
235:28 | e depois, quand' en Requena | este Rei mal enfermou, |
235:30 | fez por el este miragre | que foi começ' e sinal |
235:31 | dos bẽes que lle fezéra | e lle quería fazer. |
235:32 | E depois, quando da térra | saiu e que foi veer |
235:35 | E pois a Monpislér vẽo | e tan mal adoeceu |
235:39 | E feze-ll' en poucos días | que podésse cavalgar |
235:40 | e que tornass' a sa térra | por en ela ben sãar; |
235:41 | e passou per Catalonna, | en que houve de fillar |
235:43 | E pois entrou en Castéla, | vẽéron todos alí, |
235:48 | sei, por deitaren do reino | e que ficasse por séu, |
235:50 | ca Déus lo alçou na cima | e eles baixou no val. |
235:51 | E depois, quand' en Bitória | morou un an' e un mes, |
235:55 | E depois de muitos maes | o sãou, grandes e gréus, |
235:58 | ẽemigos e pois dele. | E ben com' ard' estadal |
235:60 | os outros pera o démo | foron e, se Déus quisér, |
235:62 | e do mal que lles ên venna, | a mi mui pouco m' incal. |
235:63 | E pois saír de Castéla, | el Rei con mui gran sabor |
235:67 | E con esta 'nfermidade | das outras sãar-o fez; |
235:68 | e u cuidavan que mórto | éra, foi-se dessa vez |
235:72 | que de vida o julgasse, | e a Santa 'mperadriz |
235:75 | E ar foi-o conortando, | ca maltreit' éra assaz, |
235:76 | e de todas sas doores | o livrou ben e en paz, |
235:77 | tragendo per el sas mãos, | e non tiínna enfaz |
235:78 | e parecía mas crara | que é rubí nen crestal. |
235:79 | E tod' aquesto foi feito | día de Pascua a luz |
235:80 | per ela e per séu Fillo, | aquel que seve na cruz |
235:82 | a sa merce' e sa graça | no perigo temporal. |
235:84 | pera dar-nos bõa vida | aquí, e pois bõa fin; |
235:85 | e porende a loemos | que nos meta no jardín |
235:86 | de séu Fill' e que nos guarde | do mui gran fógu' ifernal. |
236 | Como ũa mollér perigoou no mar, e tragía un fillo pequeno nos braços; e feze-a Santa María per cima das aguas andar de pé, assí como iría per un mui bon chão. |
236:3 | E dest' un mui gran miragre | Santa María mostrou |
236:11 | E pereceu a galéa, | e morreron lógu' entôn |
236:15 | E tragendo enos braços | entôn aquel fillo séu, |
236:20 | a Virgen Santa María | e foi-a lógo prender |
236:21 | pela mão e da agua | a começou a erger, |
236:23 | E ben assí pela mão | a levou ben sen afán |
236:25 | e pose-a eno pórto | de Marssela, u están |
236:27 | foi de como ll' avẽéra. | E todos lógo sen al |
236:30 | e lóg' a aquela póbre | foron porên algo dar. |
237 | Como Santa María fez en Portugal na vila de Santarên a ũa mollér pecador que non morresse ta que fosse ben confessada, porque havía gran fïança en ela e jujũava os sábados e as sas féstas a pan e agua. |
237:5 | E desta confïança tal | vos direi, se quisérdes, |
237:6 | que houve grand' ũa mollér; | e pois que o soubérdes |
237:8 | e haveredes des alí | o dém' avorreçudo. |
237:10 | e pero sa fazenda mal | fazía, confïava |
237:11 | na Madre do mantẽedor | do mund' e jajũava |
237:14 | jajũava esta mollér | e non comía nada |
237:15 | senôn pan e agua, pero | seendo denodada |
237:19 | e en aquel día fazer | maldade non quería |
237:23 | d' ir a sa térra; e entôn | vestiu-se ben privado |
237:24 | e saiü-s' entôn dalí, | e non muit' ascondudo. |
237:26 | e foi missa oír entôn, | ca tal costum' houvéra |
237:27 | sempre tal di'; e un garçôn | séu houv' ên coita féra, |
237:28 | e con outros pós ela foi | como louc' atrevudo. |
237:29 | E foi-a entôn acalçar | caminno de Leirẽa, |
237:37 | contra ela, o traedor, | e diz: “Se non fezéres |
237:38 | óra quant' éu quisér, aquí | o córp' e quant' houvéres |
237:39 | perdud' hás.” E ela respôs: | “Pódes quanto quiséres |
237:41 | El con gran despeito travou | dela, e ameúde |
237:44 | e os grandes miragres téus, | que o dém' han vençudo. |
237:47 | guarda-me polo prazer téu | do dém' e de sa grade, |
237:48 | so que el muitos meter vai, | e do séu dent' agudo. |
237:51 | e non hei, mal pecado, ja | temp' en que os chorasse, |
237:54 | e non se mãefestou. Mais | fôrona desnüando |
237:55 | de quanto tragía entôn, | e ela braadando, |
237:58 | des i degolou-a lógu' i | sen dó' e sen mesura; |
237:59 | mais a de qu' el rei Salomôn | falou, santa e pura, |
237:60 | a sa oraçôn ben oiu, | que sãa cégu' e mudo. |
237:62 | fogiu-s' e leixó-a jazer | so ũa gẽesteira. |
237:63 | E chegou lógo ben alí | a Santa verdadeira, |
237:69 | E pois disse-lle: “Sei aquí, | non temas nemigalla, |
237:70 | e pornán que daquí a cras | mãeféstes ta falla |
237:71 | quanta hás feita contra Déus, | e crei ben que te valla |
237:72 | méu Fill', e vivirás con el, | pero te vai sannudo. |
237:73 | E ves, un cavaleiro ven | per aquele recóste, |
237:75 | e do concello saïrá | contra ti mui grand' hóste, |
237:76 | e mui lonj' este feito téu | seerá retraúdo.” |
237:78 | e pois que viu assí seer | esta mollér mesquinna, |
237:79 | sinou-s' entôn e diss' assí: | “Santa Virgen, Reínna, |
237:81 | “Cavaleiro”, disse-ll' entôn, | “e porquê vos sinades? |
237:86 | hómees a que nunca fiz | mal e que me roubaron, |
237:90 | a que póssa dizer méu mal; | e depois saberedes |
237:91 | da Virgen o gran poder séu, | e ja o ben veedes |
237:94 | e tod' aqueste feit' entôn | diss' a toda a gente. |
237:95 | E a clerizía dalí | saiü mantenente, |
237:98 | achou, e foi mui ben entôn | confessada primeiro |
237:99 | e comungou-s'; e a Madre | do Fillo verdadeiro |
238 | Como Déus se vingou dun jograr tafur que jogava os dados e porque perdera descreeu en Déus e en Santa María. |
238:3 | A Sennor que nos adusse | salvaçôn e lum' e luz, |
238:4 | e que viu por nós séu Fillo | mórte prender ena cruz, |
238:6 | en bõo día foi nado | quena serviu e honrrou. |
238:7 | E desto vos direi óra | ũa vengança que fez |
238:9 | que el e sa Virgen Madre | santa e o séu bon prez, |
238:12 | e descreía tan muito, | que quantos seían i |
238:14 | mais el de viltar a Virgen | e Déus sól non s' enfadou. |
238:16 | na Virgen e pois prendeü | por el mórte dos judéus, |
238:17 | mais o coraçôn proposo | e todos los sisos séus |
238:19 | E dezía que non éra | Déus nada neno séu ben, |
238:20 | e que o da Virgen fora | chufa, ca non outra ren. |
238:21 | E el est' e mais dizendo, | ei-vos un capelán ven |
238:23 | na vila. E os gẽollos | ficaron todos entôn |
238:25 | e o jograr mal-andante | cospiu e disse que non |
238:26 | vira gente tan bavéca, | e mui mal os dẽostou. |
238:29 | e pois se tornou du ía, | diss' entôn: “Ai, pecador |
238:31 | o que te fez de nïente | e pois há t' a desfazer, |
238:32 | e no día do joízo | estarás a séu poder, |
238:33 | cativ'? E non sabes esto, | nen t' ar quéres connoscer |
238:35 | E da Virgen grorïosa | te nembra, e ben farás, |
238:36 | e filla ta pẽedença | por aquesto que dit' hás.” |
238:38 | O ben, de Déus e da Virgen | renégu', e aquí me dou |
238:39 | que non hajan en min parte | e que xe me façan mal |
238:40 | e me metan, se podéren, | dentro no fógu' infernal.” |
238:44 | foi assí Santa María | e séu Fillo desdennar.” |
238:45 | Esto diss' o prést' e foi-s'; e | o démo vẽo travar |
238:46 | eno jograr que vos dixe, | e assí o apertou |
238:47 | que o torceu entôn todo. | E assí vingar-se quis |
238:48 | Déus por si e por sa Madre, | e desto seede fis |
238:49 | que nunca mais falou nada; | e porên, pa-San Dinís, |
238:51 | do córpo e no inférno | a foi lógo sobolir; |
238:53 | da Virgen e do séu Fillo, | que nos vẽo remĩir; |
239 | Esta é dun miragre que Santa María fez en Murça por un hóme que déu séu haver a guardar a outro, e negou-llo e jurou-lle por el ant' a Magestade. |
239:3 | E desto vos quéro falar |
239:4 | dun gran miragre e contar, |
239:14 | e allur o demandade; |
239:17 | E com' ides óra dizer |
239:18 | tal mentira? e calade.” |
239:22 | quis carne por nós e nacer.” |
239:26 | e pois do al vos quitade.” |
239:28 | e pois que a jura jurou, |
239:33 | E quis falar, mas non falou; |
239:34 | e pero a ir-se fillou |
239:35 | e u a sa casa chegou |
239:39 | E começou-s' a repentir |
239:40 | de séus pecados e sentir; |
239:45 | E tan muito o foi seguir |
239:47 | e o frade fezo vĩir, |
239:50 | porque mentí. E vós dade |
239:54 | e a Déus por mi rogade, |
239:55 | e ao que fui mentiral |
239:57 | E a Virgen que pód' e val, |
239:61 | E a tercer día sen al |
239:62 | foi mórt'. E porên loade |
239:64 | todos e con gran devoçôn, |
239:65 | que sempre d' érr' e d' ocajôn |
239:67 | e que de séu Fillo perdôn |
239:73 | e pois el pres por nós paxôn, |
240:3 | ena loar e dizer o séu ben |
240:4 | e non cuidar nunca en outra ren; |
240:7 | ena loar, e sempr' éu loarei |
240:9 | e por aquesto dereito farei, |
240:10 | e os cuitados dereito farán. |
240:11 | ena loar e sempr' esto fazer |
240:15 | ena loar e nunca fazer al; |
240:17 | e per ela somos livres de mal |
240:18 | e do pecado que fezo Adán. |
240:19 | ena loar e dizer o séu prez |
240:20 | e quanto ben ela no mundo fez |
240:21 | e como róga por nós cada vez |
240:23 | ena loar, e dereito será; |
240:24 | ca muito ben nos fez sempr' e fará, |
240:25 | e se non foss' ela, foramos ja |
240:26 | todos con Abiron e con Datán. |
240:27 | ena loar, e farán gran razôn; |
240:29 | quand' eles érran, e outro padrôn |
240:31 | ena loar, e quen esto fezér |
240:34 | por nos tirar de coitas e d' afán. |
240:36 | e porên devemos a confïar |
240:42 | e estes taes non se perderán. |
241 | Esta é como un meninno que éra esposado con ũa meninna caeu de cima dũa muit' alta pena en fondo, e quebrou per todo o córpo e morreu. E sa madre começó-o de pedir a Santa María, e déu-llo viv' e são, e ontr' o moço e sa esposa meteron-s' en orden. |
241:5 | E se m' oír quisérdes | e parardes femença, |
241:10 | viuva, e ũa filla | havía fremosinna; |
241:11 | e o fillo da outra | pagou-se da meninna, |
241:12 | e com' é de costume, | por mollér a pedía. |
241:18 | a moça e sa madre, | e mandou ben provado |
241:19 | guisar de comer tóste; | e o jantar guisado, |
241:22 | servindo gran companna | de donas e fremosa, |
241:26 | muit' alt' e muit' esquivo, | u a dona morava; |
241:27 | e o meninn' un vaso | en sa mão fillava |
241:28 | contra ũa fẽéstra, | e lavar-o quería. |
241:29 | Ao démo non prougue | dest', e con grand' enveja |
241:31 | el que toda maldade | ama sempr' e deseja |
241:34 | e deitou-se de peitos, | e foi ja que pesando |
241:36 | da outra part' e fóra | pela pena caía. |
241:38 | e quebraron-ll' os braços, | ollos e sobrencellas, |
241:39 | e houve fèramente | desfeita-las semellas, |
241:40 | e foi o moço mórto | alá jus' u jazía. |
241:42 | a sógr' e a meninna | e quantos i sevéron; |
241:48 | ant' o altar da Virgen, | e assí lle dizía: |
241:50 | por salvaçôn do mundo | e crïast' e nodriste, |
241:52 | e sabes com' há coita | de fillo queno cría; |
241:58 | do leit' en que jazía, | e viv' essa vegada |
241:61 | Ficou aquel meninno | viv' e tan ben guarido |
241:64 | foi o que demandava | e donde se doía. |
241:66 | e manteer castidade | nos días que durasse, |
241:67 | e de toda folía | des alí se quitasse; |
241:68 | e outrossí a moça | assí o prometía. |
241:70 | e a Santa María | fezéron i serviço |
241:71 | sempr' enquanto viveron, | e dest' outro boliço |
241:72 | do mundo se quitaron | e de toda folía. |
241:73 | Este miragr' escrito | foi lógo mantenent' e |
241:75 | e nós assí façamos, | ca ben sei cèrtamente |
241:76 | que é dos pecadores | esforç' e lum' e vía. |
242 | Esta é como Santa María de Castroxeriz guariu de mórte un pedreiro que houvéra de caer de cima da óbra, e esteve pendorado e teve-se nas pontas dos dedos da mão. |
242:3 | E d' ela fazer aquesto | há gran poder, a la fé, |
242:5 | e porên, macar nos céos | ela con séu Fillo sé, |
242:6 | mui tóst' acá nos acórre | sa vertud' e séu poder. |
242:7 | E dest' un mui gran miragre | vos quér' éu óra contar |
242:12 | e mais d' outra ren fïava | na Virgen esperital; |
242:13 | e porende cada día | viínna i séu jornal |
242:14 | lavrar encima da óbra. | E houve d' acaecer |
242:16 | da óbr', e ambo-los pées | lle faliron e assí |
242:17 | coidou caer, e a Virgen | chamou, per com' aprendí, |
242:18 | os dedos en ũa pédra | deitou; e fez-lo tẽer |
242:21 | e assí chamand' estava | a Sennor que nos mantên, |
242:22 | dependorado das unllas | e colgado por caer. |
242:23 | E estev' assí gran péça | do día, com' apres' hei, |
242:26 | atá que vẽo a gente | e o fez ên decender. |
242:28 | a Virgen Santa María, | e aquel pedreir' entôn |
242:30 | e fezéron o miragre | per essa térra saber. |
243 | Como ũus falcõeiros que andavan a caça estavan en coita de mórte en un regueiro, e chamaron Santa María de Vila-Sirga, e ela por sa mercee acorréu-lles. |
243:1 | Carreiras e semedeiros |
243:5 | E de tal razôn com' esta | avẽo ũa vegada |
243:9 | Estes con el Rei andavan | Don Afons', e séus falcões |
243:10 | tragían e ar caçavan | con eles muitas sazões |
243:12 | non quiséron chamar outro | e foron caçar senlleiros. |
243:13 | E pois foron na ribeira | u muitas aves andavan, |
243:15 | des i deceron a elas | e assí as aaguavan, |
243:18 | e chegaron aa agua, | cada ũu como viínna, |
243:19 | e britou-s' entôn con eles | o geo; mas a Reínna |
243:20 | chamaron de Vila-Sirga | que os valess', e certeiros |
243:24 | e saíron ende vivos, | e lóg' a séus semedeiros |
243:25 | cavalgaron. Des i foron | a Vila-Sirgu' e loores |
243:28 | e pois est' al Rei contaron | ante muitos cavaleiros. |
244:3 | E daquest' un gran miragre | en Laredo conteceu, |
244:5 | Jeso-Cristo, Déus e hóme, | que por nos salvar morreu; |
244:6 | e por Déus, este miragre | ascuitade-o mui ben. |
244:9 | miragres bõos e muitos, | e porende van alá |
244:10 | as gentes e dan i algo, | cada ũu do que ten. |
244:12 | e per esse mar andando | ao pórto recondiu; |
244:13 | e leixou-s' ir lóg' a ela | a gente quando a viu, |
244:15 | E pois a balẽa mórta | foi, fillaron-s' a tornar |
244:17 | na igreja que vos dixe | e a Déus s' acomendar |
244:18 | e a sa bẽeita Madre, | de que todo ben nos ven. |
244:20 | da gente que i entrava, | e começou a dizer: |
244:22 | e en aquesto ben tenno | que os vencerei de sen.” |
244:23 | E lógo se foi correndo | e na tavérna entrou; |
244:24 | e pois que beveu do vinno, | atán fèrament' inchou |
244:25 | e creceu-lle tant' o ventre, | que per pouco rebentou, |
244:28 | estar, e a séus parentes | rogou-lles que fossen i |
244:29 | con ele aa igreja; | e, segund' éu aprendí, |
244:30 | tevéron i sa vigía | e déron de séu argên. |
244:32 | e tornou entôn tan são | como nunca foi mellor; |
244:33 | e el e todos los outros | déron graças e loor |
245 | Como Santa María tirou un hóme de prijôn e o fez passar un río que éra mui fondo, e non se mollou. |
245:4 | e por nós seermos salvos | feze-a sobre los séus |
245:5 | córos dos ángeos reínna; | e porend', amigos méus, |
245:7 | E sobr' aquest' un miragre | mui fremoso vos direi |
245:9 | en San Salvador da Torre, | por un hóm', e mui ben sei |
245:11 | Entre Doir' e Minn' havía, | no reino de Portugal, |
245:13 | escudeiros e peões, | cavaleiros outro tal; |
245:16 | en San Salvador da Torre | e, per quant' éu aprendí, |
245:17 | fazía ben sa fazenda | servindo Déus, e des i |
245:20 | da Santa Virgen, e sempre | fazía sa oraçôn |
245:24 | havía grand'; e porende | os que soían fazer |
245:25 | mal e roubavan a térra | fôrono entôn prender |
245:26 | e, mao pecad', havían | de o espeitar sabor. |
245:27 | Metêrono en un barco | e passárono alên, |
245:28 | e íano maltragendo | que lles déss' algũa ren; |
245:29 | e no castélo de Nevia | o meteron, e des ên |
245:32 | foi, e dizían: “Vilão, | hoge seerá ta fin |
245:33 | se nos non dás quant' houvéres.” | E jurou par San Martín |
245:36 | e muita da agua fría | deitar sobr' el essa vez, |
245:37 | e o córpo con feridas | ja chus negr' éra ca pez, |
245:38 | e o alcaide dizendo: | “Don vilão traedor, |
245:40 | e os fillos prenderemos.” | Ele diss' entôn: “Sennér, |
245:43 | Eles esto non quiséron | e fôrono açoutar, |
245:45 | e pois que o ben feriron, | assentaron-s' a jantar; |
245:51 | E el aquesto dizendo, | ũa dona entôn entrou |
245:52 | per meógo do paaço, | e cada un a catou; |
245:55 | E foi-se dereitamente, | que todos a viron ir, |
245:56 | ao hóm' e deslïó-o | e disse: “Porque servir- |
245:58 | desta prijôn en que jazes | tan fórt' e tan sen sabor.” |
245:59 | E filló-o pela mão | mui manss' e mui sen afán |
245:60 | e levou-o perant' eles; | e ben creede de pran |
245:62 | sól de ll' en ele travaren, | e perderon a coor. |
245:63 | E as pórtas do castélo | fórtes, com' aprendí éu, |
245:65 | daquela que o levava | abriron-s', e con el déu |
245:66 | na riba do río Limia | e disse: “Méu servidor, |
245:67 | entra no río e passa | a alên, e acharás |
245:69 | per elas ousadamente | e na eigreja marrás |
245:70 | e dirás est' aos frades | todos e ao prïor.” |
245:72 | e diz; “Sennor, muit' é alto, | des i u mais baixo é |
245:74 | Diss' ela: “Faz o que digo | e non sejas dultador.” |
245:75 | E meteu-s' entôn a vao | en aquel río medês, |
245:77 | e ante que s' i metesse, | disse-ll' ela entôn: “Ves, |
245:80 | entrou dentro na igreja | e deitou-s' ant' ũa cruz |
245:81 | e ant' ũa majestade | da Sennor que nos aduz |
245:82 | quanto de ben nós havemos | e nos é defendedor. |
245:83 | Entraron entôn os frades | nas matinas, e tafur |
245:84 | cuidaron entôn que éra | e entrara per algur; |
245:85 | e maravillados éran, | ca solamente un mur |
245:87 | E disséron: “Tu que jazes, | bon hóm' e quen te meteu |
245:88 | en tal logar come este? | Ben louco fust' e sandeu.” |
245:89 | Acordou, e o convento, | des que o ben connoceu, |
245:90 | prougue-lle muito con ele. | E el foi departidor |
245:91 | de quanto ll' entôn vẽéra, | e jurou par San Dinís |
245:92 | que sempr' a Virgen servisse, | pois a ela prougu' e quis |
245:93 | que de mal fosse livrado. | E per mi seede fis |
245:94 | que fez pois ben sa fazenda | e foi grand' esmolnador. |
245:96 | viron que assí perderan | o pres' e os sóldos mil, |
245:97 | e que assí ũa dona | llo levara tan sotil- |
245:98 | ment', e viron que a Madre | fora do Remiidor. |
245:102 | cada un e neún deles | non foi depois malfeitor. |
246 | Esta é dũa bõa mollér que ía cada sábado a ũa eigreja que chaman Santa María dos Martires, e obridô-xe-lle, e depois foi alá de noite, e abriron-xe-lle as pórtas da eigreja. |
246:2 | poder há nas deste mundo | de as abrir e serrar. |
246:4 | que avẽo en Alcáçar, | e creo que foi assí, |
246:8 | punnav' a ũa igreja | súa e oraçôn oír, |
246:9 | e levava sa oférta | sigo por a oferir; |
246:13 | fora, e arrepentiu-se; | e por esto correger, |
246:14 | foi ja tard' aa eigreja | e cuidou i dentr' entrar. |
246:17 | mas as pórtas ben serradas | achou, e fillou-s' acá |
246:18 | de fóra fazer sas prézes | e começou de chorar. |
246:19 | E pois aquest' houve feito | e compriu sa oraçôn, |
246:20 | viu lóg' as pórtas abértas, | e foi en séu coraçôn |
246:22 | non vira que llas abrisse. | E foi lóg' ao altar |
246:23 | e pos i sa oferenda, | des i lógo se saiu |
246:24 | da igreja. E pois fóra | foi, as pórtas serrar viu; |
246:25 | e con gran medo que houve, | lógo dalí recodiu |
246:26 | e foi-se pera a vila, | mas non de mui gran vagar. |
246:27 | E quando foi aas pórtas | da vila e entrar quis, |
246:29 | de non entrar, e cuitada | foi ên muit', par San Dinís; |
246:31 | Entôn ũa dona béla | e nóbre ll' apareceu, |
246:32 | que a fillou pela mão | e na vila a meteu |
246:33 | e levó-a a sa casa, | ond' ela prazer prendeu; |
246:40 | a séus pées por beijar-llos; | mas nona viu, e ficou |
246:41 | ende mui desconortada, | e en sa casa entrou, |
246:42 | e aqueste feit' a todos | outro día foi contar. |
247 | Como ũa meninna naceu céga, e a cabo de déz anos levárona a Santa María de Salas, e déu-lle lógo séu lume Santa María. |
247:4 | dũa moça que nacera | céga e que non viía |
247:8 | que serviss' a sa eigreja | e un estadal de cera |
247:10 | a madr' éra mui coitada | e o padre mui coitado. |
247:11 | Pero crïaron sa filla, | e ela foi ben crecendo; |
247:12 | e pois que compriu déz anos, | séu padre, com' éu aprendo, |
247:13 | morreu, e ficou a madre; | e chorando e tremendo |
247:14 | levou a moça a Salas | e diz: “Sennor, há-ti grado |
247:16 | linnaj' e naceu-me esta | filla; mas se éu soubésse |
247:19 | E porende cha aduxe | a esta túa eigreja, |
247:21 | e se te praz séu serviço, | dá-lle lume con que veja, |
247:22 | e des hoi mais penssa dela, | ca de mi sól un bocado |
247:23 | non haverá.” E tan tóste | revolveu-se muit' aginna |
247:26 | que lle séu Fillo mostrara, | e viu lógo ben provado. |
247:29 | que tal miragre fezéra; | e a moça i ficava |
248 | Como dous marinneiros se querían matar en Laredo ant' o altar de Santa María, e pola sa gran mercee guardó-os que se non matassen nen se ferissen. |
248:5 | E de tan gran pïadade | un miragre direi ên |
248:6 | que mostrou grand' en Laredo | a Sennor que pód' e val |
248:8 | e que van en romería | as gentes muitas alá |
248:10 | consello aos cuitados | e que nas cuitas non fal. |
248:12 | muitos hómees da térra | e sas candeas queimar; |
248:13 | e entôn dous marinneiros | fillaron-s' a pelejar, |
248:15 | E sacaron os cuitélos | lóg' ambos por se ferir; |
248:18 | e toda a gent' i vẽo | veer este feit' atal. |
248:19 | E assí como os braços | foron ambos estender |
248:21 | e estando-se catando, | non se podían mover, |
248:23 | E estand' assí tolleitos, | cada un se repentiu |
248:24 | muit' e a Santa María | lógo mercee pediu, |
248:25 | e demais toda a gente | que aqueste feito viu, |
248:27 | E ela o rógo deles | oiu e sa oraçôn; |
248:28 | e estes que se querían | mal, perdõaron-s' entôn, |
248:29 | e a gente que i éra | loaron de coraçôn |
249 | Como un maestre que lavrava na eigreja que chaman Santa María d' Almaçán, en Castroxeriz, caeu de cima en fondo, e guardó-o Santa María que se non feriu. |
249:2 | d' ocajôn será guardado | e d' outro mal, sen mentir. |
249:3 | E de tal razôn com' esta | un miragre vos direi |
249:5 | a Virgen Santa María, | per com' éu aprix e sei; |
249:6 | e por Déus, meted' i mentes | e querede-o oír. |
249:12 | pora gaannar da Virgen | mercee e gualardôn. |
249:13 | E porend' ór' ascoitade | o que ll' avẽo entôn, |
249:14 | e sempr' haveredes ende | que falar e departir. |
249:15 | El maestr' éra de pédra, | e lavrava ben assaz |
249:16 | e quadrava ben as pédras | e põía-as en az |
249:18 | E un día fazend' esto | foron-ll' os pées falir, |
249:19 | e caeu ben do mais alto; | e en caendo chamou |
249:26 | por loar a sa mercee | e os séus bẽes gracir. |
249:27 | E quantos alí estavan | déron loores porên |
249:28 | aa Virgen grorïosa, | que os séus val e mantên. |
249:29 | E porende lle roguemos | que sempr' hajamos séu ben |
249:30 | e nos gaann' o de séu Fillo, | que nos vẽo remiír. |
250:3 | e Fill' e amigo. |
250:5 | e Fill' e amigo. |
250:8 | téu Fill' e amigo. |
250:10 | téu Fill' e amigo. |
250:13 | téu Fill' e amigo. |
250:15 | téu Fill' e amigo. |
250:18 | e Fill' e amigo. |
251:5 | e des que o oírdes, | ben sõo fis e sei |
251:7 | Un burgês i havía | mui rico e que ben |
251:9 | haver, ca lle morrían; | e prometeu porên |
251:13 | E a moça na claustra, | per com' éu aprendí, |
251:15 | séu fillo. E de pédra | éran ambos non d' al, |
251:20 | ía e a levava | sigo ant' o altar, |
251:21 | lógu' ela s' esfurtava | e ía-se parar |
251:23 | E levava-lle sempre | rósa ou outra fror |
251:25 | e con est' à omagen | colleu tan grand' amor, |
251:30 | que faagar podésse | e en braços coller. |
251:32 | as donas aa claustra | e delas se partir, |
251:33 | porên a asseitaron, | e viron-lle pedir |
251:34 | o fill' aa omagen, | e viron-lle tender |
251:35 | os braços que llo désse. | E ela ar tendeu |
251:36 | os séus braços e déu-llo; | e poi-lo recebeu, |
251:37 | a moça faagó-o, | e tal amor colleu |
251:39 | e mui léda cantando | nos braços o fillou. |
251:40 | E aquesto fazendo, | o convento chegou; |
251:41 | e a omagen lógo | séu fill' a si tirou, |
251:45 | chorando e dizendo: | “Monjas, de mal talán |
251:51 | Sobr' est' a madre vẽo | e preguntou-ll' assaz |
251:52 | que vira; e a moça | lle diss': “A mi non praz |
251:53 | d' al senôn de méu fillo, | e dade-mio en paz.” |
251:54 | E ergeu-se mui tóste | e fillou-s' a correr, |
251:55 | e foi-se à omagen | e disse: “Dá-me méu |
251:56 | fill'.” E tendeu os braços | como se fosse séu. |
251:59 | E sobr' est' ao Papa, | que ten logar de Déus, |
251:60 | que dalí mui prét' éra, | a madre e os séus |
251:63 | desta moça que ‘fillo’ | chama, e al non diz, |
251:64 | por un da Magestade | pintad' e con verniz? |
251:65 | Mas vós que sédes padre | da lee e joíz, |
251:68 | mandarei cantar missa, | e tu a levarás”, |
251:69 | diss' à ama da moça, | “e se de Satanás |
251:73 | e quando foi na sagra, | aqué a madr' aduz |
251:75 | A moça teve mentes | e dacá e dalá, |
251:76 | e pois viü a Hóstïa | alçar, disso: “Ahá, |
251:77 | aquel é o méu fillo, | e dade-mio acá.” |
251:78 | E o Papa fez lógo | a Hóstïa trager |
251:79 | e meteu-lla nas mãos; | e diss' ela: “Est' é |
251:81 | e porende me quéro | ir con el, ca temp' é.” |
251:82 | E meteu-a na boca | e leixou-se morrer. |
251:85 | e a Santa María | que miragre tan bél |
251:86 | mostrara, e tan tóste | o mandou escrever. |
252:3 | E sobr' aquest' un miragre | pequenn' e bõo d' oír |
252:5 | e per i saber podedes | como guarda quen servir |
252:6 | a vai de mal e de mórte, | e daquesto nunca érra. |
252:10 | mas caeu lógo sobr' eles | o mont', e come quen sérra |
252:11 | pórta, assí ensserrados | foron todos, e sen al |
252:13 | os acorreu muit' aginna | e os defendeu de mal |
252:19 | o démo. E porên todos | foron lógo dar loor |
253 | Como un roméu de França que ía a Santïago foi per Santa María de Vila-Sirga, e non pod' ên sacar un bordôn de férro grande que tragía en pẽedença. |
253:1 | De grad' há Santa María | mercee e pïadade |
253:3 | Ca pola sa homildade | é ela lum' e espello |
253:4 | de todo-los pecadores, | e abrigo e conssello; |
253:5 | e a sa virgĩidade | legou fórte no vencello |
253:10 | Porên dela un miragre | direi, e vós m' ascuitade: |
253:16 | e foi-se confessar lógo; | e pois foi ben confessado, |
253:20 | de livras viínt' e quatro | e, como quér que podésse, |
253:21 | a sas cóstas ou na mão | o levass' e o posésse |
253:22 | ant' o altar de San Jame, | e non foss' en poridade. |
253:24 | e o bordôn fazer tóste | mandou, assí Déus me valla, |
253:25 | de viínt' e quatro livras, | que non mingou nimigalla; |
253:27 | E el indo per Castéla | con séu bordôn francamente, |
253:29 | que chaman de Vila-Sirga, | e preguntou aa gente |
253:30 | por aquel que logar éra; | e disse-ll' entôn un frade: |
253:32 | en que muito bon miragre | sempre faz e saboroso |
253:34 | e a eigreja é súa | e derredor a herdade.” |
253:36 | desvïou-se do caminno | e fez entôn alá ida |
253:37 | e meteu-se na igreja, | u sa oraçôn oída |
253:39 | E perdôn de séus pecados | pidiü ben alí lógo |
253:40 | e diss': “Ai, Santa María, | por esto perdôn te rógo.” |
253:41 | E tan tóst' o bordôn grósso | quebrou pelo meo lógo, |
253:43 | El viu o bordôn quebrado | assí e maravillou-se |
253:44 | qu' en dúas péças caeü | ja feit', e porên sinou-se |
253:45 | e quantos alí estavan; | des i entôn levantou-se |
253:46 | por s' ir e dalí levá-lo | por gãar sa caridade. |
253:47 | E o bordôn que jazía | en dúas péças no chão, |
253:49 | per poder que el houvésse; | e porên teve por vão |
253:50 | séu cuid', e disse chorando: | “Ai, Madre de Déus, catade |
253:51 | a vóssa mui gran mercee | e non a mia desmesura |
253:52 | grand' e sobeja e féra, | que me fez fazer loucura |
253:54 | valla-mi a bondade vóssa, | e esto me perdõade.” |
253:55 | E contou a razôn toda | como o bordôn levava, |
253:56 | assí como ja oístes; | e cada ũu loava |
253:57 | Déus e a sa Virgen Madr', e | a crerizía cantava |
253:60 | E per aquel entenderon | que o hóme bõo éra |
253:62 | cárrega que el levava | do férr' e de sa maldade. |
253:64 | e pois tornou a sa térra, | serviu mui ben todavía, |
253:66 | E por aqueste miragre | todos ll' agora rogade |
253:68 | e nos guarde de pecado, | d' érr' e de mao boliço, |
253:70 | con ela e con séu Fillo; | e porên “amên” cantade. |
254:3 | E dest' avẽo en França | un gran miragre provado, |
254:5 | e porend' ontr' estes outros | miragres será contado, |
254:6 | porque sei que o terredes | por bõo e por fremoso. |
254:8 | pora haveren conórte | do grand' afán e marteiro |
254:9 | que segund' ôrdin sofrían; | e tod' un día enteiro |
254:11 | dizendo paravlas loucas, | maas e desordinnadas, |
254:12 | e andavan-se jogand' a | couces e a empeladas; |
254:13 | e hóras e orações | ja havían obridadas, |
254:14 | e en serviço do démo | cada un ér' aguçoso. |
254:15 | E eles assí andando, | pelo río vĩir viron |
254:16 | ũa barqueta pequena | con hómes, e dentr' oíron |
254:17 | que muit' entre si falavan; | e pois tod' esto cousiron, |
254:22 | e livre de vóssas mãos | con séu Fillo grorïoso.” |
254:24 | o nome da Virgen santa | e que vós en el fïastes; |
254:29 | a séu mõesteir' e lógo | mui ben se mãefestaron, |
254:30 | e de Déus perdôn houvéron, | que é Sennor pïadoso. |
255:3 | e esperança |
255:10 | nóbr' e cortesa, |
255:13 | Esta foi rica e ben casada |
255:14 | e mui fremosa e de bõo sen, |
255:15 | e en Leôn do Rodán morada |
255:17 | e houve béla |
255:21 | Ela e séu sennor ambos déron |
255:23 | e morada de sũu fezéron |
255:32 | fez foi o genrro, e non houv' i al; |
255:37 | E esse día, pois missa dita, |
255:38 | assentaron-s' a jantar, e mandou |
255:40 | e sa mollér, que por el foi, achou |
255:42 | e escoorido, |
255:43 | e apelido |
255:46 | foi pela vila, e vẽo lógu' i |
255:48 | e preguntou como morrer' assí. |
255:49 | E tant' andando |
255:51 | e preguntando, |
255:54 | e fez recadar de mui mal talán |
255:61 | O meirinno, que foi fórt' e bravo, |
255:63 | e por queimá-la non déu un cravo, |
255:69 | E u a levavan pela rúa |
255:76 | e rogá-la-ía.” |
255:78 | e ela lógu' en térra se tendeu |
255:85 | E lógo tan tóste o meirinno |
255:90 | dentr' e odede, |
255:93 | Esto foi feito tóst' e correndo, |
255:94 | e a casa dentro e en redor |
255:96 | e de fógo, dond' houv' ela pavor; |
255:102 | foi e a lenna se tornou carvôn, |
255:107 | e ameúde |
255:117 | Quand' est' o meirinno e as gentes |
255:119 | e mandaron lóg' aos sergentes |
255:121 | lógu'; e con cantos |
255:125 | E pois que ela foi na igreja, |
255:127 | e loaron a que sempre seja |
255:130 | e pïadosos, |
255:131 | e saborosos |
256:3 | E dest' un mui gran miragre | vos quéro dizer que vi, |
256:4 | e pero éra meninno, | membra-me que foi assí, |
256:5 | ca m' estava éu deante | e todo vi e oí, |
256:6 | que fezo Santa María, | que muitos fez e fará. |
256:8 | Don Fernando, a Capéla | e de crischãos poblou; |
256:9 | e sa mollér, a Reínna | Dona Beatriz, mandou |
256:11 | aa hóst'. E séu mandado | fez ela mui volontér; |
256:12 | e quando foi na cidade, | peor enferma mollér |
256:15 | E por que esto dizían | non éra mui sen razôn, |
256:17 | e havía tan gran féver, | que quena viía entôn |
256:19 | Mas la Reínna, que sérva | éra da que pód' e val, |
256:22 | de Santa Marí' e disse: | “Esta cabo mi será, |
256:25 | porend' a mi a chegade | e lógo lle beijarei |
256:26 | as sas mãos e os pées, | ca mui gran pról me terrá.” |
256:27 | E tod' est' assí foi feito; | e lógo, sen outra ren, |
257:5 | foi guardar relicas da Madre de Déus e Filla |
257:6 | e de santos; e direi com', e Déus i m' ajude. |
257:8 | e de santos e de santas, por que Déus fazía |
257:9 | miragres; e el Rei ensserró-as aquel día |
257:10 | e foi-s' end', e nonas mandou catar amïúde. |
257:12 | e pois vẽo a Sevilla, achou grandes danos |
257:16 | e as arcas en que siían mal desbaratadas; |
257:21 | e houve des i da Virgen tan grandes amores, |
258:3 | E de tal razôn com' esta | un miragre vos direi |
258:5 | escrito ontr' outros muitos, | e assí o contarei |
258:8 | e ũa mollér mui bõa, | que amava mais ca si |
258:9 | a Virgen Santa María | e, segund' éu aprendí, |
258:11 | ía mui de bõa mente, | e dava ben a comer |
258:13 | e por aquesto farinna | mandava muita fazer, |
258:16 | quanto pan comprad' havía | e quanto do séu colleu; |
258:17 | e poi-lo despendeu todo, | un día ll' acaeceu |
258:19 | esmólna como soían. | E el' amassando pan |
258:20 | entôn estava, e lógo | os fez coller manamán |
258:21 | e déu-lles a massa toda | quanta pera si de pran |
258:22 | tiínna e pera eles, | que ren non ll' ên foi ficar. |
258:24 | caentar mui ben o forno, | e ele o caentou; |
258:25 | e quando foi ben caente, | lógo sa madre chamou, |
258:27 | E ela con gran vergonna | diss' ao fillo: “Par Déus, |
258:32 | e a madre mui cuitada | foi correndo de randôn |
258:34 | minguava ên nulla cousa | dela. E lóg' a sinar |
258:35 | se fillou, e depois esto | ar direi-vo-lo que fez: |
258:36 | foi-s' aa rúa chorando | e loand' a do bon prez, |
258:38 | tan grande que feit' havía, | e fez a todos chorar. |
258:39 | E chorand' entôn loavan | a Madre do Salvador |
258:41 | daquela que a servía, | e dando-lle gran loor |
259 | Como Santa María fez avĩir na sa eigreja d' Arraz dous jograres que se querían mal, e déu-lles ũa candea que non pode outre trager senôn eles. |
259:11 | Ca lles vẽo en sonnos e assí |
259:13 | a mia eigreja d' Arraz, e alí |
259:17 | e foron i u lles ela mandou, |
259:18 | e vírona escontra si vĩir. |
259:19 | E diss': “Amigos, vóssa entençôn |
259:20 | partid', e ambos mui de coraçôn |
259:21 | amade-mi e vós muit', e al non |
259:23 | E déu-lles lóg' ũa candea tal |
259:26 | e sãan quantos alô quéren ir. |
259:28 | e sãavan as gentes da door, |
259:34 | e quería contra cima sobir. |
259:37 | e déron-lla a bever, e mui ben |
259:41 | e tan ben sãan as gentes de pran, |
260:7 | e é de ben comprida, |
260:9 | e nóssa coita sente, |
260:11 | e por que Déus perdõa, |
260:13 | na vida e na mórte, |
260:15 | viv', e que nos acórre, |
261 | Esta é da bõa dona que desejava veer mais d' al hóme bõo e de bõa vida, e bõa dona outrossí. |
261:1 | Quen Jesú-Crist' e sa Madre veer |
261:4 | e se guarde de lles fazer pesar. |
261:8 | bõos hómes quería e honrrar, |
261:9 | e bõas donas; e foi-llos mostrar |
261:10 | Santa María e fez connocer. |
261:13 | e ela con sabor de o veer |
261:14 | ll' envïou muito dizer e rogar |
261:17 | ela. E ele vẽo sen lezer |
261:18 | e começou mui ben a sermõar; |
261:19 | e ela, tanto que o foi veer, |
261:21 | E pois a el se foi mãefestar, |
261:23 | E el assí lle soube responder: |
261:25 | e bõa dona, éu vo-los veer |
261:27 | haveredes e mui sóa estar |
261:28 | en ũa casa e i atender.” |
261:30 | E pois nóve días foi acabar, |
261:33 | per ũa éstr' e per outra passar, |
261:34 | como per pont', e passada fazer |
261:35 | per i os santos. E ela saber |
261:36 | quis quen éran, e lóg' a preguntar |
261:38 | foi deles, e pres-lo a conjurar |
261:40 | deles quen éran. E el responder |
261:42 | por Déus en este mund' e endurar |
261:44 | no paraíso, e porên chamar |
261:46 | e vós assí o devedes creer. |
261:47 | E os outros que oídes leer |
261:48 | loando a Déus e apósto cantar, |
261:50 | póden; e aqueles dous que chegar |
261:52 | ést' e sa Madre, onde foi nacer.” |
261:54 | contra o céo e pres-s' a chorar |
261:55 | e disso-lles: “Sennores, pois veer |
261:58 | E lóg' ant' eles foi mórta caer. |
261:60 | da mórte dela, e maravillar |
261:62 | dela o feit' e non llo quis celar; |
261:63 | e fezo sas compannas espertar |
261:64 | e punnou lógo d' alí a mover, |
261:65 | e foi-s' aginna sen se detẽer. |
261:66 | E pois chegou, fez as pórtas britar |
261:67 | e buscou a dona pola veer, |
261:68 | e viu-a mórta e mellor cheirar |
261:72 | o santo bispo, e fez ên loar |
261:74 | e a sa Madre non ar quis leixar |
262 | Como Santa María guareceu no Poi ũa mollér que éra sorda e muda. |
262:3 | E daquest' un gran miragre | fezo a Virgen, que sól |
262:7 | Este logar é bispado, | e eigreja nóbr' há i |
262:9 | e porende muitas gentes | de todas partes van i; |
262:12 | con torvões e coriscos | de todas partes caer, |
262:14 | e desta guis' a eigreja | ficou d' hómees senlleira. |
262:15 | As pórtas e as fẽéstras | serraron-se lógu' en par, |
262:16 | e os santos e as santas | começaron de cantar |
262:18 | en bon son “Salve Regina”; | e esta foi a primeira |
262:20 | sord' e muda, na eigreja, | que con medo se deitou |
262:21 | tras lo altar, e viu lógo | con séus ollos e falou, |
262:22 | e ficou ben de séus nembros | toda sãa e enteira. |
262:23 | E como quér que falasse | nas outras razões ben, |
262:28 | e viron as pórtas clusas | e quiséronas abrir, |
262:29 | mas non podéron; e lógo | fillaron-s' a repentir |
262:30 | de séus pecados, e foi-lles | entôn a Virgen porteira. |
262:31 | E pois foron na eigreja, | lógo a mollér saiu |
262:32 | detrás lo altar u éra, | e contou-lles como viu |
262:33 | a Virgen Santa María | e com' a todos oiu |
262:34 | ben cantar “Salve Regina.” | E mais gente que en feira |
262:37 | E des alí adeante | estabiliron que non |
262:39 | E porend' esto creede, | e non creades end' al |
262:42 | e se faz grandes miragres, | esto ll' é cousa ligeira. |
263 | Como Santa María apareceu a un hóme que éra tolleito de todo-los nembros e disse-lle que se fezésse levar a sa igreja e sería lógo são. |
263:2 | e en bon ponto naceu |
263:4 | fez e a obedeceu. |
263:6 | per que nos guardemos d' érro | e hajamo-lo amor |
263:7 | de Déus, e que ar sejamos | sen coita e sen door; |
263:9 | E daquest' un gran miragre | mui préto de Santandér |
263:13 | E deste mal tan cuitado | éra que sól se volver |
263:15 | e chorando e gemendo | non quedava de dizer |
263:18 | a Virgen Santa María | e disse: “Se tu sãar |
263:20 | a esta eigreja lógo.” | E el espavoreceu; |
263:21 | pero falou como pode | e disse: “Alá irei |
263:28 | dizer, e verá-lo córpo | daquel que dela naceu, |
263:29 | e lógo serás guarido | e ar cobrarás téu sen.” |
263:30 | E el, poi-la viu fremosa | e ar vestida tan ben, |
263:33 | Foi-s' a Virgen. Ficou ele | e fez quanto lle mandou; |
263:34 | e pois foi ena igreja | e a missa ascuitou |
263:35 | e viu o Córpo de Cristo, | que chorando aorou, |
263:36 | lógo foi guarid' e são, | e du jazía s' ergeu |
263:37 | e ao altar dereito | se fillou corrend' a ir. |
264:3 | E daquest' un miragre | vos quéro contar óra |
264:7 | E ela, por vertude | que del há, nos defende |
264:8 | e defend' a si misma | quand' algún tórto prende; |
264:12 | per mar con sas galéas | e con mui gran navío; |
264:13 | e assí os cuitaron | que per força do río |
264:18 | feitos grandes miragres | e sempre os fazía. |
264:20 | mui ben e muit' apósto, | e assí fegurada |
264:23 | E ante que morresse | a Virgen, fora feita |
264:25 | dos judéus e do démo, | que sempre nos espreita |
264:26 | por fazer que caiamos | en érr' e en folía. |
264:30 | cuitada e séu preito | todo pera mal ía. |
264:31 | E quand' alí foi pósta, | chorando lle rogaron |
264:36 | u a feriss' as ondas, | e assí lle disséron: |
264:37 | “A ti e nós defende | destes que non crevéron |
264:40 | alçaron, e tan tóste | as naves dos pagãos |
264:42 | e da bẽeita Madre, | que os guïou e guía. |
264:43 | E por este miragre | déron grandes loores |
264:44 | todos comũalmente, | maiores e mẽores, |
264:46 | acórr' e a coitados | nas coitas noit' e día. |
265:6 | ond' hajades pïadad' e devoçôn. |
265:12 | mais de grand', e sempre des sa meninnez |
265:15 | de saber. E soube sempre ben sen mal, |
265:16 | e Santa María, a que pód' e val, |
265:17 | amou mais que al ren, e por lle leal |
265:19 | E sas hóras todas sempre ben rezou, |
265:20 | e pois foi de missa, mui ben a cantou |
265:22 | de mouros, e levado foi en prijôn |
265:23 | a Pérssïa; e un mouro rico déu |
265:24 | por el séu haver, e ficou sérvo séu. |
265:25 | E alí jazendo, per quant' aprix éu, |
265:27 | e a Santa María, que ajudar |
265:28 | o quiséss' e daquela coita tirar. |
265:29 | E ela o fez a séu sennor amar, |
265:31 | en sa casa e amostrar a leer |
265:32 | a séu fill' e outrossí a escrever |
265:36 | E pois esto soube o Emperador, |
265:39 | e ele o fezo lógo manamán. |
265:40 | E o Emperador, poi-lo viu, mui gran |
265:41 | prazer con el houv' e en orden de San |
265:44 | que éra en Roma; e íano i |
265:45 | veer ameúd', e el estand' alí, |
265:46 | séu conssell' oía sempr' e séu sermôn. |
265:47 | E sempre lle conssellava que con Déus |
265:48 | se tevésse muit' e des i aos séus |
265:49 | sempre ben fezéss', e póbres e roméus |
265:50 | houvéssen mui gran part' e mui gran quinnôn. |
265:54 | e envïou sobre atal entençôn, |
265:59 | E diss' a un séu hóme: “Vai-te, sennér, |
265:63 | E o mandadeiro desto non falir |
265:64 | quis e foi deitar as cartas, sen mentir, |
265:66 | as foi e tornou bravo com' un leôn. |
265:73 | sabede, e mal bastido, a la fé, |
265:77 | catou as lêteras e diss': “O malvaz |
265:84 | sobr' aqueste feito; e pois que oiu, |
265:87 | E a un séu hóme disse lógo: “Tól |
265:89 | aquela carta; e pois faça sa pról |
265:90 | per u mais poder.” E el en oraçôn |
265:93 | e dizend' assí: “Se t' éu serviço fiz, |
265:101 | e se cantar ou loor éu de ti dix |
265:104 | jouv' esto dizendo e tendud' en cruz |
265:106 | ben, trouxe a mão e eno tocôn |
265:107 | lla pos, e foi são eno mes d' abril; |
265:108 | e lógo ant' o Emperador gentil |
265:109 | e ante outros hómees ben cen mil |
265:110 | cantou sa missa e fez gran precissôn. |
266:2 | faz por que en Déus creamos | e por nos guardar de mal. |
266:3 | E por esto contar quéro | dun escrito en que diz |
266:6 | e por Déus, parad' i mentes | e non faledes en al. |
266:8 | de todos Santa María, | e muitas gentes i van |
266:9 | tẽer alí sas vegías | e de grad' i do séu dan |
266:10 | por se fazer a eigreja | e a torr' e o portal. |
266:11 | E por aquesto madeira | fazían alí trager, |
266:12 | pédra e cal e arẽa; | e desta guis' a fazer |
266:18 | quis a Virgen que ferisse | a nunll' hóm'. E quen viu tal |
266:22 | que non matass' ou ferisse | e fezésse gran sinal. |
266:26 | que sempr' aos séus acórre | nas grandes coitas e val. |
267:1 | A de que Déus pres carn' e foi dela nado, |
267:4 | e nóssa saúde cobrada e vida, |
267:7 | que fez esta Virgen santa e Reínna, |
267:9 | contar-vo-lo-ei brevement' e aginna |
267:11 | Entre Doir' e Minn' en Portugal morava |
267:13 | Santa María e por ela fïava, |
267:14 | e ena servir sempr' éra séu cuidado. |
267:16 | se dõa fremos' e apósta achasse |
267:17 | e que pera o altar lle semellasse, |
267:24 | pera ir a Frandes; e essa vegada, |
267:34 | chorou e coidou entôn i séu pecado. |
267:35 | E o mercador eno bórdo da nave |
267:37 | e ũa onda vẽo fórt' e mui grave |
267:38 | que lle déu no peit', e no mar foi deitado. |
267:53 | e se mi óra daquestas ondas tirares, |
267:54 | servir-t-ei éu sempr' e farei téu mandado. |
267:57 | mas tu, dos coitados esforç' e escudo, |
267:60 | vẽo, que o dém' e séus feitos quebranta; |
267:63 | E fez entôn i gran maravilla féra, |
267:67 | E levou-o salvo a térra segura, |
267:71 | E ante déz días, oí por verdade, |
267:75 | E tanto que os da nav' alí chegaron, |
267:77 | e os séus entôn mui lédos per tornaron, |
267:78 | e contou-lles el quant' havía passado. |
267:79 | E o mercador, pois se tornou de França |
267:80 | e foi en sa térra, sen longa tardança |
267:81 | a Rocamador se foi, e confïança |
268:5 | e porend' un séu miragre | oíde, se Déus vos valla, |
268:9 | e servindo-a de grado | sempre sen nulla dultança, |
268:13 | des i en ũa carreta | a tragían, e proveito |
268:17 | os miragres que a Virgen | faz en Vila-Sirgu'; e quando |
268:19 | chorou muito dos séus ollos | e aos céos as mãos |
268:20 | alçou e diz. “Virgen sant', a | que non creen os pagãos, |
268:23 | E promet' éu, Virgen santa, | que éu aa ta eigreja |
268:25 | per ti desta mia gran coita | que éu padesqu' e sobeja, |
268:26 | ca nós vida e saúde | todos de ti atendemos.” |
268:29 | e pois foi en Vila-Sirga | fez, como sól seer manna |
268:31 | E mandou que na eigreja | a metessen muit' aginna; |
268:32 | e pois ant' o altar jouve | da Virgen santa, Reínna, |
268:36 | tu és corõa dos santos | e tu dos ángeos vida; |
268:41 | déu lle saúd' en séu córpo, | e foi sãa e cobrada |
268:44 | tornou-se pera sa térra | e foi de Santa María |
268:45 | servidor mentre foi viva. | E porên nós todavía |
268:46 | por tan fremoso miragre | sirvamo-la e loemos. |
269 | Como un menino que éra sordo e mudo resuscitó-o Santa María per rógo de sa madre do menino e fez-lle cobrar o falar e o oír. |
269:2 | pód' os mudos e os sordos | fazer falar e oír. |
269:5 | grandes e maravillosos, | e acórr' u há mestér |
269:9 | nen falava nemigalla; | e a mesquinna porên |
269:14 | e vegías das sas féstas | jajũava sen falir. |
269:16 | por que tanto jajũava; | e ela lle dessinou |
269:18 | se a jajũar com' ela | e mercee lle pedir |
269:19 | na voontad' e per sinas, | esto con gran devoçôn. |
269:24 | e falou dereitamente | e começou a dizer: |
269:25 | “Mia Sennora, ben vennades.” | E ar, com' en responder, |
269:27 | E ar diss' outra vegada: | “De bõa mente verrei.” |
269:31 | e me disse ‘Déus te salve’; | e éu respondí que ben |
269:32 | fosse vĩud', e ar disse | que non leixasse per ren |
269:33 | que me ben non confessasse; | e éu respondí porên |
269:37 | mui ced' ao paraíso; | e éu lógo sen tardar |
269:40 | que non foi mudo nen sordo, | mas comeu lógu' e beveu. |
269:42 | loores; e de nós seja | loada, se por ben vir. |
270:1 | Todos con alegría | cantand' e en bon son, |
270:3 | Pero que noit' e día | punnamos de pecar, |
270:9 | e porên lle roguemos | que aqueste cantar |
270:15 | Per Adán e per Éva | fomos todos caer |
270:17 | de nós quen nos fezéra, | e vẽo-se fazer |
270:20 | Déus, e mui gran dereito | faz quen é servidor |
270:21 | desta que nos adusse | Déus, hóm' e Salvador, |
270:22 | que compriu quanto disse | Daví e Salomôn. |
270:24 | e foi end' Isaías | séu profetizador; |
270:25 | e Danïél profeta, | que dita de pastor |
270:28 | e foi por nóssa vida | Madre d' Adonaí; |
270:29 | e desta jaz escrito | en libro Genesí |
270:30 | que séu fruito britass' o | démo brav' e felôn. |
270:32 | falou e de séu Fillo | profetizou assí, |
270:33 | dizendo que profeta | verría, e des i |
271 | Esta é de como ũa nave estedéra tres meses en un río e non podía saír porque a combatían mouros, e Santa María sacou-a en salvo. |
271:4 | grand' e mui maravilloso | eno río d' Azamor, |
271:8 | no río que estreit' éra, | e non podía pois d' i |
271:12 | todavía a cuidavan | e vïínnana combater; |
271:16 | pela fóz daquele río, | e cuidavan i fĩir; |
271:23 | E se vos a Virgen santa | deste logar non tirar, |
271:25 | do masto per ũa córda, | e quér' enforcad' estar |
271:29 | e o alcaide lles disse: | “Por Déus, non vos seja gréu |
271:30 | e guisad' os aparellos | quis como mellor podér. |
271:31 | E todos Santa María | roguemos de coraçôn |
271:33 | e que non cate com' éste | pera ela pouco don; |
271:34 | e confonda Déus quen contra | esto nulla ren dissér.” |
271:36 | e pois suso foi alçada, | o mar creceu e chegou |
271:38 | fóra do río a salvo. | E porende quen fezér |
271:41 | e ena hóra da mórte | nono leixará per ren; |
271:42 | e porên serví-la deve | tod' hóm' e toda mollér. |
272:4 | meter, ben alí nos móstra | ela merce' e amor |
272:5 | por que non desasperemos, | e porend' atal sennor |
272:6 | devemos mais d' outra cousa | sempre servir e loar. |
272:7 | E de tal razôn miragre | vos contarei que oí |
272:12 | tan muit' havía errado | e éra tan pecadriz |
272:15 | E assí a adusséra | o démo a cofojôn, |
272:18 | per que entrou na eigreja | e começou de chorar. |
272:19 | E confessou séus pecados | a un préste que achou; |
272:20 | e pois que llos houv' oídos, | muito se maravillou |
272:21 | de tanto mal que fezéra, | e sobr' aquesto cuidou. |
272:22 | E ela foi mui coitada | e começou-ll' a falar |
272:23 | e disse-ll': “Ai, sennor préste, | se póde inda seer |
272:26 | desta pared' a est' outra | e s' alá toda mudar, |
272:27 | que éste da grorïosa | Virgen e Madre de Déus, |
272:31 | mollou, e muito rogando | aquela que Déus pariu |
272:32 | que merce' houvésse dela; | e a Virgen a oiu. |
272:33 | E o préste parou mentes | e lóg' a omagen viu |
272:34 | estar na outra pared'; e | foi-se lóg' agẽollar |
272:35 | ant' a mollér e rogou-lle | que muito ll' éra mestér |
272:37 | maior miragre mostrara | sa Madr': “E pois ela quér |
272:42 | E porên por mi lle róga | que me non queira culpar |
272:43 | daquest' érro que hei feito.” | E fillou-s' a repentir; |
272:44 | e pois que foi repentido, | começou-se lógo d' ir |
272:45 | braadando pelas rúas, | e as gentes fez vĩir |
272:46 | e mostrou-lles o miragre | que fez a Virgen sen par. |
272:47 | E todos entôn chorando, | segund' éu escrit' achei, |
272:49 | e a mollér depois sempre | a serviu, e porên sei |
273:1 | A Madre de Déus que éste | do mundo lum' e espello, |
273:2 | sempre nas cousas minguadas | acórre e dá conssello. |
273:3 | Desta razôn un miragre | direi apóst' e fremoso, |
273:4 | que fezo Santa María, | e d' oír mui saboroso; |
273:6 | pero térra avondada | de perdiz e de cõello. |
273:9 | mas pequena e mui póbre | e de todo menguadosa, |
273:10 | e campãa há tamanna | qual convên ao concello. |
273:11 | E os panos con que éra | ende o altar cobérto |
273:12 | éran ricos e mui nóbres, | esto sabemos por cérto; |
273:13 | e per cima da eigreja | éra o teito cobérto; |
273:14 | e hóstïas i menguavan | e vinno branqu' e vermello. |
273:16 | que entrou un hóme bõo, | e viu estar desaposto |
273:17 | o altar e disse lógo: | “Par Déus, muit' é gran dẽosto |
273:19 | E pero óra non tenno | pera dar i oferenda, |
273:23 | E maa ventura venn' a | quen altar assí desbulla: |
273:24 | e porên buscade fíos, | amigos, ca éu agulla |
273:32 | que os haver non podía, | catou e viu a séu lado |
273:33 | pender de cima do ombro | dous fíos, e espantado |
273:35 | este miragre, mais nóvo; | e por aquesto, varões, |
273:37 | E lóg' ant' o altar todos | fezéron sas orações, |
273:38 | e mais lágrimas choraron | ca chẽo un gran botello. |
273:39 | E levantaron-se lógo, | dando grandes adïanos |
273:40 | todos a Santa María; | e el coseü os panos |
273:41 | mui ben con aqueles fíos | e encobriü os danos, |
274:5 | aa Virgen sa garnacha | d' orações, e poder |
274:9 | e estando-a fazendo, | o démo en coraçôn |
274:14 | e fez-lle leixar a orden, | e foi-s' ende súa vía. |
274:16 | e ficou-s' el en gẽollos | e mui ben per entendeu |
274:17 | que Santa María éra | e lógo a connoceu. |
274:18 | E ela en súa mão | ũa garnacha tragía |
274:19 | que ademais éra béla | e de mui rico lavor, |
274:21 | pequena. E diss' o frade: | “Seería mui mellor |
274:24 | ést' a que me tu fazías, | e leixasche-ma assí |
274:26 | ao mõesteir', e se mia | comprisses, gracir-cho-ía.” |
274:28 | e disso-lle: “Sennor, Madre | daquel que pód' e que val, |
274:30 | ao mõesteir' e esta | garnacha acabaría.” |
274:33 | e tórna-t' a túa orden, | ca mui cedo ch' haverá |
274:37 | e a esto para mentes, | ca éu ant' a ti verrei |
274:38 | que moiras; e no méu Fillo, | que te fez, sempre confía.” |
274:40 | E foi-s' u éran os frades | e séu hábito pediu, |
274:41 | e contou-lles quanto vira; | e cada un escriviu |
274:44 | e na óbra que leixara | por fazer ar começou; |
274:45 | e mui ben ontre séus frades | tod' aquel tempo passou, |
274:46 | e cada un parou mentes | ena Virgen se verría. |
274:48 | e pareceu ao frade | e disso-ll': “Amigo, ben |
274:50 | ca saïrás cras do mundo, | e prend' ên grand' alegría.” |
274:51 | Entôn vẽo-s' aos frades | e disso: “Sennores méus, |
274:53 | e disso que éu salrría | cras do mundo; e os séus |
274:56 | e porên me diss' a mórte | que me podéss' ên sentir.” |
274:57 | E estando sempr' en prézes, | en outro día saír |
275:13 | e por aquesto fôronos ben lïar |
275:15 | E a Terena os levaron entôn, |
275:19 | E levando-os ambos a grand' afán, |
275:23 | E o primeiro deles mentes parou |
275:27 | E disse lógo como vos éu direi: |
275:29 | ca vejo Santa María, e ben sei |
275:36 | e eigreja, ca lógo se ben sentiu |
275:37 | da ravia são, e agua lles pediu, |
275:38 | e déron-lla dũa fonte peranal. |
275:39 | E pois beveron, ar fillaron-s' a ir |
275:41 | sa romaría; e porque os guarir |
275:45 | e des i cada un deles acendeu |
275:49 | como Sennor mui nóbr' e de mui gran prez |
275:50 | que sempr' acórre con séu ben e non fal. |
276:12 | e dá |
276:13 | saúde e salvaçôn, |
276:19 | e foi que os tangesse, |
276:21 | foi e caeu sobr' esse. |
276:35 | nen manteiga; e porên, |
276:40 | E foron assí fazer, |
276:42 | e a |
276:50 | e tan tóste foi sentir |
276:53 | tésta. E porên loou |
276:57 | e sa |
276:61 | sempre é mui loada e |
277:2 | aquele que as sas féstas | non guarda e 'n pouco ten. |
277:3 | E dest' un mui gran miragre | demostrou Santa María |
277:6 | haver gran gente de mouros | que s' ên foron, e foi ben. |
277:7 | Eles de Lisbõa éran, | e atal preito poséron |
277:8 | ontre si que correr fossen | o Algarv', e si fezéron. |
277:9 | E porên de sũu todos | foron correr, e houvéron |
277:12 | e matárono aginna; | des i lógo o assaron, |
277:13 | e des que foi ben assado, | lóg' a comer s' assentaron, |
277:20 | quanta mais dela podéssen | e que a non leixarían, |
277:21 | e ben assí o fezéron; | e fartos dalí s' ergían |
277:23 | de jajũar en tal térra | e andand' en cavalgada; |
277:25 | E tan tóste começaron | d' andar per essa 'ncontrada, |
277:26 | e acharon-se con mouros; | mas a todos non prougu' ên. |
277:27 | Ca os que i jajũavan | foron sãos e guaridos, |
277:28 | e os que comeron carne, | maltreitos e mal feridos; |
277:29 | e macar que se preçavan | de fórtes muit' e d' ardidos, |
277:33 | daquel cérvo que comeran; | e desto maravillados |
277:36 | e correron depós eles | e mataron e prenderon |
277:37 | todos con quantos lidaron, | e chaga non receberon; |
277:40 | d' en sábado comer carne, | e que o muito guardassen |
277:41 | por honrra da Virgen santa, | e sempre o jajũassen |
278 | Como ũa bõa dona de França, que éra céga, vẽo a Vila-Sirga e teve i vigía, e foi lógo guarida e cobrou séu lume. E ela indo-se pera sa térra, achou un cégo que ía en romaría a Santïago, e ela consellou-lle que fosse per Vila-Sirga e guarecería. |
278:3 | E desto contar-vos quéro | miragre fremos' e bél |
278:9 | a muitos d' enfermidades | e mórtos ressocitou. |
278:10 | E porend' as gentes algo | começavan d' i fazer, |
278:11 | e de muitas térras éran | os que viínnan alí. |
278:15 | E depois aa tornada, | quando chegou a Carrôn, |
278:18 | préto de nósso caminno, | e i podemos jazer.” |
278:19 | E pois saíron da vila, | mui préto daquel logar |
278:20 | fillou-s' a chover mui fórte, | e houvéron a entrar |
278:21 | con coita ena eigreja, | e des i ant' o altar |
278:22 | se deitaron. E a céga | foi sa oraçôn fazer, |
278:24 | que s' amercẽasse dela | e lle tolless' aquel mal, |
278:25 | per que houvésse séu lume. | E lóg' a que pód' e val |
278:26 | fez que foi lógo guarida. | E fillou-s' a bẽeizer |
278:27 | a Virgen Santa María; | e outro día fillou |
278:28 | séu caminn', e assí indo, | un hóme cégo achou |
278:31 | E contou todo séu feito, | como fora con roméus |
278:35 | O cégo creeu a dona, | e tan tóste se partiu |
278:36 | dela e foi sa carreira, | tanto que s' el espediu; |
278:37 | e pois foi en Vila-Sirga, | fez sa oraçôn e viu, |
278:41 | por tan apósto miragre | que fez, e tan sen afán, |
279 | Como el rei pidiu mercee a Santa María que o guarecesse dũa grand' enfermidade que havía; e ela, como sennor poderosa, guarecê-o. |
279:2 | e acorred' a vósso trobador, |
279:4 | A tan gran mal e a tan gran door, |
279:6 | e sã' é ja, se vos ên prazer for, |
279:9 | e vos déu por nóssa rezõador, |
279:13 | e o mal que me ten tod' en redor, |
279:17 | de todo ben e do mal sãador? |
279:18 | Tolleu-ll' a féver e aquel humor |
279:19 | mao e lai. |
280:4 | e pelo séu rógo se desatan |
280:8 | e ar faz ressocitá-los mórtos |
280:9 | e aos coitados dá conórtos |
280:10 | e con o démo por nós peleja. |
280:12 | e avogada dos pecadores |
280:13 | e a mellor das santas mellores; |
280:15 | Dos martires é lum' e corõa |
280:16 | e das vírgẽes ar é padrõa, |
280:17 | e os grandes pecados perdõa: |
281 | Como un caveleiro vassalo do démo non quis negar Santa María, e ela o livrou do séu poder. |
281:5 | que fosse de maior guisa, | e tal astragueza pres |
281:9 | e passand' assí séu tempo, | con esta ventura tal, |
281:16 | e aquel éra o démo, | e assí o cometeu: |
281:18 | ca tu, e fez méu mandado, | e fiz-llo todo cobrar. |
281:19 | E se tu assí fezéres, | todo cho éu cobrarei.” |
281:20 | Diss' el: “Di-me que che faça, | e lógo cho éu farei.” |
281:21 | Diss' o démo: “Por vassalo | méu t' outorga, e dar-ch-ei |
281:22 | mui mais ca o que perdische.” | E el foi-llo outorgar. |
281:25 | e néga todos séus santos.” | E fillou-xe-lle pavor |
281:26 | de os negar, e negó-os; | tanto ll' houv' a preegar. |
281:34 | que non entres en eigreja.” | E jurou d' i non entrar. |
281:36 | e foi con el Rei de França | un día a un sermôn, |
281:37 | e el Rei ena eigreja | entrou, e el con el non |
281:38 | entrou e houve vergonna | de se del assí quitar. |
281:40 | de fóra o cavaleiro, | e a sa mão levou |
281:41 | contra el e sinal fizo | que entrass'; e espantou |
281:44 | e non entrou na eigreja, | mais algur de fóra 'stá.” |
281:45 | E fezo catar de fóra | quaes estavan alá, |
281:46 | e viron o cavaleiro | sóo senlleiro estar. |
281:50 | e fez sinal que ant' ela | sól non m' ousasse parar. |
281:54 | do dém', e Déus e os santos | neguei por m' enrrequentar. |
281:55 | Mais des hoje mais do démo | m' espeço e négo éu |
281:56 | el e todas súas óbras | e leixo quanto m' el déu, |
281:57 | e tórno-m' a Jesú-Cristo | e outorgo-me por séu |
281:58 | e peço-lle que se queira | de mi pecador nembrar.” |
281:59 | Poi-lo viu el Rei queixar-se | e mui ben se repentir, |
281:61 | a Virgen Santa María; | e el disso: “Consintir |
281:64 | de vós haverdes pobreza | en méu rein' e ontr' os méus.” |
281:65 | E déu-ll' entôn por herdade | mui mais ca houvéran séus |
281:66 | avóos, e ficou rico | com' hóme do séu logar. |
282 | Como Santa María acorreu a un moço de Segóbia que caeu dun sobrado mui alto, e non se feriu porque disse: “Santa María, val-me.” |
282:3 | Ca muito é gran vertude | e pïadad' e mercee |
282:5 | ca estando con séu Fillo, | todo sab' e todo vee, |
282:7 | E daquest' un séu miragre | mui fremoso contarei |
282:10 | que na cidade morava | e éra ên natural. |
282:12 | e un día trebellando | andava, com' aprendí, |
282:13 | encima dũu sobrado | muit' alt', e caeu dalí |
282:14 | de cóstas, cabeça juso, | e foi caer ena cal. |
282:16 | do meninno que caera, | e o padre lógu' entôn; |
282:17 | e outrossí fez a madre, | que o mui de coraçôn |
282:19 | coidando que mórto éra, | e foron polo fillar. |
282:20 | E quando pararon mentes, | vírono en pé estar |
282:21 | trebellando e riíndo, | e fôrono preguntar |
282:27 | Quand' est' oiü o padre | e a madre, gran loor |
282:29 | e lóg' o moço levaron | aa eigreja maior |
282:30 | con muitas candeas outras | e con un séu estadal. |
283:6 | ser homildosa e fazer |
283:10 | E por esto vos contarei |
283:13 | en Terena, e mui ben sei |
283:15 | fez muitos e faz cada día |
283:20 | e un día quis preegar |
283:21 | en sa eigreja e mostrar |
283:25 | de vóssas eigrejas e ir |
283:27 | nen dar do vóss' e oferir; |
283:28 | e juro-vos éu sen mentir |
283:31 | E se per ventura avên |
283:36 | E u esto dizer quería, |
283:40 | e de guisa tórto ficou |
283:44 | E foi tolleito lóg' alí |
283:51 | e temêrona mais des i. |
283:53 | que tolleit' éra e se viu |
283:55 | daquel érr' e se repentiu, |
283:57 | e fez assí que todavía |
284:2 | guardá-lo-á do démo | e de sa tentaçôn. |
284:3 | E daquest' un miragre | mui fremoso direi |
284:5 | en un livr', e d' ontr' outros | traladar-o mandei |
284:6 | e un cantar ên fige | segund' esta razôn. |
284:8 | e todos ben cuidavan | que mórt' éra sen al; |
284:9 | e se non foss' a Virgen, | Reínna sperital, |
284:15 | E aquel frad' enfermo | entôn non respondeu, |
284:17 | com' en desasperando, | e todo se torceu; |
284:18 | e aa cima disse, | mui trist' e en mal son, |
284:20 | prestar non lle podían, | e tal éra séu sen, |
284:21 | e tan gran pról ll' havía | fazer mal come ben. |
284:22 | E quand' est' houve dito, | disse-ll' o compannôn |
284:27 | se partiría dele. | E o frade rezou |
284:29 | e atán tóst' o démo | se foi e o leixou, |
284:30 | que o non viu pois nunca, | e vedes por que non: |
284:35 | E quand' est' houve dito, | começou de riír |
284:36 | e disso aos frades: | “Non veedes vĩir |
284:38 | E lógo ante todos | fezo sa confissôn, |
284:39 | e repentiu-se muito | do que foi descreer |
284:40 | e comungou. E lógo | começou a dizer |
284:41 | que o do leit' ergessen, | e mandou-se põer |
284:42 | en térra, e a alma | foi dar a Déus en don. |
285 | Como Santa María fez aa monja que non quis por ela leixar de s' ir con un cavaleiro que se tornass' a súa ôrdin, e ao cavaleiro fez outrossí que fillasse religïôn. |
285:6 | e de fremoso parecer e apósta mininna; |
285:7 | e gran crerizía |
285:8 | e grand' ordinnamento | esta dona havía, |
285:9 | e demais sabía |
285:11 | Sen tod' esto de linnage muit' alt' éra, e mellor |
285:12 | falava d' outra mollér. E por aquesto a essa |
285:13 | fillou por sa companneira e por sa aguardador, |
285:15 | e u quér que ía |
285:20 | quería, que éra menínn' e apóst' e fremoso. |
285:22 | e en guisar que a houvésse foi tan aguçoso, |
285:25 | e lle prometía |
285:27 | E demais que grand' herdade lle daría e haver |
285:28 | e a terría sempr' honrrada, rica e viçosa, |
285:29 | e que nunca del pesar recebería, mais prazer. |
285:30 | E tanto lle diss' aquesto, que ela saborosa |
285:31 | foi e d' alegría |
285:33 | e que leixaría |
285:39 | e se ll' espedía. |
285:43 | Desto foi tan espantada e houve pavor atal, |
285:47 | e foi-se sa vía, |
285:49 | E ela jazía |
285:52 | a abadessa se levou e a monja con ela. |
285:53 | E lóg' aquel séu amigo vẽo, que ll' arreferiu |
285:60 | e por ir-s' ende sa carreira foi aa eigreja; |
285:61 | e quando s' ên quis saír, a Virgen santa do bon prez |
285:62 | parou-se-ll' en cruz ena pórta e disse: “Non seja |
285:70 | e saiu per ela e foi-se. E fez i maldade; |
285:72 | a aquel séu amigo, | e ben a recebía |
285:73 | e lógo tragía |
285:75 | Poi-la levou a sa térra e con ela juras pres, |
285:79 | E ela vivía |
285:81 | e quanto quería |
285:82 | tod' aquel séu amigo | lle dava e compría. |
285:84 | e Déus sofreu que houvéssen fillos muitos e fillas |
285:85 | mui grandes e mui fremosos. Mas a Virgen, que mui gran |
285:88 | a ela en dormindo | e mal a reprendía |
285:90 | e como começaste | atán gran bavequía |
285:92 | mui ben e muit' honrradamente, e ir ta carreira |
285:93 | e desdennares a mi e a méu Fill', o santo Rei, |
285:94 | e non haveres vergonna en niũa maneira? |
285:97 | e éu guisaría |
285:100 | que tremendo muit' e chorando diss' a séu marido |
285:101 | toda a visôn que vira. E per quant' éu aprendí, |
285:103 | e o que ll' oía |
285:104 | todo llo outorgava; | e dela se partía |
285:105 | e d' outr' abadía |
286:5 | e non sofre que maltreitos | ar sejan nen en desdên |
286:7 | E mui fremoso miragre | vos direi desta razôn |
286:14 | E jazend' assí un día, | houve-lle de contecer |
286:16 | e chegou-se muit' a ele | e atal o adobou |
286:17 | que houv' a leixar sas prézes; | e lógo se levantou, |
286:19 | E fillou lóg' ũa pédra | pera esse can ferir, |
286:20 | e viu dous judéus que lógo | se fillaron a riír |
286:21 | do que o can lle fezéra | e muito o escarnir; |
286:22 | e el foi ên tan coitado | que non soub' ên que fazer. |
286:25 | que mataron a téu Fillo, | que éra hóme e Déus |
286:26 | e por ti me escarnecen, | como tu pódes veer.” |
286:34 | e o hóme que vingara | fillou-a a bẽeizer. |
287:3 | E daquest' un gran miragre | vos direi, se vos prouguér, |
287:5 | que en Génüa morava; | e queno logar quisér |
287:8 | lle quería d' outra cousa | do mund', e a pecador |
287:9 | daquesto non se guardava; | e o falsso traedor |
287:10 | buscou como a matasse, | e fez en elo mal sen. |
287:12 | mais d' outra cousa que fosse, | e avẽo-ll' end' assí |
287:14 | e de como foi aquesto, | non vos ên negarei ren. |
287:18 | e aqueste méu conssello | non tennades en desdên.” |
287:19 | Ela creê-o e foi-se | con el a aquel logar; |
287:21 | fillou-a, indo na barca, | e deitou-a eno mar. |
287:24 | e foi lógo pera ela | e tan muito a rogou |
287:25 | que entrou con el na barca; | e tan tóste a fillou |
287:26 | e meteu-a en un saco, | por que nunca saíss' ên. |
287:27 | E atou-a ben no saco | aquel falsso desleal |
287:28 | e deitou-a no mar lógo, | ca lle quería gran mal; |
287:30 | e pos-la en salvo fóra. | E aqué o falsso ven, |
287:31 | cuidando que éra mórta, | e foi da barca decer |
287:32 | e dereit' aa ermida | foi por oraçôn fazer; |
287:33 | e quando foi aa pórta, | viu sa mollér i seer |
287:36 | quando me no mar deitaste, | e mia oraçôn oiu |
287:37 | e ben eno mar mui fondo | aqueste saco abriu, |
287:40 | e perdôn pediu chorando | por aquele que naceu |
287:41 | da Virgen Santa María; | e ela o recebeu, |
287:42 | e ambos en romaría | foron a Jerusalên. |
288 | Como un hóme bõo de relijôn foi veer a igreja u jazía o córpo de Sant' Agostín, e viu i de noite Santa María e grandes córos d' ángeos que cantavan ant' ela. |
288:2 | a quen o ben de séu Fillo | e dela haver merece. |
288:3 | E dest' un mui gran miragre | vos contarei mui fremoso, |
288:6 | e éra de bõa vid' e | quite de toda sandece. |
288:8 | Cantaaría per nome, | viçosa e avondada; |
288:9 | e alí sempre fazía | sa vida e sa morada, |
288:13 | e pois foi ena eigreja, | deitou-se lógo festinno |
288:15 | E el de noite jazendo, | chegaron i muitos santos |
288:17 | e tantos santos cantavan | que vos non sei dizer quantos, |
288:18 | loand' a Santa María, | séu ben e sa grãadece. |
288:19 | E ar cantavan un vésso | en que diz de com' honrradas |
288:20 | son as almas enos céos | dos santos, e corõadas, |
288:22 | e por el prenderon mórte | que ao dém' avorrece. |
288:23 | E as vírgẽes cantavan | ben ante Santa María, |
288:24 | e ũa dessas donzélas | contra as outras dizía: |
288:27 | O hóme bõo tod' esto | viu, e déu porên loores |
288:28 | a Déus e pois a sa Madre, | que é Sennor das sennores; |
288:29 | e se ben costumad' éra, | outros costumes mellores |
288:30 | fillou dalí adeante, | e en mui bõa vellece |
288:31 | morreu. E foi a sa alma | pera Déus dereitamente, |
289:5 | todos mui de voontade | e mercee lle pedide |
289:9 | teendo sa fouç' en mão | e un sombreir' en sa tésta, |
289:11 | E porque en aquel día | de San Quireze segava, |
289:17 | e ben assí o levaron | tolleito a sa pousada |
289:18 | os outros. E aquel día | sól non houvéron ousança |
289:20 | como x' estava a Tocha, | e muito por el rogaron |
289:21 | a Virgen Santa María | e ant' o altar choraron |
289:23 | que fezéra, e chorando | el muit' e de voontade, |
289:25 | lle valess' e non catasse | aa sa gran neicidade, |
289:26 | e que daquela gran coita | o tirasse sen tardança. |
289:29 | e desaprendeu-ll' as mãos | e tolleu-ll' end' as doores; |
290:8 | de tan nóbr' e tan honrrada Sennor, |
290:9 | de que naceu Déus, hóm' e Salvador, |
290:15 | de quant' a bondad' e a prez convên, |
290:16 | e esto ja mais non lle falirá. |
290:22 | da mellor das bõas e non quisér |
290:27 | nos fez amor de Déus e connocer |
291:1 | Cantand' e en muitas guisas | dev' hóm' a Virgen loar, |
291:4 | e assí connocería | ja quanto do séu poder, |
291:6 | e sobr' aquesto vos quéro | un séu miragre contar. |
291:8 | que un escolar liía | en Salamanca, e i |
291:9 | houv' ũa mollér per força, | e con medo fugiu d' i |
291:10 | e foi-s' entôn pera Touro, | u cuidou a escapar |
291:11 | dos parentes da manceba | e das justiças, ca non |
291:12 | guarira se o collessen | na mão, e per razôn. |
291:13 | Mas pero fugiu a Touro, | foron pós el e entôn |
291:16 | e déron con el no cárcer | u sofría muito mal |
291:17 | da prijôn que éra fórte. | E ele jazendo tal, |
291:18 | houve gran medo da mórte, | e começou-s' a nembrar |
291:19 | de quanto pesar fezéra | a Déus e como pecou |
291:20 | eno mundo mui sen guisa, | e conssello non achou |
291:21 | a que se tornass'; e lógo | Santa María chamou, |
291:22 | chorando muito dos ollos, | e começou-ll' a rogar: |
291:29 | te peço que tu mi acórras, | e enquant' éu vivo for |
291:33 | Déus por ela ao mundo; | e pois lóg' aquela vez |
291:37 | e filló-o pelo braço | e diz: “Quéro-t' éu en paz |
291:39 | E lógo aquela hóra, | assí com' aprendí éu, |
291:40 | do cárcer en que jazía | e da vila con el déu |
291:41 | fór', e en paz e en salvo | o pos e diz: “Vai por méu |
291:44 | déu-lle loores e graças, | e assí com' apres' hei, |
291:45 | serviu ben Santa María | sempr'. E porên vos contei |
292 | Como el Rei Don Fernando vẽo en visiôn ao Tesoureiro de Sevilla e a Maestre Jorge que tirassen o anél do séu dedo e o metessen no dedo da omagen de Santa María. |
292:3 | E de tal razôn com' esta | vos direi com' ũa vez |
292:6 | d' esforç' e de grãadeza | e de todo ben, sen mal. |
292:7 | De mannas e de costumes, | per quant' éu del aprendí, |
292:9 | e sobre tod' outra cousa, | assí com' éu del oí, |
292:10 | amava Santa María, | a Sennor que pód' e val. |
292:13 | que quanto começar quiso | e acabar, acabou; |
292:14 | e se ben obrou por ela, | ben ll' ar pagou séu jornal. |
292:16 | e morrer honrradamente | e morrendo seer fis |
292:18 | u veería séu Fillo | e a ela outro tal. |
292:20 | ca el sempre a servía | e a sabía loar; |
292:21 | e quand' algũa cidade | de mouros ía gãar, |
292:23 | E ar fezo-ll' a sa mórte | que polo mellor morreu |
292:24 | rei que en séu logar fosse, | e fez per que o meteu |
292:27 | E pois lo houv' i metudo, | segundo com' aquí diz, |
292:29 | mostrou por el sempr' e móstra, | e sa mollér Beatriz |
292:35 | Ca o achou tod' enteiro | e a sa madre, ca Déus |
292:37 | quites, que nunca mais foron | San Marcos e San Matéus, |
292:41 | e en ricos mõimentos | os fez ambos sepelir, |
292:43 | Depois que esto foi feito, | el Rei apóst' e mui ben |
292:45 | de seer rei en cadeira, | e que sa espada ten |
292:48 | tan rico e tan fremoso | e atán apósto é, |
292:53 | por verdad'; e maravilla | mui grande vos ên direi |
292:56 | a aquele que fezéra | o anél, e disse: “Non |
292:59 | con que vin ben des Toledo; | e lógo cras manamán |
292:63 | Mas ponnan-mi en gẽollos, | e que lle den o anél, |
292:64 | ca dela tiv' éu o reino | e de séu Fillo mui bél, |
292:65 | e sõo séu quitamente, | pois fui cavaleir novél |
292:68 | en sonnos; e mantenente | fóra do leito saiu |
292:69 | e foi lógo a eigreja, | e fez tanto que ll' abriu |
292:70 | o tesoureiro as pórtas | d' our' e non d' outro metal. |
292:71 | E en catar a omagen | havía mui gran sabor, |
292:72 | e viu-ll' a sortella fóra | do dedo, onde pavor |
292:73 | houve grand' a maravilla, | e diss': “Ai, Nóstro Sennor, |
292:76 | ca éu fix aquesta óbra | toda e est' anél séu |
292:77 | del Rei.” E o tesoureiro | lógo o anél lle déu, |
292:79 | Disse “non faz”, o maestre, | “mas direi, e non vos pes, |
292:82 | com' a vós hei ja contado, | e non foi ên mentiral. |
292:85 | e al Rei muito loaron, | Don Fernando, porque faz |
293 | Como un jograr quis remedar como siía a omagen de Santa María, e torceu-se-lle a boca e o braço. |
293:4 | fez o hóme, e porende | dev' amar mui mais ca si |
293:5 | o hóm' a Déus. E daquesto, | segundo éu aprendí, |
293:6 | avẽo mui gran miragre, | onde fiz cobras e son. |
293:9 | todos quantos lo viían, | e davan-lle con amor |
293:10 | panos e sélas e frẽos | e outro muito bon don. |
293:11 | E el con sabor daquesto | ja mais non fazía al |
293:12 | senôn remedar a todos, | ũus ben e outros mal; |
293:15 | E assí foi que un día | per ũa pórta entrar |
293:16 | da vila foi, mui ben feita, | e viu sobr' ela estar |
293:19 | mas parou-lle muito mentes, | e pois que a ben catou, |
293:21 | Mas pesou a Jesú-Cristo, | e atal o adobou |
293:22 | que ben cabo da orella | pos-ll' a boqu' e o grannôn. |
293:23 | E o cólo con o braço | tan fórte se ll' estorceu, |
293:24 | que en pées estar non pode | e lógu' en térra caeu; |
293:25 | mas a gente que viu esto | o fillou e o ergeu, |
293:26 | e correndo à eigreja | o levaron de randôn. |
293:27 | E tevéron i vigía | e rogaron muit' a Déus |
293:29 | e o jograr lle rogava, | dizend': “Os pecados méus |
293:33 | e o rosto e o braço | lle fez lógo correger |
293:34 | e tornó-o mui ben são; | por que mui gran devoçôn |
293:37 | E o bispo da cidade, | que o oiu dessa vez, |
293:38 | vẽo lóg' aa eigreja | e fez ende gran sermôn. |
294 | Como ũa mollér que jogava os dados en Pulla lançou ũa pédra aa omagen de Santa María, porque perdera, e parou un ángeo de pédra que i estava a mão e recebeu o cólbe. |
294:4 | que fezo Santa María | en Pulla; e ben sabiades |
294:6 | mais o coraçôn en ela | e sejades chus creentes. |
294:8 | que ant' ũa sa eigreja | mui ben feita e fremosa |
294:12 | e perdendo aos dados, | creceü-ll' ên tan gran sanna |
294:13 | que fez ũa gran sandece, | e oíd' óra quamanna, |
294:17 | e dous ángeos ant' ela, | e qualquér deles havía |
294:18 | senllas mãos enos peitos; | e enas outras tẽentes |
294:23 | Ond' esta mollér sandía | viu ũa pédr' e fillou-a, |
294:24 | e catou aa omagen | da Virgen e dẽostou-a |
294:25 | e lançou aquela pédra | por ferí-la, mas errou-a; |
294:28 | e recebeu a ferida, | mas ficou-ll' o braço são. |
294:29 | E quantos aquesto viron | fillaron lógo de chão |
294:30 | a mollér e dar con ela | foron nas chamas ardentes. |
295 | Como Santa María apareceu en visiôn a un rei que a servía en todas aquelas cousas que el sabía e podía, e semellava-lle que se homildava contra el en gualardôn do serviço que lle fezéra. |
295:3 | E daquest' un gran miragre | vos quér' óra retraer |
295:6 | muit' apóstas e fremosas; | e fazía-as vestir |
295:7 | de mui ricos panos d' ouro | e de mui nóbre lavor, |
295:8 | e põía-lles nas téstas | pera parecer mellor |
295:10 | davan sempr' aa omagen | e fazíana luzir. |
295:11 | E outrossí nas sas féstas | ar fazía-lle mudar |
295:13 | e ben assí as fazía | põer sôbelo altar; |
295:16 | muitos e maravillosos | que móstra por ela Déus, |
295:17 | e faz i mui gran dereito; | ca según diz San Matéus |
295:18 | e San Ioán e San Marcos, | sa Madr' éste sen falir. |
295:20 | e loava e dizía | muito ben, com' apres' hei, |
295:21 | dela; e porên ll' avẽo | o que vos óra direi, |
295:24 | que el Rei fez sa omagen | da Virgen; e poi-la viu |
295:25 | ben feita e ben fremosa, | ricamente a vestiu |
295:26 | e sobr' o altar a pose, | e fez monjas i vĩir |
295:27 | que a vissen com' estava | e houvéssen devoçôn |
295:28 | en ela e que rogassen | por el Rei de coraçôn. |
295:29 | E elas assí fezéron; | e a Virgen en vijôn |
295:31 | Ũa delas mantẽente | foi al Rei e o chamou; |
295:32 | e el Rei vẽo tan tóste, | e lógo que i chegou, |
295:34 | e as mãos que beijasse | lle começou a pedir. |
295:36 | chorando muit' e dizendo: | “A ti, Sennor, que és luz, |
295:37 | beijarei pées e mãos, | ca ta vertude m' aduz |
295:38 | sempre saúd' e me guarda | dos que me quéren nozir.” |
295:40 | por quanta honrra fazedes | a mi sempr' e ao méu |
295:41 | Fillo, que é Déus e hóme; | e porên no reino séu |
295:44 | e al Rei en outro día | llo contaron e de ren |
295:45 | nada non lle faleceron; | e ele lógo porên |
295:46 | chorou, muit' ant' a omagen | e fez tod' est' escrevir. |
295:47 | E des alí adeante | serviu mais, com' aprendí, |
295:48 | aa Virgen grorïosa | e loou-a mais des i; |
295:49 | e ela fez-lle mercees | grandes, segund' éu oí, |
295:50 | e de muitas de maneiras, | a queno ben comedir. |
296 | Como Santa María apareceu a un monje na cibdade de Conturbél e mostrou-lle como a servisse. |
296:5 | e fazendo tod' esto, | ar deve-a loar |
296:7 | E dest' un gran miragre | óra vos contarei |
296:9 | por un monge, sant' hóme; | e sõo cért' e sei |
296:13 | os gẽollos ficados, | e mui de coraçôn |
296:16 | e outra cousa nunca | lle quería pedir. |
296:17 | E a Virgen non quiso | que en séu don falir |
296:18 | foss', e aparecer-lle | foi, como vos dissér, |
296:19 | mais fremosa e crara | que lũa nen sól é, |
296:20 | e disse-ll': “O que pédes | praz-me, per bõa fé; |
296:21 | e éu dizer-cho quéro | ca méu Fill', u el sé, |
296:22 | ten por ben que cho diga, | e direi-cho, sennér. |
296:25 | e sobre tod' aquesto | sempre me loarás, |
296:28 | aquel frade de grado, | e quanto lle mandou |
296:29 | fazer, todo foi feito; | e depois lle levou |
296:32 | e quen servir a ela, | séu Fillo servirá, |
296:33 | e pois que del for fóra, | Paraíso verá; |
297:1 | Com' é mui bõ' a creença | do que non vee hóm' e cree, |
297:4 | e des que o entenderdes | fará-vos que ben creades |
297:5 | en Déus e ena sa Madre, | per que séu amor hajades, |
297:7 | E porên creer devemos | que Déus comprida vertude |
297:8 | éste e que del os santos | la han per que den saúde |
297:9 | a aqueles que o creen; | e porên, se Déus m' ajude, |
297:11 | E pois a sa gran vertude | assí ést' aparellada |
297:26 | e tenno que é mui cégo | o que aquesto non vee.” |
297:29 | e demais contra un frade, | séu compannôn, se tornava |
297:32 | e diss' aos que estavan | ant' el: “Muit' é atrevudo |
297:33 | e sandeu aqueste frade, | e tenno-o por perdudo, |
297:35 | E des hoi mais sa fazenda | nunca irá adeante, |
297:36 | ante tornará a rédr', e | sempre será malandante; |
297:37 | e a Virgen grorïosa | non querrá que s' el avante |
297:41 | sempre dalí adeante, | e Déus quis fillar emenda |
297:42 | del por si e por sa Madre | come d' hóme que non cree. |
298:1 | Graça e vertude mui grand' e amor |
298:4 | e graça de no-los érros perdõar; |
298:7 | E porend' óra un miragre direi |
298:10 | e de o oír haveredes sabor. |
298:12 | demónio havía e per ren guarir |
298:13 | dele non podía, e prometeu d' ir |
298:15 | E Santa María tev' assí por ben |
298:16 | de non tardar muito; e guisou porên |
298:17 | candeas e cera e al que convên |
298:20 | e saiu-s' entôn esta mollér assí |
298:21 | e foi-s' a Seixôn. E depois que foi i, |
298:22 | entrou na eigreja, e con gran pavor |
298:27 | E poi-la assí ant' o altar fillou, |
298:28 | gran péça a tev'; e pois se levantou |
298:31 | e diz: “Grorïosa Virgen, que nacer |
298:33 | de mi t' amercẽa e o téu poder |
298:36 | e non quis catar ta eigreja nen al; |
298:44 | E pois el tal honrr' aas molléres déu |
298:50 | e seerei sempre túa servidor.” |
298:54 | e des alí non foi dela tomador. |
298:55 | E a bõa dona, pois se viu de pran |
298:57 | déu loor a Déus, e a do bon talán, |
298:58 | sa Madre, serviu e foi esmolnador. |
299 | Como Santa María vẽo en visiôn a un freire e mandou-lle que désse ũa sa omagen que tragía a un rei. |
299:4 | e de mio oírdes vos rogaría |
299:5 | de bõa ment', e per el vos faría |
299:9 | e en loá-la gran sabor prendía; |
299:10 | e direi-vos que ll' avẽo porên. |
299:15 | E ũa noit' en séu leito jazía, |
299:21 | al Rei e dá-lla, ca me prazería |
299:22 | se lla désses, e farías bon sen.” |
299:24 | e o freir' a outros freires dizía |
299:25 | est', e cada un deles respondía: |
299:27 | E o freire, quand' aquesto oía, |
299:31 | “E como fillaste tal ousadía |
299:33 | que désses al Rei, e gracir-cho-ía? |
299:38 | eno tardar, e a vós non convên |
299:40 | E por aquesto vos conssellaría |
299:42 | honrrá-la muit'; e vos buscad' alguên |
299:43 | que vaa vósqu'”. E ele lógo s' ía, |
299:44 | e achou el Rei que missa oía, |
299:45 | e déu-ll' a omagen, que alegría |
299:47 | E conas mãos ambas a ergía, |
299:48 | e graças por aquesto lle rendía |
299:49 | e o séu santo nome bẽeizía, |
300:4 | e séu ben rezõar. |
300:7 | quis, e seend' el séu Padre |
300:8 | e ela filla e crïada, |
300:9 | e honrrada |
300:10 | e amada |
300:13 | e loada |
300:14 | e será quant' el durar. |
300:17 | de Déus e ar perdõados |
300:23 | e sabemos |
300:27 | ben ante Déus, e padrõa |
300:28 | é nóss' e por nós traballa; |
300:29 | e baralla |
300:30 | e contralla |
300:31 | o dém', e faz-lo estar |
300:35 | E por esto lle demando |
300:39 | e que ando |
300:41 | e por ela vou trobar, |
300:42 | e cuidando |
300:43 | e buscando |
300:48 | méus cantares e méus sões |
300:49 | e razões |
300:50 | e tenções |
300:55 | E ar haja pïadade |
300:57 | carreiras buscand' e vías |
300:58 | por dar haver e herdade |
300:59 | u verdad' e |
300:62 | mais maldad' e |
301:3 | E daquest' un gran miragre | demostrou ũa vegada |
301:7 | Ca el en mui grandes férros | e en cadẽas jazía |
301:12 | chorou muito dos séus ollos | e fezo chanto mui fórte, |
301:13 | dizend': “Ai, Santa María, | tu que és lum' e conórte |
301:16 | mas ta mercee me valla | e non cates méu pecado, |
301:17 | e se t' algún pesar fige, | que seja éu perdõado, |
301:18 | e des hoi mais te prometo | que me guarde de loucura.” |
301:21 | e fillou-o pela mão | e soltó-o muit' aginna |
301:22 | dos férros, e disse lógo: | “Sal desta prijôn escura.” |
301:23 | E lógo se sentiu livre | da prijôn o escudeiro |
301:24 | u jazía, e aquesto | foi ao sono primeiro, |
301:25 | e achou-s' en Vila-Sirga, | e foi ende ben certeiro |
301:27 | E quantos ena eigreja | achou fezo ben certãos |
301:29 | ant' o altar a desóra, | e todos séus nembros sãos; |
301:30 | e porên loaron todos | a Virgen santa e pura. |
302:3 | E dest' un mui gran miragre | vos direi que me juraron |
302:4 | hómees de bõa vida | e por verdade mostraron |
302:5 | que fezo Santa María | de Monssarrat, e contaron |
302:8 | e acolleu-s' a un hóme | con que fillou companía; |
302:9 | e quando chegou a noite, | os dinneiros que tragía |
302:13 | mas el ên saír non pode, | e esto muitos o viron, |
302:15 | atá que ben repentido | foss' e ben mãefestado |
302:16 | e todo quanto furtara | houvéss' ao outro dado, |
302:17 | e que disséss' ante todos | de com' havía errado, |
302:18 | e saíss' ên con vergonna | por sas maas astruguezas. |
302:20 | Madre de Déus pïadosa, | santa e mui justiceira, |
303:2 | ca nóss' esforç' é nos medos | e nas coitas amparança. |
303:4 | de Burgos, e se m' oírdes, | direi-vo-lo tod' enteiro, |
303:5 | que mostrou Santa María | por toller med' e fazfeiro |
303:10 | sejan e non façan cousas | per que cáian en errança. |
303:13 | e castigava-a ende, | ca maior ben lle quería |
303:14 | ca si nen a outra cousa. | E porende, sen dultança, |
303:17 | E a freira dũa parte | a ferí' e castigava, |
303:18 | e da outra lle fazía | muit' algu' e muita crïança. |
303:21 | e buscou-a por ferí-la; | mas ela, por sa ventura |
303:23 | E chorando e tremendo | diss': “Ai, Virgen grorïosa, |
303:28 | Respôs-ll' entôn a omagen | manss' e en bon contẽente: |
303:33 | e pois vẽo outro día, | sa tía a houv' achada, |
303:34 | e depois que soub' o feito, | houve na Virgen fïança. |
303:35 | E a sa sobrinna lógo | pera sa casa levou-a, |
303:36 | e des alí adeante | amou-a muit' e honrrou-a, |
303:37 | e en logar de com' ante | a fería, faagou-a, |
303:38 | e do que sabor havía | fez-ll' end' amor e pitança. |
304 | Esta é como Santa María de Ribéla non quér que arça outr' óio ant' o séu altar senôn d' olivas que seja ben claro e muit' esmerado. |
304:1 | Aquela en que Déus carne | prendeu e nos déu por lume, |
304:3 | E desto mostrou miragre | a Virgen Santa María |
304:4 | grand' en ũa sa eigreja, | e demóstra cada día, |
304:7 | d' ôrdin de San Bẽeḯto. | E óra chus da eigreja |
304:11 | d' outr' óio senôn d' olivas | mui límpi' e muit' esmerado; |
304:13 | non é que ant' o da Virgen | arça; e est' é provado |
304:14 | muitas vezes eno ano, | e háno ja por costume. |
304:16 | clérigos, monges e frades | descalços, preegadores; |
304:19 | E porend' os dessa térra | non ousan seer ousados |
304:21 | ende cada que o próvan, | e por esto son tornados |
305:3 | E porên dizer-vos quéro, | se me mui ben ascuitardes, |
305:4 | un mui fremoso miragre; | e se i mentes parardes, |
305:8 | e confessou-s' a un frade | dos pecados que fezéra; |
305:9 | e por haver perdôn deles | havía coita tan féra, |
305:12 | E el déu-lla de tal guisa, | mandando-lle que fezésse |
305:14 | e jajũass' as sas féstas | e oísse séus sermões. |
305:15 | Tod' esto lle pos en carta, | e des i ar seelou-a; |
305:16 | e a mollér mui de grado | a fillou e pois guardou-a |
305:17 | en séu sẽo, e tan tóste | pera sa casa levou-a. |
305:19 | e u quér que ela ía, | sempre sa carta levava |
305:22 | sofrendo frío e fame | e muitas trebolações. |
305:23 | E ela assí andando, | chegou a ũa cidade |
305:24 | e viü seer na rúa, | com' éu achei por verdade, |
305:26 | esterlĩis e torneses, | burgaleses, pepïões, |
305:27 | e inda daquestes nóvos | e dos prétos e da guérra; |
305:28 | e ela pediu-lle algo | por aquela que non érra. |
305:33 | E diss' el: “Veê-la quéro, | e meterei i femença |
305:35 | El entôn leeu a carta, | e ante que lla tornasse |
305:37 | e que esto lle faría, | e d' al non se traballasse |
305:43 | Ela meteu na balança | a carta, e tan pesada |
305:46 | e o cambiador con sanna | depenava séus grannões. |
305:48 | e coidou aquela carta | per maior peso vencê-la; |
305:51 | que meteü na balança, | chẽos de prata e d' ouro; |
305:53 | daquel que perdõar póde | crischão, judéu e mouro, |
305:56 | mercee que se leixasse | do peso, e lle daría |
305:58 | ben e avondadamente. | E molléres e barões, |
305:60 | que o fezéss', e foi feito; | e lóg' a Virgen loaron |
305:61 | por tan fremoso miragre, | e con gran prazer choraron |
306 | Como Santa María fez converter un herége en Roma que dizía que Santa María non podía seer virgen e haver fillo. |
306:3 | E com' é hóm' atrevudo | en querer saber razôn |
306:4 | por que fezo Déus as cousas | que non éran ant' e son |
306:7 | E daquest' un gran miragre | avẽo, per com' oí, |
306:8 | a un herége en Roma, | e contan que foi assí, |
306:14 | mui nóbre e mui ben feita | e que costou grand' haver. |
306:16 | pintada ena parede, | e como a saüdar |
306:19 | E tan bon maestre éra | o pintor que a pintou, |
306:22 | e porên lle fez o ventre | mui creçudo parecer, |
306:23 | e fez que tevésse cinta | ven como prennada sól |
306:26 | e disse aos crischãos: | “Veede que ides creer: |
306:33 | juso com' a mollér virgen, | e lógo lle descreceu |
306:36 | e aa Virgen bẽeita | pidiu chorando perdôn. |
306:40 | con sa cinta abaixada, | e sempr' assí estará; |
306:41 | e Déus miragres por ela | mostrou pois e mostrará, |
307:3 | E dest' en Cezilla mostrou ũa vez |
307:5 | que é madr' e filla daquel Déus que fez |
307:6 | a térra e pos os céos en redor. |
307:8 | rica e viçosa, com' oí contar, |
307:10 | por haver avondo e viç' e sabor. |
307:13 | que Mongibél chaman, e de fógos dá |
307:17 | mui grande, e toda a térra tremeu, |
307:18 | e choveu tan muito come no maior |
307:20 | vólta con gran pédra, e ar outrossí |
307:24 | e quarenta noites, que nunca quedou |
307:27 | E disse-ll' a Reínna esperital: |
307:35 | E segund' as paravlas lle fez o son, |
307:36 | e depois cantó-o con gran devoçôn; |
307:37 | e a tempestade quedou lógu' entôn, |
307:38 | e perdeu ên lógo a gente temor. |
308:3 | E dest' un mui gran miragre | vos quér' éu óra mostrar |
308:5 | qu' é en térra de Sosonna, | e per com' oí contar, |
308:7 | Aquesta mollér punnava | sempr' en servir e honrrar |
308:8 | a Virgen Santa María | e mais d' al ren se guardar |
308:10 | e porên na sa eigreja | ía candeas queimar. |
308:11 | E ant' ũa sa omagen | a prézes s' ía deitar, |
308:12 | rogando-lle que do démo | a guardass' e de pecar |
308:13 | e de caer en grand' érro | e de mui mal enfermar. |
308:18 | e comer ja non podía | nen sól a agua passar. |
308:20 | e a quantos i estavan | começou muit' a rogar |
308:23 | E lógu' entôn a fillaron | e fôrona i deitar, |
308:24 | e chorando séus pecados | se fez lógo comungar; |
308:25 | e des que foi comungada, | mantẽente sen tardar |
308:31 | E lóg' a mollér foi sãa, | e fezo missa cantar |
308:32 | a honrra da Virgen santa, | e as pédras fez furar |
308:33 | e ant' o altar da Virgen | as fez lógo pendurar. |
308:34 | E quantos aquesto viron | fillaron muit' a loar |
308:36 | dos coitados que a chaman, | e sabe galardõar |
308:37 | ben serviç' a quen llo faze, | e pois Paraíso dar, |
309 | Esta é como Santa María vẽo en visôn en Roma ao Papa e ao Emperador e disse-lles en qual logar fezéssen a eigreja. |
309:6 | por acrecentar a lee | de Déus, séu Fill' e séu Padre. |
309:8 | e un Emperador bõo | per quant' ele mais podía |
309:9 | servía muit' e amava | a Virgen Santa María, |
309:10 | en que Déus quis prender carne | e fazer dela sa Madre. |
309:13 | da Virgen Santa María, | e havía ben consigo |
309:14 | a creença de séu Fillo | Jesú-Crist' e de Déus Padre. |
309:15 | E porque en todo Roma | non éra entôn eigreja |
309:17 | querían fazer end' ũa | mui grand' e nóbre sobeja, |
309:18 | en que fosse Déus loado | e ela que é sa Madre. |
309:20 | e porend' un hóme bõo | lles disse que se tevéssen |
309:24 | en séu leito e dormindo, | e en sonando viía |
309:26 | “Tu amas a Jesú-Cristo | muito e a mi, sa Madre; |
309:27 | e porên te rógu' e mando | que digas a esta gente |
309:30 | ca alí quér o méu Fillo | Jesú-Crist', e Déus séu Padre.” |
309:32 | viu essa mẽesma noite | que o Papa; e sentindo |
309:33 | que de Déus aquesto éra, | foi chorand' e non riíndo |
309:34 | a el e falou con ele | a honrra da Virgen Madre, |
309:36 | e en jazendo dormindo | a Santa María vira, |
309:38 | en que foss' ela loada | e Déus, verdadeiro Padre. |
309:39 | “E demais, por sinal déu-me, | por que éu esto creesse, |
309:44 | e ben é que atendamos | aquel día sinaado; |
309:45 | e quando virmos a néve, | ponnamos lógo recado |
309:46 | como seja a eigreja | feita, do Fill' e do Padre.” |
309:47 | Entôn ambos atenderon. | E quand' aquel día vẽo, |
309:49 | e entôn comprar mandaron | aquel logar, que allẽo |
309:54 | e deitaron os cimentos | ben per u nevou Déus Padre. |
309:55 | E fezéron sa eigreja | grand' e rica e fremosa |
309:56 | a honrra da Santa Virgen, | Filla de Déus e Esposa, |
310:9 | E ar foi de Déus amada, |
310:11 | e de todo ben comprida |
310:13 | E porende saüdada |
310:17 | E depois ficou prennada |
310:18 | de Déus poderos' e fórte, |
310:20 | e resorgiu mannaninna. |
310:21 | E con Déus é eixalçada, |
310:22 | e el lle déu tal vertude |
310:25 | E porên, Sennor honrrada, |
311 | Como Santa María de Monsarrat resuscitou un hóme que ía alá en romaría e morreu na carreira. |
311:2 | aquest' é de mal recado | e hóme de maa fé. |
311:5 | e quen aquesto non cree, | sa creença non val ren, |
311:6 | ca descre' en Déus, séu Fillo, | e en ela que Madr' é. |
311:7 | E de tal razôn miragre | vos quéro óra mostrar, |
311:12 | no ano, e amizade | havía con un borgês; |
311:13 | e rogou-lli que na fésta | qu' é en meógo do mes |
311:17 | passaron per Barçalona; | e u quiséron saír |
311:19 | E fezo ventos mui grandes | e começou de chover |
311:20 | e alampos con torvões | des i coriscos caer, |
311:25 | ía sempre, com' oístes; | e séu compannôn assaz |
311:26 | chorou por el e ar disse | paravlas contra a fé, |
311:28 | quanto a Santa María | servist', e pois te non val |
311:30 | levou ja de ti a alma; | e, mal pecad', assí é.” |
311:31 | E outro día por ele | ũa missa dizer fez, |
311:33 | tornado daquel corisco; | e ar disse dessa vez |
311:35 | indo con el aa cóva | chorand' e dizend' assí: |
311:40 | e assentou-se no leito | e diss' aquesta razôn: |
311:44 | e porend', enquant' éu viva, | sempre no coraçôn méu |
311:45 | a terrei pera serví-la, | e nunca me será gréu |
312:6 | e pïadad' e mercee | ca judéu dar a usura. |
312:7 | E daquest' un gran miragre | fez apósto e fremoso, |
312:9 | Déus e Rei, que por tirar-nos | do inférno tẽevroso |
312:10 | deceu dos céos e carne | fillou ena Virgen pura. |
312:11 | Esto foi dun cavaleiro | que apóst' e fremos' éra |
312:12 | e grand' e muit' arrizado, | e a maravilla féra |
312:13 | amava Santa María, | e por séu amor fezéra |
312:15 | E rogou a un maestre | que mui ben a entallasse; |
312:16 | e porên dentr' en sa casa | lle déu en que a lavrasse |
312:17 | ũa cámara fremosa | e hórt' en que s' apartasse, |
312:18 | por obrar mais a sa guisa | e non houvésse d' al cura. |
312:21 | ben feita d' entallamento | e depois mui ben pintada; |
312:22 | e pois pagou o maestr' e | diss': “Id' a bõa ventura.” |
312:24 | e a un bon mõesteiro | que havía i levou-a, |
312:25 | a que a el prometera, | e tan tóst' apresentou-a, |
312:27 | Pois alí déu a omagen | e a sa casa tornado |
312:28 | foi, viu ũa mui fremosa | donzéla, e namorado |
312:30 | non podía, e por ela | foi coitad' a desmesura. |
312:31 | E se a bever lle davan, | el bever sól non podía, |
312:32 | e pero que se deitava | pera dormir, non dormía; |
312:33 | e cuidand' en sa amiga | en como a havería, |
312:34 | o sen a perder houvéra | e caer en gran loucura. |
312:37 | e que buscasse carreira | per que a mui ced' houvésse, |
312:38 | e desta guisa sería | quite de toda rancura. |
312:39 | E entôn ergeu-se lógo | e buscou muitas carreiras |
312:40 | per que a haver podésse, | e ar catou mandadeiras |
312:41 | que ll' envïou, alcaiotas | véllas e mui sabedeiras |
312:43 | Elas con ela falaron | e tanto ben lle disséron |
312:44 | del, per que a poucos días | a venceron e vẽéron |
312:45 | a el, e fezéron tanto | que a sa casa ll' a trouxéron. |
312:46 | E el deitou-se con ela | en ũa casa escura |
312:48 | e quis i jazer con ela; | mas per neũa maneira |
312:50 | éra muit' ende a donzéla | e el muito sen mesura. |
312:52 | e foron jazer a outra; | e lógo que se deitaron, |
312:53 | compriron sas voontades | e séu prazer acabaron. |
312:54 | Mais o logar foi pequeno | e de mui grand' angostura. |
312:61 | omagen da Virgen santa, | e que a ela pesara |
312:62 | daquel feito; e porende | caeu en mui gran tristura. |
312:63 | E contou aqueste feito | aa dona, sen dultança; |
312:64 | e lógo en outro día, | sen neũa demorança, |
312:69 | e foi pois de bõa vida | e quitou-se de barata |
312:70 | maa e de mao siso | e de toda travessura. |
313 | Esta é da nave que andava en perígoo do mar, e os que andavan en ela chamaron Santa María de Vila-Sirga, e quedou lógo a tormenta. |
313:3 | Ca razôn grand' e dereito | é de mais tóste prestar |
313:5 | sa carn' e fazer-se hóme | por nos per ela salvar, |
313:6 | e feze-a de vertudes | font' e déu-lle su poder. |
313:7 | E porên dizer-vos quéro | dela un miragr', e sei |
313:13 | poder; e parad' i mentes | e ren non vos seja gréu, |
313:14 | ca éu de loar séus feitos | hei sabor e gran prazer. |
313:16 | pelo mar en gran tormenta, | e quanta gent' éra i |
313:17 | estavan en mui gran coita; | e, assí com' éu oí, |
313:19 | começou tan fèramente | e engrossar cada vez, |
313:20 | e volvendo-s' as arẽas; | des i a noite se fez, |
313:23 | E porende braadavan | e chamavan “Sennor Déus”, |
313:24 | e “San Pédr'” e “Santïago”, | “San Nicolás”, “San Matéus”, |
313:25 | e santos muitos e santas, | outorgando que roméus |
313:27 | Todos en perígoo éran | e en gran coita mortal, |
313:28 | e ben cuidavan que fossen | mórtos, non houvéss' i al; |
313:30 | e oíra dos miragres | da Santa Virgen dizer |
313:31 | que ela en Vila-Sirga | fez e faz a quantos van |
313:32 | i mercee e ajuda | pedir das coitas que han, |
313:34 | o séu córp' e os da nave | lle foi lógo ofrecer. |
313:35 | E diz: “Varões, chamemos | óra de bon coraçôn |
313:36 | a Virgen Santa María | de Vila-Sirga, e non |
313:37 | se faça end' hóm' afóra, | e peçamos-lle perdôn, |
313:39 | E os gẽollos ficaron | como podéron mellor, |
313:40 | e o crérigo dizendo: | “Madre de Nóstro Sennor, |
313:43 | te quéras de nós, coitados, | e valla-nos o téu ben |
313:44 | e a ta virgĩidade, | per que s' o mundo mantên. |
313:45 | Acórre-nos, Sennor bõa, | pois poder hás end' e sen, |
313:48 | e ressuscita-los mórtos | pela vertude que hás, |
313:52 | e lógo de mui bon grado | “Salve Regina” cantou |
313:53 | a honrra da Virgen Madr'; e | ũa poomba entrou |
313:55 | E a nav' alumeada | aquela hóra medês |
313:56 | foi toda con craridade; | e cada ũu emprês |
313:59 | E o mar tornou mui manso, | e a noit' escrareceu, |
313:60 | e a nav' en outro día | en salvo pórto prendeu, |
313:61 | e cada un dos da nave, | assí como prometeu |
313:62 | oférta a Vila-Sirga, | e non quise falecer. |
313:63 | E da oférta fezéron | un cález mui grand' assaz |
313:66 | E porende lle roguemos | que nos faça ben viver. |
314:2 | E desto vos dizer quéro | un miragre que éu sei |
314:4 | e de como foi o feito | todo vo-lo contarei, |
314:6 | En Segóvia est' avẽo, | e non há mui gran sazôn, |
314:9 | e do que porên ll' avẽo | non vos ên negarei ren. |
314:10 | Ela séu marid' havía | cavaleir' e caçador, |
314:11 | e de se tẽer viçoso | havía mui gran sabor; |
314:13 | de toda aquela térra, | e diss' a sa mollér: “Ven |
314:14 | lógo comig', ai, irmãa, | e amostrar-ch-ei logar |
314:17 | me veeredes andando, | e prazer-vos-á muit' ên.” |
314:19 | e o cavaleiro foi-se | deante e fez ferir |
314:20 | sa tenda cabo da fonte, | e des i mandou vĩir |
314:22 | en poder e que é Madre | de Déus, fezo que decer |
314:23 | foss' a ũa sa eigreja | e i oraçôn fazer. |
314:24 | E ela orou tan muito, | que fillou ên desprazer |
314:25 | séu marido u estava | e disso: “Há i alguên |
314:27 | E un hóme lle respose: | “Sennor, per quant' aprendí, |
314:28 | oraçôn faz na eigreja, | e semella que há i |
314:29 | sabor.” E o cavaleiro | disse come en desdên: |
314:31 | e demais que foi fazê-la | en un ávol muradal |
314:32 | u non há nulla vertude; | e porên, lógo sen al |
314:35 | o lume d' ambo-los ollos, | e en térra se tendeu |
314:36 | volcando-s' e braadando | come se fosse sandeu, |
314:38 | E lógo chegou a dona | aas vózes que oiu; |
314:39 | e pois deceu ena tenda | e tal séu marido viu, |
314:44 | e móstr' aquí ta vertude, | ca el e éu somos téus, |
314:45 | e rogar polos coitados, | est' a ti muito convên.” |
314:47 | lógo o lume dos ollos | e diss': “Este logar dou |
314:48 | todo a Santa María | e outorgo-me por sou; |
314:49 | e bẽeita seja ela | porque nos assí mantên.” |
314:50 | Quantos derredor estavan | e viron como a luz |
314:52 | sempr' a nós ben e saúde, | que guaanna do que na cruz |
315:3 | E daquesto avẽo | miragre mui fremoso |
315:4 | que fez Santa María, | e d' oír saboroso, |
315:8 | ũa mollér mesquinna, | e séu fillo crïava |
315:13 | a espigar con outras | e, com' oíd' havemos, |
315:15 | E quand' entrou na messe | u ⌧ outras espigavan, |
315:18 | e a Santa María | o houv' acomendado |
315:19 | que llo guardass'. E lógo | o meninno achada |
315:21 | de triígo, que na boca | meteu e que passada |
315:26 | maa; e a Madride | o levou muit' inchado. |
315:27 | E cuidando que éra | de poçonna aquel feito |
315:31 | E mentr' assí estava, | déron-lle por conssello |
315:33 | de Tocha o levasse, | e esto per concello, |
315:35 | A mollér fillou lógo | séu fill' e foi correndo |
315:36 | con el, chorando muito, | braadand' e dizendo: |
315:37 | “Virgen Santa María, | com' éu creo e entendo, |
315:40 | ela e sas vezinnas | e lógo o deitaron |
315:41 | ant' o altar, e lógo | todo o desnüaron |
315:43 | O moço desnüando, | cataron e cousiron |
315:46 | tod' enteira e sãa | pelo sẽéstro lado. |
315:48 | a Déus e a sa Madre, | a Sennor das sennores, |
315:49 | que faz taes miragres | e outros mui maiores; |
315:50 | e porend' o séu nome | seja grorificado. |
316 | Como Santa María fillou vingança do crérigo que mandou queimar a ermida, e fez-lla fazer nóva. |
316:4 | en Alanquér, un castélo, | e quéro-vos dizer qual; |
316:5 | e vós punnad' en oí-lo | por aquel que pód' e val, |
316:10 | mais que sempre a sabiades | servir, temer e amar. |
316:13 | e éra daquela vila | dũa eigreja prïor, |
316:14 | e Martín Alvítez nome | havía, se Déus m' ampar. |
316:15 | E demais, sen tod' aquesto, | mui privad' éra del Rei |
316:16 | Don Sancho en aquel tempo; | e com' en verdad' achei, |
316:18 | vertudes se descobriron, | e fezéron i altar |
316:22 | en guarir çopos e mancos | e cégos alumẽar. |
316:25 | por est' outra que vos digo; | e mandou lóg' un tiçôn |
316:26 | fillar e põer-lle fógo, | assí que a fez queimar. |
316:28 | e Jesú-Cristo, séu Fillo, | lógo sa Madre vingou, |
316:30 | estand' assí ante todos; | e fillou-s' a braadar |
316:34 | toda de cal e de pédra.” | E lógo a fez lavrar. |
316:35 | E des que foi toda feita, | fez missa dizer alí |
316:36 | da Virgen, mui ben cantada, | e mandou-se levar i; |
316:37 | e tan tóste que foi dita, | per quant' end' éu aprendí, |
316:38 | viü lógu' e foi ben são, | e começou de chorar |
316:40 | que hóme con prazer chóra, | e diss' el: “Sennor, éu fól |
316:46 | e des aquí adeante | quéro ja por ti trobar.” |
317:9 | e foron alá |
317:12 | de meant' Agosto. E pois chegou i |
317:13 | gran gent', e des i |
317:16 | e viu ũa moça, de que se pagou, |
317:19 | E travando dela cuidou-a forçar; |
317:20 | mais proug' a Déus e nono pod' acabar, |
317:22 | e fogind' à eigreja se collía. |
317:24 | e a mininna mercee lles pediu |
317:29 | e chamando: “Val, |
317:35 | E quando as pórtas sarradas achou, |
317:37 | e lógo jurou |
317:39 | E com' éra atrevudo e sandeu, |
317:41 | e o pé ergeu |
317:42 | e ena pórta gran couce dar ía. |
317:47 | E d' al ll' avẽo aínda mui peior: |
317:48 | esmoreceu con coita e con door, |
317:49 | e Nóstro Sennor |
317:52 | érgo “ai, Santa María.” E des ên |
317:53 | tolleit' e sen sen |
317:54 | viveu gran temp' e per pórtas pidía. |
318:1 | Quen a Déus e a sa Madre | escarnno fazer quisér, |
318:3 | E desto, se m' ascuitardes, | vos direi, per com' oí, |
318:4 | un miragre mui fremoso, | e creo que foi assí; |
318:6 | e tal miragre com' este | de contar é u xe quér. |
318:8 | eno reino de Toledo, | e é logar fórt' assaz, |
318:10 | con nósso ben e acórre- | nos cada u é mestér. |
318:13 | e bõa paravl' havía, | mas dentro no coraçôn |
318:16 | e furtou na sa eigreja, | per com' éu oí contar, |
318:17 | ũa cruz grande cobérta | de prata e esfolar |
318:18 | a foi toda, e a prata | déu a ũa sa mollér. |
318:20 | e mostrou a cruz a todos | chorando, e enfengir |
318:21 | se foi que ren non sabía | daquel feit' e a mentir |
318:23 | de como foi este feito | e o non diz, dé-lle Déus |
318:24 | compridamente sa ira, | e pérça lume dos séus |
318:25 | ollos.” E diss': “Ai, bẽeita | Virgen, dos miragres téus |
318:26 | móstra sobre quen tal feito | fez; e o que non dissér |
318:28 | E poi-lo todos disséron, | a que o mundo mantên |
318:31 | E outra lijôn mui fórte | sen esto lle conteceu: |
318:33 | sobre la boca, e d' ambas | partes tanto s' estendeu |
318:34 | que chegou aas orellas. | E quen verdade quisér |
318:37 | e mil vezes eno día | desejava de morrer. |
318:42 | e dereit' é que tal haja | quena en pouco tevér. |
319:3 | Ca tan muitas graças déu e pïadades |
319:5 | de muitas maneiras tóll'; e ben creades |
319:8 | dizer, se m' oírdes; e poi-lo contado |
319:13 | que chaman Teren'; e quen quér que deseja |
319:21 | e ũa sa filla a que muit' amava |
319:22 | doeceu de ravia, e foi tan raviosa |
319:27 | Vivían en coita con ela mui fórt' e |
319:34 | que saúd' houvésse. E porên trigosa |
319:35 | foi desto sa madr' e levou-a correndo |
319:37 | e pela carreira ind' assí dizendo: |
319:49 | foi mui ben guarida; e diss' aa gente |
319:54 | houve deste feito e foi mui goiosa. |
319:59 | Séu padr' e sa madre gran prazer houvéron |
319:60 | quand' a filla viron sãa, e fezéron |
319:61 | alí sa vegía e ofértas déron |
319:63 | que é de Déus Madr', e muito a loaron; |
319:65 | sãa e guarid' e da virgen contaron |
321:7 | Esta de Córdova éra | natural, e padecía |
321:10 | e passara ja tres anos | que esta door tiínna. |
321:14 | e maravedís quinentos | ou mais lles déu a mesquinna. |
321:20 | e do haver e da filla | que consello i presésse; |
321:22 | est' al Rei e lla levasse, | ca pera el conviínna. |
321:23 | E disse-ll': “Ai, mollér bõa, | se Nóstro Sennor m' ajude, |
321:26 | han. E porên vos consello | que sejades mannaninna |
321:27 | ant' el Rei, e irei lógo | vósco, se Déus me defenda |
321:28 | de mal, e de vóssa filla | lle contarei a fazenda; |
321:29 | e des que llo houvér dito | ben sei lógo sen contenda |
321:31 | El foi al Rei e contou-llo; | e respôs-ll' el Rei: “Amigo, |
321:32 | a esto que me dizedes | vós respond' assí e digo |
321:34 | pero que falades muito | e tóste com' andorinna. |
321:36 | mais fazed' agora tanto | éu direi, e vos calade, |
321:37 | e levarei a mininna | ant' a béla Magestade |
321:39 | E pois for a missa dita, | lávena d' agua mui crara |
321:40 | a ela e a séu Fillo, | tod' o córpo e a cara, |
321:41 | e beva-o a meninna | do cález que sobr' a ara |
321:43 | E beva-a tantos días | quantas letras son achadas |
321:44 | eno nome de María | escritas e feguradas; |
321:45 | e assí no día quinto | serán todas acabadas, |
321:46 | e desta enfermidade | guarrá lóg' a pastorinna.” |
321:47 | Esto foi feit'; e a moça | a quatro días guarida |
321:48 | foi do braç' e da garganta | pola Sennor que dá vida |
321:49 | aos que aman séu Fillo, | e tal saúde comprida |
322:1 | A Virgen, que de Déus Madre | éste, Filla e crïada, |
322:5 | e punna en todas guisas | como non fiquemos fóra |
322:8 | de doores e de cuitas | acórre con pïadades. |
322:9 | E de tal razôn com' esta | vos direi, se m' ascuitades, |
322:12 | muito e que cada día | a ela s' acomendava; |
322:13 | e avẽo-ll' ũa noite | en sa casa, u cẽava, |
322:15 | Ca el gran comedor éra | e metía os bocados |
322:16 | muit' ameúde na boca, | grandes e desmesurados; |
322:17 | e aa noite cẽava | dũus cõellos assados, |
322:18 | atravessou-xe-ll' un ósso | na garganta, e sarrada |
322:27 | Entôn todos séus parentes | e amigos o fillaron |
322:28 | e aa egreja desta | nóbre Sennor o levaron, |
322:29 | e tẽendo-o por mórto | ant' o altar o deitaron. |
322:30 | E tev' i aquela noite; | e contra a madurgada, |
322:37 | i estava; e tan tóste | loores de bõa mente |
323:4 | ben o que ll' a guardar déren | e tẽer en sa comenda. |
323:5 | E porend' un gran miragre | direi, se Déus me defenda, |
323:9 | d' Algizira e a térra | de Sevilla tod' a eito |
323:10 | correu, e muitas aldeas | foron dos mouros queimadas. |
323:13 | a este déu ũa féver | e foi mórt' a tercer día. |
323:15 | e depenou séus cabelos | e fez por ele gran dóo |
323:19 | E el aquesto dizendo, | os mouros lógo deitaron |
323:20 | sas algaras e correron | e roubaron quant' acharon; |
323:21 | e os de Coira correndo | todo o logar leixaron |
323:22 | e fugiron, e ficaron | as casas desamparadas. |
323:25 | e aa Virgen bẽeita | lógo o acomendava |
323:26 | e todo quant' el havía, | chorando a saluçadas. |
323:27 | Foi-s' o hóme; e os mouros | tod' aquel logar correron, |
323:29 | e pero todo-los outros | quant' havían i perderon, |
323:32 | de todo ben, e tan tóste | déu ao mininno vida |
323:33 | e guardou as outras cousas, | que non achou pois falida |
323:35 | E achou séu fillo vivo | e preguntou-lle que éra, |
323:36 | ond' e como resorgira, | ca por mórto o tevéra; |
323:37 | e el lle disse que ũa | dona con el estedéra |
323:38 | que o guardara dos mouros; | e sas cousas ben guardadas |
323:42 | foi chamar a séus vezinnos; | e pois lles houve mostradas |
323:44 | aa Virgen grorïosa; | e a quantos llo disséron |
323:45 | bẽeizeron o séu nome | e gran fésta lle fezéron, |
323:46 | e houv' i con alegría | muitas lágrimas choradas. |
324:4 | mui fremos' e muit' apósto, | e saboroso d' oír, |
324:6 | Déus e hóme Jesú-Cristo, | que por nós quis pois morrer. |
324:11 | Esta éra tan fremosa | e de tan bõa façôn, |
324:13 | e porend' el Rei e todos | havían gran devoçôn |
324:14 | en ela, e amïúd' i | a ían porên veer. |
324:17 | que o démo nos fazía | e ena graça meteu |
324:18 | de séu Fillo Jesú-Cristo, | que quis hóm' e Déus seer; |
324:23 | E el Rei con amor grande | que havía do logar, |
324:24 | porque séu padr' e sa madre | fezéra i soterrar, |
324:27 | E foi lóg' a sa capéla, | que se non deteve ren, |
324:28 | e levou-lles a omagen | apòstament' e mui ben |
324:30 | loand' a que é loada | e deve sempre seer. |
324:31 | E tanto que a omagen | aa eigreja chegou, |
324:33 | que ér'; e pois llo disséron, | a lingua se lle soltou |
324:34 | faland', e a Virgen santa | começou a bẽeizer. |
324:38 | E começou lóg' as mãos | contra os céos erger. |
324:39 | El Rei e quantos i éran | déron porên gran loor |
324:41 | porque a el e a todos | lles mostrou atal amor, |
325:3 | Ca a que nos abr' os braços | e o inférno nos sérra, |
325:5 | e quen aquesto non cree | maravillosament' érra |
325:6 | e de Déus en nïún tempo | perdôn haver non devía. |
325:7 | E de tal razôn com' esta | direi mui maravilloso |
325:8 | miragre que fez a Virgen, | e d' oír mui saboroso; |
325:9 | e quen parar i ben mentes | terrá-o por pïadoso |
325:10 | e haverá mais fïança | eno séu ben todavía. |
325:13 | con pouco pan e mui mao, | e mui mais mórta ca viva |
325:16 | dun logar en que miragres | faz a de Déus Madr' e Filla, |
325:17 | que Tudía é chamado; | e d' oír a maravilla |
325:23 | E conssellou-lles que fossen | mouras e crischãidade |
325:24 | leixassen, e fossen fóra | daquela catividade, |
325:25 | e lles faría grand' algo | e dar-lles-ía herdade, |
325:26 | e que con mouros mui ricos | a ambas casá-las faría. |
325:27 | E se fazer non quiséssen | esto, lógo nas cadẽas |
325:28 | ambas metê-las faría | e dar-lles tan grandes pẽas |
325:30 | e demais, sobre tod' esto, | escabeçá-las faría. |
325:33 | ca mia alma e méu córpo | todo hei acomendado |
325:37 | adormeceu, e a Virgen | lle disse: “Sal acá fóra |
325:38 | deste logar e trei migo, | ca éu te porrei na vía.” |
325:40 | ancho e chão, sen pédras, | e andou-o mui festinno, |
325:43 | E ascuitou ũa péça | e oiu falar os mouros |
325:45 | e oiu mogir as vacas | e oiu brüiar os touros, |
325:46 | e diss': “En térra de Tánjar | me sõo como soía.” |
325:49 | e entendeu que séus sonnos | non foron falssos nen vãos, |
325:51 | E pois entrou ena vila, | foi-se lóg' aa eigreja |
325:52 | da Virgen Santa María, | que é bẽeita e seja, |
325:53 | e viu estar ajuntada | i mui gran gente sobeja, |
325:54 | e de com' o feito fora | todo lle-lo retraía. |
325:55 | E eles grandes loores | déron lógo da primeira |
325:59 | Entôn a mollér lles disse: | “éu sõo póbr' e mesquinna, |
325:60 | e se m' alg' a dar havedes | por Déus, dade-mio aginna, |
325:61 | e ir-m-ei pera Tudía, | a cas da Santa Reínna |
325:63 | Eles déron-ll' algu', e foi-se. | E lógo que foi entrada |
325:66 | e o sancristán tan tóste | a gran campãa tangía. |
325:67 | E quantos alí estavan | e este feito soubéron, |
325:70 | e ela dend' adeante | ena eigreja servía. |
326:7 | E daquesta razôn vos contarei |
326:10 | e daqueles que foron i o sei. |
326:12 | vẽen i as gentes e son roméus |
326:14 | e dan i todos mui grand' ofreçôn. |
326:18 | a eigreja muita cera e mél. |
326:19 | E quen a verdade saber quisér, |
326:21 | derredor da eigreja, e, com' oí, |
326:23 | E ladrões ũa noit' ant' a luz |
326:24 | furtáronas todas e foron-s' ên, |
326:29 | e lóg' a Santa María pedir |
326:31 | E lóg' un cavaleir' alí chegou |
326:33 | éra jostiça, e pois sabedor |
326:35 | E el meesmo non foi i de dur |
326:39 | E as colmẽas tiínnan atrás |
326:40 | deitadas, e non podían de pran |
327:7 | Mas este foi muit' apósto | e feito con gran razôn; |
327:12 | e éra mui ben teçudo | e mui delgad' outrossí; |
327:13 | e porend' a mollér bõa | fora-o põer alí |
327:17 | e levou-o a sa casa | e mandou ende fazer |
327:19 | E pois que os houve feitos | e con eles se cobriu, |
327:23 | E con mui gran coita féra | que havía de door, |
327:24 | braadou muit' e dizendo: | “Ai, Madre do Salvador, |
327:26 | E do érro que fezéra | fillou-s' a mãefestar |
327:27 | ante todos, e chorando | ar fillou-s' a repentir, |
327:28 | e dun gran pano de lenço | fez lóg' o altar cobrir. |
327:29 | E porende, méus amigos, | quen este miragr' oír |
327:31 | E sobr' esto à eigreja | o levaron manamán, |
327:32 | e todos por el rogaron | a Sennor do bon talán; |
327:33 | e ela guariu-o lógo, | que non prendeu i afán; |
328 | Esta é como Santa María fillou un logar pera si eno reino de Sevilla e fez que lle chamassen Santa María do Pórto. |
328:3 | Ca se ela quér que seja | o séu nom' e de séu Fillo |
328:5 | e corrudo del Mafomét' | e deitado en eixillo |
328:6 | el e o dïab' antigo | que o fez séu avogado. |
328:7 | E desto mui gran miragre | a que éste Madr' e Filla |
328:8 | mostrou, e mui saboroso | d' oír a gran maravilla, |
328:11 | Este logar jaz en térra | mui bõa e mui viçosa |
328:12 | de pan, de vinno, de carne | e de fruita saborosa |
328:13 | e de pescad' e de caça; | ca de todo deleitosa |
328:15 | Ca este logar é pósto | ontr' ambos e dous os mares, |
328:16 | o grand' e o que a térra | parte per muitos logares, |
328:17 | que chaman Mediterrano; | deis i ambos e dous pares |
328:20 | en que entran muitas aguas | e per que ven gran navío; |
328:22 | e en cada un daquestes | há muito bõo pescado. |
328:25 | que Çalé britaron toda, | gran vila e muit' honrrada, |
328:26 | e o haver que gãaron, | de dur sería osmado. |
328:27 | El pousand' en aquel lógo | e sa fróta envïando |
328:28 | e indo muitas vegadas | a Cádiz e ar tornando, |
328:29 | e do que mestér havía | a fróta ben avondando, |
328:32 | de Xerez a ele vẽo, | mouro mui riqu' e sisudo, |
328:35 | e ar dizer-ll' outro nome, | de que han gran desconórto |
328:37 | de que ven a nós gran dano | e a vós fazen i tórto. |
328:38 | E atal feito com' este | deve ser escarmentado.” |
328:40 | e mandou a sa jostiça | que lógo sen detardada |
328:42 | andass', e a quen oísse | tal nome, foss' açoutado. |
328:44 | e outros a paancadas | os costados ben britados, |
328:45 | e ar outros das orellas | porende foron fanados, |
328:46 | e per tod' esto non pode | aquel nom' haver vedado. |
328:47 | Ante quanto mais punnava | e provava e quería |
328:53 | ontre mouros e crischãos; | mais a Virgen, que traballa |
328:56 | con el Rei e por mercee | lle pediss' e lle rogasse |
328:63 | e disso com' en sannudo | al Rei: “Non sáia dest' ano |
328:65 | mas por meter paz na térra | e por desvïar gran dano |
328:67 | E demais lle déu con este | logar toda a ribeira |
329:3 | E com' é hóm' atrevudo | de penssar nen comedir |
329:5 | e dar-nos de Déus sa graça, | tal é como quen cospir |
329:6 | quér suso contra o céo, | e vai-lle na faz caer. |
329:8 | en Tudía, na eigreja | da Virgen, e foi assí |
329:10 | tod' en redor pela térra | e mui gran dano fazer. |
329:11 | E con quant' entôn roubaron | foron ben alí pousar |
329:12 | tod' en redor da eigreja, | e do séu foron fillar |
329:13 | meallas d' our' e dinneiros | que poséron no altar |
329:16 | ben creen mouros sen falla, | e desto dulta non han, |
329:18 | prender nen dan' a sa carne, | e assí foi conceber |
329:19 | virgen; e des que foi prenne | ar pariu fillo barôn |
329:20 | e depois ar ficou virgen, | e demais houve tal don |
329:22 | a fezo Déus mais honrrada | e de todos mais valer. |
329:25 | e porend' alí oraron | u a sa eigreja sé, |
329:26 | e cada un do que teve | foi sobr' o altar põer. |
329:28 | mas un mour' avizimao, | atrevud' e de mal sen, |
329:29 | leixou ir os outros todos | e foi en mui gran desdên |
329:30 | fillar quant' ofereceron | e en sa bulssa meter. |
329:31 | E pois los houve fillados, | atán tóst' ir-se cuidou; |
329:33 | e perdeu todo o siso, | e tan irto se parou |
329:36 | e acharon este mẽos, | e houvéron gran pavor |
329:37 | de se for mórt' ou cativo; | e o alcaide maior |
329:38 | mandou que buscá-lo fossen | e pera el o trager. |
329:39 | Eles a buscá-lo foron | e chegaron ben alá |
329:40 | aa eigrej', e un deles | lles diss': “Entremos acá; |
329:41 | ca mui tóste os crischãos | o fillaron, e está |
329:43 | o levaren.” E tan tóste | entraron, com' apres' hei, |
329:44 | ena eigreja, e viron | estar aquele sen lei |
329:45 | cégu' e atal com' ũa pédra. | Diz un deles: “Que farei? |
329:47 | E un deles foi a ele | e falou-ll' e o tangeu, |
329:49 | outros ao altar foron, | e de quant' ofereceu |
329:53 | e catemos se a trage | e tornemo-la en paz |
329:56 | foi todo escodrunnado, | e lógo aquela vez |
329:57 | acharon-ll' a oferenda | e aa Sennor de prez |
329:58 | a déron outra vegada. | E aquel mouro s' erger |
329:59 | foi, e os ollos tan tóste | se ll' abriron, e a luz |
329:61 | E o miragre sabudo | foi ben daquí atá Suz, |
329:62 | e dos mouros os crischãos | o houvéron de saber. |
330:2 | ant' e depois que foi nada? |
330:5 | e Madre de nósso Salvador. |
330:7 | Gabrïél e que sería |
330:9 | pariu e ficou donzéla? |
330:13 | foi e dos santos corõa? |
331:1 | Ena que Déus pos vertude | grand' e sempr' en ela crece, |
331:2 | poder há d' enfermidades | sãar e toda sandece. |
331:9 | de sas graças e mercees, | e que por nósso ben vẽo |
331:12 | boínno dũus doz' anos, | e sempre s' en el catava |
331:13 | en com' éra fremosinno, | e mil vezes lo beijava |
331:15 | e faagava-o tanto | quanto faagar podía. |
331:17 | e o dóo que por ele | entôn sa madre fazía, |
331:18 | e contar-vos de com' éra | grande, muito mi avorrece. |
331:19 | E braadava mui fórte, | depenando séus cabelos, |
331:21 | e outrossí a séus braços | non leixava de metê-los, |
331:24 | dizendo: “Sen ti mui sóa | fico, e tu sen mi sóo; |
331:25 | e hoi mais jarás so térra | ben como jaz téu avóo, |
331:26 | e muit' hei coraçôn fórte | que agora non perece.” |
331:27 | E pois a missa foi dita, | o meninno soterraron, |
331:28 | e a madre come mórta | de sobr' ele a tiraron; |
331:29 | e ben assí séus parentes | a sa casa a levaron |
331:31 | Assí jouv' aquela noit', e | outro día madurgada |
331:33 | [..................] | achou e foi tan coitada |
331:36 | son. E assí fez aquesta | pelos séus maos pecados, |
331:40 | e pois foi ena sa casa | de Rocamador, verdade |
332 | Esta é como en ũu mõesteiro eno reino de Leôn levantou-se fógo de noite, e mató-o a omage de Santa María con o véo que tiínna na cabeça. |
332:4 | e de queimar toda cousa | lle foi dar tan gran poder, |
332:6 | e pois ena carne dela | foi os inférnos britar. |
332:9 | un mõesteiro que éste | préto de Leôn, e sei |
332:12 | e há i ũa omagen | que ten séu Fillo, mui bél |
332:13 | meninno, ontre séus braços, | e sé en un chapitél |
332:14 | fremos' e mui ben lavrado, | pósto sôbelo altar. |
332:16 | han en aquesta omagen, | e van i de coraçôn |
332:17 | cada noit' e cada día | e fazen grand' oraçôn, |
332:18 | e vẽen con sas candeas | por o lóg' alumear. |
332:20 | muita na eigreja toda, | e éra mestér assí |
332:21 | por gran frío que fazía, | e ar deitaron lógu' i |
332:23 | E un estadal daqueles | ũa monja encendeu |
332:24 | ontr' o altar e o córo, | e o fógo s' aprendeu |
332:25 | del aa palla, e lógo | tan fèramente correu |
332:29 | e porend' a sa omagen | fillou lógo, sen mentir, |
332:30 | o véo da sa cabeça | e ant' o fógo lançar |
332:31 | o foi. E depois o fógo | sól non queimou nulla ren, |
332:36 | podéss' amatar o fógo | e non sofrer que mais mal |
332:40 | e pera tanger os sinos | dúas consigo levou |
332:41 | monjas e aa eigreja | foi; e pois que dentr' entrou, |
332:42 | viu tod' esto que ja dixe | e foi-o lógo contar |
332:43 | ao convent' u durmía, | e disse: “Por esto vin, |
332:45 | e sei que poi-lo oírdes, | diredes, par San Martín, |
332:48 | foi alá, e o convento | ar foi i mui volontér; |
332:49 | e pois viron o miragre, | disséron: “Muit' é mestér |
332:53 | e pois deitaron-s' a prézes | cab' o altar en redor, |
333:2 | en aqueles que a chaman | de coraçôn noit' e día. |
333:5 | guariss' e enfermidades; | e daquesto sabedores |
333:7 | E porên vos direi óra | un miragre que há feito |
333:11 | Este tiínna os braços | tórtos atrás, e as mãos |
333:12 | tórtas assí e os dedos, | e os pées non ben sãos, |
333:13 | ca éran outrossí tórtos | atrás; e esto crischãos |
333:14 | viron e judéus e mouros, | daquest' enquisa darí'. A |
333:17 | pera a sa Madre Virgen | que o guariss'; e rogava |
333:19 | lle désse por sa bondade | saúd'. E assí andado |
333:22 | ca ela é dos coitados | esforço e luz e vía. |
333:25 | foss' e diss': “Ai, Virgen Madre, | se algũa vez servida |
333:28 | na eigreja sa carreta | e no coraçôn gemendo |
333:29 | fèramente séus pecados | e sa oraçôn fazendo |
333:31 | As gentes que o viían | assí tolleit' e perdudo, |
333:33 | foss' ante que fosse são, | e de todos i veúdo, |
333:35 | Jazend' assí na eigreja | sempre gemend' e chorando |
333:36 | à Virgen Santa María | e de coraçôn rogando |
333:40 | atá setembro meado | a conssell' e a abrigo |
333:41 | da Virgen Santa María; | e el jazend' i mendigo, |
333:43 | Aquela noite fezéron | vegía grand' e honrrada; |
333:45 | De noit' a aquel mesquinno | foi e lógu' essa vegada |
333:47 | Des i estirou-ll' os nembros | todos, e per sa vertude |
333:48 | foi tan tóst' o córpo todo | guarid' e houve saúde, |
333:50 | e ergeu-s' o hóme lógo | da carreta u jazía, |
333:51 | loando a Grorïosa. | E as gentes s' espertaron |
333:52 | todos a aquestas vózes; | e poi-lo são acharon, |
334 | Como Santa María de Terena resorgiu ũu hóme que morrera de sandece e tornó-o são. |
334:2 | a sa Madr' e toda cousa | guardar de se non perder. |
334:3 | E desto fez en Terena, | ond' haveredes sabor, |
334:9 | servía muit' e amava; | e polo guardar entôn |
334:12 | Bartoloméu a aqueste | chamavan, e doeceu; |
334:13 | des i o hóme, séu amo, | pesou-ll' ên muit' e prendeu |
334:15 | séu mancebo non podía; | e porende o leixou |
334:16 | e que mui ben del penssassen | a sa companna mandou. |
334:17 | E sa mollér con maldade | entôn vinno temperou |
334:19 | e disse a o mancebo: | “Se óra podésses ir |
334:21 | e levasses-ll' este vinno, | pódes el e mi servir |
334:22 | muit'; e sei óra con ele, | por Déus, ante de comer. |
334:23 | E dar-ll-ás aqueste vinno, | e fas como te direi: |
334:24 | non bevas ên nemigalla, | e ven-t' e éu te darei |
334:25 | algo, se esto fezéres, | e demais gracir-cho-ei, |
334:26 | e a mi e a téu amo | farás óra gran prazer.” |
334:27 | O manceb' oiu aquesto | e foi lógo sospeitar |
334:28 | que no vinno mal havía, | e diz: “Pero me mandar |
334:30 | o quéro.” E pois provou-o | e foi lógu' enssandecer. |
334:31 | E assí andou un ano | tolleit' e fóra de sen, |
334:32 | que siíra non havía. | E séus parentes porên |
334:34 | e indo pela carreira, | houve mórte de prender. |
334:35 | E atal mórto com' éra | levárono ben assí |
334:36 | dereitament' a Terena | e posérono lógu' i |
334:37 | ant' o altar da mui nóbre | Virgen; e, com' aprendí, |
334:38 | resorgiü e foi são | como soía seer. |
335 | Como Santa María converteu un gentil que adorava os ídolos, porque havía en si pïadade e fazía caridade aos póbres. |
335:5 | que fez os montes mui grandes | e fez o grão do millo, |
335:6 | por mostrar en nós sas óbras | quaes son e sa bondade. |
335:7 | E por dar a cada ũu | segundo o que merece, |
335:8 | fez todo quanto veemos | e o al que non parece; |
335:9 | e o que non cree esto | muito per faz gran sandece |
335:10 | e que a cabeça toda | ten chẽa de vãidade. |
335:11 | E de tal razôn com' esta | mostraron gran maravilla |
335:12 | Jesú-Cristo e a Virgen | que é sa Madr' e sa Filla, |
335:14 | que rico e avondado | éra d' haver e d' herdade. |
335:15 | E pero que gentil éra | e que en Déus non criía, |
335:17 | Esto muit' a Jesú-Cristo | prougu' e a Santa María, |
335:18 | e a provar o vẽéron | por saber ên mais verdade. |
335:19 | Onde foi que aquel hóme | bõo e sen tod' engano |
335:21 | e caro todo a póbres, | que non catou pról nen dano |
335:25 | e disse-ll': “Ai, hóme bõo, | pora esta creatura, |
335:26 | por Déus, dade-lle que cômia, | e a nós mentes parade |
335:34 | e fillou-a pela mão | e disse-ll': “Acá entrade, |
335:35 | e irei catar as arcas | se me ficou i farinna.” |
335:36 | E achou ende mui pouca | e fillou-a muit' aginna |
335:37 | en sas mãos, e foi lógo | dereito aa cozinna |
335:38 | e diss' entôn a séus hómes: | “Da agua me caentade.” |
335:39 | Eles fezérono lógo; | e des que foi ben caente, |
335:40 | fillou-s' aquel hóme bõo | e non quis outro sergente, |
335:41 | mas el per si fez as papas | mui ben e apòstamente |
335:42 | e levou-as en sa mão | de mui bõa voontade. |
335:43 | E a bõa mollér lógo | foi catar u a leixara, |
335:45 | e achar sól nona pode, | e cuidou que se mudara |
335:46 | por pedir a outras pórtas, | e diss' aos séus: “Buscade |
335:48 | Eles se partiron lógo, | e cada un a buscava |
335:52 | entôn tornaron a ele | e disséron: “Verdadeira- |
335:56 | e achou-a toda chẽa | de triígu' e de cevada, |
335:57 | e as arcas de farinna | chẽas, e tan avondada |
335:60 | de como viu este feito, | e muito mentes parando; |
335:61 | e fez chamar os gentiles | e esteve-lles rogando |
335:65 | que ll' a verdade disséssen, | e fezo-lles gran promessa. |
335:66 | E eles lle responderon: | “Atal allur a catade.” |
335:68 | e mostrou-lles este feito | e disse-lles: “Ai, irmãos, |
335:72 | que de Déus foi Madr' e Filla, | e crïada e esposa, |
335:73 | e pariu e ficou virgen, | cousa mui maravillosa.” |
335:76 | e a omagen da Virgen, | Madre de Déus, ll' amostraron, |
335:77 | con séu meninno en braços, | e o feito lle contaron |
335:78 | de séu Fillo Jesú-Cristo, | hóm' e Déus en Trĩidade. |
335:80 | e esto foi lógo feito; | e ar rogou que rogassen |
335:81 | a Virgen e a séu Fillo, | e consigo o levassen, |
335:83 | E deste miragre todos | déron mui grandes loores |
335:86 | por fazer que sejan bõos | e se partan de maldade. |
336:4 | pera mal fazer no mundo, | falssas e mui mentireiras, |
336:5 | assí ar busca a Virgen | santas e mui verdadeiras, |
336:7 | E daquest' un gran miragre | que oí dizer-vos quéro, |
336:8 | que fezo ũa vegada | maravillos' e mui féro |
336:10 | e se ben nos ascuitardes, | de grado vo-lo diremos. |
336:12 | a esta mui Grorïosa | e que sempre a loava |
336:13 | quant' el mais loar podía, | e por séu amor ar dava |
336:14 | a póbres e a mesquinnos, | esto de cérto sabemos. |
336:15 | Este cavaleiro éra | grand' e apóst' e fremoso, |
336:16 | mansso e de bon talante, | sen orgull' e homildoso |
336:17 | e mesurad' en séus feitos; | pero tan luxurïoso |
336:20 | quedava-ll' aquela coita | e éra de bõa vida; |
336:22 | e que non é en séu siso, | e de taes connocemos. |
336:23 | El aquest' assí fazendo | e cono démo luitando, |
336:24 | non estand' en un estado, | mais caend' e levantando, |
336:25 | viu en vijôn a Reínna | dos céos, e el chorando |
336:28 | rógo que m' hajas mercee | e pola ta pïadade |
336:30 | éu e os mais deste mundo | por pecados que fazemos.” |
336:32 | e disse-ll: “A esperança | que hás en mi é perduda |
336:34 | e non leixas aquel érro | que nós muit' avorrecemos.” |
336:36 | e a vós per nulla guisa | mentir non devo nen pósso; |
336:40 | “Porque téu ben connocemos | e entendes ta loucura, |
336:43 | Entôn foi-s' a Virgen santa; | e lógo en outro día |
336:47 | E viveu depois sa vida | quamanna Déus quis e quanta, |
337:3 | E daquest' un gran miragre | direi, onde devoçôn |
337:5 | que a Ultramar quería | ir, e foi i en vijôn |
337:6 | e vira i muitas cousas, | mais fôrono espertar. |
337:7 | E colleu tal antollança | polo fazer entender, |
337:8 | que con todos contendía; | e macar ll' ían dizer |
337:10 | ant' ía travar en muitos, | e dos panos lles tirar, |
337:12 | E esta door havía | tan fórte, creed' a mi, |
337:14 | travava dela de grado, | e depois a braadar |
337:16 | E este barôn havía | un meninno fillo séu |
337:19 | E ind' en aquel cavalo, | houv' assí de contecer |
337:21 | e o cavalo con ele, | e houvéron de morrer. |
337:22 | Mais o padr' abriu a boca | e a Virgen foi chamar, |
337:27 | E mandou a esses santos | que o fossen acorrer |
337:28 | que i estavan, e ela | foi o séu Fill' asconder |
337:30 | Rei Herodes, e porende | foi lógo passar o mar. |
337:32 | a Virgen Santa María | e guariu acá mui ben |
337:33 | o meninn' e o cavalo, | que se non feriron ren; |
337:34 | e o padr' a boc' abérta | fillou-se Déus a loar. |
338:5 | que nos dá saúd' e siso | e ao démo quebranta, |
338:10 | e a que muitas vegadas | dizía: “Vai e adú-me |
338:11 | tal ou tal cous';” e el lógo | mui de grado o fazía. |
338:12 | E porend' o hóme bõo | atán gran ben lle quería |
338:16 | con séus bois ena arada | e mui de grado lavrando, |
338:17 | que cegou d' ambo-los ollos, | e foron-se-ll' apertando |
338:20 | e a casa de séu amo | adestrado o levaron; |
338:21 | e poi-lo viu tan maltreito, | el e os outros choraron, |
338:29 | entôn viu aquel mancebo | e diz: “Non son estas feas.” |
338:30 | E jurou que en tal día | non comess' érga legume. |
339:3 | Ca acórre en coit' e en pesar |
339:4 | e en door a quena vai chamar, |
339:5 | e acórre nas tormentas do mar; |
339:8 | mui fórte e mui nóbre e que sé |
339:9 | sôbelo mar, e jur' en bõa fé |
339:12 | e hómes per mar muitos van alá |
339:13 | e per térra, ca en logar está |
339:16 | ũa nave, e éu vi quena viu; |
339:17 | e ind' alá, pelo fondo s' abriu |
339:24 | que sempr' ajuda e acórr' os séus; |
339:25 | e porend' óra, ai, amigos méus, |
339:27 | E eles o fezéron lóg' assí, |
339:28 | e pois cataron a nave des i |
339:29 | per u entrara a agua, e i |
339:31 | E o consello deles foi atal |
339:32 | que sacassen, e non fezéssen al, |
339:40 | quand' esto viron, e déron porên |
339:43 | en Alecant'. E lógo que chegou |
339:45 | per u entrara a agu' e achou |
339:52 | e os dous que éran mórtos comeu; |
339:53 | e o que ficava vivo tendeu |
339:57 | por que a loo sempr' e loarei |
340:2 | de Déus filla e esposa, |
340:6 | Ca Déus que é lum' e día, |
340:13 | e sacado du jazía |
340:14 | e jaría, |
340:15 | e de que non saïría; |
340:18 | nacer, e fez de ti alva. |
340:22 | e connoscan sa folía, |
340:35 | carreira maa e dura |
340:43 | téu ben e ta gran mesura? |
340:47 | e lume dos que non veen |
340:48 | a Déus, e que por mal teen |
340:52 | e Déus non há destes cura; |
340:56 | ante Déus e escrareces |
340:57 | os céos, e que mereces |
340:59 | E querría |
340:62 | e metudo na folgura |
341:6 | ant' aquel que as maldades | e os érros se desfazen. |
341:7 | Alí foi un cavaleiro | grand' e apóst' e fremoso |
341:8 | e emparentado muito | e rico e poderoso; |
341:9 | mais casou con ũa dona, | e foi dela tan ceoso |
341:12 | e muitas vezes maltreita | éra del e mal ferida; |
341:13 | e de comer pouc' havía, | ar andava mal vestida, |
341:16 | e mui coitada chorando | con ele falou un día |
341:17 | e disse-ll' assí: “Marido, | de grado saber querría |
341:21 | e de saber por que éste, | ren tan muito non desejo, |
341:22 | e os que me mezcran vósco, | par Déus, mui gran tórto fazen.” |
341:24 | e tan gran pesar hei ende | que querría seer mórto; |
341:26 | e maa ventura venna | a quantos en esto jazen.” |
341:28 | e non há no mundo salva | que éu sobr' esto non faça; |
341:29 | e sequér en un gran fógo | en meo daquela praça |
341:33 | que tórto non me fezéstes, | e ar quéro que saltedes |
341:37 | E pera o Poi se foron, | e de cérto ben sabiades |
341:39 | E pois disséron a missa, | sobr' o altar pos as mãos, |
341:45 | e diss' a mui grandes vózes: | “Madre daquel que non mente, |
341:48 | ficou, sen null' outro pano, | e catou e viu o geito |
341:49 | muit' alt' e muit' espantoso; | mais pavor per nïún preito |
341:51 | E leixou-se caer lógo | sen niũa deteença, |
341:57 | e o logar que esquivo | éra, tornou-se-lle chão, |
341:58 | pero o logar é duro | e muitas pédras i jazen. |
341:60 | e foi mui corrend' ant' ela | lógo ficar os gẽollos |
341:61 | e disse-ll': “Ai, santa dona,” | muito chorando dos ollos, |
341:63 | Ela perdõou-lle lógo, | e déron todos loores |
341:65 | e tan tóste o miragre | meteron ontr' os maiores |
342:7 | E porende, se nas pédras | faz feguras parecer, |
342:10 | e dá-lles muitas coores | por a nós ben semellar. |
342:13 | fazer eigreja mui nóbre; | e mármores, com' oí, |
342:14 | mandou trager de mui longe | e per meo asserrar |
342:17 | E u serravan un deles, | viron dentro de coor |
342:22 | e pois que viu a omagen, | tan tóste a aorou |
342:23 | e fez-la põer na pórta | per u havían d' entrar, |
342:24 | e alí sé hoge día, | en que han gran devoçôn |
342:25 | todos. E a Santa Virgen | fez esto por tal razôn, |
343 | Como Santa María de Rocamador guariu ũa manceba demonïada de demónio mudo e fez que falasse. |
343:5 | toda-las enfermidades | e mórtos ressucitava, |
343:7 | de falar e que dissésse | todo quanto que sabía. |
343:8 | E del aquesta vertude | houve pois Santa María, |
343:14 | e dizía toda cousa | a quen lla empreguntasse. |
343:16 | e ao capelán disse: | “Por Déus mercee vos seja |
343:19 | El fillou agua bẽeita | e foi alá mui de grado; |
343:20 | e lóg' o démo lle disse: | “Ai, crérigo escomungado, |
343:21 | e como sól falar ousas? | Ca agora tal pecado |
343:23 | E demais que trages agua | bẽeita e és maldito, |
343:29 | ond' havían gran vergonna | e porên se receavan |
343:31 | A madre, pois viu aquesto, | con pesar e con vergonna |
343:33 | e diss': “Ai, Santa María, | róga téu Fillo que ponna |
343:37 | mas tu que és verdadeira | Madre de Déus e amiga, |
343:38 | mandasses-lle que se fosse | dela e se desterrasse.” |
343:40 | e fezo calar o démo, | e foi a moça guarida; |
343:41 | e déron porên loores | aa Sennor mui comprida, |
344 | Como Santa María de Tudía fez a ũa cavalgada de crischãos e outra de mouros que maséron ũa noite cabo da sa eigreja e non se viron, por non haveren ontr' eles desavẽença. |
344:3 | Ca a que éste comprida | de ben e de santidade, |
344:4 | ama paz e avẽença | e amor e lealdade. |
344:5 | E dest' un mui gran miragre | direi, e ben m' ascuitade, |
344:6 | que ela fez en Tudía; | e meted' i ben femença. |
344:9 | conteceu ũa vegada; | e mui gran sabor me filla |
344:12 | correr e fazer-lles dano, | e passou sérras e chãos |
344:13 | e chegaron a Tudía, | todos sas lanças nas mãos, |
344:14 | e ben a par da eigreja | pousaron sen deteença. |
344:16 | e d' outra parte crischãos | sa cavalgada fezéron, |
344:17 | e cabo dessa eigreja | bẽes os outros maséron, |
344:19 | E tan cerca essa noite | ũus d' outros albergaron, |
344:20 | que mais cerca non podían; | e na font' abeveraron |
344:21 | séus cavalos a beveren, | e tanto non braadaron |
344:28 | e depois que cavalgaron | e sen sospeita se viron, |
344:31 | Pois que a trégua houvéron | e eles todos juntados |
344:32 | foron e de com' o feito | fora, foron acordados |
344:33 | en como fora miragre; | e partiron-se pagados, |
344:34 | e foron-s' ũus a Élvas, | os outros a Olivença. |
345 | Como Santa María mostrou en visôn a ũu Rei e a ũa Reínna como havía gran pesar porque entraron mouros a sa capéla de Xerez. |
345:3 | E desta gran maravilla | un chanto mui doorido |
345:9 | contra mouros e crischãos | maos, e demais trobando |
345:12 | Xerez e que o castélo | de crischãos ben pobrara; |
345:14 | e avẽo que por esto | a houvéra pois a perder. |
345:16 | estava deles, e tóste | foron fazer outro muro |
345:17 | ontr' o castél' e a vila, | muit' ancho e fórt' e duro; |
345:18 | e dalí os do castélo | fillaron-s' a combater |
345:20 | muito, que dentro jazía, | e Don Nun' éra chamado, |
345:24 | mover, e ar mandou lógo | sacar séu pendôn mui tóste |
345:25 | de Sevilla, e sa tenda | e cozinna e repóste, |
345:27 | E el estand' en aquesto, | ar vẽo-ll' outro mandado |
345:29 | e que per séu córpo fosse | ll' acorrer; se non, pagado |
345:30 | per outr' hóme non sería. | E el Rei foi aprender |
345:34 | que per dereit' e per fóro | non devía a seer. |
345:36 | con que ll' andava, e lógo | fillou sas cavalerías |
345:37 | que ll' envïou en acórro, | e foron i en dous días; |
345:38 | e tan tóste que chegaron, | foi-os lógo a veer. |
345:39 | E el disse-lles que grande | prazer con eles havía, |
345:41 | e que per nulla maneira | en el morrer non quería, |
345:42 | e a eles rogou muito | que o fossen receber. |
345:44 | que leixassen no castélo | poucos hómes; e leixaron |
345:45 | maos e tan mal guisados, | e assí o aguisaron |
345:47 | E prenderon quantos éran | en ele sen demorança, |
345:48 | e britaron a capéla | da que é nóss' amparança, |
345:49 | e fillaron a omagen | feita a sa semellança |
345:50 | e foron pola queimaren, | mais sól nunca pod' arder. |
345:52 | jazía el Rei dormindo | na sésta; e maravilla |
345:53 | viu en sonnos, com' aquela | que é de Déus Madr' e Filla |
345:55 | E tragía en séus braços | un tan fremoso mininno |
345:57 | e correndo aa pórta | da capéla mui festinno |
345:59 | dentro e de grandes chamas | arder toda a capéla. |
345:60 | E porend' ela changendo | se chamava: “Ai, meséla, |
345:63 | E a el Rei semellava | que lle dizía: “Uviade |
345:64 | e, por Déus, este mininno | que tragu' en braços fillade |
345:65 | que o non queim' este fógo, | e sequér a mi leixade; |
345:68 | ao menínn' e à Madre | do fógo que muit' ardendo |
345:69 | estava a grandes chamas. | E el chorand' e gemendo |
345:70 | despertou daqueste sonno | e fillou-o a dizer |
345:72 | cabo del, e este sonno | lle contava tod' a eito. |
345:73 | E ela lle respondía | ben de dereit' en dereito: |
345:75 | E entôn lle contou todo | aquel sonno que sonnara, |
345:76 | e como a Santa Virgen | ben do fógo a chamara |
345:77 | que lle tirass' o mininno, | e que ela os tirara |
345:78 | ambos do fógo e 'n salvo | os fora entôn põer. |
345:79 | Lógu' el Rei e a Reínna | por aquesto entendudo |
345:81 | e a omagen da Virgen | havía mal recebudo, |
345:82 | e porende se fillaron | daquesto muit' a doer. |
345:84 | Xerez este Rei houvésse | e de crischãos pobrada, |
345:85 | e a omagen da Virgen | ena capéla tornada |
345:87 | E el Rei e a Reínna | e séus fillos, que vẽéron |
345:89 | E quantos aqueste feito | oíron pois e soubéron, |
346 | Como Santa María guariu ũa mollér d' Estremoz do braço e da garganta que ll' inchara. |
346:5 | que no día do joízo | verrá mui brav' e mui féro |
346:6 | e juïgará o mundo | tod' en mui pequena hóra. |
346:9 | naceu por salvar o mundo, | que foi connosçud' e visto, |
346:11 | Aquesta mollér manceba | éra e grand' e fremosa, |
346:14 | de o perder e o córpo. | Mais a inchaçôn foi fóra, |
346:15 | e en mui pequeno tempo | foi o braço tan inchado |
346:16 | que mais seer non podía, | e vermell' e ampolado |
346:17 | muit' e de maa maneira; | e sól carne nen pescado |
346:26 | e o dém' avezimao | eno avisso ancóra. |
347:4 | e porrei-o con os outros, | ond' un gran livro é chẽo, |
347:11 | E con gran coita d' havê-lo, | foi fazer sa romaría |
347:13 | e des que foi i chegada, | teve mui ben sa vigía |
347:14 | i con mui grand' homildade | e non mostrand' ufanías. |
347:15 | E os gẽollos ficados | ant' o altar e chorando |
347:16 | estev' ant' a Virgen santa | e muito lle demandando |
347:17 | que fill' ou filla lle désse, | e prometeu-lle que quando |
347:18 | o houvésse, llo levasse | e tevéss' i sas vegías. |
347:20 | E lógo con séu marido | albergou, e foi prennada |
347:21 | e houve del ũu fillo, | con que foi mui conortada; |
347:31 | Quando chegou a Tudía | e o meninno poséron |
347:32 | ant' o altar, lóg' a madre | e séus parentes fezéron |
347:33 | gran dóo por el sobejo; | e pois a missa disséron, |
347:34 | rezaron sobr' ele salmos | muitos e pois ledãías. |
347:37 | e fez viver o meninno | e chorar do ataúde, |
347:39 | E o ataúd' abriron | e sacaron o mininno, |
347:40 | de quatro días ja mórto, | são e tan fremosinno; |
347:41 | e pediu-lles que comesse, | e déron-lle pan e vinno; |
348 | Como Santa María demostrou a ũu rei que trobava por ela gran tesouro d' ouro e de prata. |
348:1 | Ben parte Santa María | sas graças e séus tesouros |
348:2 | aos que sérven séu Fillo | ben e ela contra mouros. |
348:6 | por honrrar a fé de Cristo | e destroír a dos mouros. |
348:12 | e os que o séu guardavan | non ll' acorreron tan tóste, |
348:16 | viu a Virgen grorïosa | e foi contra ela indo, |
348:17 | chorando muito dos ollos | e mercee lle pedindo |
348:23 | Quando ll' aquest' houve dito, | foi-se. E el rei pagado |
348:24 | ficou muito daquel sonno, | e chamou un séu privado |
348:25 | e disse-ll' o que sonnara; | e pois llo houve contado, |
348:27 | E ja ante lle disséron | que aquel haver sen falla |
348:29 | e disso con mui gran coita: | “Santa María me valla, |
348:33 | e indo pera a hóste | fez per alí sa passada; |
348:34 | e mostrou-lle d' outra parte | a Virgen grandes tesouros |
348:35 | de prata, d' our' e de pédras | mui ricas e mui preçadas, |
348:36 | e panos muitos de seda | e citaras ben lavradas |
348:37 | e outras dõas mui nóbres | de prata, todas douradas, |
348:40 | e bẽezeu muit' a Virgen, | que é de Déus Madr' e Filla; |
348:41 | e tan tóst' est' haver dado | envïou pera Sevilla |
348:42 | pera servir Déus e ela | dest' e dos outros tesouros. |
349:5 | e de que quér que lle róguen | entôn con séu ben recude, |
349:8 | mui fremos' a maravilla; | e se i mentes parardes, |
349:9 | sa mercee haveredes | dela, e se a guardardes, |
349:10 | do inférno seeredes | quitos e de sa tormenta. |
349:14 | que achar non poderían | tal ontre mil e setenta. |
349:15 | Aquesta fazía muitos | miragres e maravillas, |
349:16 | sãand' hómes e molléres, | e séus fillos e sas fillas. |
349:17 | E os que aquest' oían | de mais longe ca cen millas |
349:20 | en sãar enfermidades; | e esta se lle dobrava |
349:23 | sõo do Sennor que dizes | e estou aparellada |
349:24 | de receber a sa graça.” | E por aquesto dobrada |
349:26 | esta saúde tan nóbre; | e porên ben quareenta |
349:27 | sãou d' hómes e molléres | enfermos e mal coitados |
349:28 | en prazo de poucos días. | E loores porên dados |
350:3 | E val-nos, Santa María, |
350:5 | ca tu por nós noit' e día |
350:7 | e ar punnas todavía |
350:9 | e por nos dar alegría |
350:17 | e porend', ai, pïadosa, |
350:20 | do démo, e nos ajude; |
350:23 | E val-nos, nóbre Reínna, |
350:25 | e sei nóssa meezinna |
350:27 | e nóssa carne mesquinna |
350:31 | e por ti Nóstro Sennor |
350:35 | fuste, e o da altura |
350:37 | e fez de ti, Virgen pura, |
350:38 | Madre e nóss' avogada, |
350:41 | e te fez dos santos fror |
350:42 | e guarda do pecador. |
350:43 | E val-nos por ta bondade |
350:47 | e mantên-nos con verdade, |
350:49 | e de mui gran falssidade |
350:51 | e quéres, e hás sabor |
351:2 | ben pód' avondar as outras | cousas e fazer crecer. |
351:3 | E desta razôn miragre | mui fremoso vos direi, |
351:6 | que é préto de Palença; | e oíde-m' a lezer. |
351:8 | por oír toda-las hóras, | e é costumad' assí |
351:9 | que tragen i pan e vinno | en carretas, e ben i |
351:12 | gran gent' a aquela fésta, | e cada ũu punnou |
351:14 | e quen soube chacotares | bõos, i os foi dizer. |
351:16 | que cozían en caldeiras | grandes e íanas dar |
351:19 | E pero que ben comían, | non tiínnan que éra ren, |
351:21 | e porende foi minguando, | ca aquesto sempr' avên: |
351:22 | que du tóllen e non põen, | que é sempr' a falecer. |
351:27 | E porend' aquela gente | se quiséra ir entôn; |
351:29 | “Vaamos catar a cuba | e tiremo-ll' o tapôn |
351:30 | mais de fond', e per ventura | pód' i algún pouc' haver.” |
351:32 | e o que lles diss' aquesto | ben per cima a catou |
351:33 | e achou-a toda chẽa | e a todos la mostrou, |
351:34 | e porend' a Virgen santa | fillaron-s' a bẽeizer. |
351:35 | E os que ante choravan | começaron de riír |
351:36 | e beveron daquel vinno | e juraron, sen mentir, |
351:37 | que nunca atal beveran; | e os enfermos guarir |
351:38 | foron, quantos del beveron, | e pois mui sãos seer. |
352:2 | e grandes, ca há vertude | do mui gran Déus sen mesura. |
352:4 | que fezo Santa María; | e se i mentes parardes, |
352:6 | e veredes com' a Virgen | há poder sobre natura. |
352:8 | dun fi de rei, e por ele | fazía jostiça féra, |
352:9 | e que un açor mui bõo | ũa vegada lle déra |
352:11 | Est' açor fillava garças | e ãades e betouros |
352:12 | e outras prijões muitas; | e nen crischãos nen mouros |
352:13 | atal açor non havían, | e davan de séus tesouros |
352:19 | E el con el cada día | muit' a sa caça andava |
352:20 | e quantas aves podía | fillar, con ele fillava; |
352:22 | e o cavaleir' havía | desto pesar e tristura. |
352:23 | E meteu muitos dinneiros | en lle fazer meezinnas, |
352:27 | E quando chegou a Touro | houv' outro gran desconórto |
352:28 | do açor, que non quería | comer e tal come mórto |
352:29 | éra, e o biqu' inchado | muito e o cólo tórto, |
352:32 | do açor e foi con ela, | havendo grand' esperança |
352:33 | ena Virgen grorïosa | e creendo sen dultança |
352:34 | que séu açor lle daría | viv' e são sen laidura. |
352:35 | E foi-se lógo con ela | quanto pod' aa eigreja |
352:36 | da Virgen Santa María | que é bẽeita e seja, |
352:38 | Ca tornou o açor são | e a el tolleu loucura. |
352:39 | E demais fez-ll' outra cousa, | que as penas que mudadas |
352:41 | e meteu outras tan bõas | e atán ben cooradas, |
352:44 | os céos maravillosos | e ar pos a térra juso, |
352:45 | que miragres mui fremosos | fez sempr', e há-o por uso, |
352:46 | por nos fazer ben creentes | e guardar-nos de loucura. |
353 | Como un meninno que crïava un abade en sa castra tragía de comer ao meninno que tiínna a omagen enos séus braços, e disso-ll' a omagen que comería con ele mui cedo. |
353:1 | Quen a omagen da Virgen | e de séu Fillo honrrar, |
353:3 | E de tal razôn com' esta | vos direi, se vos prouguér, |
353:8 | Déus que per ren non comesse, | e porque dela comeu |
353:9 | e fez comer séu marido | Adán, lógo lles tolleu |
353:10 | o reino do Paraíso | e foi-os end' eixerdar. |
353:11 | Mas depois Santa María, | en que há bondad' e sen, |
353:12 | buscou e busca carreiras | com' hajamos aquel ben |
353:13 | de Déus, séu Padr' e séu Fillo, | que el pera os séus ten, |
353:14 | en que vivan con el sempre | sen coita e sen pesar. |
353:19 | E con mui gran pesar desto, | un deles, que lle ficou, |
353:21 | o déu-llo que llo crïasse, | e tan muito o rogou, |
353:22 | que o fillou por séu rógo | e feze-o ben crïar |
353:23 | consigo no mõesteiro; | e, per com' aprendí éu, |
353:25 | e dizía-ll' ameúde: | “Quant' aquí há, tod' é téu.” |
353:26 | E mandava-lle que fosse | pela claustra trebellar. |
353:27 | Andand' assí trebellando, | na eigreja 'ntrou e viu |
353:28 | omagen da Virgen santa | con séu Fillo, e cousiu |
353:29 | com' éra mui fremosinno, | e cató-o e rïiu, |
353:30 | e lógu' en sa voontade | o fillou muit' a amar. |
353:31 | E tan gran ben lle quería | que ameúde veer |
353:35 | E lógu' en aquela hóra | pos eno séu coraçôn |
353:37 | e des i foi comer lógo, | e apartou da raçôn |
353:38 | súa a maior partida | e foi-lla lógo guardar. |
353:39 | E pois comeu, trebellando | começou-se lógo d' ir |
353:40 | aa eigreja correndo, | e eno altar sobir |
353:41 | foi de pées, e daquelo | que lle davan a servir |
353:42 | se fillou ant' o meninno | e começou-ll' a rogar |
353:43 | que comesse, e dizendo: | “Cada día t' adurei |
353:44 | desta raçôn que me déren | e tigo a partirei; |
353:45 | e porên te róg', amigo, | que cômias, ca mui ben sei |
353:50 | se cras migu' e con méu Padre | non quiséres ir jantar.” |
353:52 | e ar enmagrecer muito, | e disso com' en solaz |
353:55 | Entôn respôs o meninno: | “Carne e vinno e pan |
353:56 | vóssos hómees, ai, padre, | me dan ben e sen afán; |
353:58 | dou end' a maior partida | e vou-llo sempre levar.” |
353:59 | Quand' est' oiu o abade, | disse-ll': “Ai, fill' e sennor! |
353:60 | E qual é aquel meninno | a que fazes ess' amor?” |
353:62 | a que non dan ren que cômia, | e vejo-o lazerar.” |
353:67 | que con el e con séu padre | éu fosse a jantar cras.” |
353:69 | e creo certãamente | que con eles jantarás, |
353:71 | Entôn se foi o abade | e chamou os monges séus |
353:72 | e disse-lles: “Ai, amigos, | cras me irei éu, par Déus, |
353:73 | esto sei certãamente; | e porend' a Don Matéus, |
353:75 | E contou-lles en qual guisa | esto sabía e qual |
353:76 | razôn ên con séu crïado | houvéra, e diss': “Atal |
353:80 | o abad' e o meninno | enfermaron, com' aduz |
353:81 | o feito deste miragre; | e à sésta, quand' en cruz |
354:1 | Eno pouco e no muito, | en todo lles faz mercee |
354:6 | pesar e prazer mui grande | dũa ren por sa mercee. |
354:8 | el Rei, que sigo tragía | e a que mui ben crïava, |
354:9 | a que chaman donezinna | os galegos, e tirava |
354:10 | con ela aves das cóvas, | e de taes hóme vee. |
354:11 | Pero esta outras cousas | muitas e bõas fazía |
354:12 | trebellando e saltando, | onde gran prazer havía |
354:13 | aquel Rei; e por aquesto | atán gran ben lle quería |
354:15 | E por esto lle fezéra | de fust', en que a guardava, |
354:16 | ũa arca mui ben feita, | e dentro a ensserrava |
354:20 | que a quis tirar da arca; | e com' ela é ligeira, |
354:21 | caeu ontr' os pés das bestas, | e foi en atal maneira |
354:24 | E quantos alí estavan | houvéron gran desconórte; |
354:26 | sobr' ela, e el Rei disse: | “Ai, varões, quena vee? |
354:28 | e conortar-m-ei con ela | come quen se mal conórta.” |
354:31 | Entôn quantos alí éran | e viron tal maravilla |
354:32 | que fezo a Grorïosa, | que é de Déus Madr' e Filla, |
354:34 | nona matasse. E esto | fez aquel que todo vee |
354:37 | Porên seja el bẽeito | e ela seja loada, |
354:38 | e sempr' ambos de nós hajan | pïedade e mercee. |
355:5 | ca lle dá por ũu cento, | como Sennor nóbr' e bõa, |
355:6 | e nas coitas deste mundo | pon-lle conssello guisado. |
355:7 | E porend' un séu miragre | vos direi de bõa mente |
355:10 | o miragr' é mui fremoso | e bõo e muit' honrrado. |
355:12 | e ũa moça da vila | fèramente o amava; |
355:16 | a Vila-Sirgu', e guisou-se | e foi-se lógo sa vía; |
355:17 | mais soube-o a manceba | e depós el se saía |
355:18 | por comprir sa voontade | e o meter en pecado. |
355:19 | El catou e a manceba | viü vĩir e pesou-lle, |
355:20 | e estev' e atendeu-a; | e pois chegou, preguntou-lle |
355:21 | e disse-ll' a que viínna. | E ela entôn rogou-lle |
355:23 | E diss' el: “E non iredes | comigo, se Déus me valla, |
355:25 | demais vou en romaría, | e non querría en falla |
355:29 | O mancebo foi mui triste | e non soube que fezésse, |
355:32 | rogou-ll' ela que quisésse | séu amor e sa companna. |
355:33 | El foi mui maravillado | e disse-ll' en mui gran sanna: |
355:38 | e atá en Vila-Sirga | non llo ar houv' enmentado. |
355:39 | Quando foron na igreja | da Madr' e Virgen honrrada, |
355:41 | e dormiü na igreja | e aa nóssa avogada |
355:42 | pediu mercee e ajuda | que ll' houvésse perdõado. |
355:43 | E comprou en outro día | por séus dinneiros un canto |
355:44 | de pédra pera a óbra | de Vila-Sirga, e quanto |
355:45 | s' atreveu fez sa oférta | e sas orações ant' o |
355:46 | altar de Santa María; | e pois que houve jantado, |
355:47 | tornou-se pera sa térra. | E indo pela carreira, |
355:50 | mente dixe mia fazenda | e vos dei todo recado. |
355:53 | mais digo-vos gran verdade; | e porend' outro consello |
355:57 | e a entrante da vila | ond' ele natural éra, |
355:58 | meteu mui fórt' apelido | e houv' o rostro rascado. |
355:59 | E meteu mui grandes vózes | e disse que a forçara |
355:60 | o mancebo na carreira | e ferir' e desonrrara |
355:61 | e a força per cabelos | do caminno a sacara, |
355:64 | queixume; e eles lógo | aquel mancebo preséron |
355:65 | e, sen saber a verdade, | aa forca con el déron. |
355:66 | E el, pois viu que sería | de tod' en tod' enforcado, |
355:67 | fezo a oraçôn lógo | muit' e dos ollos chorando, |
355:68 | e diss': “Ai, Santa María | de Vila-Sirga, e quando |
355:80 | as mãos atrás e lógo | aginna o enforcaron; |
355:81 | e séus parentes por ele | mui fèramente choraron. |
355:82 | E assí sev' aquel día | o mancebo pendorado. |
355:84 | e que ela mui de grado | acórr' aas sas doores, |
355:85 | lóg' a santa verdadeira | Madr' e Sennor das sennores |
355:88 | e pose-llo a séus pées, | como por verdad' achamos; |
355:89 | e teve-o viv' e são | esta Sennor que chamamos |
355:90 | aquel día e a noite, | e de todo mal guardado. |
355:92 | polo decenderen dela, | e da vila outras gentes, |
355:93 | e viron so el o canto; | des i, estando presentes, |
355:94 | oíron como falava | e dizía: “Déus loado |
355:97 | que todo o mund' avonda | e nósso ben sempre avanta, |
355:98 | e per ela hei éu vida, | pero que estou colgado.” |
355:100 | tallaron-lle lóg' a soga; | e pois que foi decendudo, |
355:101 | preguntaron como fora, | e el houve retraúdo |
355:105 | e déron todos loores | aa que nos faz de tristes |
355:106 | seer lédos e pagados, | ca est' há ela usado. |
356:2 | a Madre do que o mundo | fezo e é del Sennor. |
356:5 | paixôn e ena cruz mórte | por nós, e que nos tolleu |
356:8 | daquel logar; e havían | avondo, com' aprendí, |
356:9 | de cal, de pédra, d' arẽa | e de agua outrossí. |
356:12 | ca de tod' avond' havían; | e porend' a como quér |
356:15 | E por fazer que a óbra | s' acabasse ben sen al, |
356:17 | passou e troux' ũa ponte | de madeira, toda tal |
356:19 | E per Guadalet' o río | a fez lógo, sen mentir, |
356:20 | chegar assí com' estava | e bẽes alí vĩir |
356:27 | E quando viron a ponte | vĩir a aquel logar |
356:29 | e pois a Santa María | ar foron loores dar |
357 | Como Santa María do Pórto guareceu ũa mollér que vẽéra a sa casa en romaría e havía a boca tórta e os nembros; e começa assí: |
357:3 | E desto fez un miragre | a que é chamada hórto |
357:6 | muit' havía e a boca, | e os ollos mal torvados. |
357:7 | Dona Sancha nom' havía | esta mollér, e vẽéra |
357:8 | alí por cobrar saúde, | e que mui gran coita féra |
357:12 | chorando muit' e dizendo: | “Sennor, acórre-m' aginna, |
357:15 | E quand' aquest' houve dito, | pos ant' o altar candeas |
357:16 | e teve i nóve días. | E pois compriu sas noveas, |
357:19 | assí que o rostro todo | e a boca com' ant' éra |
357:20 | lle tornou fremos' e são | como nunca mais houvéra. |
357:21 | E entôn aquela gente | toda que alí vẽéra |
358:8 | e tragían muitas pédras | pera fazer fundamentos; |
358:15 | mui tóst':” E lóg' amostrou-llo, | e sacárono de fondo |
358:16 | de térra; e pois lo viron | quadrado, ca non redondo, |
358:17 | cavaron, e d' outros taes | acharon tan grand' avondo, |
358:22 | foran pera lavrar tóste | e mais ca pédra mẽuda. |
358:24 | aqueles cantos so térra, | grandes e mui ben quadrados, |
358:25 | por que a lavor foi feita | tóst' e os muros iguados |
358:26 | e as torres acabadas, | est' é cousa connoçuda, |
358:28 | que quis pera si igreja | fazer nóbr' e mui fremosa |
358:29 | e fórt', en que s' acollesse | a gente, que pavorosa |
359 | Como Santa María do Pórto se doeu dũa mollér que vẽo aa sa igreja en romaría, a que cativaran un séu fillo; e sacó-o de cativo de térra de mouros e poso-llo en salvo. |
359:3 | E daquest' un gran miragre | avẽo en un logar |
359:5 | a un hóme que vẽéra | a Xerez e i morar |
359:6 | fora con mollér e fillos, | que el mui de coraçôn |
359:7 | amava mais d' outra cousa. | E des que chegou alí |
359:9 | e éra mui bõo vizinno | a quantos moravan i |
359:11 | Este dous fillos havía, | e Domingo o maior |
359:12 | chamavan, e ao outro | Pedro, que éra mẽor. |
359:14 | havía o hóme bõo, | e fazía gran razôn. |
359:17 | e o moç', alá estando, | avẽo que cativou, |
359:18 | e levárano a Ronda | por haver del remissôn. |
359:19 | E lógo na almoeda | o meteron essa vez; |
359:21 | de por quanto llo venderon, | e mantenent' al non fez |
359:22 | e envïou-o na réqua | a Aljazira entôn. |
359:23 | E alá u o levavan, | a Virgen que nos mantên |
359:24 | o foi fillar pela mão | e disse: “Non temas ren, |
359:25 | ca éu te porrei en salvo, | e esto verás tu ben, |
359:26 | mui cedo en cas téu padre, | e sen mal e sen lijôn.” |
359:27 | Mais o padre e a madre | cuidaron morrer sen al |
359:28 | con coita daquele fillo; | e fezéron estadal |
359:29 | e foron lóg' ao Pórto | da Sennor espirital |
359:30 | e pediron-ll' aquel fillo, | chorando con devoçôn. |
359:31 | E eles assí estando, | viron séu fillo vĩir |
359:32 | Pedro, o mẽor; e lógo | lles foi contar, sen mentir, |
359:33 | que Domingo éra vẽudo | a sa casa, e se ir |
359:34 | quiséssen i, o veerían. | E eles de gran randôn |
359:35 | foron lógo sen tardança, | e acharon con mui gran |
359:36 | par de férros a séu fillo; | e tornaron manamán |
359:37 | con el a Santa María | e déron loores tan |
360:2 | amor de Déus e que punna | de nos guardar de sa sanna. |
360:3 | Ca enquant' é de Déus filla | e crïada e amiga, |
360:5 | e enquant' el é séu Fillo, | pero o mundo jüíga, |
360:7 | E pois Déus quis seer hóme | fillando a carne dela, |
360:9 | e per esta razôn mesma | dev' el a perder querela |
360:10 | de nós e guardar do démo, | que nos engana per manna. |
360:13 | e as chagas eno córpo | que pres pera dar conórte |
360:15 | E demais, como Déus póde | seer contra nós irado |
360:17 | e dissér: “Fillo, por estas | te rógo que perdõado |
360:18 | este méu póboo seja | e contigu' en ta companna.” |
360:19 | E por aquesto te rógo, | Virgen santa corõada, |
360:20 | pois que tu és de Déus Filla | e Madr' e nóssa vogada, |
361:3 | E dest' un mui gran miragre, | méus amigos, vos direi |
361:4 | que avẽo na cidade | de Burgos, e mui ben sei |
361:5 | que foi e é gran verdade, | ca por assí o achei |
361:6 | provad'; e porende quéro | del un bon cantar fazer |
361:14 | éra dela, e porende | a mandou alí põer. |
361:18 | lles comprisse sas demandas, | e non lle davan lezer |
361:19 | de pedir-llas; e tan tóste | a Reínna espirital |
361:21 | ca lles dava séu conórte | e guardava-as de mal |
361:22 | e fazía-lles saúdes | de sas doores haver. |
361:23 | Demais éra tan ben feita | e de tan hômil faiçôn, |
361:26 | a honrravan e servían | a todo o séu poder. |
361:29 | fezéron mui rico leito, | e come mollér que jaz |
361:30 | deitaron i a omagen | e fezéron-na jazer |
361:31 | come mollér que parira. | E as monjas arredor |
361:32 | do leito pousaron todas, | e seend' a gran sabor |
361:34 | na face e dũu lado | ao outro revolver. |
361:38 | e en tal noite com' esta | por nós sen door nacer. |
361:39 | E entôn toda-las monjas | s' ergeron cantando ben: |
361:40 | “Santa Virgen sen mazéla, | que per bondad' e per sen |
361:42 | e en que os céos caben, | que podéss' en ti caber.” |
362:3 | E de tal razôn com' esta | vos quér' éu óra dizer |
362:9 | e en servir sempr' a Virgen | havía mui gran sabor; |
362:10 | e porend' ũ' arca d' ouro | fora mui rica lavrar |
362:12 | E porên vendê-la fora | ena Sée de Leôn |
362:13 | e déra dela por algo | e dela déra en don, |
362:18 | outrossí, e a igreja | toda senôn o altar |
362:19 | u estas reliquias éran. | E tan tóste manamán |
362:21 | e levou-as pelas térras | e sofreu mui grand' afán |
362:23 | la igreja que perderan. | E grandes miragres fez |
362:26 | e quería Déus por elas | grandes miragres mostrar. |
362:28 | u aquel ourívez éra | cégo; e pois foi oír |
362:31 | E mandou-se levar lógo | alá a hómees séus, |
362:33 | e na sa Madre bẽeita | que veerei destes méus |
362:35 | E pois que foi ant' a arca, | se deitou e lle pediu |
362:36 | mercee muito chorando; | e da agua que saiu, |
362:37 | con que a arca lavaran, | trouxe pelo rostr' e viu |
362:38 | mui mellor que ante vira. | E fillou-s' a braadar, |
362:41 | e pois m' este ben feziste, | quando me for mestér, u |
363:3 | Un trobador en Gasconna éra, e trobava |
363:4 | al Con Simôn e a muitos, si que se queixava |
363:7 | El Con Simôn éra conde rico e poderoso |
363:8 | e diss' a un séu hóme, que non foi preguiçoso: |
363:10 | e busca fórtes prijões en que o metamos.” |
363:12 | chegou aquel mandadeir' e fillou-o privado |
363:13 | e adusse-o al cond'; e foi lógo deitado |
363:19 | El se viu nas prijões e cuidou que morresse, |
363:20 | e chamou Santa María que lle socorresse, |
363:21 | e jurou-ll' alí jazendo, que mentre vivesse |
363:26 | e o guardou de tal mórte que todos dultamos. |
364 | Como Santa María do Pórto guardou triínta hómees que cavavan térra pera sa igreja, e caeu ũa torre sobr' eles e non lles empeeceu. |
364:5 | éste e cabo do Grande, | que ten a térra no sẽo |
364:6 | e cerca todo o mundo, | según diz a escritura. |
364:9 | e fazían fondamentos | fondos, per que mais tẽente |
364:10 | foss' a óbra e mais firme, | todo de pédra mui dura. |
364:11 | E havíana tan fonda | feita, que quena ben visse |
364:14 | ca o logar éra fondo | muit' e a cóva escura. |
364:17 | e a torre, que estava | pósta sobre terronteiros, |
364:27 | E se ante ben lavravan, | mui mellor depois lavraron, |
364:29 | mui fremosa e mui fórte, | tal que quantos la cataron |
365 | Esta tricentésima e sesagésima quinta é como Santa María tirou de dulta un frade noviço que dizía que a alma non éra nada, no mõesteiro de Fontefría en Narbona. |
365:2 | ao pecador de dulta | e de maa torpidade. |
365:3 | E sobr' aquest' un miragre | óra contar-vos querría |
365:8 | sempre a noit' e o día | en séu coraçôn dultava |
365:10 | tóst' e que se desfazía | come fum'; e en verdade |
365:13 | que o metía en dulta, | e cuidava i mui féra- |
365:14 | mente a noit' e o día | por súa gran neicidade. |
365:15 | E est' andava cuidando | tanto, que disse sen falla |
365:18 | quér' hoi mais andar viçoso | e comprir mia voontade.” |
365:20 | do mõesteir' e da ôrdin | que o nengũu non visse; |
365:21 | vistiu-se lógu' e calçou-se, | ca atá que non comprisse |
365:22 | séu cuido non folgaría. | E por fazer tal maldade |
365:24 | que levavan ũa alma | dun póbre mans' e sen sanna |
365:25 | a céos, con claridade | e alegría tamanna |
365:26 | que contar non sabería. | E diss' ela: “Estad', estade, |
365:27 | e verá aqueste monje | que anda en gran loucura |
365:29 | deceu méu Fill' e pres mórte | por ela fórt' e mui dura; |
365:30 | e quen non cree aquesto | ment' e faz gran falsidade.” |
365:32 | e tornou-s' ao dormidoiro | e foi mui léd' aficado |
365:33 | daquela visôn que vira | e de sa dulta tirado, |
365:34 | e viveu sempr' en sa orden | con ben e con homildade. |
366 | Esta tricentésima e sesagésima sésta é como Santa María do Pórto fez cobrar a Don Manüél un açor que perdera. |
366:3 | E de tal razôn com' esta | ũa maravilla féra |
366:5 | el Rei, e que de Grãada | de fazer guérra vẽéra |
366:7 | e outros muitos genetes | que d' África i passaran; |
366:9 | en pães, hórtas e vinnas | e en quanto lles acharan. |
366:10 | E pois aquesto foi feito, | el Rei con séus lidadores, |
366:12 | E el Rei mui mal doente | foi i a gran maravilla, |
366:13 | mais guariu pela mercee | da que é Madre e Filla |
366:15 | E enquant' el guarecía, | Don Manüél, séu irmão, |
366:16 | vẽo i e foi enfermo; | e pois guariu e foi são, |
366:19 | E ind' a aquela caça, | levou poucos cavaleiros, |
366:21 | que levavan séus falcões | de garça, e ar grüeiros; |
366:24 | de guisa que foi perdudo. | E andárono buscando |
366:25 | ben préto de tres domaas | e sempre apregoando, |
366:27 | que os achan a vegadas | e os tẽen ascondudos |
366:28 | e os van vender a furto | por non seeren connosçudos. |
366:30 | séus falcõeiros, e lógo | fillou dos mais sabedores |
366:31 | e foi con eles a caça | ao Chão de Tablada, |
366:33 | e viron da outra parte, | no Exarafe, coitada |
366:35 | por fillá-la. E tan tóste | aquel falcôn connosceron |
366:36 | que éra o que perderan, | e en el mentes meteron, |
366:37 | e o falcôn e a ave | viron como se mergeron |
366:38 | e foron caer en térra. | Mais os que connoscedores |
366:40 | E Don Manüél e todos | lógo mercee pidiron |
366:44 | e que ena sa igreja | ant' o séu altar porrían; |
366:45 | e pois est' houvéron dito, | chamaron quanto podían |
366:53 | e chamou o mui de rijo; | e maravilla estranna |
366:57 | e pos-lo ant' o Infante, | que loou muit' a Reínna |
367:2 | e fremosos a quen s' en ela fía. |
367:4 | e a sérv' e a loa e a ama, |
367:9 | todos mercee e u a achades |
367:10 | en todo tempo, de noit' e de día. |
367:12 | e de Santïago de Compostéla |
367:17 | e de torres e de muro cercada, |
367:23 | E pois guariu desta enfermidade, |
367:26 | há com' alí; e el en romaría |
367:27 | foi alá lógo per mar e per térra. |
367:28 | E macar ll' o tempo fez mui gran guérra, |
367:31 | E ind' el Rei per mar, tanto ll' incharon |
367:32 | as pérnas ambas e se lle pararon |
367:38 | e agua amaréla ên saía. |
367:43 | E chegou vérnes aa sa igreja |
367:45 | e con est' enfermidade sobeja |
367:47 | E quand' os madudinnos começaron |
367:50 | e guareceu daquela maloutía. |
367:51 | E el Rei lógu' e toda sa companna, |
367:54 | de Déus saúd' e nos dá alegría. |
368 | Como Santa María do Pórto guariu ũa mollér dũa coobra que tragía eno ventre, e havía ben tres anos. |
368:5 | éu ena sa companna | e ao démo mande |
368:8 | de Córdova, a Grande, | e o séu nom' havía; |
368:9 | e dentro no séu córpo | cuidava e creía |
368:11 | E con aquesta coita | ben per Estremadura |
368:12 | passou e a Castéla | foi; e tal aventura |
368:15 | que fomos end' abade; | e dar-t-emos consello |
368:18 | de nós todo-los santos | e por Sennor catamos, |
368:20 | E ela foi-s' a Silos; | e pois que fez sa ida, |
368:23 | Mais se tu perder quéres | doores e pesares, |
368:25 | que chaman o Gran Pórto; | e pois que i chegares, |
368:28 | e quando foi no Pórto | da Sennor verdadeira, |
368:29 | tevo i sa vigía, | e jazendo senlleira |
368:34 | e haverás saúde, | ca nós por ti rogamos.” |
368:36 | e lógu' en ũa barca | entrou, e pois entraron |
368:37 | no mar ela e outros; | e pois Cáliz cataron |
368:38 | e viron a igreja, | disséron: “Déus loamos |
368:39 | e a Virgen, sa Madre, | a que non há parella.” |
368:40 | Entôn abriu a boca | a mollér, e vermella |
368:44 | e a Déus e sa Madre | foron loores dados; |
368:45 | e pois foron de Cáliz | ao Pórto tornados, |
369:2 | un pex' en que achou ouro | que por si e el peitasse, |
369:4 | a ũa mollér mesquinna, | e de gran coita tirasse. |
369:5 | E de tal razôn com' esta | vos direi un gran miragre, | sól que me ben ascoitedes, |
369:8 | e que llo a Santa Virgen | pois ben non gualardõasse. |
369:10 | e dizía ameúde: | “Aquel é de mal guardado | que guarda Santa María.” |
369:11 | E collera-o por uso | en que quér que razõasse |
369:12 | e en toda merchandía | que vendess' e que comprasse. |
369:13 | Un alcaid' éra na vila, | de mal talán e sannudo, | soberv' e cobiiçoso, |
369:15 | e cobiiçava muito | por achar en que travasse |
369:18 | daquela mollér, dizendo | que a tiínnan por louca, | e muit' ende posfaçavan. |
369:20 | e que daquela paravla | por mentiral ên ficasse! |
369:22 | fillad' esta mia sortella: | e dade-lla por cevada, | que me lóg' aquí tragades.” |
369:23 | E envïou, dous, dizendo | a cada un que punnasse |
369:25 | E eles assí fezéron; | ca foron alí correndo | e compraron-ll' a cevada |
369:26 | e ar déron-ll' a sortella, | que en pennos a tevésse | atá que fosse pagada. |
369:31 | E tornaron-s' a séu dono | dizendo que s' alegrasse, |
369:32 | e a sortella lle déron, | mais que os non mesturasse. |
369:34 | que fossen lógo correndo | a aquela mollér bõa | e lle déssen séus dinneiros, |
369:36 | e se non, que quant' havía | a mollér que llo fillasse. |
369:37 | Eles foron muit' aginna | e pagaron séus dinneiros, | ben e mui compridamente |
369:38 | a aquela mollér bõa, | e pediron-ll' a sortella | d' ouro fin, ca non d' arente, |
369:39 | ond' a pédra foi vermella: | e quen quér que a catasse |
369:42 | mas non achou nemigalla, | pero a andou buscando; | e foi en gran coita féra |
369:43 | e rogou a un daqueles | que o alcaide rogasse |
369:46 | de que o vinqu' éra d' ouro, | mui ben feito e fremoso, | e a pédr' éra vermella; |
369:47 | e se lle lógo non désse, | que quant' havía ll' entrasse, |
369:50 | aquel é de mal guardado, | mia Sennor, a quen tu guardas; | e porend', ai, pïadosa, |
369:53 | E ela dizend' aquesto, | o alcaide mui sobervio | cavalgou en séu cavalo |
369:54 | e deceu-se pera Tejo, | por dar-ll' a bever no río | e o topete lavá-lo. |
369:55 | E 'n lavando-o de rejo, | quis Déus que ll' escorregasse |
369:56 | aquel séu anél do dedo | e ena agua voasse. |
369:57 | O alcaide, pois viu esto, | tornou-se trist' e coitado | pera sa casa aginna |
369:59 | e mandou a u séu hóme | que tan muito a coitasse, |
369:62 | de si nen ar que fezésse, | e diss': “Ai, Santa María, | tu que és lum' e espello |
369:65 | Ela havendo gran coita | e fazendo mui gran dóo, | vẽo a ela sa filla |
369:66 | dizendo: “Madre, comede | e haved' algún conórto; | ca sería maravilla, |
369:70 | e preguntou os dos barcos | que lle disséssen verdade | se algún pexe tragían. |
369:73 | Disse-ll' ela: “E son muitos?” | Respôs el: “Par Déus de céo, | non é mais dũu senlleiro, |
369:74 | que fillei óra no río, | u andavamos pescando | éu e un méu companneiro.” |
369:76 | e que quanto x' el quisésse | dinneiros por el fillasse. |
369:78 | e disse-ll': “Ai, madre bõa, | mais val de cẽar daqueste | ca jazer assí gemendo.” |
369:80 | e o lavasse de dentro | e de fóra escamasse. |
369:81 | Entôn fillô' a meninna; | e pois lavou aquel peixe, | quando foi que o abrisse, |
369:82 | en abrindo catou dentro | e viu jazer a sortella, | e lóg' a sa madre disse |
369:83 | como aquel anél achara. | E ela que llo mostrasse |
369:84 | mandou; e poi-lo viu, lógo | ar mandou que se calasse. |
369:85 | Outro día o alcaide | vẽo irad' e sannudo | a sa casa por prendê-la, |
369:90 | e déu-llo. E ele, lógo | que o houve connosçudo, | fillou-se-ll' ên mui gran medo; |
369:91 | e ant' o póboo todo | lle rogou que lle contasse |
369:93 | E ela contou-llo todo | en qual guisa o houvéra; | e pois llo houve contado, |
369:94 | ar disse-ll' el a verdade | en como a enganara, | e déu-s' ende por culpado |
369:95 | e ante toda a gente | rogou que lle perdõasse, |
369:96 | e do séu, que lle tollera, | déu quena apoderasse. |
369:99 | e dando vózes dizían: | “Quen foi quen te semellasse |
370:2 | Madre de Jesú-Crist', a noit' e o día. |
370:5 | que dela pres carn' e as nóssas doores |
370:7 | E de a servir sól non nos enfademos, |
370:8 | outrossí temer e loar, ca sabemos |
370:10 | perdôn pera sempr' e vid' e alegría. |
370:12 | quando fez dela Madr' e Filla juntada; |
370:13 | e porên deve seer de nós loada, |
370:14 | e atal Sennor, quen-na non loaría? |
371 | Como Santa María do Pórto guariu ũa mollér que perigoara dũa pinaça e caera no mar. |
371:4 | mui grande e mui fremoso | esta Reínna de prez |
371:6 | e polo mellor saberdes, | oíde-mio a lezer: |
371:8 | do Pórto da Santa Virgen | e fezéra ja lavrar |
371:9 | a igreja, e vẽéra | i de Sevilla per mar |
371:10 | por veer como pobravan | e haver ende prazer, |
371:13 | os outros pera pobraren | e por haveren quinnôn |
371:15 | Outros viínnan per lavraren | e gãar i séu jornal |
371:18 | e porên de muitas partes | viínnan i guarecer. |
371:19 | Porên per mar e per térra | punnavan i de vĩir |
371:20 | muitos e de longas térras, | e por quant' ían oír |
371:21 | que os mórtos resurgía | e os doentes guarir |
371:22 | fazía alí a Virgen, | e ían-no i veer. |
371:24 | carregada de farinna, | e d' hómees i entrou |
371:25 | companna e de molléres, | e tanto se carregou |
371:26 | que feriu en ũas penas | e houve de perecer, |
371:28 | mais ũa mollér i éra | e chamou, segund' oí, |
371:32 | dun gran saco de farinna | e deitou-s' en el de pran |
371:33 | de peitos; e macar éra | mui pesado, tornou tan |
371:36 | e ela encima dele, | chus liviãa que froxél, |
371:39 | as gentes aa ribeira. | E pois que soubéron ben |
371:42 | e ela foi-s' ao Pórto | aa Virgen ofrecer. |
372 | Como vẽo ũa mollér de Névra, que raviava, a Santa María do Pórto, e apareceu-lle Santa María de noit' e guareceu-a. |
372:3 | E dest' un gran miragre | direi, se vos prouguér, |
372:5 | na igreja do Pórto; | e quen mi oír quisér |
372:10 | que mordía as gentes | e come can ladrar |
372:11 | se fillava de rijo. | E por esta razôn |
372:12 | foron-ll' atar as mãos | e os pées entôn; |
372:15 | E pois foi na igreja | e o altar catou, |
372:17 | e pois dormiu un pouco, | a Virgen a fillou |
372:18 | pela mão e disse-ll': | “éu te venno sãar. |
372:19 | E des hoi mais non hajas | medo de mal haver, |
372:20 | mais há mestér que cômias | e que queiras bever; |
372:24 | e leixou ben guarida | a mollér daquel mal; |
372:25 | e pediu que comesse | e bevess' outro tal, |
372:26 | e os que i estavan | foron-llo lógo dar. |
372:28 | sa mollér e que éra | ja guarida mui ben |
372:31 | dela. E quantos éran | eno logar loor |
372:33 | Virgen e grorïosa | Madre do Salvador |
374 | Como ũus almogavares, que sempre entravan a térra de mouros e éran desbaratados, tevéron vigía na capéla do alcáçar de Xerez e prometeron-lle ũa dõa, e entraron en cavalgada e gannaron mui grand' algo. |
374:7 | aos que a haver quéren. | E porend' ũus peões, |
374:11 | ca sempr' éran descubértos | e mui mal desbaratados. |
374:14 | e en correger cuidavan | muito depois en sa vida. |
374:15 | E houvéron séu acórdo | que fossen tẽer vegía |
374:17 | e lógo en cavalgada | movessen en outro día, |
374:18 | e se gãassen, a Virgen | houvéss' ên de sa partida |
374:19 | a cousa que mais fremosa | e mais rica i fillassen. |
374:20 | E porend' a Glorïosa | lles fez que desbaratassen |
374:21 | ũa récova mui grande | de mouros, e que achassen |
374:23 | E tan tóste que a viron | non houv' i quen non dissésse |
374:25 | e lóg' oferer-llo foron | e déron queno posésse |
374:26 | ant' o altar, e tamanno | foi com' ele per medida. |
374:27 | E lógo dessa companna | foi a Virgen mui loada, |
374:28 | e des alí adeante | non fezéron cavalgada |
375:4 | nos faz, e por sa bondade |
375:9 | grandes e mui connosçudas |
375:11 | E de tal razôn fremoso |
375:14 | fez; e comprida mercee |
375:17 | mostrou a Madr' e a Filla |
375:20 | séu caval' e lle morría. |
375:29 | mui gran coita e soubéra |
375:30 | que morría; e mercee |
375:35 | E u jazía tendudo |
375:36 | ja come mórt' e perdudo, |
375:39 | E tan tóste déu levada |
375:40 | e comeu muita cevada. |
375:41 | E porên foi mui loada |
376 | Como un hóme levava un anél a Don Manüél, irmão del Rei, e perdê-o na carreira, e fez-llo Santa María cobrar. |
376:7 | E dest' un mui gran miragre | avẽo ũa vegada |
376:9 | el Rei por guardar a térra | e que fosse ben pobrada |
376:10 | e houvésse per mar fróta, | per que fosse mais temuda. |
376:13 | e o ben que ll' el fezéra | non lle saíra en vão, |
376:15 | Porend' el Rei o amava, | e gran dereito fazía. |
376:16 | E u estavan falando | el Rei e ele un día, |
376:19 | e disse que lla daría. | E pois foi en sa pousada |
376:22 | per un hóme de sa casa | e diz: “Muito me saúda |
376:23 | Don Manüél e dá-ll' este | anél que ll' hei prometudo.” |
376:24 | E o hóme foi-se lógo; | mais non foi apercebudo |
376:25 | de o guardar com' houvéra | a guardá-lo, e perdudo |
376:26 | o houve ena carreira. | E com' ũa cousa muda |
376:29 | Santa María do Pórto, | e prometo-ch' en verdade |
376:31 | seja, Sennor, e tu val-me | a esta coita tan féra.” |
376:33 | achou aquela sortella | e viu ben que súa éra |
376:34 | daquele que a levava; | e pois que houv' entenduda |
376:36 | se aquel anél perdera, | e dessí que o fillasse. |
376:37 | E o outro tornou lógo, | dizendo-lle se achasse |
376:38 | tal sortella, que lla désse | e non lle foss' asconduda. |
376:39 | E o outr' o anél lógo | lle déu, dizendo-lle: “Amigo, |
376:43 | esta sortella.” E lógo | foi-se con ela correndo |
376:45 | e déu-lla; e pois lo feito | lle contou, com' éu aprendo, |
376:46 | tornou-s' al Rei. E pois ll' houve | esta cousa retraúda, |
376:47 | el Rei e quantos i éran | déron porende loores |
376:48 | aa Virgen glorïosa | que mercees e amores |
376:50 | e d' acorrer-nos nas coitas | está sempr' apercebuda. |
377 | Como un rei déu ũa escrivanía dũa vila a un séu crïado, e havía muitos contrarios que o estorvavan contra el Rei, e prometeu algo a Santa María do Pórto, e fez-ll' haver. |
377:2 | ajuda-o per que vença | gran braveza e perfía. |
377:3 | E de tal razôn com' esta | fez un miragr' a Reínna |
377:5 | con ela e os séus livros | pintava ben e aginna, |
377:7 | E porend' ũa vegada | ũa óbra mui fremosa |
377:9 | e el Rei, cuj' hóm' el éra, | por amor da precïosa |
377:15 | El Rei entôn outorgou-lla | e mandou que sen tardada |
377:21 | e que lle déss' outra tóste, | se non, pẽa connosçuda |
377:25 | aquele outro a carta | e que dela se quitasse, |
377:28 | e que per nulla maneira | de dar non lla detevéssen, |
377:29 | e se non, que a sa ira | haverían, se fezéssen |
377:33 | que se el a cart' houvésse | e per ela a gãava, |
377:37 | e fez contra o notario | que el Rei cara sannuda |
377:38 | lle mostrou, e lóg' a carta | houv' aquel que a pedía. |
377:41 | e teve por de mal siso | quen contra ela contende; |
377:42 | e fillou lógo sa carta | e foi con ela sa vía. |
378 | Como un hóme bõo con sa mollér, que morava na colaçôn de San Salvador de Sevilla, tiínna ũa sa filla doente pera mórte, e jouve tres días que non falou; e prometêrona a Santa María do Pórto, e guareceu. |
378:2 | u fez sa Madr' avogada | e séu Fillo Salvador. |
378:3 | Ca pois ela avogada | é e nóssa razôn ten, |
378:9 | e faz mal aos meninos | polo séu poder mostrar |
378:13 | daquel astroso nos guarde | e nos livre d' ocajôn |
378:14 | e que nos día saúde | cada que nos mestér for. |
378:16 | qual vos óra contar quéro; | e des que oírdes qual |
378:17 | foi, por grande o terredes, | ca ela que pód' e val |
378:19 | E porend' atal miragre | é d' oír, se vos prouguér, |
378:20 | que fezo Santa María | do Pórto, e quen quisér |
378:25 | que per narizes e ollos | e da boca outrossí |
378:27 | E esteve ben tres días | e noites que non falou; |
378:28 | e tẽendo-a por mórta, | a mortalla lle mandou |
378:29 | tallar séu padr' e aginna | as candeas ar comprou. |
378:31 | e disse: “Se vós fezérdes | o que vos quéro dizer, |
378:33 | da Virgen Santa María, | e se sãar, ofrecer |
378:34 | lla ide, e mantenente | perderá esta door. |
378:37 | a fez; e porên vos rógo | que me queirades oír, |
378:38 | e prometede-ll' a filla, | e seede sabedor |
378:40 | E eles lle prometeron | que a levassen alá |
378:41 | con sas ofértas mui grandes; | e a moça lóg' acá |
378:42 | viveu e abriu os ollos | e catou enderredor. |
378:43 | E pois pediu que comesse, | e déron-lle manamán |
378:44 | un óv' assado mui móle, | e comê-o con do pan. |
378:45 | E todos entôn loaron | a Sennor do bon talán, |
378:47 | Entôn a moça fillaron | e foron-se dessa vez |
378:48 | dereitament' ao Pórto | e passaron per Xerez; |
378:49 | e pois foron na igreja | da Raínna de gran prez, |
379:6 | grande per mar e per térra, | ca logar é dos mellores |
379:8 | E el Rei de veer esto | havía gran soïdade; |
379:11 | E por aquesto sas cartas | lles mandava que vẽéssen |
379:12 | alí salvos e seguros | con quanto trager quiséssen, |
379:13 | e que non houvéssen medo, | enquant' alí estevéssen, |
379:19 | E roubavan aos mouros | que alí per mar querían |
379:20 | vĩir, e muitos matavan | deles e muitos prendían; |
379:21 | e neũa reverença | aa Virgen non havían |
379:24 | a mouros que i viínnan, | e a todo-los preséron, |
379:25 | e quiséran-s' a sa térra | tornar-se; mais non podéron, |
379:26 | pero tiínnan navíos | ligeiros e corredores. |
379:29 | du estavan, con mal tempo, | e todo-los séus chufares |
379:33 | a tornar o que fillaran | a pesar da Madr' e Filla |
379:34 | de Déus, a que dessonraran. | E daquesto fïadores |
379:35 | déron al Rei en Sevilla; | e depois que entregaron |
379:38 | tornar daquela vegada. | E desto déron loores |
379:43 | nen outros que a sa casa | vennan per mar e per térra; |
379:44 | e, empéro que os mouros | a vezes lle fazen guérra, |
380:5 | e loar |
380:9 | e da prijôn sacou |
380:12 | e cuidar |
380:15 | e levar |
380:17 | E amar outrossí |
380:19 | e, com' éu vej' e vi, |
380:22 | e deitar |
380:25 | e buscar |
380:32 | e pecar |
380:43 | ést'. E quen diría |
380:49 | mercee, e rogar-ll-ei |
380:51 | quér e dar |
380:55 | e poiar |
381:8 | de San Marcos, e Joane | havía nom'; e entôn |
381:10 | con que muito s' alegrava | e prendía gran prazer. |
381:12 | e amava aquel fillo | atanto, segund' oí, |
381:13 | que mais amar non podía | outra ren; e foi assí |
381:16 | e o padre e a madre | con coita del, non por al, |
381:18 | e tẽendo-o a madre | nos braços, lle foi morrer. |
381:22 | eno mundo.” E con coita | foi lógo esmorecer. |
381:25 | Lázaro de quatro días | e per nome o chamou, |
381:26 | fez levantar o menino | tan tóst' e vivo seer |
381:27 | mui são e muit' alégre. | E quantos eno logar |
381:28 | estavan e esto viron, | começaron de chorar, |
381:29 | e en chorando a Virgen | ar fillaron-s' a loar |
382 | Como un ric-hóme pidía un herdamento al Rei que lle havía a dar por outro que lle fillara, e nono podía haver dele; e prometeu algo a Santa María, e fez-llo haver lógo mui bõo. |
382:3 | E ele assí as cambia | como lle ven a prazer, |
382:4 | ca segund' é Déus e hómen | e Rei, póde-o fazer; |
382:5 | Déus porque há gran vertude, | e Rei por séu gran poder, |
382:6 | e hóme porque há siso, | entendement' e razôn. |
382:7 | E de tal razôn com' esta | vos quéro contar que fez |
382:11 | E al Rei muit' aficava | que lla désse sen tardar; |
382:14 | sen fazer tórt' e pecado. | Porên lle respôs entôn: |
382:18 | per que sejades herdado | mui ben e vos dé bon don.” |
382:21 | muit' e o séu despendendo; | e, segundo que oí, |
382:23 | u el Rei entôn morava. | E porend' ameúd' ir |
382:24 | havía muit' a sa casa | o ric-hóm' e lle pedir |
382:25 | que lle déss' o herdamento, | e se non, que s' espedir |
382:26 | quería dele e ir-se | ao reino d' Aragôn. |
382:27 | Mais al Rei muito pesava | e tiínna-o por mal, |
382:28 | porque ele o crïara | e éra séu natural |
382:29 | e en Toledo casara | e leixara i sinal |
382:30 | de fillos que lle naceran. | E aquel ric-hóm' entôn |
382:32 | mais porque o non colleron, | acordou-s' e fez bon sen, |
382:33 | e en térra os gẽollos | ficou e disse: “Per ren |
382:37 | que dé aos monges cambio | por Alvaça; e assaz |
382:38 | haverei se me dér esto, | e será bon gualardôn. |
382:39 | E se m' aquesta mercee | Santa María fezér |
382:41 | déz livras de bõa cera, | e fille-as quen quisér; |
382:42 | demais irei a sa casa | e levarei méu bordôn.” |
382:44 | Don Manüél, séu irmão, | e con el se consellou |
382:46 | en sa oraçôn, e disse | a un séu de crïaçôn: |
382:47 | “Vai e chama a Reimondo | de Rocaful, se non for |
382:48 | ido.” E el vẽo lógo | e diz: “Que vos praz, Sennor?” |
382:50 | pera vós ca outr' herdade, | ca val muit' e sen mixôn.” |
382:52 | e loores aa Virgen | do Pórto, porque meteu |
382:53 | al Rei est' en voontade; | e o que ll' el prometeu |
383 | Como Santa María de Segónça guardou ũa mollér que quería entrar en ũa nave e caeu no mar, e guareceu e sacó-a Santa María. |
383:3 | Dest' avẽo un miragre | grand' e mui maravilloso, |
383:6 | de a servir noit' e día. | E foi en Estremadura, |
383:8 | e cabo da grand' igreja | há un logar apartado |
383:10 | ía essa mollér bõa, | e en est' éra sa cura. |
383:12 | e a cada ũa delas | ena voontad' entrava |
383:13 | d' iren veer o Sepulcro | de Jerusalên, e dava |
383:15 | E pois aquest' houve feito, | foi-se lógo sa carreira |
383:16 | e levou sigo sa filla | por que non fosse senlleira, |
383:18 | E passou per muitas térras, | e atal foi sa ventura |
383:21 | e des que foron en Acre, | sen outro delongamento |
383:23 | E poi-lo houvéron visto, | ar fezéron romarías |
383:25 | Jesú-Cristo, Déus e hóme, | andou; e a poucos días |
383:28 | mais aginna se colleron | ao pórto e rogaron |
383:29 | a aquel cuja nav' éra | que as levass', e punnaron |
383:31 | d' i entrar, e en querendo | sobir per ũa escaeira |
383:33 | mente, e depois a madre | cuidou a seer arteira |
383:34 | de sobir tóst', e na agua | caeu con sa vestidura. |
383:35 | E en caendo, chamando | a grandes braados ía: |
383:37 | de Segónça, en que fío, | e fais que mia romaría |
383:38 | acabe compridamente.” | E tan tóste da altura |
383:39 | dos céos a Virgen santa | acorreu-a e passou-a |
383:40 | bẽes per fondo da agua | so a nave, e sacou-a |
383:41 | mui longe da outra parte | eno mar, e pois tornou-a |
383:42 | arriba viva e sãa | con fremosa catadura. |
383:44 | e os gẽollos en térra | houvéron lógo ficados |
383:45 | e aa Virgen mui santa | porende loores dados, |
383:47 | E pois esta mollér bõa | pela Virgen foi guardada |
383:48 | assí como ja oístes, | e a sa térra tornada, |
383:49 | teve na Vélla igreja | noveas, e mui loada |
383:50 | foi lógo Santa María | per ela, e fez cordura. |
384:4 | que avẽo a un monge | bõo e ben ordinnado |
384:6 | e maior sabor havía | desto que d' outras sabores. |
384:7 | Este mui bon clérigu' éra | e mui de grado liía |
384:8 | nas Vidas dos Santos Padres | e ar mui ben escrivía; |
384:11 | A primeira éra ouro, | coor rica e fremosa |
384:12 | a semellante da Virgen | nóbre e mui precïosa; |
384:13 | e a outra d' azur éra, | coor mui maravillosa |
384:17 | aa Virgen que é rica, | mui santa, e que parella |
384:25 | e pero assí jazía, | viínna-lle sempre a mente |
384:27 | O abade e os monges | todos veer-o vẽéron, |
384:28 | e poi-lo viron maltreito, | un frade con el poséron |
384:29 | que lle tevésse companna; | e pois alí estevéron |
384:32 | e viü que ao leito | se chegava passo indo, |
384:33 | e dizía-lle: “Non temas, | ca te farei ir sobindo |
384:37 | e eno Livro da Vida | escrit' ontr' as escrituras |
384:40 | E o frad' espertou lógo | e foi ao leit' aginna; |
384:41 | e pois que o achou mórto, | fez sõar a campaínna |
384:45 | e aquel monge lles disse: | “Sennores, por cousimento |
384:48 | e o abade tan tóste | o fez meter en escrito |
384:51 | E pois soubéron o feito, | loaron de voontade |
384:53 | e se en algũa cousa | ll' erraran per necidade, |
385 | Como Santa María do Pórto guareceu un hóme dũa pedrada mui grande de que nunca cuidara a guarecer, ca tiínna a tela sedada e tornou-se paralítico, e guarecê-o Santa María. |
385:1 | De toda enfermidade | maa e de gran ferida |
385:6 | pera guardar os creschãos | dos mouros e ser bastida |
385:7 | pera guerrejar os mouros | d' Espann' e os afriçãos. |
385:8 | E porend' en aquel lógo | mostrou miragres certãos |
385:9 | de muitos que i vẽéron | enfermos e foron sãos, |
385:11 | E tan gran sabor havían | os hómes de que sãava |
385:13 | “Santa María do Pórto, | val-me” e s' acomendava |
385:14 | a ela; e pois guarían, | fazían alá su ida. |
385:17 | ll' houvéron toda a fronte | e a tea assedada, |
385:19 | E pois viu que non sãava, | prometeu que ao Pórto |
385:22 | e que de cera levasse | un estadal sen falida. |
385:26 | houve a seer dun lado, | e foi daquela partida |
385:28 | E el, quando viu aquesto, | teve-se por escarnido; |
385:29 | mais acomendou-se lógo | ao Pórt', e foi guarido |
385:30 | e são, ben com' aqueles | que tórnan de mórt' a vida. |
385:31 | E porende déu loores | aa Virgen e noveas |
385:32 | foi tẽer ena sa casa | e levou i sas candeas |
386:9 | tornou da hóste da Veiga | de Grãada, e tallando |
386:10 | a andou enredor toda, | o chão e a montanna. |
386:11 | E pois que se partiu ende, | vẽo a Sevilla cedo, |
386:13 | ben atá en Santïago | e depois dalên d' Arnedo |
386:15 | Des que todos i chegaron | e el Rei lles houve dito |
386:16 | por que os vĩir fezéra | por paravr' e por escrito, |
386:20 | en fazer vósso mandado, | e demais que seeremos |
386:23 | E pois aquest' outorgaron, | foi deles el Rei pagado |
386:24 | e ar outorgou-lles lógo | quant' houvéron demandado |
386:28 | todos del Rei que comessen | con el, e que avondados |
386:29 | serían de quant' houvéssen | mestér; e dest' acordados |
386:31 | Mais sábado aquel día | éra, e muitos cuidavan |
386:33 | a vendê-lo en Sevilla; | e porende se queixavan |
386:36 | en convidar tan gran gente, | e pescado non tẽedes.” |
386:37 | E respôs-lles el Rei lógo: | “Asperad' e veeredes |
386:40 | E por aquesto vos mando | que vaades tod' a fita |
386:42 | e se algo i achardes, | nono paredes per manna, |
386:47 | Eles foron mantenente | a un canal, e acharon |
386:48 | de pescado carregadas | quatro barcas, e chegaron |
386:49 | con elas lóg' a Sevilla | e a todos avondaron, |
386:51 | E quand' el Rei viu aquesto, | houve mui grand' alegría |
386:52 | e chorando loou muito | a Virgen Santa María |
389:2 | poder há de sãar véllos | e mancebos e meninnos. |
389:4 | e outro tal o mancebo | se faz bõa mancebece, |
389:7 | E daquesto en Sevilla | mostrou miragre mui grande |
389:8 | a Virgen Santa María, | que róg' a séu Fill' e mande |
389:14 | foi ja e tornou-se leigo; | e dous fillos fremosinnos |
389:16 | E o mẽor foi enfermo; | ond' a el muito pesava, |
389:18 | el e sa madr', e con coita | del chamavan-se mesquinnos. |
389:19 | E con gran coita sobeja | que a madre del havía |
389:22 | a sa casa o levasse, | e espécïas e cominnos |
389:27 | E tal promessa com' esta, | como quér que pequeninna |
389:29 | fez que o moço pedisse | de comer, e foi aginna |
389:30 | guarid' e trebellou lógo | conos outros mocelinnos. |
389:33 | dous capões que crïava, | que fez assar, e sabores |
389:34 | fillou mui grand' en comê-los | e en bever bõos vinnos. |
390:5 | e a Déus que nos queira perdõar |
390:6 | e eno séu paraíso nos dar |
390:9 | e a el que nos faça repentir |
390:10 | dos érros e a emenda vĩir |
390:13 | e a ele que queira receber |
390:17 | e a ele que nos tenna por séus, |
390:21 | e a ele que nos guarde de mal |
390:22 | e do fógo do inférno mortal |
391:7 | E esta en tal maneira | os pées tórtos assí |
391:10 | a troux' e teve noveas | por daquel mal guarecer. |
391:12 | aos pées en dormindo, | e tan tóste despertou; |
391:13 | e a door foi tan grande, | e tan fórte braadou, |
391:15 | E séu padre, que jazía | cabo dela, preguntar |
391:17 | me foi os pées a Virgen | e tornou-s' a séu altar, |
391:18 | e houve door tan grande | qual nunca cuidei haver.” |
391:20 | e os pées lle cataron | e víronos de feiçôn |
391:21 | que os a tẽer devía, | e tan ben sãos que non |
391:22 | podían mellor seê-lo. | E porende bẽeizer |
391:24 | e cada ũu chorando | poso en térra sa faz, |
391:26 | en ti e toda mercee | pora nos sempr' acorrer. |
391:28 | que perdõas os pecados | e sãas toda door; |
391:29 | e porende te rogamos | que, se ta mercee for, |
392:5 | e que dentro no inférno | o tormente e o dome, |
392:7 | E dest' un mui gran miragre | avẽo eno gran Pórto, |
392:8 | dun hóme que con dereito | foi enforcado e mórto |
392:11 | Est' hóm' éra pastorinno | entôn, e barvas pungentes, |
392:13 | senôn furtar quant' achava | a vezinnos e parentes; |
392:14 | e macar o castigavan, | sól non havía ên cura. |
392:16 | un alfamar, e vendê-lo | foi a casa da Reínna, |
392:18 | e ant' o alcaide vẽo | por sa gran malaventura, |
392:20 | aquela mollér mesquinna. | E el todo-o negava, |
392:21 | e ela nono podía | provar. E porên mandava |
392:23 | de jurar sobre tal feito. | E el a jura fazía, |
392:24 | e o alcaide meesmo | del a jura recebía. |
392:25 | E el meteu-lle na jura | a Déus e Santa María, |
392:27 | e que ante tercer día | enas sas mãos tornasse |
392:30 | e el foi-s' e fez un furto, | en que passou a postura. |
392:31 | E lógo que fez o furto, | tan tóste foi recadado |
392:32 | dentro na vila do Pórt', e | ant' o alcaide levado |
392:35 | E respôs ao alcaide: | “Por Déus e por caridade, |
392:40 | Jesú-Cristo e sa Madre, | Sennores dereitureiros; |
392:41 | e lógo aquel astroso | fillárono os monteiros |
392:42 | e posérono na forca | suso na maior altura. |
393:1 | Macar é door a ravia | maravillosa e fórte, |
393:4 | ven que é negra e fórte | e dura e de perfía. |
393:5 | Tod' aquesto há no démo, | e porên Santa María, |
393:6 | que éste dele contralla, | a tólle e dá conórte. |
393:9 | d' Arcos, e que ja raivoso | séu néto alí trouxéra |
393:13 | e chegaron ao Pórto | mércores, primeiro día |
393:14 | d' abril, e ena igreja | entraron con gran conórte, |
393:18 | e tan fórte se torcía | come quen coita a mórte. |
393:20 | cousa que de bever fosse, | e tan gran coita sofrera, |
393:22 | mas non quis a que nas coitas | acórre e dá conórte. |
393:23 | E ena primeira noite | que teve ena igreja |
393:27 | E des alí adeante | foi guarid' e mui ben são; |
393:28 | e pois desto Don Afonso, | séu avóo, foi certão, |
393:31 | E porend' el e os outros | todos quantos i estavan |
393:33 | e lóg' a Santa María | porende loores davan, |
398:5 | serían, ca pastor éra | bõo e que séus gãados |
398:11 | Alí el Rei Don Afonso | de Leôn e de Castéla |
398:12 | fez fazer ũa egreja | muit' apósta e mui béla, |
398:13 | que déu a Santa María | por casa e por capéla, |
398:15 | E enquanto a lavravan, | demostrou i mui fremosos |
398:16 | miragres Santa María, | e d' oír mui saborosos, |
398:20 | e Don Domingo havía | nom', e triínta cordeiros |
398:21 | que i tiínna perdera; | e per vales e outeiros |
398:25 | e diss': “Ai, Santa María, | pela ta mercee seja |
398:27 | E séu marido, con coita | de os achar, non quedava |
398:28 | de buscá-los pelos montes, | e pero nonos achava; |
398:30 | de consũu, e de lobos | tod' en derredor cercado. |
398:31 | E do pesar que houvéra | grande houv' entôn conórto, |
398:32 | e foi fillar séu gãado | e levó-o ao Pórto, |
398:38 | os lobos. E porên seja | séu nome sempr' eixalçado. |
399 | Esta tricentésima nonagésima novena é como ena vila d' Élvas ũa mollér quiso matar séu fillo e meteu-lle ũa agulla pela cabeça, e apareceu-lle Santa María ante que o matasse e disse-lle que tomasse pẽedença. |
399:1 | Quen usar na de Déus Madre | falar e amiga, |
399:5 | e porend' o poder dela | e u del recude |
399:6 | a creceren en ben sempre | e toller nemiga. |
399:8 | que mostrou na vila d' Élvas, | e maravilloso, |
399:9 | a ũa mollér mui póbre, | e des i astroso, |
399:12 | e havía un séu fillo, | béla creatura; |
399:19 | E pois cuidou muit' aquesto, | fillou eno braço |
399:20 | o menino e deitó-o | eno séu regaço, |
399:21 | buscando redor si pédra; | e achou un maço, |
399:22 | e fillou ũa agulla | longa com' espiga, |
399:23 | e diss' assí: “Par Déus, fillo, | mui pouco me présta |
399:24 | de perder por ti méu tempo.” | E lógo na tésta |
399:25 | lle foi põer a agulla, | e diss': “Hoge fésta |
399:27 | os póbres e os coitados | pareceu-lle lógo, |
399:28 | seend' as pórtas serradas, | e diss': “éu te rógo |
399:32 | e levaría o démo | ta alma en sórte; |
399:35 | E porên fill' a téu fillo | nos braços privado |
399:36 | e vai lóg' aa igreja | dizer téu pecado, |
399:37 | e tan tóste nas tas coitas | porrei éu recado; |
399:38 | e come mollér non faças | maa que se triga |
399:39 | a fazer mal sa fazenda.” | E foi-s' a Reínna |
399:40 | dos céos, pois ll' esto disse. | E lóg' a mesquinna |
399:41 | maenfestou-s' e en orden | entrou muit' aginna, |
399:42 | e contra o démo fróque | vestiu por loriga. |
399:46 | e a madre polo démo | non déu ũa figa. |
400:17 | e cuid' end' haver gualardôn |
400:18 | mui grand' e muit' honrrado. |
400:26 | e a mia mingua comprirá |
400:28 | E porên lle quéro rogar |
400:30 | receb' e o queira fillar |
400:33 | e se fez hóm' e nos salvou |
400:35 | e pois consigo a levou, |
400:36 | e foi i de bon siso. |
401:1 | Macar poucos cantares | acabei e con son, |
401:5 | e do séu paraíso | non me diga de non, |
401:8 | e tu, mia Sennor, róga- | ll' agora e entôn |
401:10 | e por este serviço | dá-m' este galardôn. |
401:14 | me perdôn e me queira | recebir ontr' os séus |
401:16 | San Pédr' e Santïago, | a que van os roméus, |
401:17 | e que en este mundo | queira que os encréus |
401:21 | E al te róg' aínda | que lle queiras rogar |
401:25 | e que el me dé siso | que me póss' amparar |
401:26 | dele e das sas óbras, | con que el faz obrar |
401:27 | mui mal a queno cree | e pois s' ên mal achar, |
401:28 | e que contra os mouros, | que térra d' Ultramar |
401:29 | tẽen e en Espanna | gran part' a méu pesar, |
401:30 | me dé poder e força | pera os ên deitar. |
401:33 | per que serví-lo póssa, | e que me dé poder |
401:34 | contra séus ẽemigos | e lles faça perder |
401:36 | e me guarde de mórte | per ocajôn prender, |
401:37 | e que de méus amigos | veja sempre prazer, |
401:38 | e que póssa mias gentes | en justiça tẽer, |
401:39 | e que sempre ben sábia | empregar méu haver, |
401:41 | E aínda te rógo | Virgen, bõa Sennor, |
401:44 | per que del e dos bõos | sempr' haja séu amor; |
401:45 | e, pois Rei me fez, queira | que rein' a séu sabor, |
401:46 | e de mi e dos reinos | seja el guardador, |
401:47 | que me déu e dar póde | quando ll' ên prazer for; |
401:48 | e que el me defenda | de fals' e traedor, |
401:49 | e outrossí me guarde | de mal consellador |
401:50 | e d' hóme que mal sérve | e é mui pedidor. |
401:51 | E pois hei começado, | Sennor, de te pedir |
401:57 | e de quen dá jüízio | seno ben departir |
401:59 | e d' hóme mui falido | que outro quér cousir, |
401:60 | e d' hóme que mal jóga | e quér muito riír. |
401:63 | móstra sempr' en séus feitos, | e daqueles que dan |
401:64 | pouco por gran vileza | e vergonna non han, |
401:65 | e por pouco serviço | móstran que grand' afán |
401:68 | e d' hóme que assaca, | que é peor que can, |
401:69 | e dos que lealdade | non preçan quant' un pan, |
401:71 | E aínda te rógo | Sennor espirital, |
401:74 | e que non haja medo | do gran fógu' infernal, |
401:75 | e me guarde méu córpo | d' ocajôn e de mal |
401:76 | e d' amigu' encubérto, | que a gran coita fal, |
401:77 | e de quen ten en pouco | de seer desleal, |
401:78 | e daquel que se preça | muit' e mui pouco val, |
401:79 | e de quen en séus feitos | sempr' é descomunal. |
401:80 | Esto por don cho peço, | e ar pidir-ch-ei al: |
401:83 | porên te rógu' e peço, | pois que téu Fillo Rei |
401:89 | perdend' el e méu tempo | e aos que o dei; |
401:90 | mas des hoi mais me guarda, | e guardado serei. |
401:96 | no paraíso, veja | a ti sempr' e acá |
401:97 | mi acórra en mias coitas | por ti, e haverá |
401:98 | me bon galardôn dado; | e sempre fïará |
401:99 | en ti quen soubér esto | e mais te servirá |
401:100 | por quanto me feziste | de ben, e t' amará. |
402:2 | e daquelo pouco que vos serví. |
402:5 | e por un mui pouco que de loor |
402:17 | ést' e de como Déus a perdõar |
402:18 | nos há por vós; e sei que ést' assí. |
402:23 | E querede que vos veja alí |
403:19 | tres días, e cuidando |
403:21 | llo tiínnan, e osmando |
403:23 | foss', e por el chorando, |
403:25 | E o pesar terceiro |
403:30 | Jesú-Crist', e lïado |
403:36 | cruz, e el mal ferido |
403:37 | d' açoutes e messada |
403:38 | a barva e cospido, |
403:39 | e a gent' assũada |
403:43 | na cruz e por conórte |
403:44 | azed' e fél lle déron; |
403:46 | deitaron e fezéron |
403:51 | da cruz e con mortalla |
403:53 | e temendo baralla |
403:60 | e de gran dóo chẽo |
403:63 | e ficou con rancura |
404:3 | Toller deve mal e aduzer ben |
404:5 | en séu poder e nos fez de non ren |
404:6 | e desfará quando lle semellar. |
404:12 | e mui fremoso de córp' e de faz, |
404:13 | e leterado e de bon solaz, |
404:15 | Cantar sabía el ben e leer |
404:16 | e ar dava de grado séu haver; |
404:19 | E pero fazía tan muito mal, |
404:21 | e en aquesto éra tan leal, |
404:30 | que fez o céo e térra e mar. |
404:34 | por salvar-nos e por a ti honrrar. |
404:35 | E as tas tetas que el mamar quis |
404:45 | e ar os beiços desfez e mordeu, |
404:46 | e comera se lle déssen vagar. |
404:47 | E porend' a boca e o nariz |
404:51 | E assí jazendo pera fĩir, |
404:54 | se podésse; e fillou-s' a chorar, |
404:55 | e dizend' a grandes vózes: “Sennor, |
404:59 | E ja sa lengua, que de bon talán |
404:61 | e os séus beiços que feos están, |
404:65 | ángeo, e acomendad' é méu, |
404:66 | e porên te venno por el rogar. |
404:67 | E que non quéras que aquesta vez |
404:73 | chegou e disse-lle: “Porque tardei |
404:75 | E entôn a sa teta descobriu |
404:76 | e de séu leit' o rostro lle ungiu |
404:77 | e os peitos, e assí o guariu |
404:79 | E pois dormiu com' hóme são sól |
404:81 | e entendeu que fezéra sa pról |
405:6 | e polas nóssas maldades |
405:11 | e que nos faz perdõar, |
405:13 | e que é nóssa lentérna, |
405:17 | da Virgen santa e pura, |
405:25 | se vai e aparecendo |
405:26 | a omagen, e correndo |
405:28 | E diz un a outr': “Aqué o |
405:31 | e faz no aire parar.” |
405:32 | Tod' essa noit' e o día |
405:34 | ven i e gran crerezía |
405:36 | E pois veen descobérta |
405:48 | ant' a omagen. E isto |
406:1 | Ben vennas, Maio, | e con alegría; |
406:4 | que el nos guarde | d' érr' e de folía. |
406:9 | contra o dém' e | dessí nos escude. |
406:10 | Ben vennas, Maio, | e con lealdade, |
406:13 | e que nos guarde | de toda maldade. |
406:15 | e nós roguemos | a que há nobrezas |
406:17 | guard' e de coitas | e ar d' avolezas. |
406:19 | e nós roguemos | a que sempre duitas |
406:21 | que nos defenda | do dém' e sas luitas. |
406:23 | e nós roguemos | e demos loores |
406:26 | Ben vennas, Maio, | con vacas e touros; |
406:27 | e nós roguemos | a que nos tesouros |
406:29 | cedo cofonda, | e brancos e louros. |
406:30 | Ben vennas, Maio, | alégr' e sen sanna; |
406:31 | e nós roguemos | a quen nos gaanna |
406:35 | e nós roguemos | a que os pecados |
406:39 | e nós roguemos | a Virgen de chão |
406:41 | e d' atrevud' e | de torp' alvardão. |
406:42 | Ben vennas, Maio, | con pan e con vinno; |
406:43 | e nós roguemos | a que Déus mininno |
406:46 | Ben vennas, Maio, | manss' e non sannudo; |
406:47 | e nós roguemos | a que nóss' escudo |
406:49 | e d' hóm' ẽaio | e desconnoçudo. |
406:50 | Ben vennas, Maio, | alégr' e fremoso; |
406:53 | hóm' e de falsso | e de mentiroso. |
406:55 | e nós roguemos | en nóssos cantares |
407:3 | Santa María e valer |
407:4 | e del defender. |
407:6 | escrit' en livro, e dizía assí |
407:11 | foi e doeu-se; e porên braadar |
407:12 | começou e descreer: |
407:15 | e pois que póde tan muit', a el mi dou |
407:16 | e non quér' en Déus creer.” |
407:18 | e lóg' alí o prendeu un tan gran mal, |
407:21 | E demais la vista dos ollos perdeu, |
407:22 | e o poder do córpo si ll' ar tolleu, |
407:23 | e con mui gran coita en térra caeu |
407:26 | e o levaron a sa casa, e i |
407:27 | o deitaron en un leito e assí |
407:29 | E pidindo por Déus jouv' i gran sazôn, |
407:30 | chorand' e rogando-lle de coraçôn |
407:32 | e que lle foss' ên prazer. |
407:35 | e ũa dona cabo si estar viu, |
407:36 | e começou-ll' a dizer: |
407:37 | “Porque sofriste téu mal e ta door |
407:39 | que cedo sães e recebas sabor |
407:41 | E cre' i óra esto que ti digu' éu: |
407:43 | e pois i fores, saúd' o córpo téu |
407:46 | E feze-s' entôn levar i manamán, |
407:47 | e tornou são, pela do bon talán, |
408:12 | e foi en ũa fazenda | bõo, ardid' e ligeiro; |
408:16 | baesta fora tirada; | e colleu tal desconórte, |
408:20 | e tiraron-ll' a saeta | ben pelo outro costado; |
408:23 | E desto Santa María | de Salas quantos estavan |
408:25 | e a aquel conssellavan |
409:1 | Cantando e con dança |
409:6 | e dereito faremos, |
409:8 | e d' haver o tẽemos |
409:11 | e de cérto sabemos |
409:13 | perdôn e guannaremos |
409:17 | a nós e dá carreiras |
409:27 | há, e por que peleja |
409:29 | ment', e non gãa nada; |
409:32 | e dá-nos del vingança. |
409:33 | Reis e emperadores, |
409:40 | e cada ũu sente |
409:42 | mercees e amores; |
409:43 | e macar pecadores |
409:48 | e os religïosos, |
409:51 | seer e sabedores |
409:54 | cantares e fremosos |
409:57 | d' outros e mui mellores, |
409:62 | e as donas honrradas, |
409:65 | seer, e mercẽeiros |
409:66 | e demais deanteiros |
409:68 | cousas e mui preçadas |
409:71 | lles son e prazenteiros, |
409:74 | e guardados d' errança. |
410:3 | E porque éu gran sabor hei |
410:5 | e quanto podér punnarei |
410:9 | mui nóbres, e direi razôn |
410:17 | nacend' ela, naceu e sé |
410:22 | Déus e hóm', iría parir. |
410:25 | sa virgĩidad' e guardou |
411 | Esta é a primeira, da nacença de Santa María, que cae no mes de setembro; e começa assí: |
411:1 | Bẽeito foi o día | e benaventurada |
411:3 | E daquesta nacença | falou muit' Isaía, |
411:4 | e profetando disse | que árvor saïría |
411:5 | ben de raíz de Jésse, | e que tal fror faría |
411:8 | e os Evangelistas | desta Sennor falaron |
411:9 | com' éra de gran guisa, | e dos Reis ar contaron |
411:12 | foi, e sa madre Ana, | direi-vos séu estado: |
411:15 | Ca Joaquín e Ana | tal acórdo preséron, |
411:24 | E porên fillou ele | ofértas e presentes |
411:26 | mas Rubên e Simeôn | vedaron-ll' a entrada, |
411:31 | El houve dest' embargo | e vergonna tamanna, |
411:33 | mais fillou séus gãados | e foi-s' aa montanna, |
411:37 | e de grado morrera; | mas non ll' houve proveito, |
411:39 | E alí u jazía | gemend' e sospirando |
411:40 | e sa desaventura | a Déus muit' ementando |
411:43 | E disse-lle: “Non temas, | Ana, ca Déus oída |
411:44 | a ta oraçôn houve; | e porên sen falida |
411:46 | será de todos bẽes | mais d' outra e preçada.” |
411:47 | E pois ll' est' houve dito, | foi-s' o ángeo lógo |
411:49 | dũas grandes montannas, | e disse-ll': “éu te rógo |
411:59 | E por esta vergonna | e por este dẽosto |
411:60 | fogí a esta térra, | e hei ja assí posto |
411:61 | que nunca alá tórne; | e eno mes d' agosto |
411:66 | fazer entre mias gentes, | vergonnos' e viltada.” |
411:71 | E se esto que digo | tẽes por maravilla, |
411:75 | entre Déus e as gentes | que foren pecadores. |
411:76 | Porên vai-te ta vía | e leixa téus pastores |
411:80 | caeu e jouv' en térra | fóra de séu sentido, |
411:83 | e que lle preguntaron | lógo o que houvéra, |
411:85 | E el contou-lles quant' o | ángeo lle disséra; |
411:86 | e eles lle disséron: | “De vós ir é guisada |
411:87 | cousa, e non passedes | de Déus séu mandamento, |
411:88 | e id' a vóssa casa | lógo sen tardamento; |
411:91 | Tanto ll' esto mostraron | e per tantas razões, |
411:95 | E pois lles esto disse, | meteu-s' aa carreira |
411:99 | e que a el saísse | recebê-lo aginna; |
411:101 | e lle daría filla | dele tal que Reínna |
411:102 | sería deste mundo | e dos céos chamada. |
411:104 | e sospirand', ergeu-se | e foi alá correndo, |
411:105 | e levou séus parentes | sigo, com' éu aprendo, |
411:107 | E pois viu séu marido, | obridou séus pesares |
411:108 | e con muitas saúdes | e muitos abraçares |
411:109 | o acolleu mui léda, | e pois muitos manjares |
411:110 | lle guisou, e sa casa | mui ben encortinnada, |
411:115 | E lógo que foi viva | no córpo de sa madre, |
411:120 | e abriu paraíso, | que per malaventura |
413 | Esta terceira é da virgĩidade de Santa María, e esta fésta é no mes de dezembro, e feze-a Sant' Alifonsso; e começa assí: |
413:4 | e foi-o na carne con tan gran bondade, |
413:12 | fossen e en córpo de mollér achadas, |
413:14 | e pariss', e fosse virgen todavía? |
413:18 | e ben semella de Déus tal drudaría. |
413:19 | E desto vos móstro próva verdadeira |
413:26 | foi madre e virgen, ca Déus xo quería. |
414:3 | éste, cousa cérta e mui provada, |
414:4 | tres pessoas e ũa Deïdade. |
414:10 | e ena carn' ante que fosse dada |
414:12 | e foi virgen tẽendo castidade, |
414:13 | e ar foi-o en aquela sazôn |
414:14 | que foi prenn' e pariu fillo barôn, |
414:15 | e ficou virgen como xe soía; |
414:16 | e assí foron tres en unidade. |
414:17 | E porend', amigos, mentes parade |
414:18 | e veredes óbra muit' ordinnada |
414:21 | comprida de todo ben, e d' al non, |
414:23 | e morrer, e viver a tercer día |
414:24 | e destrüír o dém' e sa maldade. |
414:25 | E macar é Sennor, quis igualdade |
414:27 | ca seendo sa filla e crïada, |
414:30 | d' hóme na carne dela, e entôn |
414:32 | e da filla fez madr', est' é verdade. |
414:33 | E tant' houv' ela en si homildade |
414:38 | e déu sa graça e demais tal don, |
414:45 | que nos non nuza, e ar d' ocajôn |
414:46 | e do démo chẽo de traiciôn, |
414:48 | que nos enarta, e con falsidade. |
415 | Esta quinta é de como o ángeo Gabrïél vẽo saüdar a Santa María, e esta fésta é no mes de março. |
415:6 | foi lógo Déus e pres encarnaçôn. |
415:9 | e macar el atán poderos' é, |
415:11 | E u “Gracía plena” lle dizer |
415:15 | E u lle disse “Contigo é Déus”, |
415:19 | E u lle disse “Bẽeita és tu |
415:23 | E u lle disse: “Bẽeito será |
417 | Esta séptima é como Santa María levou séu fillo ao templo e o ofereceu a San Simeôn; e esta fésta é no mes de febreiro. |
417:1 | Nóbre don e mui preçado | foi Santa María dar |
417:9 | e porên segund' a lee | no templo o oferiu |
417:10 | con dúas tórtores mansas | e de paombas un par. |
417:16 | e beijando-lle os pées, | con alegría chorou |
417:20 | daqueles que t' asperamos | e d' Irraél guardador, |
417:21 | e que Déus comprid' e hóme | és e do mundo Sennor, |
418:3 | E daquestes séte dões | vos quér' óra departir |
418:5 | foren punnen en serví-la | e se guarden de falir, |
418:13 | por que fez dela sa Madre | Déus, e cabo dele sé |
418:15 | O terceiro de consello | ést', e con mui gran razôn |
418:19 | O quarto é fortaleza; | e aquesta houv' en si |
418:21 | u Déus en ela pres carne | e foi hóme, ca des i |
418:22 | foi britad' e mal apreso, | e ja mais non cobrará. |
418:23 | O quinto don é cïente, | que houve grand' e bon sen |
418:26 | sería Madr', e diss' ela: | “Por sérva me achará.” |
418:27 | O sésto don pïadade | é que houv' e há de pran |
418:28 | a quantos nas grandes coitas | a chaman e chamarán; |
418:29 | e porên Santa María | os pecadores la han |
418:30 | ante Déus por avogada, | e por sempr' assí será. |
418:33 | e por aquesto foi ela | Madre de Nóstro Sennor |
418:34 | Jesú-Cristo, Déus e hóme, | que por sempre regnará. |
418:36 | loores e ar rogar-lle | que nos faça perdõar |
418:37 | a séu Fillo os pecados, | e que nos guarde d' errar, |
419 | Esta novena é da vigilía de Santa María d' Agosto, como ela passou deste mundo e foi levada ao céo. |
419:4 | e el fillou por madre, | mostrou-nos que amor |
419:8 | vos quér', e en qual guisa | a vẽo Déus levar |
419:13 | na cruz por nós; e lógo | tal pesar recebeu |
419:15 | E depois morou sempre | dentr' en Jerusalên, |
419:16 | e non vinna a ela | enfermo que lógu' ên |
419:23 | E un ramo de palma | lle déu lógu' en sinal |
419:27 | Disso-ll' a Santa Virgen: | “Sennor, e qual nom' hás?” |
419:31 | por honrrar-t' en ta mórte.” | E foi-se lógu' entôn |
419:32 | o ángeo. E ela | foi fazer oraçôn |
419:34 | morava, e tan tóste | en séu banno entrou. |
419:35 | E vestiu os mellores | panos que pod' haver, |
419:36 | e San Joán fez lógo | chamar, e a dizer |
419:39 | E disse-lle chorando: | “Nembre-te, San Joán, |
419:43 | E com' éu hei oído, | estes maos judéus, |
419:45 | meaçan de queimaren | a carn' e estes méus |
419:49 | os Apóstolos onze; | e non vẽo alí |
419:51 | E lógo que chegaron, | com' a 'scritura diz, |
419:53 | e disso-lles: “Amigos, | este día fiíz |
419:54 | foi que Déus vos adusse | aquí e vos juntou. |
419:55 | E pois juntados sodes, | esto vos rogarei |
419:61 | E rezaron séus salmos | com' ena lee jaz, |
419:62 | e ela en séu leito | ant' eles se deitou. |
419:64 | que lles diss': “Aquí sõo | vósqu'.” E lógo sentiu |
419:65 | tod' aquela companna | mui bon odor e viu |
419:68 | Déus, que foi Padr' e Fillo | desta Virgen de prez: |
419:71 | E disso a San Pedro: | “Direi-ch' o que farás: |
419:77 | e o córpo San Pedro | fillou con sét' e tres |
419:78 | Apóstolos e en Jo- | safas lo enterrou. |
419:79 | E pois la enterraron | en sepulcro mui bél, |
419:82 | d' ángeo que vẽéron, | e cada un cantou. |
419:85 | e viu Santa María | entr' eles todos ir, |
419:86 | e por saber quen éra, | lógo lles preguntou. |
419:87 | E ela respondeu-lle: | “Tomás, amigo méu, |
419:89 | e méu córp' óra lévan | pera o reino séu |
419:90 | estes ángeos santos, | e con eles me vou.” |
419:91 | E San Tomás lle disse: | “Sennor, mui m' é mestér, |
419:94 | que éu amostrar póssa.” | E ela lle lançou |
419:96 | ant' éra mui ben feita | e d' óbra mui sotil. |
419:97 | E el déu end' a ela | porên loores mil, |
419:98 | e sa cinta na mão, | aa vila chegou. |
419:100 | e que te Déus non ama | gran móstra ch' ên feit' há, |
419:106 | ca éu a vi na nuve | sobir, e me chamou. |
419:107 | E por que me creades | esta cinta me quis |
419:108 | dar, e que de séu feito | sejades todos fis; |
419:110 | ir sobind' aos céos, | e mui pouqu' i tardou.” |
419:113 | e se non for verdade, | ũa folla de cól |
419:116 | E cataron a fóssa | daquela que na cruz |
419:118 | nulla ren non acharon. | E muito se sinou |
419:119 | San Pedro, e os outros | todos a ũa vóz |
419:121 | perdôn a Santo Tomás; | e diss' el: “Ũa nóz |
420:1 | Bẽeita és, María, | Filla, Madr' e crïada |
420:2 | de Déus, téu Padr' e Fillo, | est' é cousa provada. |
420:4 | fuste e a ta alma | de Déus santivigada, |
420:5 | e bẽeito, o día | en que pois fuste nada |
420:6 | e d' Adán o pecado | quita e perdõada, |
420:7 | e bẽeitos los panos | u fust' envurullada |
420:8 | e outrossí a teta | que houviste mamada, |
420:9 | e bẽeita a agua | en que fuste bannada |
420:10 | e a santa vïanda | de que fust' avondada, |
420:11 | e bẽeita a fala | que houviste falada |
420:12 | e outrossí a letra | de que fust' ensinada. |
420:13 | E bẽeita a casa | u feziste morada |
420:14 | e outrossí o tempro | u fuste presentada, |
420:15 | e bẽeita a seda | que houviste fïada |
420:16 | e outrossí a óbra | que end' houviste obrada, |
420:17 | e bẽeita u fuste | con Joséf esposada, |
420:19 | e bẽeita a hóra | u fuste saüdada |
420:20 | pelo ángeo santo, | e ar de Déus prennada, |
420:21 | e bẽeita a culpa | de que fust' acusada, |
420:22 | onde ficaste quita | e santa e salvada, |
420:23 | e bẽeit' a ta carne | en que jouv' enserrada |
420:24 | a de téu fillo Cristo | e feita e formada. |
420:25 | E bẽeita u fuste | a Beleên chegada |
420:26 | e por parir téu Fillo | ena cóva entrada, |
420:27 | bẽeita u pariste | hóm' e Déus sen tardada, |
420:29 | e bẽeita a túa | virgĩidad sagrada |
420:30 | que ficou como x' éra | ant' e non foi danada; |
420:32 | a carne de téu Fillo | e creçud' e uviada, |
420:34 | a sa pessõa santa | e benaventurada, |
420:36 | houviste, macar fuste | mui póbr' e lazerada. |
420:37 | E bẽeita, bẽeita, | u houvist' acabada |
420:38 | a vida deste mundo | e del fuste passada, |
420:39 | e bẽeita u vẽo | a ti a ta pousada |
420:40 | téu Fillo Jesú-Cristo, | e per el foi tomada |
420:41 | a ta alma bẽeita | e do córpo tirada, |
420:45 | e bẽeita a outra | d' arcángeos honrrada |
420:47 | e bẽeita a hóste | que Tronos é chamada |
420:48 | e Dominatïones, | que te foi envïada. |
420:51 | bẽeita u Querúbin | e Serafín achada |
420:53 | e bẽeita u fuste | das vertudes cercada |
420:54 | dos céos, e per eles | a ta loor cantada; |
420:60 | e tu con pïedade | sobr' el fust' acostada. |
420:66 | fosse cona ta alma | e per el corõada. |
420:67 | Bẽeita és por esto, | amiga e amada |
420:68 | de Déus e ar dos santos, | e nóssa avogada. |
420:69 | E porende, Bẽeita, | te rógu' éu aficada- |
420:72 | haja en este mundo, | e me dês por soldada |
421 | Esta undécima, en outro día de Santa María, é de como lle venna emente de nós ao día do jüízio e rógue a séu Fillo que nos haja mercee. |
421:6 | e és aquela que nos guía, |
421:8 | sempre noit' e día |
421:15 | e nóssa folía, |
421:26 | e poiaría |
421:27 | e compriría |
421:28 | e 'ncimaría |
422:4 | E u el a todos | parecerá mui sannudo, |
422:6 | E en aquel día, | quand' ele for mais irado, |
422:12 | U leixarán todos | os viços e as requezas, |
422:14 | U queimará fógo | sérras e vales e montes, |
422:20 | U será o aire | de fógu' e de sufr' aceso, |
422:22 | U verrá do céo | sõo mui fórt' e rogido, |
422:26 | E quando s' iguaren | montes e vales e chãos, |
422:28 | E u o sól craro | tornar mui negro de medo, |
422:29 | di-ll' o que sentiste | u beveu fél e azedo. |
422:30 | E du o mar grande | perderá sa semellança, |
422:32 | E u as estrelas | caeren do firmamento, |
422:34 | E du o inférno | levar os que mal obraron, |
422:36 | E u todo-los reïs | foren ant' el homildosos, |
422:38 | E u mostrar ele | tod' estes grandes pavores, |
422:41 | séu, u alegría | hajamos por sempr' e riso. |
423 | Esta primeira é de com' el fez o céo e a térra e o mar e o sól e a lũa e as estrelas e toda-las outras cousas que son, e como fez o hóme a sa semellança. |
423:3 | Por nós fez el céo, térra e mar, |
423:5 | e quen aquesto creer non quisér, |
423:7 | De com' el fez a luz e a crïou, |
423:11 | E u os céos fez e estendeu, |
423:15 | E u a térra fez, mostrou ben qual |
423:18 | andou en ela e sofreu gran mal. |
423:19 | E u a lũa e o sól qu' é luz |
423:20 | crïou, grand' óbra e mui nóbre fez; |
423:23 | E u as strelas fez, de cérto sei |
423:27 | E u os peixes, per com' aprendí, |
423:31 | E u as aves, com' el por ben viu, |
423:35 | E u bestias, per com' o 'scrito diz, |
423:39 | E u fez hóme apóst' e mui bél |
423:40 | a que déu entendiment' e razôn, |
423:42 | polo salvar e mórte mui crüél. |
424 | Esta segunda é de como os tres Reis Magos vẽéron a Beleên aorar a Nóstro Sennor Jesú-Cristo e lle ofereron séus dões. |
424:7 | e a treze días des ên |
424:11 | com' éra Déus Rei; e porên |
424:14 | e de Tarsso, que son no mar, |
424:15 | e d' Arabia, u gran gent' há |
424:16 | e muitas térras de passar. |
424:22 | com' éra hóm' e Rei e Déus; |
424:25 | E a estrela os guïou |
424:32 | Sennor dos judéus e da lei.” |
424:35 | id', e pois tornardes des i, |
424:38 | e viron a estrela ir |
424:40 | e começárona seguir; |
424:46 | sofreu con el e muito mal. |
424:47 | E eles lógo manamán |
425 | Esta terceira é como Nóstro Sennor resurgiu e como se mostrou aos apóstolos e aas tres Marías. |
425:5 | por nós e a mórte vencer |
425:9 | Déus por sa mórt' e resurgiu |
425:13 | o ángeo, e que tremeu |
425:21 | e Jacóbe con aloé |
425:22 | e Madalena María. |
425:25 | ao mõiment', e achar |
425:33 | quis Jeso-Crist', e se vos ir |
425:40 | houvéron elas; e entôn |
425:41 | foron alá, e Simeôn |
425:45 | que resurgiu, e gran sabor, |
426:4 | en térra por nós e da Virgen nacer, |
426:5 | e depois paixôn e mórte quis prender |
426:9 | con sa companna; e pois comeron ben, |
426:14 | quis, segundo conta Marcos e Matéus. |
426:17 | e quantos crevéren e se batiçar |
426:21 | dos hómẽes e lenguages falarán |
426:24 | e guarrán de todo mal e de lijôn |
426:25 | aos enfermos.” E aqueste sermôn |
426:28 | e a gent' aos céos subí-lo viu, |
426:33 | joïgá-lo mund' e os mórtos fará |
427:7 | e connocendo, amar e temer, |
427:8 | e demais dá-nos grand' esforço de prender |
427:10 | E porende vos quér' óra dizer |
427:18 | E porend' os dicípolos meter |
427:19 | se foran de sũu e atender |
427:21 | e estand' alí, direi-vos éu o que lles conteceu: |
427:23 | a térra, e son come de caer |
427:24 | o aire fez; e entôn viron decender |
427:26 | de Spírito. E dalí sen lezer |
427:28 | e pela vila se fillaron a correr; |
427:29 | e dizían por eles: “Aquesta gent' enssandeceu; |
427:32 | e falan todos lenguages, e responder |
427:34 | E por esto non devemos creer |
427:42 | E dalí adeante sen temer |
427:43 | soubéron preegar e retraer |
427:44 | os dicípolos e as gentes converter |
427:45 | a Jesú-Crist', e cada un deles muitos converteu. |
427:46 | E muitas coitas ar foron sofrer |
427:47 | por el e encima mórte padecer; |
427:48 | e en tal guisa quis Nóstro Sennor vencer |
427:49 | o démo pelos séus, e aqueste mundo conquereu. |
427:50 | E nós roguemos a que gran prazer |