A:1 | Don Afonso de Castéla, |
A:2 | de Toledo, de Leôn |
A:5 | de Córdova, de Jaên, |
A:6 | de Sevilla outrossí, |
A:7 | e de Murça, u gran ben |
A:10 | de mouros e nóssa fé |
A:22 | que éste Madre de Déus, |
A:26 | saborosos de cantar, |
A:27 | todos de sennas razões, |
B | Este é o Prólogo das Cantigas de Santa María, ementando as cousas que há mestér eno trobar. |
B:3 | há-o d' haver e de razôn assaz, |
B:5 | o que entend' e de dizer lle praz, |
B:6 | ca ben trobar assí s' há de fazer. |
B:14 | da Virgen, Madre de Nóstro Sennor, |
B:22 | querrei-me leixar de trobar des i |
B:32 | ca sei de pran que, se a ben servir, |
B:34 | de o haver, ca nunca i faliu |
B:42 | por ela mais de grado trobará. |
1 | Esta é a primeira cantiga de loor de Santa María, ementando os séte goios que houve de séu Fillo. |
1:7 | por séus de sa masnada |
1:8 | de vida perlongada, |
1:13 | de Gabrïél, u lle chamar |
1:15 | Virgen, de Déus amada: |
1:16 | do que o mund' há de salvar |
1:61 | Nen quéro de dizer leixar |
1:62 | de como foi chegada |
1:68 | de Spírit' avondada, |
1:71 | E, par Déus, non é de calar |
2 | Esta é de como Santa María pareceu en Toledo a Sant' Alifonsso e déu-ll' ũa alva que trouxe de Paraíso, con que dissésse missa. |
2:5 | Sen muita de bõa manna, |
2:10 | que trouxe de Paraíso, |
2:24 | foi en Espanna de quanta |
2:55 | este confessor de Cristo, |
3:31 | u viu da Madre de Déus |
3:39 | trões u a que de prez |
4:16 | houve de quanto oía; |
4:23 | de Pascoa, que foi entrar |
4:27 | hóstïas de comungar |
4:55 | que de séu siso saiu; |
4:68 | ao dóo de Raquél. |
5 | Esta é como Santa María ajudou a Emperadriz de Roma a sofrê-las grandes coitas per que passou. |
5:5 | de Roma, segund' éu contar oí, per nome Beatriz, |
5:6 | Santa María, a Madre de Déus, ond' este cantar fiz, |
5:9 | Esta dona, de que vos disse ja, foi dun Emperador |
5:10 | mollér; mas pero del nome non sei, foi de Roma sennor |
5:11 | e, per quant' éu de séu feit' aprendí, foi de mui gran valor. |
5:13 | e servidor de Déus e de sa lei amador, |
5:17 | mas por servir Déus o Emperador, com' hóme de bon sen, |
5:19 | Mas, quando moveu de Roma por passar alên, |
5:22 | de que vos ja diss', a sa mollér a Emperadriz o déu, |
5:24 | e vós seede-ll' en logar de madre porên, vos rógu' éu, |
5:25 | e de o castigardes ben non vos seja gréu; |
5:27 | Depoi-lo Emperador se foi. A mui pouca de sazôn |
5:29 | dela, e disse-lle que a amava mui de coraçôn; |
5:34 | e tod' a térra de Jerussalên muitas vezes andou; |
5:39 | Quando o irmão do Emperador de prijôn saiu, |
5:47 | de sa mollér, que, porque non quiséra con ela errar, |
5:51 | Quand' o Emperador de térra s' ergeu, lógo, sen mentir, |
5:52 | cavalgou e quanto mais pod' a Roma começou de s' ir; |
5:65 | sõo mui póbr' e coitada, e de vósso ben hei mestér.” |
5:76 | de o crïar muit' apóst' e mui ben muito se trameteu; |
5:86 | de ti, que o matar foste por nos cofonder.” |
5:88 | e non viínna quen lla das mãos sacasse de nenllur |
5:91 | Mas poi-la déron a un marinneiro de Sur, |
5:95 | mas ela diss' entôn: “Santa María, de mi non te dól, |
5:96 | neno téu Fillo de mi non se nembra, como fazer sól?” |
5:97 | Entôn vẽo vóz de céo, que lle disse: “Tól |
5:101 | de coita e d' afán e pois mórte, u outra ren non jaz, |
5:105 | A Emperadriz, que non vos éra de coraçôn rafez, |
5:107 | tornou, con coita do mar e de fame, negra come pez; |
5:108 | mas en dormindo a Madre de Déus direi-vos que lle fez: |
5:109 | tolleu-ll' a fam' e déu-ll' ũa érva de tal prez, |
5:113 | e a érva achou so sa cabeça e disse de pran: |
5:114 | “Madre de Déus, bẽeitos son os que en ti fïúza han, |
5:117 | Dizend' aquesto, a Emperadriz, muit' amiga de Déus, |
5:118 | viu vĩir ũa nave préto de si, chẽa de roméus, |
5:119 | de bõa gente, que non havía i mouros nen judéus. |
5:124 | de Roma, lógo baixaron a vea, chamando: “Aióz.” |
5:130 | foi guarecer o irmão de Conde eno mes d' abril; |
5:136 | mas de grand' algo que porên lle davan ela ren non pres, |
5:138 | meses entrou na cidade de Roma, u ér' o cortês |
5:148 | en vós saberdes que soon essa, par Déus de véra cruz, |
5:152 | quéro servir, que me nunca há de falecer.” |
5:156 | nen ar vestiría pano de seda nen pena de gris, |
5:157 | mas ũa céla faría d' óbra de París, |
6:2 | de séu linnage decende, |
6:4 | de quen por ela mal prende. |
6:18 | e de que se mais pagava | quen quér que o oía, |
6:29 | Depois, un día de fésta, | en que foron juntados |
7:15 | s' houve dun de Bolonna, |
7:16 | hóme que de recadar |
7:17 | havía e de guardar |
7:23 | quería de mal fazer, |
7:27 | e el ben de Colonna |
7:38 | a Madre de Déus rogar |
8:5 | E por aquest' un miragre | vos direi, de que sabor |
8:7 | a Virgen Santa María, | Madre de Nóstro Sennor; |
8:9 | Un jograr, de que séu nome | éra Pedro de Sigrar, |
8:13 | O lais que ele cantava | éra da Madre de Déus, |
8:17 | De com' o jograr cantava | Santa María prazer |
8:27 | u x' ant' estav', e atou-a | mui de rij' e diss' assí: |
9 | Esta é como Santa María fez en Sardonai, préto de Domás, que a sa omagen, que éra pintada en ũa távoa, se fezésse carne e manass' óio. |
9:8 | houv' i ũa dona | de mui santa vida, |
9:9 | mui fazedor d' algu' e | de todo mal quita, |
9:10 | rica e mui nóbre | e de ben comprida. |
9:71 | de so ũus ramos, |
9:92 | de malfeitoría |
9:93 | e de malandança, |
9:96 | de vós gran vingança.” |
10 | Esta é de loor de Santa María, com' é fremosa e bõa e há gran poder. |
10:3 | Rósa de beldad' e de parecer |
10:4 | e Fror d' alegría e de prazer, |
10:8 | que de todo mal o póde guardar; |
10:12 | ca punna de nos guardar de falir; |
10:16 | e de que quéro seer trobador, |
11 | Esta é de como Santa María tolleu a alma do monge que s' afogara no río ao démo, e feze-o ressocitar. |
11:4 | do ben de Santa María |
11:22 | de mui bon grado. |
12 | Esta é como Santa María se queixou en Toledo eno día de sa fésta de agosto, porque os judéus crucifigavan ũa omagen de cera, a semellança de séu Fillo. |
12:2 | é de quen ao séu Fillo pesar faz. |
12:9 | oíron vóz de dona, que lles falou |
12:21 | omagen de Jeso-Crist', a que ferir |
12:25 | E por est' houvéron todos de morrer, |
13:2 | un ladrôn, assí sa Madre | outro de mórte livrou. |
13:10 | mas a Virgen, de Déus Madre, | lógu' entôn del se nembrou. |
14 | Esta é como Santa María rogou a séu Fillo pola alma do monge de San Pedro, por que rogaran todo-los santos, e o non quis fazer senôn por ela. |
14:2 | de poder Santa María | mais de quantos Santos son. |
14:3 | E muit' é cousa guisada | de poder muito con Déus |
14:6 | fugiu con el a Egipto, | térra de rei Faraôn. |
14:9 | da cidade de Colonna, | u soían a morar |
14:10 | monges e que de San Pedro | havían a vocaçôn. |
14:13 | vida gran sabor havía; | mas por se guardar de mal |
14:21 | que o hóme con mazéla | de pecado ante mi |
14:22 | non verrá, nen de mia casa | nunca será compannôn?” |
15 | Esta é como Santa María defendeu a cidade de Cesaira do Emperador Jüião. |
15:1 | Todo-los Santos que son no Céo | de servir muito han gran sabor |
15:2 | Santa María a Virgen, Madre | de Jeso-Cristo, Nóstro Sennor. |
15:3 | E de lle seeren ben mandados, |
15:8 | son, e de todos é lum' e luz; |
15:10 | de fazer quanto ll' en prazer for. |
15:11 | Ond' en Cesaira a de Suría |
15:22 | de Cesaira houve de passar; |
15:31 | e de tod' esto éu ben m' avanto |
15:35 | O sant' hóme tirou de séu sẽo |
15:44 | térra de Pérssïa, quéro vĩir |
15:48 | ou te farei de fame fĩir; |
15:62 | de Jüião, e disse: “Por Déus |
15:63 | de quen é Madre de pïadade |
15:71 | de noite lles fez tẽer vigías |
15:79 | con gran poder de Santos afeito |
15:90 | e sei de nós ambos vingador.” |
15:109 | e catar foi lógo de primeiro |
15:111 | de San Mercuiro, o cavaleiro |
15:112 | de Jeso-Crist', e nonas achou; |
15:129 | ca este feit' é de tal natura |
15:136 | foron que a Virgen mui de prez |
15:138 | os séus de Jüião chufador. |
15:142 | filósofo natural de Sur, |
16:5 | a Madre de Déus, que non quiso leixar perder |
16:7 | Este namorado foi cavaleiro de gran |
16:9 | mas tal amor houv' a ũa dona, que de pran |
16:22 | de querer séu ben e de o mais d' al cobiiçar. |
16:24 | com' hóme fóra de séu siso, se foi entôn |
16:30 | de buscar carreira pera o ende tirar. |
16:44 | de comprir o ano, cuidand' haver sa sennor, |
16:53 | de mi e da outra dona, a que te mais praz |
16:55 | O cavaleiro disse: “Sennor, Madre de Déus, |
17 | Esta é de como Santa María guardou de mórte a honrrada dona de Roma a que o démo acusou pola fazer queimar. |
17:5 | de como fez o dïabre fogir |
17:6 | de Roma a Virgen de Déus amada. |
17:8 | que ũa dona mui de coraçôn |
17:9 | amou a Madre de Déus; mas entôn |
17:34 | de que foi ela mui maravillada. |
17:36 | bõa, de responder vos é mestér.” |
17:45 | de Santa María, e diss' assí: |
17:48 | e esta coita que tu hás de pran |
18:1 | Por nos de dulta tirar, |
18:3 | de séus miragres mostrar |
18:37 | Chorando de coraçôn |
18:51 | a Madre de Déus lavrar |
18:56 | de Déus, saíron |
19:2 | cona que de Déus é Madre e Filla. |
19:12 | aquela eigreja de Santa María; |
20 | Esta é de loor de Santa María, por quantas mercees nos faz. |
20:1 | Virga de Jésse, |
21:9 | mollér, que con coita de que maninna |
21:11 | Chorando dos ollos mui de coraçôn, |
21:31 | Sennor, que de madre nome me déste, |
22:1 | Mui gran poder há a Madre de Déus |
22:2 | de defender e ampará-los séus. |
22:29 | e déron-ll' algu'; e el punnou de s' ir |
23 | Esta é como Santa María acrecentou o vinno no tonél, por amor da bõa dona de Bretanna. |
23:9 | e porende a tirou de vergonna un día |
23:10 | del Rei, que a sa casa vẽéra de caminno. |
23:13 | mas de bon vinno pera el éra mui menguada, |
23:25 | de bon vinn', e a adega non ên foi falida |
24 | Esta é como Santa María fez nacer ũa fror na boca ao crérigo, depois que foi mórto, e éra en semellança de lílïo, porque a loava. |
24:1 | Madre de Déus, non pód' errar | quen en ti há fïança. |
24:8 | mas na Virgen de coraçôn |
24:12 | de Santa María, correr |
24:43 | de sa Madre, fez-lle nacer |
24:45 | de liro semellança. |
25 | Esta é como a imagen de Santa María falou en testimonio ontr' o crischão e o judéu. |
25:2 | o que à Madre de Déus fía. |
25:14 | d' estranno nen de connoçudo |
25:21 | farei éu mui de coraçôn |
25:26 | de cho pagar ben a un día.” |
25:29 | que o per ren léves de mi.” |
25:65 | ca se de coita a morrer |
25:87 | de Besanç'. E pola prender |
25:106 | de saber o que i jazía. |
25:110 | se guardou de séus companneiros |
25:112 | de como os el ascondía; |
25:115 | Pois houve feito de sa pról, |
25:118 | mui de rijo lle demandava |
25:137 | todos con coita de saber |
25:141 | de Déus, se esta paga fiz, |
25:147 | Entôn diss' a Madre de Déus, |
25:156 | bẽes alí lógo de chão |
26:2 | a Madre do que o mundo | tod' há de joïgar. |
26:4 | quen Déus troux' en séu córp' e de séu peito |
26:7 | porên de sen me sospeito |
26:16 | ía a Santïago de verdade; |
26:27 | Semellança fillou de Santïago |
26:28 | e disse: “Macar m' éu de ti despago, |
26:34 | se sabor hás de seer méu amigo: |
26:52 | de San Pedro, muit' apósta e béla, |
26:53 | San James de Compostéla |
26:58 | ca por razôn de mi o enganastes; |
26:83 | de que foi pois Déus servido; |
26:85 | pod' o de que foi falido, |
27:7 | Porend' un miragre a Madre de Déus |
27:19 | Os Apóstolos, com' hómes de bon sen, |
27:26 | de lei i acharen, tal a dev' haver.” |
27:29 | Santa María, e mui de coraçôn |
27:34 | per que a os judéus hajan de perder.” |
27:48 | aquela eigreja a Sennor de prez, |
27:56 | de querer gran mal à do mui bon talán, |
27:57 | foron i; e assí os catou de pran |
28:5 | contar mui de coraçôn, |
28:11 | De com' éu escrit' achei, |
28:12 | pois que foi de crischãos |
28:14 | con hóste de pagãos |
28:37 | mui de rij' e conssellou |
28:45 | per' aos de dentr' afán |
28:46 | dar de muitas maneiras, |
28:52 | os de dentro e tanta, |
28:60 | de Santos gran companna |
28:85 | viu lóg' a Madre de Déus, |
28:86 | cobérta de séu véo, |
28:93 | éra de Nóstro Sennor; |
28:115 | Podería-vos de dur |
28:117 | que aquel Soldán de Sur |
29:9 | da Madre de Déus, assí |
29:10 | que non foron de pinturas. |
29:22 | de fazer craras d' escuras. |
30 | Esta é de loor de Santa María, de como Déus non lle póde dizer de non do que lle rogar, nen ela a nós. |
30:17 | Porên non lle diz de non, mas de si, |
30:21 | Nen ela outrossí a nós de non |
30:23 | dizer que non rógue de coraçôn |
31 | Esta é como Santa María levou o boi do aldeão de Segóvia que ll' havía prometudo e non llo quería dar. |
31:6 | de Jésse na sa eigreja | que éste en Vila-Sirga, |
31:7 | que a préto de Carrôn |
31:15 | que van i de coraçôn |
31:17 | E porend' un aldeão | de Segóvia, que morava |
31:21 | e de lobos lógu' entôn |
31:27 | que de lob' e de ladrôn |
31:42 | quis ir vendê-lo almallo; | mas el saiu-lle de mão, |
31:43 | e correndo de randôn |
31:46 | o levassen de corrudas. |
31:55 | de quantas bestias i son |
31:57 | sen ferí-lo de bastôn |
32:3 | a Madre de quen |
32:5 | sería de bon sen. |
32:41 | O Bispo levou-se | mui de madurgada, |
33:1 | Gran poder há de mandar |
33:29 | foi de pées en xermentos |
33:37 | de que oíran falar, |
34:5 | a Virgen, Madre de Déus, por dar entendimento |
34:8 | en távoa, mui ben feita, de Santa María, |
34:9 | que non podían achar ontr' outras mais de cento |
34:11 | de noit'. E poi-la levou so sa capa furtada, |
34:26 | de quant' houve de fazer por haver salvamento. |
34:28 | fez i a Madre de Déus, que d' óio semellança |
35:3 | Ca muit' é hóme sen siso | quen lle de dar algu' é gréu, |
35:8 | a Virgen Santa María, | que é Sennor de gran prez, |
35:10 | ũus crérigos a França, | de que vos quéro dizer. |
35:24 | da eigreja, hóme bõo, | manss' e de mui bon talán, |
35:34 | de mui ricos mercadores | que levavan grand' haver. |
35:39 | de cossairos que fazían | en aquel mar mal assaz. |
35:47 | Todos entôn mui de grado | oferían i mui ben: |
35:50 | sól que non guardes os córpos | de mórt' e de mal prender.” |
35:51 | En tod' est' as seis galéas | non quedavan de vĩir, |
35:52 | cada ũa de sa parte, | por ena nave ferir. |
35:56 | e o que tiínn' a arca | da Virgen, Madre de Déus, |
35:58 | de Santa María somos, | a de que Déus quis nacer, |
35:61 | e de quant' acabar cuidas | ren ên non acabarás, |
35:62 | ca a nav' estas relicas | quéren de ti defender.” |
35:64 | e fez tirar das galéas | saetas mui mais de mil |
35:67 | fez, que a do almirallo | de fond' a cima fendeu, |
35:71 | E fez as outras galéas | aquele vento de sur |
35:87 | Os mais desses mercadores | de Frandes e de París |
35:89 | comprar de séu haver lãa, | cuidando seer ben fis |
35:94 | gran poder de meter medo | que ll' hajan de correger |
35:102 | dará i de bõa mente, | e ide-o receber.” |
35:104 | de vos nembrar das relicas | da Virgen que con Déus sé, |
36 | Esta é de como Santa María pareceu no maste da nave, de noite, que ía a Bretanna, e a guardou que non perigoasse. |
36:4 | non póde mostrar outro santo, no mar de Bretanna, |
36:10 | e todos cuidaron morrer, de cérto o sabiades. |
36:21 | chamaron a Virgen santa, Madre de pïedade, |
36:24 | E dizend' esto, cataron, com' er é de costume, |
37 | Esta é como Santa María fez cobrar séu pée ao hóme que o tallara con coita de door. |
37:26 | trouxe muitas vezes, e de carne comprindo |
38 | Esta é como a omagen de Santa María tendeu o braço e tomou o de séu fillo, que quería caer da pedrada que lle déra o tafur, de que saiu sángui. |
38:4 | se lle pesa de quen lle faz pesar. |
38:14 | grandes, que o Conde de Peitéus quis batall' haver |
38:15 | con Rei de Franç'; e foron assũados |
38:23 | ribaldos e jogadores de dados |
38:40 | os que nas omágẽes de pédra querer creer; |
38:46 | tiínna séus braços en maneira de bẽeizer; |
38:58 | os peitos ll' houvéron de parecer; |
38:60 | o contenente parou de chorar. |
38:72 | con gran ravia as começaron todas de roer; |
38:88 | e a pédra houv' ele pela boca de render. |
39:2 | de prender mal da Virgen sa figura. |
39:3 | Ond' avẽo en San Miguél de Tomba, |
39:22 | ca de séu Fill' el éra creatura. |
40 | Esta é de loor de Santa María das maravillas que Déus fez por ela. |
40:24 | de gran fremosura, |
40:30 | de nós gran tristura |
41:1 | A Virgen, Madre de Nóstro Sennor, |
41:6 | que tant' houve de o tirar sabor |
41:7 | do poder do démo, ca de pavor |
41:18 | de poder, de bondad' e de valor, |
42 | Esta é de como o crerizôn meteu o anél eno dedo da omagen de Santa María, e a omagen encolleu o dedo con el. |
42:6 | vos direi, que fez a Virgen, | Madre de Nóstro Sennor, |
42:7 | per que tirou de gran falla | a un mui falss' amador, |
42:15 | e jogavan à pelóta, | que é jógo de que praz |
42:18 | de mancebos por jogaren | à pelót', e un donzél |
42:21 | Este donzél, con gran medo | de xe ll' o anél torcer |
42:40 | que orden lógo fillasse | de monges de Claraval. |
42:43 | que o que el prometera | aa Virgen de gran prez, |
42:53 | de mi por que te partiste | e fuste fillar mollér? |
43 | Esta é como Santa María resucitou un meninno na sa eigreja de Salas. |
43:4 | de sa mollér, que havía | bõa e que muit' amava, |
43:9 | de Salas ambos vaamos, | ca quen se en ela fía, |
43:12 | de fazer sa romaría | e en séu caminn' entraron. |
43:16 | que con séu peso de cera | a un ano llo trouxésse |
43:21 | que lóg' a poucos de días | ela se sentiu prennada, |
43:22 | e a séu temp' houve fillo | fremoso de gran maneira. |
43:40 | con méu fill' e cona cera | de que te fui mentirosa |
43:45 | de como fui mentirosa, | mas quisésses méu proveito |
43:51 | Mas, que fez Santa María, | a Sennor de gran vertude |
43:60 | de como aquel meninno | de mórte ressucitara, |
43:61 | que a cabo de seis días | jazendo mórto chorara |
44 | Esta é como o cavaleiro que perdera séu açor foi-o pedir a Santa María de Salas; e estando na eigreja posou-lle na mão. |
44:2 | non perderá ren de quanto séu for. |
44:3 | Quen fïar en ela de coraçôn, |
44:9 | de qual prijôn açor fillar convên, |
44:12 | havía de que o non pod' achar, |
44:17 | e de cera semellança levou |
44:18 | de sa av', e diss' assí: “Ai, Sennor |
44:20 | con coita de méu açor que perdí, |
44:35 | E el entôn muit' a Madre de Déus |
45 | Esta é como Santa María gãou de séu fillo que fosse salvo o cavaleiro malfeitor que cuidou de fazer un mõesteiro e morreu ante que o fezésse. |
45:1 | A Virgen Santa María | tant' é de gran pïedade, |
45:7 | Aqueste de fazer dano | sempre s' ende traballava, |
45:11 | E todo séu cuidad' éra | de destroír los mesquinnos |
45:12 | e de roubar os que ían | seguros pelos caminnos, |
45:14 | que s' en todo non metesse | por de mui gran crüeldade. |
45:17 | éra chẽa de pecados | e mui mais mórta ca viva, |
45:18 | se mercee non ll' houvésse | a comprida de bondade. |
45:23 | E des i ar cuidou lógo | de meter i gran convento |
45:24 | de monges, se el podésse, | ou cinquaenta ou cento; |
45:41 | e mui mal vos acharedes | de quanto a ja tevéstes; |
45:56 | hei éu de fazer sen falla, | pois vós ên sabor houvérdes; |
45:62 | porque a leixass' o démo | comprido de falssidade. |
46 | Esta é como a omagen de Santa María, que un mouro guardava en sa casa honrradamente, deitou leite das tetas. |
46:1 | Porque hajan de seer |
46:47 | mas se de quant' el mostrou |
46:57 | de viva carn' e d' al non, |
47:5 | Ca ele noit' e día | punna de nos meter |
47:10 | un miragre fremoso, | de que fix méu cantar, |
47:19 | en figura de touro | o foi, polo ferir |
47:22 | e a Santa María | mui de rijo chamou, |
47:24 | dizendo: “Vai ta vía, | muit' és de mal solaz.” |
47:27 | mas acorreu-lle lógo | a Virgen de bon prez, |
47:30 | o démo en figura | de mui bravo leôn; |
48 | Esta é como Santa María tolleu a agua da fonte ao cavaleiro, en cuja herdade estava, e a déu aos frades de Monssarrad a que a el quería vender. |
48:9 | que éra dun cavaleiro; | e d' outra parte de fronte |
48:10 | havía un mõesteiro | de monges religïosos. |
48:20 | entre si acórd' houvéron | de lle non daren ên nada, |
48:21 | ca tiínnan por sobervia | de bever agua comprada; |
48:25 | que nos dé algún consello, | que non moiramos de sede, |
48:27 | Pois sa oraçôn fezéron, | a Sennor de pïadade |
49 | Esta é de como Santa María guïou os roméus, que ían a sa eigreja a Seixôn e erraran o caminno de noite. |
49:6 | de como nos guardemos |
49:7 | do démo e de mal obrar, |
49:20 | de noit' e de día. |
49:23 | de roméus ar foi guarecer |
49:25 | en que s' houvéran de perder |
49:37 | e chamand' a Madre de Déus, |
49:47 | mollér de córp' e de faiçôn, |
50 | Este é de loor de Santa María, que móstra por que razôn encarnou Nóstro Sennor en ela. |
50:22 | havermos de quanto quis por nós endurar. |
50:24 | de que prendeu carne e por madre fillou, |
51 | Esta é como a omage de Santa María alçou o gẽollo e recebeu o cólbe da saeta por guardar o que estava pós ela. |
51:1 | A Madre de Déus |
51:7 | al Con de Peitéus, |
51:14 | de gent' alí assũara |
51:28 | de nós, tu, altar e ara |
51:29 | en que o córpo de Cristo | foi feito e conssagrado; |
51:35 | Mantenente dos de fóra | vẽo lóg' un baesteiro |
51:41 | O de dentro respôs lógo | que non faría ên nada; |
51:42 | e o de fóra tan tóste | houv' a baesta armada |
51:50 | que o de dentro tirara |
51:52 | que o de fóra matara. |
51:53 | Esta maravilla viron | os de dentr' e os da hóste, |
51:71 | matá-lo outro de dentro | que a omagen guardava; |
52:2 | a Santa María, de que Déus quis nacer. |
52:7 | En Monsarrat, de que vos ja contei, |
52:21 | assaz de leite; que cada noite alí |
52:27 | E desta guisa a Madre de Déus |
52:29 | por que depois gran romaría de roméus |
53:3 | E de tal ja end' avẽo | un miragre que dizer |
53:10 | direi-ll' éu de com' a Virgen | quis no meninno mostrar. |
53:14 | e chorando mui de rijo, | o pos ben ant' o altar. |
53:26 | e a Seixôn de caminno | começou tóste d' andar. |
53:29 | e viu en vijôn a Madre | de Déus, que o foi guarir, |
53:33 | e por todo-los da térra | de Seixôn, e ben sentiu |
53:39 | e de muitas outras térras, | que darán haver assaz, |
53:49 | e dizía aas gentes: | “De Santa María é |
53:56 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor; |
53:58 | e começaron tan tóste | na eigreja de lavrar. |
54 | Esta é de como Santa María guariu con séu leite o monge doente que cuidavan que éra mórto. |
54:15 | E tal sabor de a servir havía |
54:29 | de maneira que atal se parara |
54:33 | cada un deles de grado quiséra |
55:1 | Atant' é Santa María | de toda bondade bõa, |
55:2 | que mui d' anvidos s' assanna | e mui de grado perdõa. |
55:6 | fóra de séu mõesteiro | con un préste de corõa. |
55:10 | de dizer prima e terça, | sésta, vésperas e nõa, |
55:12 | Mais o démo, que se paga | pouco de virgĩidade, |
55:18 | andando sempre de noite, | come se fosse ladrõa. |
55:24 | mas de que a non achavan | mẽos se maravillava, |
55:28 | muitas de noit' e de día, | foi-se-ll' o tempo chegando |
55:33 | de grand' érro que há feito; | mas, Sennor, venna-ch' a mente |
55:38 | de por nulla ren rogar-te, | mas peço-ch' esto por dõa.” |
55:42 | do córp' e crïar-llo manda | de pan, mais non de borõa.” |
55:60 | que éran i ajuntadas | de monjas mui mais ca cento, |
56:1 | Gran dereit' é de seer |
56:3 | da Virgen, de que nacer |
56:20 | de que éra desejoso. |
56:23 | e de sũu os põer |
56:37 | Pera ben de Déus haver, |
57:5 | os séus de dano |
57:36 | que de quanto tragían |
57:59 | de ladrões grand' hóste |
57:67 | de galinna, freame |
58 | Como Santa María desvïou a monja que se non fosse con un cavaleiro con que poséra de s' ir. |
58:1 | De muitas guisas nos guarda de mal |
58:13 | que a troux' a que s' houve de pagar |
58:18 | e pos de s' ir a el a un curral |
58:27 | fógo, u mais de mil vózes oiu |
58:31 | Santa María, que Madr' és de Déus, |
58:44 | “Des hoge mais non te partas de mi |
58:45 | nen de méu Fillo, e se non, aquí |
58:52 | aquele con que poséra de s' ir, |
58:61 | senôn da Madre de Nóstro Sennor, |
59 | Como o Crucifisso déu a palmada a honrra de sa madre aa monja de Fontebrar que poséra de s' ir con séu entendedor. |
59:16 | e fremos' e de bon prez, |
59:22 | a que mui de coraçôn |
59:29 | que i de gran santidade |
59:44 | de séu talante comprir. |
59:62 | de rijo a foi ferir. |
60 | Esta é de loor de Santa María, do departimento que há entre Ave e Éva. |
60:12 | amor de Déus e ben, |
61:5 | de miragres ben d' i, ca d' allur non vẽo, |
61:6 | que a Madre de Déus móstra noit' e día. |
61:9 | por que diss' un vilão de gran barata |
61:11 | Diss' el: “Ca de o creer non é guisada |
61:13 | de seer a çapata tan ben guardada |
61:25 | repentindo-se de que for' atrevudo |
61:32 | do sennor de que éra foi espedido, |
62:4 | a ũa dona de França coitada, |
62:11 | E macar a dona de gran linnage |
62:23 | E de coraçôn que a acorresse |
62:38 | per meia a vila, de todos vïúda, |
62:40 | nen “de que o lévas, gran tórto nos tẽes.” |
63 | Como Santa María sacou de vergonna a un cavaleiro que houvér' a seer ena lide en Sant' Esteván de Gormaz, de que non pod' i seer polas súas tres missas que oiu. |
63:6 | de mui gran vergonna que cuidou prender. |
63:11 | ⌧ De bõos costumes havía assaz |
63:13 | porend' en Sant' Estevão de Gormaz |
63:19 | Este conde de Castéla foi sennor |
63:24 | ca éra ardido e de mui bon sen; |
63:26 | mais ía-os mui de rijo cometer. |
63:27 | Mais o cavaleiro de que vos falei |
63:37 | de Santa María, que ren non faliu, |
63:60 | que de vóssas chagas pensedes, sennér; |
63:61 | e éu hei un méje dos de Monpislér |
64:3 | E dest' un miragre, de que fiz cobras e son, |
64:6 | guardou de tal guisa, por que non podéss' errar. |
64:8 | apósta e ninna foi, e de bon parecer; |
64:13 | por ũa carta de séu sennor que lle chegou, |
64:28 | mostrou-ll' a omagen da Virgen, Madre de Déus, |
64:32 | que vos póde ben guardar de posfaz e de mal; |
64:47 | A mollér respôs: “Aquesto de grado farei, |
64:49 | mas de vóssas dõas me dad', e éu llas darei, |
64:51 | Diss' o cavaleir': “Esto farei de bon talán.” |
64:52 | Lóg' ũas çapatas lle déu de bon cordován; |
64:65 | que, macar de toller-lla provaron dous nen tres, |
65:8 | de mui santa vida e mui bon crischão, |
65:51 | que achou un hóme mui de santa vida |
65:70 | por lle seer de Déus pois galardõado.” |
65:78 | morreres, morrerás de Déus perdõado.” |
65:79 | Foi-s' o hóm' e punnou de chegar mui cedo |
65:82 | de non haver alí séu preit' encimado. |
65:89 | mui magr' e roto e de fól contenente, |
65:93 | ca se el non é ben louco de natura, |
65:100 | mui ben feita tod' a bóveda de pédra, |
65:126 | e o fól cantava con eles de grado. |
65:128 | de coraçôn, ca non per outros escritos, |
65:142 | de cantar, pero muit' havía cantado. |
65:144 | e de como fora o feito disséron; |
65:150 | e disse: “Sól de m' ir non será pensado, |
65:154 | e o ben de Déus de que éra deitado.” |
65:159 | Ca esta térra foi de méu poderío, |
65:166 | e de bõas mannas e ben costumado. |
65:167 | E seend' assí sennor de muitas gentes, |
65:177 | por amor de Déus, que aos séus non érra |
65:179 | Aínda vos direi mais de mia fazenda: |
65:184 | ambos de sũu, e cada noite viron |
66:6 | de grado lles contaría |
66:17 | que el de mal nos defenda. |
66:44 | preçá-las de pran |
67:1 | A Reínna grorïosa | tant' é de gran santidade, |
67:3 | E de tal razôn com' esta | un miragre contar quéro |
67:5 | que non foi feito tan grande | ben des lo tempo de Néro, |
67:6 | que emperador de Roma | foi, daquela gran cidade. |
67:10 | ca de todas outras cousas | mais amava caridade. |
67:15 | E como quen há gran coita | de comprí-lo que deseja, |
67:18 | meteu-s' en un córpo mórto | d' hóme de mui gran beldade, |
67:21 | e o serviço dos póbres | vos farei de bõa mente, |
67:27 | En esta guisa o démo | chẽo de mal e arteiro |
67:40 | e porên de bõa mente | u ll' el consellava ía; |
67:42 | da Virgen mui grorïosa, | Reínna de pïedade. |
67:44 | neún poder non havía | per nulla ren de matá-lo; |
67:45 | e pero día nen noite | non quedava de tentá-lo, |
67:47 | Desta guisa o bon hóme, | que de santidade chẽo |
67:51 | Aquel bispo éra hóme | sant' e de mui bõa vida, |
67:58 | que i servir non vẽéra | con mingua de sãidade. |
67:60 | E ele lle contou todo, | de com' a ele vẽéra |
67:62 | Diss' o bispo: “Venna lógo, | ca de veer-l' hei soïdade.” |
67:68 | que vos quis guardar do démo | falss' e de sas falsidades; |
67:74 | per poder de Jesú-Cristo, | que é Déus en Trĩidade.” |
67:75 | Entôn começou o démo | a contar de com' entrara |
67:78 | se a oraçôn non fosse | da Madre de caridade: |
67:80 | de lle fazer mal nïũu.” | E pois est' houve contado, |
69:2 | e os sãos tira de vía vãa. |
69:14 | que chamavan Pedro de Solarãa. |
69:36 | de gran fremosura ũa donzéla, |
69:37 | que de faiçôn e de coor mais béla |
69:45 | destes de sirgo, mais come ovella |
69:46 | éra velos' e cobérto de lãa. |
69:52 | se foi a cas don Ponce de Minérva |
69:57 | ca ben léu é maestre de Mecinna, |
69:58 | ou de Salérna, a cizilïãa.” |
69:64 | con el un préste. E viu ben de chão |
69:76 | ca o préste sabía de tal preito; |
69:80 | diss' a gran vóz: “Madre de Déus, ajuda |
70 | Esta é de loor de Santa María, das cinque lêteras que há no séu nome e o que quéren dizer. |
70:1 | Eno nome de María |
70:5 | de quant' al fez Nóstro Sennor |
70:17 | foi por ela de nós visto, |
70:22 | de Déus, pois ela nos guía. |
71:2 | a Sennor que nos móstra | de como a loemos. |
71:6 | do reino de séu Fillo, | mais per que i entremos. |
71:8 | houve, de santa vida, | e fillava lazeiro |
71:11 | de grandes orações | sempre, noites e días. |
71:13 | por que veer podésse | a Madre de Messías, |
71:22 | Madre de Jesú-Cristo, | aquel en que creemos. |
71:31 | Disse Santa María: | “Esto farei de grado, |
71:35 | Se tu quéres que seja | de téu rezar pagada, |
71:44 | de rezares mui passo, | amiga companneira, |
71:46 | de quant' ante dizías, | e mais t' end' amaremos.” |
72:24 | que de razôn sal. |
72:26 | de sa cas' entôn saiu; |
72:33 | non porque de Nóstro Sennor |
73:7 | De monjes gran convento éran i entôn |
73:8 | que servían a Virgen mui de coraçôn; |
73:15 | Onde ll' avẽo que na fésta de Natal, |
73:17 | fillou ũa casula de branco cendal |
73:27 | E aquel vinn' éra de vermella coor |
73:32 | que per poucas houvéra de perder o sen, |
73:40 | ollos, acorreu-lle lóg' a Madre de Déus |
73:42 | vẽéron de mui lonj' a casul' aorar. |
73:45 | Porên Santa María, Sennor de gran prez, |
74:4 | de como Santa María quis guardar |
74:5 | un séu pintor que punnava de pintar |
74:17 | de o matar, e carreira lle buscou |
74:22 | e punnava de a mui ben compõer, |
74:30 | Madre de Déus, que o vẽéss' acorrer. |
74:41 | déron aa Madre de Nóstro Sennor, |
75:7 | a un crérigo que éra | de a servir desejoso; |
75:12 | e de séu córpo pensava | muit' e de sa alma nada. |
75:14 | mui cativa e mui póbre | e de tod' haver mesquinna; |
75:18 | e porend' en ũa chóça | morava, feita de palla, |
75:20 | mui mais se pagava desto | ca de seer ben herdada. |
75:27 | gran péça de séus dinneiros, | ca el por al non catava, |
75:31 | ca de quant' aquí nos dérdes | vos dará Déus por un cento, |
75:33 | A mollér, a que pesava | de que quér que el mandasse, |
75:41 | O crérig' assí estando | de se non ir perfïado, |
75:54 | e disso: “Santa María | Virgen, de Déus Madr' e Filla, |
75:58 | que ao capelán disse: | “Vedes de que me receo: |
75:60 | será vos de Jesú-Cristo | a sa alma demandada.” |
75:63 | e de quant' alá gãardes, | nulla parte non me dedes.” |
75:67 | Madre do que se non paga | de tórto nen de peleja, |
75:70 | que ben entendeu que éra | a Sennor de pïadade. |
75:72 | cono córpo de méu Fillo, | de que éu fui emprennada.” |
75:74 | vestidas de panos brancos, | muit' apóstas e mais bélas |
75:75 | que son lílïos nen rósas, | mas pero non de concélas, |
75:95 | que perdeu per sa folía | aquel rico de mal siso, |
75:98 | e muito sõo pagada | de quan ben aquí vẽéstes; |
75:104 | de dïabos que vẽéran | por aquel' alma julgada. |
75:110 | ao reino de méu Fillo, | ca non há ren que che diga |
75:114 | e que mui ben s' acharía | de quanto alí vẽéra, |
75:120 | ca viu de grandes dïabos | a casa toda cercada. |
75:121 | E pois que entrou, viu outros | maiores que os de fóra, |
75:125 | E a alm' assí dizía: | “Que será de min, cativa? |
75:127 | pois hei de sofrer tal coita | no inférno, tan esquiva, |
75:130 | que de perder-se houvéra; | mas acorreu-lle mui cedo |
75:137 | O clérigo fez mandado | da Virgen de ben comprida, |
75:138 | e mentre viveu no mundo | foi hóme de santa vida; |
75:139 | e depois, quando ll' a alma | de sa carne foi saída, |
76:2 | quér das de séu Fillo, fól é sen mentir. |
76:15 | E como mollér que éra fóra de séu sen |
76:28 | braços da omagen da Virgen, Madre de Déus; |
76:32 | a Virgen María, que é Sennor de gran prez, |
77:2 | non é maravilla de sãar contreito. |
77:6 | o mais de séu córp' e de mal encolleito. |
77:24 | se fez meter na igreja de Santa María; |
77:28 | cada un nembro per si mui de rij' estalava, |
77:29 | ben come madeira mui seca de teito, |
77:32 | veend' aquest' e oínd' e de rijo chorando, |
78 | Como Santa María guardou un privado do Conde de Tolosa que non fosse queimado no forno, porque oía sa missa cada día. |
78:17 | de con el volvê-lo, porque dessí cuidavan |
78:21 | e de taes cousas a el o acusaron, |
78:23 | E que non soubéssen de qual mórte lle dava, |
78:26 | de lenna mui gróssa que non fosse fumosa. |
78:35 | E u ele ía cabo de sa carreira, |
78:37 | u dizían missa ben de mui gran maneira |
78:38 | de Santa María, a Virgen precïosa. |
78:41 | oïrei éu toda, por que Déus de peleja |
78:42 | me guard' e de mezcra maa e revoltosa.” |
78:46 | envïou outr' hóme natural de Tolosa; |
78:48 | houvéra e toda de fond' a cima treita. |
78:64 | ant' ele viv', e soube de como queimara |
78:68 | que nunca te pagas de mezcras nen d' envejas; |
79:3 | quit' é de folía |
79:7 | e de o oír seer-vos-á saboroso, |
79:12 | e de pouco sen. |
79:15 | con muitas meninnas de maravillosa |
79:23 | de moças que vees, que non son sandías, |
79:37 | ven pora mi tóste.” Respôs-lle: “De grado.” |
79:41 | santos. E porên seja de nós rogado |
79:43 | que nos ache quitos d' érr' e de pecado; |
80 | Esta é de loor de Santa María, de como a saüdou o ángeo. |
80:1 | De graça chẽa e d' amor |
80:2 | de Déus, acórre-nos, Sennor. |
80:6 | por ti o de que hás sabor. |
80:16 | o fruito de ti, a la fé; |
80:19 | Punna, Sennor, de nos salvar, |
81 | Como Santa María guareceu a mollér do fógo de San Marçal que ll' havía comesto todo o rostro. |
81:15 | de que sãou ũa vez |
81:22 | de que laida éra, |
81:27 | de que atán ben sãou |
81:35 | a Virgen, de coraçôn |
82 | Como Santa María guardou un monge dos dïáboos que o quiséran tentar e se lle mostraron en figuras de pórcos polo fazer perder. |
82:6 | que viu de dïabres vĩir mui grand' az. |
82:12 | viu entrar un hóme negro de coor |
82:16 | queremos de grado, mais nïún poder |
82:17 | de fazê-lle mal non podemos haver |
82:26 | me, ca de gran medo hei end' éu assaz.” |
82:41 | de fazeres quant' a ta orden convên.” |
83 | Como Santa María sacou de cativo de térra de mouros a un hóme bõo que se ll' acomendara. |
83:3 | De mórtes e de prijões; |
83:8 | de Sopetrán fez un día |
83:16 | porque éra de Lucẽa. |
83:18 | de noite tras cadẽados |
83:21 | de morrer. Porên na pura |
83:27 | d' érros e de maos feitos; |
83:33 | saca de catividades |
83:56 | Madre de Déus pïadosa, |
84:1 | O que en Santa María | crevér ben de coraçôn |
84:3 | E daquest' un gran miragre | oíd' óra, de que fix |
84:11 | O cavaleir' éra bõo | de costumes e sen mal, |
84:13 | e por esto de sa casa | fezéra un gran portal |
84:15 | Porque aquela igreja | éra da Madre de Déus, |
84:16 | cada noite s' esfurtava | de sa mollér e dos séus |
84:20 | en como se levantava | e de mal o sospeitou, |
84:22 | “U ides assí, marido, | de noite come ladrôn?” |
84:23 | El entôn assí lle disse: | “Non sospeitedes de mi, |
84:41 | podéss' hóme de sa casa; | e a pórta foi abrir |
84:42 | da igreja e correndo | entrou i de gran randôn. |
84:56 | que vissen aquel miragre, | que a Reínna de prez |
85 | Como Santa María livrou de mórte un judéu que tiínnan preso ũus ladrões, e ela soltó-o da prijôn e feze-o tornar crischão. |
85:20 | quebrantou, e foi guarido de todas lijões. |
85:22 | ar viu-a espért' estando, de que foi ben cérto; |
85:35 | e mostrou-lle un gran vale chẽo de dragões |
85:37 | que mais de cen mil maneiras as almas pẽavan |
85:45 | E viu de muitas maneiras i santas e santos |
85:48 | os guarde e do dïab' e de sas tentações. |
85:50 | “Estes son méus e de méu Fillo, Déus Jesú-Cristo, |
85:56 | que partiron mui de grado con el sas rações. |
86:1 | Acorrer-nos póde e de mal guardar |
86:2 | a Madre de Déus, se per nós non ficar. |
86:4 | e guardar de mal cada que lle prouguér, |
86:9 | fez a Santa Madre de Nóstro Sennor |
86:13 | que é companneiro de San Gabrïél, |
86:15 | De San Migaél, o ángeo de Déus, |
86:19 | O logar éra de mui gran devoçôn, |
86:28 | ca o mar de todas partes a cobriu; |
86:30 | começou Santa María de chamar. |
86:33 | e demais chegou-ll' o tempo de parir, |
86:39 | Pois Santa María, a Sennor de prez, |
87:6 | na cidad' de Pavía. |
87:8 | de todo ben e servidor |
88:3 | que será de mal guardado, |
88:5 | En un miragre de grado, |
88:8 | de Claraval foi entrar |
88:11 | de física, com' achei. |
88:13 | fora de mui ben jantar |
88:21 | e comer verças de prado |
88:28 | de que éra lazerado, |
88:34 | de vós que póssa cantar |
88:50 | de comer, e a rezar |
88:58 | e ind' assí, viu de lado |
88:60 | a Virgen de que falei, |
88:62 | chẽo de nóbre manjar |
88:64 | de que se fillou a dar |
88:91 | que será de mal guardado. |
89 | Esta é como ũa judéa estava de parto en coita de mórte, e chamou Santa María e lógo a aquela hóra foi libre. |
89:1 | A Madre de Déus honrrada |
89:6 | Madre de Jesú Cristo, |
89:15 | porque de Santa María |
89:34 | alí; e de verdade |
89:36 | de coraçôn e rogasse |
89:39 | madre de Déus con rógo, |
89:40 | que é chẽa de gran vertude. |
89:58 | mais de-la entrada |
89:63 | éran, por los de pecadilla |
90 | Esta é de loor de Santa María. |
90:16 | en seer de Déus Madre, |
90:28 | en seer de Déus ama, |
91 | Como Santa María deceu do céo en ũa eigreja ante todos e guareceu quantos enfermos i jazían que ardían do fógo de San Marçal. |
91:6 | que esta Madre de Déus |
91:14 | deste fógo que chaman de San Marçal. |
91:21 | E éra de tal natura |
92:2 | de dar lum' a queno non há. |
92:3 | Ca de dar lum' há gran poder |
92:14 | de bondade, nen haverá. |
92:15 | E chorando de coraçôn, |
92:39 | a Virgen que é de bon prez, |
93:2 | non é de sãar |
93:10 | e ar mui leterado e de bon solaz; |
93:19 | aa Madre de Déus, por que quiséss' haver |
93:24 | as Aves Marías de que vos fui falar. |
94:1 | De vergonna nos guardar |
94:3 | e de falir e d' errar |
94:5 | E guarda-nos de falir |
94:35 | “Ai, Madre de Déus”, entôn |
94:38 | e a vós de coraçôn |
94:48 | mais la Virgen de bon prez, |
94:61 | de quant' houv' a recadar, |
94:64 | de quena viía. |
94:79 | muito, e de ben, sen mal, |
94:80 | nos fazen de gran maneira.” |
94:96 | e sen vergonna de ren |
95 | Como Santa María livrou un séu ermitán de prijôn dũus mouros que o levavan a alên mar, e nunca se podéron ir atá que o leixaron. |
95:1 | Quen aos sérvos da Virgen de mal se traballa |
95:2 | de lles fazer, non quér ela que esto ren valla. |
95:9 | El Cond' Abrán foi aqueste, de mui santa vida, |
95:12 | de todo ben, que aos séus sempre dá guarida, |
95:23 | mais o que de comer éra adubar fazía |
95:29 | chegaron alí navíos de mouros, companna |
95:39 | con que movían de rijo aos treus alçados; |
95:52 | deant', e panos de seda, outros d' escarlata, |
95:53 | e mandou que os fillasse come de ravata, |
95:54 | dizendo: “Do que te pagas, de sũu os ata.” |
95:56 | por pouco, fillou un vidro de mui béla talla. |
95:58 | ou de fillar aquel vidro, porque o fezéra. |
95:61 | mais de fillar aquel vidro muito lle prouguéra, |
95:70 | e gentes de todas partes foron i juntadas, |
96:4 | a que muito pesa de quen folía |
96:17 | de ladrões con ũu que andava |
96:18 | con eles, que éra de todos maior. |
96:39 | de vós.” E contou como o mataran |
97 | Como Santa María quis guardar de mórte un privado dun rei que o havían mezcrado. |
97:11 | De tal guisa o foron mezcrar, |
97:27 | de lijôn |
97:28 | ou de mórte por tal mezcra prender. |
97:40 | “Ũa ren querría de vós saber, |
97:56 | E meteu i un hóme de paz |
97:59 | Est' hóme punnou tóste de s' ir |
97:62 | da verdad' e de quanto mentir |
97:76 | nonos ar quis de tal feito creer. |
98 | Como ũa mollér quis entrar en Santa María de Valverde e non pude abrir as pórtas atẽen que se mãefestou. |
98:2 | aquel que de séus pecados | non se repentir. |
98:5 | de como Santa María | desdennou assí |
98:19 | dizendo: “Santa María, | tu, Madre de Déus, |
99 | Como Santa María destrüiu un gran póboo de mouros que entraran ũa vila de crischãos e querían desfazer as sas omágẽes. |
99:2 | por gentes de mal recado |
99:4 | aa de que Déus foi nado. |
99:9 | de que devedes haver |
99:13 | de crischãos e romper |
99:22 | de as danar mui privado. |
99:35 | que punnavan de s' erger |
100 | Esta é de loor. |
100:7 | entender | de que mui culpados |
101:4 | a un mud' a de bon prez |
101:6 | o foi de todo sãar. |
102:2 | e de mal todavía |
102:5 | Desto contarei de grado |
102:36 | de muita maa cheiror. |
102:42 | como é de caer uso, |
102:44 | de cósta, u morador |
102:46 | deitaron pós el de cantos, |
102:49 | de com' ên non foi ferido, |
102:59 | houvéron, viron de cérto |
103:13 | algún pouco de séu viço | ante que sáia daquí, |
103:22 | Des i foi-s' a passarinna, | de que foi a el mui gréu, |
103:26 | Non é est' o méu mõesteiro, | pois de mi que se fará?” |
103:31 | e o prïor e os frades, | de que mi agora quitei |
103:33 | Quand' est' oiu o abade, | teve-o por de mal sen, |
103:35 | de como fora este feito, | disséron: “Quen oïrá |
103:37 | polo rógo de sa Madre, | Virgen santa de gran prez! |
104 | Como Santa María fez aa mollér que quería fazer amadoiras a séu amigo con el córpo de Jesú-Cristo e que o tragía na touca, que lle corresse sángui da cabeça atá que o tirou ende. |
104:4 | que aquel escarno todo | há de tornar sobre si. |
104:17 | que nas nóssas grandes coitas | nos guarda sempre de mal, |
104:19 | E o crérigo sen arte | de a comungar coidou; |
104:22 | e punnou quanto mais pode | de se dalí lógu' erger. |
104:30 | dela se ja podería, | e de con ela viver. |
104:31 | E entrant' a ũa vila | que dizen Caldas de Rei, |
104:45 | todos a Santa María, | Madre de Nóstro Sennor, |
104:48 | e deitou-s' ant' a omagen | e disse: “Sennor de prez, |
105:9 | en cas de séu padr' en ũa cortinna |
105:19 | e te quitares de toda maldade, |
105:21 | Diss' a moça: “Sennor de pïadade, |
105:26 | e no coraçôn pos de non casar. |
105:40 | de sũu por haveren séu solaz. |
105:42 | de como a quis a Virgen guardar: |
105:50 | lle fez que a houvéra de matar; |
105:53 | de o dizer; ca tanto foi sen guisa, |
105:73 | sofreu de fógo gran coita esquiva, |
105:80 | Ca en lugar de me dereito dar, |
105:88 | con que são de fógu' e d' alvaraz. |
105:94 | daqueste fógo e de séu fumaz.” |
105:95 | “Tod' esto”, diss' ela, “creo de chão; |
105:110 | E começaron entôn de loar |
106 | Esta é como Santa María sacou dous escudeiros de prijôn. |
106:10 | como de prijôn saír |
106:25 | “Se éu saír de prijôn, |
106:54 | madre de Nóstro Sennor, |
107 | Como Santa María guardou de mórte ũa judéa que espenaron en Segóvia; e porque se acomendou a ela non morreu nen se firiu. |
107:5 | a Madre de pïedade, |
107:40 | Madre de Déus precïosa, |
108:1 | Dereit' é de s' end' achar |
108:6 | que s' houve de rezõar |
108:10 | de saber non havía. |
108:37 | vẽo, este diz de ti |
108:40 | que, com' éu de cérto sei |
108:63 | o fillo de Satanás |
108:72 | de séu érro, pois creceu, |
109 | Como Santa María livrou un hóme de cinco dïáboos que o querían levar e matar. |
109:1 | Razôn han os dïabos de fogir |
109:3 | Dereito fazen de s' ir perder |
109:4 | ant' a de que Déus quiso nacer; |
109:6 | de guisa que nos non póden nozir. |
109:30 | sodes e punnades de me servir. |
109:41 | há de valer sempr' ao pecador |
110 | Esta é de loor de Santa María. |
110:1 | Tant' é Santa María de ben mui comprida, |
110:7 | Ca tantos son os bẽes de Santa María, |
110:9 | nen se fosse de férro e noite e día |
110:14 | de 'scriver, ficar-ll-ía a maior partida. |
111 | Esta é como un crérigo de missa que servía a Santa María morreu no río que ven por París; e a tercer día ressocitó-o Santa María e sacó-o do río. |
111:10 | a mui comprida de sen. |
111:11 | De missa o malfadado |
111:15 | E pero de mui bon grado |
111:32 | de sa alma, muit' irado |
112 | Como Santa María guardou ũa nave que ía carregada de triígo que non perecesse, e sacó-a en salvo ao pórto. |
112:5 | guarda de mal e os guía, |
112:9 | de trigo e de cevada |
112:10 | de Colliure, que foi guardar, |
112:12 | seer de tod' e perduda, |
112:16 | que de millas setaenta |
112:30 | prometeron entôn de dar |
113 | Como Santa María de Monsserraz guardou o mõesteiro que non feriss' a pena en ele que caeu da róca. |
113:13 | de sa Madre grorïosa, | a Reínna esperital; |
113:17 | Mai-los monges, que cantavan | a missa da Madre de Déus, |
113:20 | nen de maa mórte morrer.” |
113:25 | Este miragre tan grande, | que fez pola de bon talán |
114 | Esta é dun mancebo a que séus ẽemigos chagaron mui mal de mórte, e sa madre prometera-o a Santa María de Salas, e foi lógo guarido. |
114:4 | de Salas por ũa mollér que havía |
114:10 | que llo d' ocajões guardass' e de maes. |
114:13 | de guisa que todo o espedaçaron, |
114:22 | con panos de linno e con séus cendaes. |
114:24 | Santa María de Salas precïosa, |
114:26 | ca xe sóe ela a fazer de taes |
115 | Esta é como Santa María tolleu ao démo o mininno que lle déra sa madre con sanna de séu marido, porque concebera del día de Pascoa. |
115:5 | de nós Santa María. |
115:24 | de o dare |
115:26 | En térra de Roma houv' i, |
115:33 | de todo-los da térra, |
115:43 | de tẽer castidade |
115:59 | de séu leit' encendudo |
115:85 | hóra de Déus desvía.” |
115:107 | o démo de mal chẽo |
115:156 | Contaría-vos de dur |
115:158 | que sofreu no mar de Sur |
115:216 | E o ángeo de Déus |
115:243 | será de Paraíso, |
115:256 | De Pascoa no mes d' abril |
115:302 | ben de chão |
116:1 | Dereit' é de lume dar |
116:9 | de Salamanca fora, |
116:10 | como han de costume. |
116:14 | de grado a servía; |
116:37 | as que de Toled' aquí |
116:53 | que houvéron de morrer; |
117 | Como ũa mollér prometera que non lavrasse no sábado e per séu pecado lavrou, e foi lógo tolleita das mãos; e porên mandou-se levar a Santa María de Chartes, e foi guarida. |
117:24 | aa eigreja de Chartes levar-se mandava, |
118:2 | fillos aquela que Madr' é de Déus. |
118:9 | porên de cera omagen, non d' al, |
118:10 | fez de meninno dos dinneiros séus, |
118:11 | que prometeu aa Virgen de prez. |
118:27 | de sa casa; e séu marid' entôn |
119 | Como Santa María tolleu un joíz aos dïáboos que o levavan e tornó-o a sa casa e disse-lle que se mẽefestasse, ca outro día havía de morrer. |
119:5 | dun hóme que de dïabos ũa gran companna |
119:17 | oiu como de peleja ou de gran perfía |
119:21 | El, cuidando que peleja éra de verdade, |
119:25 | Mas tan tóste de dïabos companna sobeja |
119:32 | ond' el espantad' estava de maa maneira. |
119:39 | Ca pero el de justiça mui pouca fezéra, |
119:48 | porên faz que, pois ta alma for de ti partida |
119:52 | o leixou. E ele tornou-se lógo de mão |
120 | Esta é de loor de Santa María. |
120:5 | neno ben de Déus connocerán; |
120:8 | e de séu prazer non saïrán |
120:10 | e serán per i de mui bon sen; |
121:1 | De muitas maneiras busca | a Virgen esperital |
121:2 | carreiras en como guarde | os séus de mórt' e de mal. |
121:3 | E de tal razôn com' esta | en Proença ũa vez |
121:4 | amostrou mui gran miragre | a Sennor de todo prez |
121:6 | que lle guerlanda faría | de rósas toda, non d' al. |
121:11 | Aquesto fez un gran tempo, | que non faleceu de ren |
121:23 | e diss' as Aves Marías, | rogando de coraçôn |
121:25 | ca alí u eles ían | polo matar de randôn, |
121:26 | vírono todo cercado | de lume celestïal. |
121:28 | de rósas e el con ela | do outro cabo põer |
121:35 | cousa de fillarmos guérra | cona Madre do Sennor, |
122:12 | o que de tod' Espanna foi sennor; |
122:18 | de Cistél, que é santa e de paz. |
122:21 | de Burgos; mais la meninna 'nfermar |
122:22 | foi e morreu, de que mao solaz |
122:24 | ca de dóo a matar-se cuidou; |
122:27 | de lle morrer sa filla. E entôn |
122:33 | da sa omagen da Madre de Déus.” |
122:40 | daquesta pórta, ca de cérto sei |
122:42 | mia filla viva; senôn, de prumaz |
122:53 | que déu nas Ólgas, logar de bon prez, |
123:1 | De Santa María sinal qual xe quér |
123:4 | valrrá muit' a quen de mal coitado for, |
123:8 | a un frade mẽor, que de meninnez |
123:22 | sen obrar i físico de Monpeslér. |
123:23 | Mas a pouco rato houve de finar, |
123:36 | de Santa María, a que nunca fal |
123:38 | e saca de pẽa quen i estevér. |
124:1 | O que pola Virgen leixa | o de que gran sabor há, |
124:9 | e mostrou Santa María, | Madre de Nóstro Sennor, |
124:11 | de jajũá-la sa fésta | de março, com' este fez, |
124:13 | e a Sevilla quand' éran | de mouros, mais dũa vez, |
124:19 | a aqueles que se fían | en ti mui de coraçôn, |
124:28 | de mal, de que pẽedença | de méus pecados non prix.” |
124:32 | e de como nós creemos, | Déus sa alma recebeu. |
124:35 | de Guadaíra; e jouve | un tempo, creede ben, |
125:12 | que a Virgen, de Déus Madre, | mui de coraçôn servía. |
125:16 | sempr' en mi a voontade, | e guarda-te de folía.” |
125:18 | mai-lo crérigo que dixe | lle quis tal ben de coraçôn, |
125:19 | que en toda-las maneiras | provou de a vencer; mais non |
125:33 | O crérig' outra vegada | de tal guisa os conjurou |
125:38 | e hoi mais de a haverdes | tenno que non será mui gréu.” |
125:47 | ca o démo, de mal chẽo, | en tal guisa a encendeu |
125:51 | que lles as juras fezésse; | senôn, soubéssen ben de pran |
125:53 | Outro día de mannãa | fezéron lógu' eles vĩir |
125:54 | o crérigu'; e el de grado | vẽo i e foi-lles pedir |
125:59 | come en logar de fillo; | e se éu morrer herdarás |
125:67 | obridou-xe-lle a nõa; | mais la Reínna de gran prez |
125:69 | E u estava rezando, | pareceu-ll' a Madre de Déus |
125:71 | vassalos nen de méu Fillo, | mais és dos ẽemigos séus, |
125:80 | de ti por quanto quisische | do démo sa companía.” |
125:86 | farei mui de bõa mente; | mais este, de que soon mollér, |
125:94 | soon de que casar quige, | mai-lo démo, que sempre sól |
126:1 | De toda chaga ben póde guarir |
126:2 | e de door a Virgen sen falir. |
126:4 | Santa María, a Sennor de prez, |
126:5 | a un hóme de chaga que lle fez |
126:17 | foi aquel hóme de tan gran door, |
126:18 | de qual vos guarde Déus, se por ben vir. |
126:22 | de Santa María, e repentir |
126:23 | se foi de séus pecados; e chorou |
126:30 | mais de ben que podemos comedir. |
127:12 | E a Virgen, de Déus Madre, | que aos coitados val, |
127:13 | déu-ll' entôn a el por esto | de door un tan gran mal, |
127:14 | que lógu' en todas maneiras | s' houve de maenfestar. |
127:20 | e d' iren en romaría | de grado llo outorgou; |
127:31 | El, como quér que lle fosse | esto de fazer mui gréu, |
127:34 | mais sa madre, pois viu esto, | começou de braadar, |
127:40 | filla o pé de téu fillo, | e non espéres a cras, |
127:43 | A mollér de sonnar esto | houv' ende mui gran sabor, |
128 | Esta é do Córpo de Nóstro Sennor, que un vilão metera en ũa sa colmẽa por haver muito mél e muita cera; e ao catar do mél mostrou-se que éra Santa María con séu fill' en braço. |
128:3 | De tal razôn un miragre | vos direi maravilloso, |
128:16 | des i de vóssas colmẽas | escolled' a que quisérdes |
128:18 | de mél será e de cera | vóssa casa avondada.” |
128:20 | e pois houve na colmẽa | de Déus o córp' ensserrado, |
128:22 | foi de catar sas colmẽas, | non fez longa demorada |
128:32 | nunca foi.” Entôn o préste, | com' éra de bõa vida, |
128:34 | de ben con séu Fill' en braço, | nóbre cousa e preçada. |
128:46 | aquel día con sa noite, | e de todos mui catada |
128:51 | que o vilão metera | i con gran mengua de siso, |
128:53 | con sa Madr' a Virgen santa, | Reínna de Paraíso. |
129:1 | De todo mal e de toda ferida |
129:2 | sãar pód' hóm' a de ben mui comprida. |
129:3 | Dest' a un hóme que de Murvédr' éra |
129:10 | de guisa que lle non põían vida. |
129:17 | guariu de todo lógo sen demóra, |
129:24 | Madre de Déus, Reínna poderosa, |
129:29 | de Salas, e mui gran sabor houvéron |
129:30 | de fazer lóg' a ela sa vĩida. |
130 | Esta é de loor de Santa María. |
130:2 | seja da Madre de Nóstro Sennor. |
130:14 | e guarda-nos de fazê-lo peior. |
130:29 | e de muitos bẽes que faz direi |
131 | Esta é como Santa María guardou o emperador de Costantinóbre que non morresse so ũa pena que caeu sobr' ele, e morreron todo-los outros que con ele éran. |
131:3 | E dest' un miragre, de que gran sabor |
131:5 | a Madre de Déus, por un emperador; |
131:8 | de Costantinóbre, per com' aprendí, |
131:11 | Bon crischão éra el e de bon sen, |
131:18 | en cóvas mui grandes, de que grand' haver |
131:19 | tiravan de prata en aquel logar. |
131:28 | Con gran dóo foi ant' a Sennor de prez, |
131:29 | a Madre de Déus, e sempre dessa vez |
131:52 | de noit' en visôn o Patrïarca viu |
132:20 | e riqu' e de mui gran guisa; |
132:25 | da Sennor de pïadade, |
132:30 | de guardar-la prometía. |
132:40 | éra de como ll' achavan |
132:49 | ca de chão lle disséron |
132:69 | de como acostumara |
132:86 | que de ti saber querría: |
132:90 | mui de grado saüdavas? |
132:95 | pois que te de mi partiste; |
132:112 | e por saír de sa ira |
132:124 | o novio de voontade |
132:126 | a Virgen de pïadade |
132:132 | fillou de mui gran pobreza |
133 | Esta é de como Santa María ressucitou ũa mininna que levaron mórta ant' o séu altar. |
133:2 | vivê-la Virgen de que naceu Déus. |
133:6 | matar na cruz per mãos de judéus. |
133:13 | foi, por que houve lógo de morrer. |
133:16 | e ant' o altar da Sennor de prez |
133:20 | missa de réquiem pola soterrar, |
133:23 | A madre nunca de chorar quedou; |
134 | Esta é como Santa María guareceu na sa eigreja en París un hóme que se tallara a pérna por gran door que havía do fógo de San Marçal, e outros muitos que éran con ele. |
134:2 | poder há de toller tod' enfermidade. |
134:11 | deste de San Marçal, |
134:13 | que os nembros todos de tal tempestade |
134:14 | havían de perder, esto foi verdade. |
134:19 | dizendo: “Madre de Déus, en nós parade |
134:26 | entrou na eigreja a de gran bondade. |
134:42 | foron; mais de fóra |
134:55 | mais la Madre de Déus lle diss': “Acordade, |
135 | Como Santa María livrou de desonrra dous que se havían jurados por ela quando éran meninnos que casassen ambos en uno, e fez-lo ela comprir. |
135:2 | que é ben de mal guardado |
135:12 | de Bretanna a Mẽor |
135:15 | de viveren sen pecado; |
135:19 | Estes de que fal' aquí |
135:26 | foi pela Madre de Déus, |
135:79 | de me forçardes vós, non, |
135:96 | de lógu' ir.” E diss' “ai, fól”, |
135:104 | en un cavalo de Çuz |
135:116 | de ser lóg' aparellado |
135:117 | de casar con Don' Alís, |
135:124 | Pois os dous ben de raíz, |
135:130 | déron muitas e de grado. |
136 | Esta é como en térra de Pulla, en ũa vila que há nome Fója, jogava ũa mollér os dados con outras compannas ant' ũa eigreja; e porque perdeu, lançou ũa pédra que déss' ao Meninno da omage de Santa María, e ela alçou o braço e recebeu o cólbe. |
136:4 | fez grand' en térra de Pulla come poderosa |
136:7 | Esto na vila de Fója foi ant' ũ' eigreja |
136:9 | bẽeita, feita de mármor, de mui gran sobeja |
136:13 | de sa companna jogavan ant' a Majestade |
137:2 | per que tira os que ama de maa carreira. |
137:6 | de luxuria, que passava razôn e maneira. |
137:9 | o pecado de luxúri' assí o vencía |
137:32 | Porên sãou a Reínna de gran pïadade |
137:38 | de pecado, que non podéss' seer en tal feira; |
137:39 | ca pero que gran sabor houvésse de querê-lo, |
137:42 | ca de salvar os séus sempre é mui sabedeira. |
138:1 | Quen a Santa María de coraçôn |
138:3 | Ca o que a de voontade rogar |
138:4 | e mui de coraçôn en ela fïar, |
138:6 | dar-llo-á, que sól non lle dirá de non. |
138:12 | feitos e de como foi Madre de Déus; |
138:45 | de mamá-las; e pois mamava assaz, |
139:11 | Madre de Déus, maravillos' e féro |
139:24 | que de mal llo guardass' e d' oqueijôn |
139:28 | de ben assaz, |
139:45 | Quand' esto diss', a omagen de Cristo |
140 | De loor de Santa María. |
141:22 | est' outro de caeda fazer escarnida.” |
141:28 | des i ar fez-lle sinal que lógo de chão |
141:31 | E el entôn de grado foi beijá-los panos, |
141:32 | e tornou tan mancebo come de vint' anos; |
141:39 | a sa mercee fosse de tan gran vertude |
142 | Como Santa María quis guardar de mórte un hóme dun rei que entrara por ũa garça en un río. |
142:16 | ca o río corría de poder, |
142:28 | de dá-la garça al Rei, séu sennor. |
142:30 | de guisa que lle fez perdê-lo sen. |
142:42 | sempre con Déus e de nós non destên.” |
143:3 | se de séus pecados se repentir, |
143:23 | e de vóssos pecados vos partir, |
143:28 | que ante de tercer día |
144 | Como Santa María guardou de mórte un hóme bõo en Prazença dun touro que vẽéra polo matar. |
144:7 | a hómees, bõos e de creer. |
144:17 | e de sas hóras non leixava ren |
144:27 | non se pagava nen de o veer. |
144:33 | e o touro leixou-s' ir de randôn |
144:46 | de cas séu compadr', a que non foi mal |
144:50 | pola vertude da Sennor de prez, |
145 | Como San Joán, patrïarca de Alexandría, déu quant' havía a póbres en ũu ano caro. |
145:1 | O que pola Virgen de grado séus dões |
145:5 | de fazer por ela ben e que tennades |
145:21 | por amor da Virgen de que Déus foi nado, |
145:30 | de lle comprir ela as sas promissões. |
145:34 | que lle diss': “Oíde poucas de razões |
145:48 | Aquesto na missa muitas de vegadas |
145:52 | per rógo de sa Madre que llo rogara, |
145:54 | e en santos hómes de religïões. |
146 | Como Santa María guareceu a un donzél, fillo dũa bõa dona de Brïeiçôn, que ía en romaría a Santa María d' Albeça e topou con sus ẽemigos na carreira, e sacaron-lle os ollos e cortaron-lle as mãos. |
146:1 | Quen comendar de coraçôn |
146:12 | ena térra de Brïançôn. |
146:24 | e que lle séu fillo de mal |
146:25 | guardasse, de todo séu sen |
146:30 | de Santa María servir |
146:35 | a Madre de Nóstro Sennor |
146:41 | de téus ẽemigos, sandeu, |
146:43 | de mórt'.” E el nona creeu, |
146:46 | por ir aa Madre de Déus, |
146:56 | que aa eigreja de pran |
146:63 | que a Santa Virgen de prez |
146:76 | a Albeza foi de randôn |
146:88 | de o fazer. E muit' é fól |
146:96 | Madre de Déus Emanüél, |
146:97 | fez-ll' ollos come de perdiz |
146:99 | mui fremosos, e de raíz |
147 | Como ũa mollér póbre déu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquïar das ovellas vẽo a vélla demandar a súa e o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa María de Rocamador, e a ovella braadou u lla tiínna o ovelleiro asconduda e disse: “ei-me acá, ei-m' acá.” |
147:1 | A Madre do que a bestia | de Balaam falar fez |
147:5 | que a de grado servía |
147:11 | de quanto pud' achegar |
147:27 | de o fazer.” E dalá |
148 | Como un cavaleiro guareceu de mãos de séus ẽemigos por ũa camisa que chaman de Santa María, que tragía vestida. |
148:1 | De mui grandes periglos | e de mui grandes maes |
148:6 | e ja vos ên dix' outros, | ben oístes de quaes. |
148:8 | u jaz ũa camisa | de linno que foi dela; |
148:11 | E pois fazen camisas, | cada un de séu pano, |
148:12 | que enas lides tragen, | per que os Déus de dano |
148:21 | entôn séus ẽemigos | lle saíron de cara |
148:32 | o guardara de mórte | a Sennor verdadeira; |
149 | Como un préste aleimán dultava do Sagramento do Córpo de Déus e rogou a Santa María que lle mostrasse ende a verdade; e Santa María assí o fez porque éra de bõa vida. |
149:18 | sa missa, mui de rijo | chorando lle rogava |
149:23 | tolleu-xe-lle de vista; | e por ela catando, |
149:24 | viu a que de Déus Madre | foi per sa gran cordura, |
149:29 | Ela lle respôs lógo; | “Hóme de mal cïente, |
149:31 | a Hóstïa que sagras, | de que non és creente |
149:32 | porque a ti semella | que de pan há fegura. |
149:45 | E pero semellança | han de pan e de vinno, |
149:48 | ou bever de séu sangue, | ca non é apostura.” |
150 | Esta é de loor de Santa María. |
150:14 | Sennor de todos, Madr' e Avogada; |
150:20 | que nos guarde de mal e de folía. |
151 | Esta é dun crérigo que honrrava as eigrejas de Santa María e guardava os sábados, pero que éra luxurïoso. |
151:1 | Sempr' a Virgen, de Déus Madre, | busca vías e carreiras |
151:2 | per que os séus tirar póssa | de mal per muitas maneiras. |
151:3 | Dest' un fremoso miragre | vos direi que fez a Virgen, | Madre de Déus grorïosa, |
151:7 | Macar tod' esto fazía, | da Virgen, de Crístus Madre, | sempr' as eigrejas honrrava |
151:8 | e vigías de sas féstas | jajũava, e sen esto | os sábados ben guardava, |
151:12 | e por se deitar con ela | catou per ũa fẽéstra, | e viu de Santa María |
151:14 | entôn leixou de deitar-se | e foi-se per ũas eiras. |
151:19 | Ela serrou as fẽéstras | o mais de rijo que pode, | que non viss' el ren de fóra. |
151:28 | e sospeitavan o monge. | Mas a Virgen, de Déus Madre, | o livrou ben daquel preito; |
151:32 | aa Virgen, de Déus Madre, | contra el se levantava, | veendo-a essa gente. |
151:35 | E por esto foi o monge | escusado daquel furto, | de que o mal sospeitavan; |
152:1 | Tantas nos móstra a Virgen | de mercees e d' amores |
152:10 | que ll' o Sant' Ángeo disse, | de que somos sabedores. |
152:16 | con ũa branqu' escudéla | de prata, grand' e fremosa, |
152:17 | chẽa dun manjar mui jalne, | non de vida saborosa, |
153 | Como ũa mollér de Gasconna, que desdennava a romaría de Santa María de Rocamador, disse que, se a alá non levass' ũa séla en que siía, que nunca iría alá. |
153:7 | de pouca vergonna, |
153:10 | atant' éra de mal sen, |
154:10 | que de Déus e de sa Madre | cuidou a fillar vingança. |
154:14 | todo chẽo de saetas; | e vẽo-ll' ên malandança. |
154:19 | en vĩir; e el en tanto, | assí como de primeiro, |
154:22 | toda cobérta de sángui; | e creede sen dultança |
154:26 | que algún deles ferido | fora d' espad' ou de lança. |
154:34 | pola Madre de Déus houve | salvament' e perdõança. |
155:3 | Du o pecador promete | de seer amigo de Déus |
155:4 | e se partir de pecado | e enmendar tórtos séus |
155:9 | que non sejamos perdudos; | e por est' é de bon sen |
155:22 | perdôn de vóssos pecados, | sen null' outr' afán levar.” |
155:23 | Quand' o véllo, de pecados | carregad', aquest' oiu, |
155:45 | que ao ermitán foi lógo | e diss': “A Sennor de prez, |
155:46 | Madre de Déus, me fez esto | por me de coita tirar, |
155:47 | que de mias lágrimas dúas | enchí tod' este pichél.” |
155:49 | loou muit' a Virgen santa, | de Déus Madr' e Manüél, |
155:51 | de que foi Santa María, | a Sennor espirital, |
155:52 | loada muito de todos, | que aos coitados val |
155:53 | sempre nas mui grandes coitas | e ar guarda-os de mal; |
156:1 | A Madre do que de térra | primeir' hóme foi fazer |
156:8 | porque de Santa María | sempr' ía loor dizer. |
157:1 | Déus por sa Madre castiga | a vegadas ben de chão |
157:4 | que a Rocamador ían, | que de sa Madr' éran séus, |
157:6 | mais a sa hóspeda foi-lles | mui maa de cabo são. |
157:8 | de farinna que tragían | tal cobiíça lle creceu |
157:9 | de feijóos que fezéran | end', e un deles meteu |
157:10 | i de bon queijo rezente, | ca est' éra en verão. |
157:23 | bõo e toda crischãa | que lle ben de coraçôn |
157:29 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor; |
158 | Esta é como Santa María sacou de prijôn un cavaleiro e mandou-lle que se fosse pera Rocamador. |
158:1 | De muitas guisas los presos | sólta a mui grorïosa, |
158:3 | E de tal razôn vos quéro | contar un mui gran miragre, | que fez por un cavaleiro |
158:4 | bõo d' armas e de mannas | e en servir un ric-hóme | cuj' éra, mui verdadeiro; |
158:8 | e ele con mui gran coita | sempre de noit' e de día | Santa María chamava |
158:12 | aqué ven Santa María, | a Madre de Jesú-Cristo, | que as prijões quebranta, |
159 | Como Santa María fez descubrir ũa pósta de carne que furtaran a ũus roméus na vila de Rocamador. |
159:1 | Non sofre Santa María | de seeren perdidosos |
159:2 | os que as sas romarías | son de fazer desejosos. |
159:3 | E dest' oíd' un miragre | de que vos quéro falar, |
159:11 | por eles e non catasse | de como foran errar, |
159:12 | mais que del perdôn houvéssen | de quanto foran pecar. |
159:13 | E pois est' houvéron feito, | tornaron non de vagar |
159:29 | per ũa córda de seda | ant' o séu santo altar, |
160 | Esta é de loor de Santa María. |
160:5 | pois que Madre de Déus foi ja, |
160:6 | Pois Madre de Déus foi ja, |
161 | Como un hóme de Moriella, que ameúde ía a Santa María de Salas e tragía sa Magestade, viu vĩir nuveado e pos a Magestade na sa vinna; e non firiu i a pédra, e toda-las outras foron apedreados en derredor. |
161:1 | Poder há Santa María, | a Sennor de pïadade, |
161:2 | de defender toda térra | de mal e de tempestade. |
161:4 | que aa Virgen de Salas | muit' ameúd' alá ía, |
161:5 | e por ser de mal guardado | séu sinal sigo tragía, |
161:17 | pois guardade-mia de pédra | que lle mal fazer non póssa, |
161:20 | de sa vinna; e a pédra | feriu mui de rijo lógo |
162:8 | de as trager mal nen viltar. |
162:12 | en verdad', esta Sennor de gran prez |
162:24 | de Conca, que a toller ên mandou |
162:26 | porque a non viu de bon semellar. |
163 | Como un hóme d' Ósca, que jogava os dados, descreeu en Santa María e perdeu lógo a fala; e foi a Santa María de Salas en romaría e cobró-a. |
163:7 | Tanto que est' houve dito, | foi de séu córpo tolleito |
163:19 | Lógo que est' houve dito, | foi de todo mui ben são, |
163:20 | e quantos aquesto viron | loaron porên de chão |
164 | Como a omage de Santa María de Salas déu ũu braado, e tremeu a térra, por un prïor da eigreja que fez tirar a força do sagrado Don Fernando, abade de Montaragôn. |
164:8 | de mandar fazer mõeda; | e por aquesta razôn |
164:9 | fez-lo prender o ifante | que foi de Mont-Aragôn |
164:11 | de mão del Rei Don James, | e que justiça fazer |
164:15 | Mas aquel ifant-abade | fez-lo de fóra chamar, |
164:21 | e a omagen tan tóste | redrou séu Fillo de si, |
164:23 | outrossí a de séu Fillo, | tan gran pesar ên mostrou. |
164:34 | sa coor, nen de séu Fillo, | ben des aquela vegada. |
165 | Como Santa María de Tortosa d' Ultramar defendeu a vila do soldán. |
165:1 | Nïún poder deste mundo | de gente nada non val |
165:4 | que mostrou Santa María, | Madre de Déus Manüél, |
165:16 | e mui préto de Tortosa | en un outeiro sobiu, |
165:19 | Quand' a gente de Tortosa | viron atán gran poder |
165:20 | de mouros vĩir sobr' eles, | cuidaron mórtos seer; |
165:25 | que per nulla ren non creen | que tu és Madre de Déus; |
165:37 | Quando viu o soldán esto, | teve-se por de mal sen, |
165:41 | d' hómes d' armas, de maneira | que me podésse guarir, |
166:9 | e ũa livra de cera | cad' ano ll' oferería; |
166:12 | e levou sigo a livra | da cera de bõa mente; |
166:16 | porque livra os doentes | de maes e de doores |
167 | Esta é como ũa moura levou séu fillo mórto a Santa María de Salas, e ressucitou-llo. |
167:1 | Quen quér que na Virgen fía | e a róga de femença, |
167:4 | de Salas, por ũa moura | de Borja, e pïadoso, |
167:9 | de Salas, e dos miragres | oiu que ela fazía, |
167:10 | e de fïar-se na Virgen | fillou mui grand' atrevença; |
167:13 | mais ela lles diss': “Amigas, | se Déus me de mal defenda, |
167:16 | con sa omagen de cera, | que ja lle tenno comprada, |
167:18 | Santa María, e tenno | que de mia coita se sença.” |
168 | Esta é dun miragre que fez Santa María de Salas por ũa mollér de Lérida que lle morreron séus fillos, e o postremeiro ressucitou-llo Santa María, que havía tres días que éra mórto. |
168:5 | de fazer sempre ben; e sei |
168:7 | De saber tan sabedor é, |
168:23 | “Ai, Madre de Nóstro Sennor, |
168:28 | chorando mui de coraçôn, |
168:36 | e a Reínna de gran prez |
169 | Esta é dun miragre que fezo Santa María por ũa sa eigreja que é ena Arreixaca de Murça, de como foron mouros acordados de a destroír e nunca o acabaron. |
169:3 | se se de nós honrrar |
169:9 | dũa eigrej' antiga, | de que sempr' acordar |
169:12 | genoeses, pisãos | e outros de Cezilla. |
169:13 | E davan sas ofértas, | e se de coraçôn |
169:16 | e de mal os guardava; | ca o que ela filla |
169:18 | non houvéron os mouros | per ren de mal fazer |
169:19 | en aquel logar santo, | nen de o ên toller, |
169:26 | quand' el Rei d' Aragô(o)n, | Don James de gran prez, |
169:36 | me foi, ca éra toda | de nóvo pintadilla. |
169:41 | Depois, quand' Aboíuçaf, | o sennor de Çalé, |
170 | Esta é de loor. |
170:3 | Esta é Madre de Nóstro Sennor, |
170:11 | Par Déus, loada mui de coraçôn |
170:19 | De mi vos digo que a loarei |
170:21 | ben dos séus bẽes, ca de cérto sei |
171 | Como ũa mollér de Pédra-Salze ía con séu marido a Salas, e perderon un fillo pequeno en un río, e foron a Salas e achárono vivo ant' o altar. |
171:4 | de seeren perdidosos. |
171:11 | de ben en séu Fillo creer, |
171:15 | de sa mollér, e prometer |
171:27 | de passar; mas foron perder |
172 | Como Santa María de Salas livrou un mercador do perígoo do mar. |
172:1 | A Madre de Jesú-Cristo | que céos, térras e mares |
172:3 | De tal razôn un miragre | a Virgen Santa María |
172:5 | con sa nave carregada | de mui bõa merchandía, |
172:16 | e lóg' a Santa María | de Salas s' acomendaron; |
172:23 | Ũa cruz de cristal toda | déu lógu' i en oferenda |
173 | Como Santa María de Salas guareceu ũu hóme que havía a door que chaman da pédra. |
173:2 | que sãar pód' os coitados | de todas enfermidades. |
173:4 | a muitos hómẽes bõos | e que éran de creer, |
173:8 | de pédra, que en gran coita | éra con ela mortal; |
173:18 | ment' éra come castanna, | esto de cérto sabiades. |
174:1 | Como aa Virgen pesa | de quen érra a cïente, |
174:2 | outrossí ar praz-lle muito | de quen s' ende ben repente. |
174:8 | mais de mal diss' essa hóra | da Virgen Santa María. |
174:11 | de grand' érro que há feito. | E mui de rijo chorando |
174:24 | muit' hei éu de ti gran dóo | de que ta lingua tallaste; |
174:26 | ca dereito de si grande | dá aquel que se desmente; |
174:27 | e porque te repentiste, | sãar-t-ei óra de chão.” |
174:34 | e dá-nos ben de séu Fillo, | Déus Padre omnipotente. |
175 | Como Santa María livrou de mórte ũu mancebo que enforcaron a mui gran tórto, e queimaron un herége que llo fezéra fazer. |
175:1 | Por dereito ten a Virgen, | a Sennor de lealdade, |
175:2 | que sobr' el se tórn' o dano | de quen jura falssidade. |
175:3 | Desto direi un miragre | de gran maravill' estranna |
175:10 | Pois que Madr' éra de Cristo, | que é Déus en Trĩidade. |
175:15 | O herége, que muit' éra | chẽo de mal e d' engano |
175:18 | fillou un vaso de prata | alá en sa poridade |
175:21 | que lle levavan séu vaso | de prata nóv' e bronido; |
175:30 | foi de sanna, que tan tóste | diss': “Este moç' enforcade.” |
175:32 | e da coita de séu padre | sól mercee non houvéron; |
175:34 | el acomendou-ll' a alma | aa Sennor de bondade. |
175:40 | padre, e non vos matedes, | ca de cérto vivo sõo; |
176 | Esta é do cativo de Maiorgas que sacou Santa María quand' éra de mouros. |
176:9 | que se o Santa María | de Salas tirasse d' i, |
176:12 | de cera que i levasse, | e sería sempre séu |
176:24 | e do cep' e das cadẽas | de todo se livr' achou; |
176:25 | e en mui pouco de tempo | en salv' a Salas chegou |
176:26 | e levou i a omagen | de cer'. E maravillados |
176:28 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor, |
176:29 | que nos de tantas maneiras | faz mercee e amor |
177 | Esta é do que tiraron os ollos, que sãou Santa María de Salas e viu ben. |
177:1 | Non vos é gran maravilla | de lum' ao cégo dar |
177:16 | Pidiu-os; e pois llos déron, | aa Reínna de prez |
177:24 | el se volveu contra Salas, | rogando de coraçôn |
177:30 | e el omagen de cera | pos lóg' ant' o séu altar. |
178 | Esta é dun meninno de Alcaraz a que séu padre déra ũa muleta, e morreu-lle; e encomendou-a a Santa María de Salas, e levantou-se sãa. |
178:23 | A muleta ja havía | ambo-los pées de tras |
178:25 | sen de meninno, que cousa | mórta aa Virgen dás, |
179 | Como ũa mollér que éra contreita de todo o córpo se fez levar a Santa María de Salas e foi lógo guarida. |
179:3 | Ca de séu Fill' há sabuda |
179:7 | Esta Sennor de mesura |
179:21 | de Molina se fazía |
180 | Esta é de loor de Santa María. |
180:14 | crïada, e que nunc' há de minguar |
180:20 | e en beldade, de que se pagar |
180:24 | e sempre punna de mal nos guardar, |
180:26 | que foi séu Fill' e houve de crïar, |
180:29 | De como é Donzéla, Isaía |
180:60 | a mi de mal, e Leôn e Castéla. |
181 | Esta é como Aboíuçaf foi desbaratado en Marrócos pela sina de Santa María. |
181:4 | na cidade de Marrócos, | que é mui grand' e fremosa, |
181:7 | havía de quen lla désse; | ca assí com' el cercado |
181:10 | con muitos de cavaleiros | e mui gran gente mïúda. |
181:13 | E porend' os de Marrócos | al Rei tal conssello davan |
181:34 | e assí foi sa mercee | de todos mui connoçuda. |
182:23 | de null' hóme fillasse. |
182:32 | e de démões hóste |
182:46 | que há rosto de gata. |
182:53 | da Virgen fez de grado, |
183 | Esta é dun miragre que mostrou Santa María en Faarôn quando éra de mouros. |
183:1 | Pesar há Santa María | de quen por desonrra faz |
183:9 | de pédra ben fegurada, | e, com' éu de cért' achei, |
183:10 | na riba do mar estava | escontra ele de faz. |
183:13 | e Santa Marí' a vila | de Faarôn nomẽar |
183:26 | porên loemos a Virgen | en que tanto de ben jaz. |
184 | Esta é como Santa María livrou de mórte ũu meninno que jazía no ventre da madre, a que déran ũa cuitelada pelo costado. |
184:1 | A Madre de Déus |
184:5 | E de tal razôn com' esta | un miragre mui fremoso |
184:7 | en térra de Santïago, | en un logar montannoso, |
184:9 | de séu marido; mais ela, | polas súas pecadillas, |
184:13 | Ela con pavor daquesto, | e de que éra prennada |
184:14 | encomendou aa Virgen, | a Madre de Déus honrrada, |
184:21 | Ela que viu o marido | a que chagavan de mórte, |
184:22 | foi-se-lle deitar de suso; | e déron-ll' entôn tan fórte |
185:2 | en qual logar quér que sejan, | e os de mal defender. |
185:7 | Aqueste castélo éste | eno reino de Geên, |
185:9 | mais de guardá-lo a cima | lle mengou muito o sen, |
185:10 | assí que per pouc' un día | o houvéra de perder. |
185:11 | Este grand' amor havía | con un mouro de Belmez, |
185:13 | Falou con rei de Grãada | e disse-lle: “Desta vez |
185:14 | vos darei éu o castélo | de Chincoia en poder.” |
185:19 | E diss' el rei de Grãada: | “éu por mi, u al non há, |
185:26 | e o mouro o alcaide | de Chincoia foi veer. |
185:31 | O alcaide de Chincoia, | que non cuidava que mal |
185:36 | e com' os mouros son falssos, | quiça travarán de vós; |
185:42 | des i al rei de Grãada | o fezo preso trager, |
185:47 | Tan tóst' el rei de Grãada | sa cïada fez saír |
185:51 | Ele con medo de mórte | lóg' o castélo pediu, |
185:55 | a pédras e a saetas | mui de rij' en derredor. |
185:59 | ontr' as amẽas, dizendo: | “Se tu és Madre de Déus, |
185:66 | no castélo, os de dentro | os fezéron ên caer |
185:67 | mórtos de cima do muro. | E diss' el rei: “Nulla pról |
185:68 | non hei de mais combatermos, | e tẽer-m-ía por fól |
186:64 | contou que a Madre de Déus Manüél |
187 | Esta cantiga é do mõesteiro de Jerusalen, como lles déu Santa María muito trigo en un ano caro e depois muito ouro. |
187:4 | en un mõesteiro de Jerusalên, com' achei, |
187:6 | que sinagóga primeiro de judéus |
187:8 | aos santos Apóstolos, muit' amigos de Déus; |
187:9 | esta foi a primeira eigreja de Suría. |
187:13 | que foi depois de monges mui grande abadía. |
187:18 | Lógo o fezéron sen tardar de ren |
187:23 | que os hôrreos foron chẽos de pran, |
188 | Esta é dũa donzéla que amava a Santa María de todo séu coraçôn; e quando morreu, feze-a séu padre abrir porque põía a mão no coraçôn, e acharon-lle fegurada a omage de Santa María. |
188:1 | Coraçôn d' hóm' ou de mollér | que a Virgen muit' amar, |
188:5 | e des que o ben houvérdes | oído, de cérto sei |
188:7 | Esto por ũa donzéla | mostrou a Sennor de prez, |
188:8 | que mui de coraçôn sempre | a amou des meninnez |
188:9 | e servía de bon grado; | porên tal amor lle fez, |
188:17 | se lle de Santa María | falavan, en com' oí, |
188:29 | dizendo: “Bẽeita sejas, | Madre de Nóstro Sennor, |
189 | Esta é como un hóme que ía a Santa María de Salas achou un dragôn na carreira e mató-o, e el ficou gafo de poçôn, e pois sãou-o Santa María. |
189:1 | Ben póde Santa María | guarir de toda poçôn, |
189:3 | Dest' avẽo un miragre | a un hóme de Valença | que ía en romaría |
189:7 | a si vĩir ũa bescha | come dragôn toda feita, | de que foi muit' espantado; |
189:10 | que o guardasse de mórte | e de dan' e d' ocajôn. |
189:17 | e pos en sa voontade | de non fazer al senôn |
189:22 | a Virgen, que aquel hóme | guariu de tan gran lijôn. |
190 | Esta é de loor. |
190:6 | se o temermos de ren, |
190:10 | pois nos guarda de séu mal |
191 | Como a alcaidessa caeu de cima da pena de Róenas d' Alvarrazín, e chamou Santa María e non se feriu. |
191:1 | O que de Santa María | sa mercee ben gaanna, |
191:2 | de tod' ocajôn o guarda, | ja non será tan estranna. |
191:15 | de servirdes ben a Virgen, | que esta muito servía. |
191:16 | E quand' en cima da pena | foi, de que decer quería |
191:18 | que a espennou de cima, | chamand' a Virgen sen sanna |
191:22 | de ben; e este miragre | soubéron per tod' Espanna. |
192:15 | pola de que nado |
192:34 | de grad' e fezéra |
192:36 | lle de séu haver. |
192:52 | non é de caber. |
192:54 | foi e de bon sen |
192:56 | de guardar mui ben |
192:80 | a Sennor de prez, |
192:91 | do démo de chão |
192:106 | de que non fillara |
192:117 | a guisa de vãos, |
192:124 | punnan de tender.” |
192:141 | E de bõa vida |
192:145 | de dar sen falida, |
193 | Como Santa María guardou de mórte ũu mercadeiro que deitaron no mar. |
193:5 | quand' o Rei Loís de França | a Túnez passou primeiro |
193:16 | e guardou-o de tal guisa, | que sól non lli noziu nada |
193:20 | a cabo de tercer día | outra nav' i aportava; |
193:40 | lógu' entre mi e as aguas | pos com' en guisa de pano |
193:48 | foi de quanto lle fillaran | quando foi no mar deitado; |
193:49 | e el dalí adeante | sempre serviü de grado |
194:3 | Dest' avẽo un miragre | en térra de Catalonna |
194:11 | que lle tevéss' a carreira | con outro de sa companna |
194:13 | E esto fez el de grado, | ca xo havía por manna, |
194:23 | E estando en perfía | de qual deles o matasse, |
194:31 | de quanto alí trouxéra, | pois viu que assí estavan |
194:34 | con mui gran pavor de mórte. | Feito tan maravilloso |
195:6 | per mi mui de grado |
195:64 | de tẽer vigía |
195:80 | mi léva, de San Clemente, |
195:106 | de noit' u durmía |
195:125 | de que será cérta |
195:153 | de pecados taes |
195:178 | abadessa de talante |
196 | Como Santa María converteu un gentil que lle quería gran mal e fezéra ũa forma pera deitar ũa imagen do ídolo que adorasse, e saiu-lle ũa imagen de Santa María con su Fillo en braços. |
196:7 | Neno feito de séu Fillo | per ren creer non quería, |
196:12 | Costantinópla a grande, | que de Costantín pobrada |
196:16 | sacerdote dos gentíis, | quería de gran maneira |
196:17 | compõer ũa omagen | d' ídolo, que de certeira |
196:19 | El fezéra ja as formas, | de que se muito pagava, |
196:24 | e que lle respósta désse | de quanto ll' el preguntasse, |
196:40 | e o templo que guardava | derribou todo de chão |
196:45 | Esto fez a Virgen Madre, | que faz de miragres quantos |
197 | Como Santa María de Terena ressocitou ũu meninno a que matara o démo. |
197:5 | Ca se el algún poder há | de os hómees matar |
197:8 | e porend' un gran miragre | vos direi de razôn tal. |
197:10 | de Xerez de Badallouço, | houv' i un hóme de paz |
197:22 | por el mui grand' e mui féro, | chorando de coraçôn, |
197:28 | irei alá de bon grado | e farei este jornal. |
197:29 | Mais ficad' ant' os gẽollos | e aa Madre de Déus |
197:42 | déron a Santa María, | Madre de Nóstro Sennor, |
197:43 | porque resurgiu de mórte | o que o démo maior |
198:9 | mais o démo, de mal chẽo, | meteu ontr' eles tal sanna, |
198:17 | e u se matar cuidavan, | ben assí de cabo são |
198:20 | e os outros mal chagados, | de que ben penssar mandassen, |
198:26 | de valer aos que ama | nen aos que son cuitados. |
198:30 | déron i de séus dinneiros | e deles de séus gãados. |
199 | Como un peliteiro, que non guardava as féstas de Santa María, começou a lavrar no séu día de março, e travessou-se-lle a agulla na garganta que a non podía deitar; e foi a Santa María de Terena e foi lógo guarido. |
199:1 | Com' é o mund' avondado | de maes e d' ocajões, |
199:2 | assí é Santa María | de graças e de perdões. |
199:10 | de Xerez de Badallouce, | u sóen andar ladrões. |
199:12 | que da Madre de Déus santa | nunca as féstas guardava, |
199:13 | e pola fésta de Março, | u el sas péles lavrava, |
199:26 | de Terena, prometendo- | lle sas ofértas e dões. |
199:33 | envólta en ũa péça | de carn'. E esto oíndo |
199:38 | e que os guarda do dém' e | de sas maas tentações. |
200 | Esta é de loor de Santa María. |
200:7 | Ca a mi de bõa gente |
200:19 | A mi de grandes pobrezas |
200:23 | Ca mi fez de bõa térra |
200:28 | de mórtes e de lijões; |
200:32 | a rogar de voontade |
200:36 | que me quite de peleja |
201 | Como Santa María livrou de mórte ũa donzéla que prometera de guardar sa virgĩidade. |
201:1 | Muit' é mais a pïadade de Santa María |
201:5 | que fez Santa María | de mui gran pïadade, |
201:8 | que éra de gran guisa | e apósta e béla |
201:9 | e que lle prometera | de seer sa ancéla |
201:10 | e de guardar séu córpo | ben de toda folía. |
201:12 | que de virgĩidade | é sempre ẽemigo, |
201:15 | de guisa que foi prenne | per sa malaventura |
201:20 | de partir-se do feito, | mas tornou no pecado |
201:26 | de Déus nen de sa Madre | seer non podería. |
201:28 | de si que dun cuitélo | se feriu eno peito; |
201:43 | Entôn a Virgen santa | ll' apareceu de chão |
201:48 | de tẽer castidade, | mas pois nona tevéste? |
202:1 | Muito há Santa María, | Madre de Déus, gran sabor |
202:2 | d' ajudar quen lle cantares | ou prosas faz de loor. |
202:5 | havía en fazer prosas | de sa loor e dizer |
202:11 | El ja por desasperado | de s' aquela rim' achar |
202:14 | de s' acabar esta prosa | que lle foss' ajudador. |
202:15 | Ca ela éra ben feita | de sa loor e de Déus |
202:16 | e de com' a Trĩidade | entendessen os encréus; |
202:20 | a rima que lle minguava, | que éra de tal razôn |
202:24 | Nóbre casa de morada, | tres moradas há en ti: |
202:32 | conteceu, non há gran tempo, | na cidade de París; |
203 | Como Santa María acrecentou a farinna a ũa bõa mollér porque a dava de grado por séu amor. |
203:1 | Quen polo amor de Santa | María do séu fezér |
203:13 | e déu-lles ũa grand' arca | de farinna chẽa i; |
203:16 | de póbres, e houve dóo | deles grande e chamou |
203:18 | ja que pouca de farinna, | dade-ll' a que i houvér.” |
203:21 | E foi e achou-a chẽa | de farinna ben atá |
204 | Como Santa María guariu un frade por rógo de San Domingo. |
204:2 | quand' houvér coita de mórte, | ben o pód' ela guarir. |
204:8 | ca con ele preegava | o ben de Nóstro Sennor; |
204:10 | e San Domingo coitado | foi de ll' aquel mal vĩir. |
204:12 | nen sól un sinal de vida; | e os físicos dalí |
204:14 | como podería mórto | de so térra resorgir. |
204:18 | e o doente mercee | começou-lle de pedir. |
204:21 | e des i ar começaron | elas de mui gran lezer |
204:24 | e o córpo por ja sempre | de forniço se quitar, |
204:34 | Por esto de séu serviço | non se dev' hóm' a partir. |
205:1 | Oraçôn con pïadade | oe a Virgen de grado, |
205:2 | e guard' há de mal por ela | o que ll' é encomendado. |
205:11 | Na fronteira un castélo | de mouros mui fórt' havía |
205:13 | d' Ucres e de Calatrava | con muita cavalaría; |
205:15 | que tragía gran companna | de mui bõos cavaleiros, |
205:22 | colleu-se a ũa torre | mui fórt'. E de cada lado |
205:25 | do fógo, ontr' as amẽas | punnavan de se deitaren; |
205:33 | e pero que mui gran fógo | de todas partes viínna, |
205:35 | O maestre Don Gonçalvo | Eanes de Calatrava, |
205:38 | e outrossí Don Alfonsso | Têlez, de que hei falado, |
205:41 | semellou lles a omagen | de com' está fegurada |
205:45 | que os de mórte guardasse, | pero que éran pagãos; |
206:1 | Quen soubér Santa María | ben de coraçôn amar, |
206:5 | a que punnou o dïabo | de meter en tentaçôn, |
206:9 | que por mui gran fremosura | de mollér o enganou, |
206:16 | que nunca ar parou mentes | ena missa, nen de si |
206:19 | des que me beijou a mão, | ca de mi parte non sei; |
206:25 | de preegar enas féstas | e de cantar, referir |
206:28 | missa de Santa María, | e fillou-s' end' a doer, |
206:29 | e de coraçôn rogou-a | que lle déss' algún poder, |
206:32 | de a servir, séu enguento | aduss' a bõa Sennor |
207 | Esta é como un cavaleiro poderoso levava a mal outro por un fillo que lle matara, e soltó-o en ũa eigreja de Santa María, e disse-lle a Magestade “gracías” porên. |
207:1 | Se hóme fezér de grado | pola Virgen algún ben, |
208 | Como ũu herége de Tolosa meteu o Córpo de Déus na colmẽa e déu-o aas abellas que o comessen. |
208:5 | de com' éra Déus e hóme, | esto non é de negar, |
208:8 | heréges de muitas guisas, | que non querían creer |
208:9 | nen en Déus nen en sa Madre, | ante de chão dizer |
208:20 | de deitá-l' en algún lógo | mao; e como felôn |
208:28 | por fillar o fruito delas, | foi el lóg' alá de pran |
208:40 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor; |
209 | Como el rei Don Afonso de Castéla adoeceu en Bitória e houv' ũa door tan grande que coidaron que morresse ende, e poséron-lle de suso o livro das Cantigas de Santa María, e foi guarido. |
209:6 | e de a loar mais d' outra ren me praz. |
209:14 | e non atendían de mi bon solaz. |
209:26 | ca tenno ben que de méu mal lle despraz. |
209:29 | de mia door e fillavan-s' a chorar, |
209:32 | esta Virgen santa, Sennor de gran prez, |
210 | De loor de Santa María. |
211 | Como Santa María fez aas abellas que comprissen de cera un ciro pasqual que se queimara da ũa parte. |
211:4 | sabor de sabê-los e os creamos; |
211:7 | Porend' a Reínna de pïadade |
211:10 | achei de gran gente que i havía. |
211:11 | Esto foi un día de Pentecóste, |
212 | Como ũa bõa dona de Toledo emprestou un sartal a ũa mollér póbre por amor de Santa María, e furtaron-llo, e fez-llo ela cobrar. |
212:2 | cousa que lle faça mingua | grande non há de perder. |
212:4 | que polo amor de Santa | María dava que quér |
212:6 | havían de lle pediren | por séu amor séu haver. |
212:7 | En Toled' há un costume | que foi de longa sazôn, |
212:9 | péden aas ricas donas | de súas dõas entôn, |
212:11 | Aquela dona havía | de séu un rico sartal, |
212:24 | com' é costum' en Toledo | de quantas quéren casar; |
212:37 | viu, prendeu atal conssello | de s' a sa casa vĩir, |
212:45 | e espertou-s' e chamó-a, | e tirou-lle de so si |
213 | Como Santa María livrou ũu hóme bõo en Terena de mão de séus ẽemigos que o querían matar a tórto, porque ll' apõían que matara a sa mollér. |
213:2 | de toda cousa o guarda | que lle ponnan mentireira. |
213:3 | E de tal razôn a Virgen | fez miragre connoçudo |
213:4 | na eigreja de Terena, | que é de muitos sabudo, |
213:6 | e de como foi o feito | contar-vos-ei a maneira: |
213:15 | Onde ll' avẽo un día | que de sa casa saído |
213:29 | havería del a Virgen | mui comprida de bondade, |
213:30 | que de quanto ll' apõían, | pois que non éra certeira |
213:31 | cousa, que o guardaría | de non prender mal a tórto, |
213:37 | que te dóes dos coitados, | dóe-te de mi mesquinno, |
213:47 | madre de Déus Jesú-Cristo, | pero contra el catavan. |
213:51 | dun río que per i corre, | de que séu nome non digo, |
213:75 | de sa mollér que matara, | com' eles ante creían. |
213:77 | mercee e por sa Madre, | ca ben de cérto sabían |
214:6 | non lle praz de tal gaança, | mais da que é con verdade. |
214:14 | que fora de séu linnage | e del ben come herdade. |
214:17 | chaman; e o riqu' en lógo | de meter i fïadores, |
214:21 | de que vos ja dit' havemos, | dizendo: “Se quér que seja |
214:24 | e lançou senas al terce, | que son de pontos contados |
214:26 | O outro, quando viu esto, | diss': “Ai, Virgen de bondade |
214:27 | de Rocamador, Sennora | de todos bẽes comprida, |
214:33 | Mas a Virgen, que de Reïs | ven de todo-los avóos, |
214:35 | E como do as a face | devía jazer de juso, |
214:36 | fez per si dad' a sa parte, | e tornou-s' o as de suso |
214:37 | e de seis o outro meo | pareceu non a escuso, |
214:38 | e os outros dous de senas, | pois déz e nóv' i contade. |
215 | Como Santa María guardou a sa Majestade que non recebesse dano de muitos tormentos que lle fazían os mouros. |
215:1 | Con gran razôn é que seja | de Jeso-Crist' amparada |
215:11 | E por mal de nóssa lee | as campãas ên levavan |
215:29 | e tiraron-lle de préto, | mas ferir nona podéron; |
215:42 | de vertud' en ela éra, | e foi da agua sacada. |
215:43 | E tan tóste a levaron | u' Rei de Grãada éra, |
215:45 | e mandou de séus dinneiros | dar ao que lla trouxéra, |
215:48 | de Leôn e de Castéla, | e o feito lle disséssen |
215:58 | de mouros fosse vençuda | e a omagen vingada. |
216:1 | O que en Santa María | de coraçôn confïar, |
216:9 | de o cobrar, e quería | cobrá-lo ja como quér; |
216:19 | A ela foi-lle mui grave | por de sa casa saír, |
216:24 | estar de Santa María | e disso: “Quér' éu alí |
216:27 | E saiu Santa María | de tra-lo altar entôn, |
216:30 | de nos irmos, ai marido?” | E diss' el: “Temp' é d' andar.” |
216:32 | estava o démo. Quando | viu a Madre de Jesú |
216:35 | Diss' entôn Santa María: | “Vai, démo chẽo de mal, |
216:37 | mas de quanto tu cuidaste | éu cho tornarei en al, |
216:39 | E diss' ao cavaleiro: | “Fostes hóme de mal sen |
216:45 | e do dém' e de séus dões, | de tod' alí se partiu; |
217 | Esta é de como un conde de França que vẽo a Santa María de Vila-Sirga non pude entrar na eigreja a mẽos de se confessar. |
217:2 | se ante de séus pecados | mortaes quito non for. |
217:6 | e quen se desto non guarda | cae de mal en peor. |
217:9 | de França en romaría, | e cuidou entrar alí |
217:14 | ant' houv' a ficar de fóra | com' hóme mui pecador. |
217:15 | Quand' esto viu sa companna, | punnaron de o meter |
217:28 | e quantos outros i éran, | e todos de coraçôn |
218:1 | Razôn han de seeren | séus miragres contados |
218:4 | mostrou a Virgen, Madre | de Déus, Rei grorïoso, |
218:6 | de que ela faz muitos | nóbres e mui preçados. |
218:12 | que de pées e mãos | de todo foi contreito; |
218:13 | e de séu haver tanto | lle custou este feito, |
218:16 | de gente de sa térra | a Santïago ía; |
218:27 | Depois de Santïago | con ele se tornaron; |
218:29 | e de o i leixaren | todos s' i acordaron. |
218:33 | Porend' aa igreja | punnaron de levá-lo, |
218:34 | ca de o mais levaren | sól non foron ousados, |
218:47 | somos de Jeso-Cristo, | cujos son os perdões. |
219:6 | E de tal razôn miragre | vos direi mui saboroso: |
219:7 | Ena térra de Toscana | ũa gran cidad' há i |
219:10 | un logar u preegasse | de mármor riqu' e fremoso. |
219:11 | E fez i vĩir maestres | sabedores de tallar |
219:16 | mandou de muitas naturas; | e houve d' acaecer |
219:33 | ca de guisa o tornara | negro a que nos mantên, |
220 | Esta é de loor de Santa María. |
220:5 | que sempre a loemos; | ca de loor comprida |
221:4 | fillou dela e pres carne; | ar porque de sa natura |
221:6 | e Rei nome de Déus éste, | ca el reina todavía. |
221:9 | que sempre Déus e sa Madre | amou e foi de séu bando, |
221:10 | por que conquereu de mouros | o mais da Andaluzía. |
221:12 | séu avóo, que do reino | de Galiza o fezéra |
221:27 | E oiu falar de Onna, | u havía gran vertude; |
221:30 | E quand' aquest' houve dito, | de séu padre s' espedía. |
221:44 | acorreu ao meninno | e de sa enfermedade |
221:45 | lle déu saúde comprida | e de dormir voontade; |
221:46 | e depois que foi espérto, | lógo de comer pedía. |
221:47 | E ante de quinze días | foi esforçad' e guarido |
221:50 | lógo se foi de caminno | a Onna en romaría. |
222:4 | per que os que son errados | saca de maa carreira; |
222:13 | há i un rico mõesteiro | de donas, e castidade |
222:19 | quando a consomir houve | o Córpo de Jesú-Cristo, |
222:29 | E con medo de poçonna, | mandou-o sangrar lógu' essa |
222:36 | e a aranna mostraron | entôn a muita de gente, |
222:37 | e loaron muit' a Madre | de Déus Padr' omnipotente, |
222:41 | a ela que do dïabo | nos guard' e de sa perfía, |
223 | Esta é como Santa María sãou ũu hóme bõo que coidava morrer de ravia. |
223:3 | Ca ela poder há de saúde dar |
223:5 | de coraçôn; e desto quér' éu contar |
223:15 | de toda-las térras gentes vẽen i. |
223:19 | en que o metessen por mórto de pran. |
223:21 | quen servir podéss' esta de bon talán |
224 | Como Santa María de Terena, que é no reino de Portugal, ressucitou ũa meninna mórta. |
224:4 | en haver tal don de Déus | a de que el quis nacença |
224:9 | de as toller; e sei ben | que, se i mentes parades, |
224:14 | u muitos miragres faz | a Sennor de dereitura. |
224:19 | porque non podí' haver | fillo de que gradoasse |
224:26 | juntado de sũu assí | que non éra de costura. |
224:34 | de levar i a meninna, | ⌧ fizéron atal postura. |
224:35 | E ambos de Béja 'ntôn | se saíron pois un día |
224:38 | de Teren', acharon sa | filla mórta. Lóg' a ura |
224:39 | houvéron de a levar | alá por ser soterrada |
224:42 | resorgiu a mórt' entôn, | braadando de mesura. |
225:4 | e d' oír maravilloso, | pois oíde-o de grado, |
225:5 | que mostrou a Santa Virgen, | de que Déus por nós foi nado, |
225:11 | o póblo de lla oíren. | Mas un día, sen falida, |
225:18 | e de consomir-lo todo | non vos foi mui vagaroso. |
225:36 | ao sól, hóra de nõa, | foi ll' o braç' escaentando, |
226:8 | que un mõesteiro de religïôn |
226:9 | grand' houv' i de monges, que de coraçôn |
226:12 | mostrava alí de miragres assaz |
226:15 | Que día de Pasqua u Déus resorgiu, |
226:20 | que nĩũa ren de fóra non ficou; |
226:37 | morrían de fóra, ca poder end' há |
226:38 | de fazer tod' esto e mais, sen dultar. |
226:43 | Ca día de Pasqua, en que resorgir |
226:51 | a foron porên como Madre de Déus |
227 | Como Santa María sacou un escudeiro de cativo de guisa que o non viron os que guardavan o cárcer en que jazía. |
227:2 | ben póde guïar os presos, | pois os saca de prijôn. |
227:3 | Esta é Santa María, | Madre do Rei de vertude, |
227:5 | e que sacou un cativo | de prijôn e déu saúde, |
227:7 | Este foi un escudeiro | de Quintanéla d' Osonna, |
227:12 | mui de coraçôn rogava | a Virgen Santa María |
227:13 | de Vila-Sirga, u ele | ía sempr' en romaría, |
227:14 | que o tirass' de cativo | sen dano e sen lijôn. |
227:20 | E el respondeu-lles lógo | de como xe lle nembrava |
227:42 | os aduss' en testimonna, | que é préto de Carrôn. |
228 | Como un hóme bõo havía un múu tolleito de todo-los pées, e o hóme bõo mandava-o esfolar a un séu mancebo, e mentre que o mancebo se guisava, levantou-s' o múu são e foi pera a eigreja. |
228:8 | de gota que aas pérnas | e aos pées houvéra; |
228:38 | foron a Santa María, | comprida de santidade. |
229:4 | quando el Rei Don Alfonso | de Leôn aduss' acá |
229:8 | hómees muitos da térra | por haver de Déus perdôn; |
229:14 | d' arrancar a mẽor pédra | de quantas estavan i. |
229:24 | aa Virgen Grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor, |
230 | Esta é de loor de Santa María. |
230:3 | Dereit' é de loores dar |
230:8 | que nos faz o amor de Déus |
231:2 | de ben há Santa María. |
231:18 | mármores de Romanía, |
231:21 | porên de muitos logares |
231:36 | mui saj' e de gran bondade, |
231:51 | sen ajuda de companna |
231:52 | nen d' engenno nen de manna, |
232 | Como un cavaleiro que andava a caça perdeu o açor, e quando viu que o non podía achar, levou ũu açor de cera a Vila-Sirga, e achó-o. |
232:2 | a Madre de Jeso-Cristo | d' a quena chama valer. |
232:4 | que as tólle e guarece | a quen quér de todo mal, |
232:10 | de fillar ben toda ave | que açor dev' a prender. |
232:13 | eno reino de Castéla; | e un día, pois jantar, |
232:14 | foi con el fillar perdizes | e houve-o de perder. |
232:23 | aa Virgen grorïosa | de Vila-Sirga, ca sei |
232:26 | foi aquel açor de cera | sôbelo altar põer. |
232:28 | chamando-lle: “Pïadosa | Virgen e Madre de Déus, |
232:32 | a sa casa u morava, | chorando de coraçôn; |
233:1 | Os que bõa mórte mórren | e son quitos de pecados, |
233:19 | Ele de Santo Domingo | de Silos entôn saíra, |
233:23 | madre de Déus, son tan muitos | que, se me non perdõares |
233:25 | destes que me matar quéren, | par Déus, muitos de pesares |
233:33 | mal de Déus e de sa Madre | se i mais fazer provassen, |
233:37 | e porende repentidos | foron de quanto fezéran |
233:39 | e de sũu se tornaron. | E pois as gentes soubéron |
234 | Esta é como Santa María de Vila-Sirga fez oír e falar un moço que éra sordo e mudo, porque teve vigía ũa noit' ant' o séu altar. |
234:3 | Ca macar é mui gran cousa | de fazer mudo falar |
234:5 | é de perdõar pecados; | ca se de Déus non gannar |
234:11 | Este moço de Saldanna | éra, per com' apres' hei, |
234:14 | e que con séus cavaleiros | lle havía de servir. |
234:20 | da Virgen Santa María, | de que Déus quiso nacer; |
235:4 | que avẽo a Don Afonsso, | de Castél' e de Leôn |
235:7 | Aqueste Santa María | mui de coraçôn de pran |
235:25 | ca méu Fillo Jesú-Cristo | sabor há de se servir, |
235:26 | e d' hoi mais mui ben te guarda | de gran pecado mortal.” |
235:41 | e passou per Catalonna, | en que houve de fillar |
235:49 | que xo entre si partissen; | mas de fazer lles foi gréu, |
235:55 | E depois de muitos maes | o sãou, grandes e gréus, |
235:56 | que houve pois en Castéla, | u quis o Fillo de Déus |
235:63 | E pois saír de Castéla, | el Rei con mui gran sabor |
235:69 | dereit' a Valedolide, | u a Sennor mui de prez |
235:72 | que de vida o julgasse, | e a Santa 'mperadriz |
235:74 | de Pasqua quis que vivesse, | u fazen ciro pasqual. |
235:76 | e de todas sas doores | o livrou ben e en paz, |
235:79 | E tod' aquesto foi feito | día de Pascua a luz |
235:83 | Tod' aquesto faz a Virgen, | de cérto creed' a min, |
235:86 | de séu Fill' e que nos guarde | do mui gran fógu' ifernal. |
236 | Como ũa mollér perigoou no mar, e tragía un fillo pequeno nos braços; e feze-a Santa María per cima das aguas andar de pé, assí como iría per un mui bon chão. |
236:8 | de Marssella, dun cossairo | que dizían, com' oí, |
236:25 | e pose-a eno pórto | de Marssela, u están |
236:27 | foi de como ll' avẽéra. | E todos lógo sen al |
237 | Como Santa María fez en Portugal na vila de Santarên a ũa mollér pecador que non morresse ta que fosse ben confessada, porque havía gran fïança en ela e jujũava os sábados e as sas féstas a pan e agua. |
237:7 | loaredes a Madr' entôn | de Déus, se me crevérdes, |
237:18 | missa cada sábad' oír | da Madre de Déus ía, |
237:29 | E foi-a entôn acalçar | caminno de Leirẽa, |
237:42 | chamou ela: “Madre de Déus, | valla-m' a ta vertude; |
237:45 | Sennor, Sennor de gran poder, | valla-m' a ta bondade, |
237:47 | guarda-me polo prazer téu | do dém' e de sa grade, |
237:55 | de quanto tragía entôn, | e ela braadando, |
237:59 | mais a de qu' el rei Salomôn | falou, santa e pura, |
237:64 | que lle diss' entôn: “Erge-t' ên, | ca de pran éu t' ajudo.” |
237:82 | A mia Sennor, Madre de Déus, | faz esto, ben creades, |
237:92 | que non lle praz de me perder | com' algún descreúdo.” |
238:1 | O que viltar quér a Virgen | de que Déus carne fillou, |
238:14 | mais el de viltar a Virgen | e Déus sól non s' enfadou. |
238:18 | en viltar Santa María, | de que Déus carne fillou. |
238:31 | o que te fez de nïente | e pois há t' a desfazer, |
238:38 | O ben, de Déus e da Virgen | renégu', e aquí me dou |
238:42 | Déus fille de ti vingança, | assí como se vingou |
239:1 | Guardar-se deve tod' hóme | de jurar gran falssidade |
239:21 | da Virgen, de que Déus prender |
239:40 | de séus pecados e sentir; |
239:42 | de que fez grand' ẽidade, |
239:63 | a Virgen mui de coraçôn |
239:67 | e que de séu Fillo perdôn |
240 | Esta é de loor de Santa María. |
240:12 | polas sas coitas, de que faz lezer |
240:17 | e per ela somos livres de mal |
240:22 | que pecamos, por nos salvar de pran. |
240:34 | por nos tirar de coitas e d' afán. |
241 | Esta é como un meninno que éra esposado con ũa meninna caeu de cima dũa muit' alta pena en fondo, e quebrou per todo o córpo e morreu. E sa madre começó-o de pedir a Santa María, e déu-llo viv' e são, e ontr' o moço e sa esposa meteron-s' en orden. |
241:7 | que fez a Grorïosa | en térra de Proença. |
241:12 | e com' é de costume, | por mollér a pedía. |
241:17 | Lóg' a madre do moço | convidou de bon grado |
241:19 | guisar de comer tóste; | e o jantar guisado, |
241:22 | servindo gran companna | de donas e fremosa, |
241:34 | e deitou-se de peitos, | e foi ja que pesando |
241:35 | mais de-la cinta suso; | foi o dém' o puxando |
241:51 | des i de mórt' esquiva, | Sennor, matar-lo viste, |
241:52 | e sabes com' há coita | de fillo queno cría; |
241:54 | ca de punnar i muito | non hás, senôn querê-lo; |
241:59 | déu vózes contra todos, | diss': “Ai, de que pousada |
241:67 | e de toda folía | des alí se quitasse; |
241:72 | do mundo se quitaron | e de toda folía. |
242 | Esta é como Santa María de Castroxeriz guariu de mórte un pedreiro que houvéra de caer de cima da óbra, e esteve pendorado e teve-se nas pontas dos dedos da mão. |
242:1 | O que no coraçôn d' hóme | é mui crúu de creer, |
242:2 | póde-o Santa María | mui de ligeiro fazer. |
242:11 | Est' éra mui bon maestre | de pédra põer con cal, |
242:27 | Todos quantos esto viron | loaron de coraçôn |
243 | Como ũus falcõeiros que andavan a caça estavan en coita de mórte en un regueiro, e chamaron Santa María de Vila-Sirga, e ela por sa mercee acorréu-lles. |
243:5 | E de tal razôn com' esta | avẽo ũa vegada |
243:8 | como guareceu de mórte | estranna dous falcõeiros. |
243:20 | chamaron de Vila-Sirga | que os valess', e certeiros |
244:4 | que fezo Santa María, | aquela de que naceu |
244:18 | e a sa bẽeita Madre, | de que todo ben nos ven. |
244:22 | e en aquesto ben tenno | que os vencerei de sen.” |
244:30 | tevéron i sa vigía | e déron de séu argên. |
245 | Como Santa María tirou un hóme de prijôn e o fez passar un río que éra mui fondo, e non se mollou. |
245:1 | O que en coita de mórte | mui grand' ou en prijôn for, |
245:2 | cham' a Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor. |
245:8 | que fez en riba de Limia | a Madre do alto Rei, |
245:11 | Entre Doir' e Minn' havía, | no reino de Portugal, |
245:21 | est' hóm' alí ameúde, | des i mui de coraçôn |
245:26 | e, mao pecad', havían | de o espeitar sabor. |
245:29 | e no castélo de Nevia | o meteron, e des ên |
245:34 | o alcaide que de cuita | o faría sofredor. |
245:41 | mil sóldos de leoneses | vos darei per quant' houvér, |
245:42 | ca mais non soon atrevudo | de dar, par Nóstro Sennor.” |
245:60 | e levou-o perant' eles; | e ben creede de pran |
245:62 | sól de ll' en ele travaren, | e perderon a coor. |
245:73 | há i mais de déz braçadas | ou doze, per bõa fé.” |
245:78 | de me fazeres serviço | haverás mais méu amor.” |
245:82 | quanto de ben nós havemos | e nos é defendedor. |
245:91 | de quanto ll' entôn vẽéra, | e jurou par San Dinís |
245:93 | que de mal fosse livrado. | E per mi seede fis |
245:95 | O alcaid' entôn de Nevia | con súa companna vil |
246 | Esta é dũa bõa mollér que ía cada sábado a ũa eigreja que chaman Santa María dos Martires, e obridô-xe-lle, e depois foi alá de noite, e abriron-xe-lle as pórtas da eigreja. |
246:2 | poder há nas deste mundo | de as abrir e serrar. |
246:11 | por fazendas de sa casa | muitas que houv' a fazer. |
246:18 | de fóra fazer sas prézes | e começou de chorar. |
246:26 | e foi-se pera a vila, | mas non de mui gran vagar. |
246:29 | de non entrar, e cuitada | foi ên muit', par San Dinís; |
246:38 | en que Déus por sa mercee | quis de mi carne fillar.” |
247 | Como ũa meninna naceu céga, e a cabo de déz anos levárona a Santa María de Salas, e déu-lle lógo séu lume Santa María. |
247:8 | que serviss' a sa eigreja | e un estadal de cera |
247:15 | que rogass' éu a téu Fillo | que de méu marid' houvésse |
247:22 | e des hoi mais penssa dela, | ca de mi sól un bocado |
248 | Como dous marinneiros se querían matar en Laredo ant' o altar de Santa María, e pola sa gran mercee guardó-os que se non matassen nen se ferissen. |
248:2 | guarda-nos que non façamos | quanto podemos de mal. |
248:5 | E de tan gran pïadade | un miragre direi ên |
248:14 | ben ant' o altar estando, | de peleja mui mortal. |
248:22 | ben come se fossen feitos | de pédra ou de metal. |
248:29 | e a gente que i éra | loaron de coraçôn |
248:30 | a Virgen de que Déus quiso | nacer día de Natal. |
249 | Como un maestre que lavrava na eigreja que chaman Santa María d' Almaçán, en Castroxeriz, caeu de cima en fondo, e guardó-o Santa María que se non feriu. |
249:1 | Aquel que de voontade | Santa María servir, |
249:3 | E de tal razôn com' esta | un miragre vos direi |
249:8 | que é en cabo da vila, | muitos maestres de pran |
249:11 | non quería, mas lavrava | alí mui de coraçôn |
249:15 | El maestr' éra de pédra, | e lavrava ben assaz |
249:30 | e nos gaann' o de séu Fillo, | que nos vẽo remiír. |
250 | Esta é de loor de Santa María. |
251 | Como Santa María levou consigo a meninna de Proença que pedía o fillo aa sa Majestade. |
251:3 | En térra de Proença | un gran miragr' achei |
251:11 | Porend' a un convento | de donas que dalí |
251:15 | séu fillo. E de pédra | éran ambos non d' al, |
251:24 | ou fruita que achasse | de mui bõa odor; |
251:29 | de pedir o séu fillo | da omagen entôn |
251:45 | chorando e dizendo: | “Monjas, de mal talán |
251:53 | d' al senôn de méu fillo, | e dade-mio en paz.” |
251:59 | E sobr' est' ao Papa, | que ten logar de Déus, |
251:61 | parentes a levaron | día de San Matéus, |
251:69 | diss' à ama da moça, | “e se de Satanás |
252 | Como Santa María guardou ũus hómẽes que non morressen dejuso dun gran monte de arẽa que lles caeu dessuso. |
252:6 | a vai de mal e de mórte, | e daquesto nunca érra. |
252:7 | En Castroxeriz foi esto | de que vos quéro contar, |
252:8 | que por fazer a igreja, | de que vos fui ja falar, |
252:13 | os acorreu muit' aginna | e os defendeu de mal |
252:20 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor, |
253 | Como un roméu de França que ía a Santïago foi per Santa María de Vila-Sirga, e non pod' ên sacar un bordôn de férro grande que tragía en pẽedença. |
253:1 | De grad' há Santa María | mercee e pïadade |
253:2 | aos que de séus pecados | lla péden con homildade. |
253:4 | de todo-los pecadores, | e abrigo e conssello; |
253:11 | Un hóme bõo morava | ena vila de Tolosa |
253:14 | mostrou-lle ben que havía | del mercê de voontade. |
253:19 | Des i un bordôn levasse | de férro en que houvésse |
253:20 | de livras viínt' e quatro | e, como quér que podésse, |
253:22 | ant' o altar de San Jame, | e non foss' en poridade. |
253:23 | El fez lóg' o mandamento | de séu abade sen falla, |
253:25 | de viínt' e quatro livras, | que non mingou nimigalla; |
253:29 | que chaman de Vila-Sirga, | e preguntou aa gente |
253:35 | O roméu, que muit' amava | a Virgen de ben comprida, |
253:39 | E perdôn de séus pecados | pidiü ben alí lógo |
253:50 | séu cuid', e disse chorando: | “Ai, Madre de Déus, catade |
253:61 | sólto de sa pẽedença, | pois que lle tolleu tan féra |
253:62 | cárrega que el levava | do férr' e de sa maldade. |
253:65 | enquanto viveu, de grado | a Virgen Santa María. |
253:68 | e nos guarde de pecado, | d' érr' e de mao boliço, |
254 | Como dous monges que saíron da orden foron livres dos dïabos polo nome de Santa María que ementaron. |
254:22 | e livre de vóssas mãos | con séu Fillo grorïoso.” |
254:30 | e de Déus perdôn houvéron, | que é Sennor pïadoso. |
255:8 | polos pecadores de mal guardar, |
255:14 | e mui fremosa e de bõo sen, |
255:19 | de que mazéla |
255:23 | e morada de sũu fezéron |
255:54 | e fez recadar de mui mal talán |
255:57 | de com' houvéra |
255:70 | ant' a igreja da Madre de Déus, |
255:95 | chẽa de lenna foi, com' aprendo, |
255:96 | e de fógo, dond' houv' ela pavor; |
255:99 | de que a Ama |
255:100 | de Déus defendía. |
255:124 | mui de dur diría. |
256 | Como Santa María guareceu a reínna Dona Beatriz de grand' enfermidade, porque aorou a sa omage con grand' esperança. |
256:8 | Don Fernando, a Capéla | e de crischãos poblou; |
256:13 | non vistes do que foi ela; | ca pero de Monpislér |
256:21 | fez trager ũa omagen, | mui ben feita de metal, |
256:22 | de Santa Marí' e disse: | “Esta cabo mi será, |
256:24 | que de todos estes maes | que atán tóste guarrei; |
256:28 | de todos aqueles maes | guariu a Reínna tan ben |
256:30 | Porên será de mal siso | o que a non loará. |
257:5 | foi guardar relicas da Madre de Déus e Filla |
257:6 | e de santos; e direi com', e Déus i m' ajude. |
257:7 | As relicas éran muitas de Santa María |
257:8 | e de santos e de santas, por que Déus fazía |
257:17 | mais as de Santa María éran ben guardadas, |
258:2 | hómees de cinque pães, | que quér pód' acrescentar. |
258:3 | E de tal razôn com' esta | un miragre vos direi |
258:11 | ía mui de bõa mente, | e dava ben a comer |
258:14 | de que pois pães fezéssen, | con que os fosse fartar. |
258:21 | e déu-lles a massa toda | quanta pera si de pran |
258:32 | e a madre mui cuitada | foi correndo de randôn |
258:37 | a Madre de Jesú-Cristo, | por aquesta grãadez |
259:5 | de dous jograres que fez ben querer; |
259:6 | mas o démo provou de os partir. |
259:20 | partid', e ambos mui de coraçôn |
259:22 | façades, ca vos non hei de falir.” |
259:25 | a que chaman fógo de San Marçal, |
259:30 | que nunca mentiu nen há de mentir. |
259:35 | Quand' esto viu o bispo de mal sen, |
259:41 | e tan ben sãan as gentes de pran, |
260 | Esta é de loor de Santa María. |
260:7 | e é de ben comprida, |
261 | Esta é da bõa dona que desejava veer mais d' al hóme bõo e de bõa vida, e bõa dona outrossí. |
261:2 | quisér, en sa vida há de guardar |
261:3 | como punne de lles fazer prazer |
261:4 | e se guarde de lles fazer pesar. |
261:13 | e ela con sabor de o veer |
261:15 | que se de Déus quiséss' algo falar, |
262:9 | e porende muitas gentes | de todas partes van i; |
262:11 | A hóra de madodinnos | fezo a térra tremer |
262:12 | con torvões e coriscos | de todas partes caer, |
262:16 | e os santos e as santas | começaron de cantar |
262:22 | e ficou ben de séus nembros | toda sãa e enteira. |
262:30 | de séus pecados, e foi-lles | entôn a Virgen porteira. |
262:36 | cantaron “Salve Regina”, | chorando de coraçôn. |
263 | Como Santa María apareceu a un hóme que éra tolleito de todo-los nembros e disse-lle que se fezésse levar a sa igreja e sería lógo são. |
263:7 | de Déus, e que ar sejamos | sen coita e sen door; |
263:9 | E daquest' un gran miragre | mui préto de Santandér |
263:11 | havía d' haver saúde, | que qual de séus nembros quér |
263:15 | e chorando e gemendo | non quedava de dizer |
263:23 | Diss' ela: “Fas ũa missa | cantar, ca de cérto sei |
263:24 | que pois que o Córpo vires | de Déus que por ti morreu, |
263:27 | mas a missa que te digo | da Madre de Déus farás |
263:32 | Diss' ela: “Santa María, | de que Déus carne prendeu.” |
263:35 | e viu o Córpo de Cristo, | que chorando aorou, |
263:40 | de valer a quena chama, | com' a aqueste valeu. |
264:5 | de rogar a séu Fillo, | ca sempre por nós óra |
265:9 | en firm' esperança de nos fazer ben |
265:11 | Est' hóme de linnage foi non rafez, |
265:12 | mais de grand', e sempre des sa meninnez |
265:15 | de saber. E soube sempre ben sen mal, |
265:20 | e pois foi de missa, mui ben a cantou |
265:22 | de mouros, e levado foi en prijôn |
265:26 | sempr' a Déus rogava mui de coraçôn |
265:41 | prazer con el houv' e en orden de San |
265:53 | que fezo de cartas dous pares ou tres |
265:71 | de Déus nósso Padre que en céo sé. |
265:74 | está; por que vós tóste de sugeçôn |
265:82 | que el de si veja mui maa vijôn.” |
265:101 | e se cantar ou loor éu de ti dix |
266 | Como Santa María de Castroxerez guardou a gente que siía na igreja oíndo o sermôn, dũa trave que caeu de cima da igreja sobr' eles. |
266:1 | De muitas guisas miragres | a Virgen esperital |
266:2 | faz por que en Déus creamos | e por nos guardar de mal. |
266:7 | Aquesto foi na igreja | que chamada é de pran |
266:8 | de todos Santa María, | e muitas gentes i van |
266:9 | tẽer alí sas vegías | e de grad' i do séu dan |
266:14 | podéss' i muita de gente, | pero non descomunal. |
266:21 | que de cima non podía | niũa ren caer i |
267:1 | A de que Déus pres carn' e foi dela nado, |
267:6 | Pois un séu miragre vos direi de grado |
267:18 | de lla aduzer éra muit' entregado. |
267:20 | de coraçôn, disse ca en romaría |
267:21 | a Rocamador de bõa ment' iría |
267:47 | “Ai, Madre de Déus,” diss' el, “téu ben m' ajude, |
267:48 | tu que és Sennor santa de gran vertude; |
267:50 | nembra-te de mi que ando tan coitado. |
267:64 | ca tornou o mar mansso de qual ant' éra. |
267:74 | de Santa María foi el i chegado. |
267:79 | E o mercador, pois se tornou de França |
268 | Como Santa María guareceu en Vila-Sirga ũa dona filladalgo de França, que havía todo-los nembros do córpo tolleitos. |
268:1 | Gran confïança na Madre | de Déus sempr' haver devemos |
268:2 | por muitos bõos miragres | que faz, de que nós loemos. |
268:7 | Ũa dona filladalgo, | que ben de térra de França |
268:9 | e servindo-a de grado | sempre sen nulla dultança, |
268:14 | non ll' havían romarías | de santos, com' aprendemos. |
268:16 | roméus que de Santïago | ían foron-lle contando |
268:24 | de Vila-Sirga de grado | vaa, que éu sãa seja |
268:26 | ca nós vida e saúde | todos de ti atendemos.” |
268:33 | diz: “Ai, Sennor poderosa, | nembra-te de mi mesquinna, |
268:35 | sennor manssa, Sennor bõa, | de todos bẽes comprida, |
268:42 | de quantos nembros havía | mais tóste ca vos dizemos. |
268:44 | tornou-se pera sa térra | e foi de Santa María |
269 | Como un menino que éra sordo e mudo resuscitó-o Santa María per rógo de sa madre do menino e fez-lle cobrar o falar e o oír. |
269:1 | A que poder há dos mórtos | de os fazer resorgir, |
269:26 | diz: “Sennor, de bõa mente | o farei éu, sen mentir.” |
269:27 | E ar diss' outra vegada: | “De bõa mente verrei.” |
269:34 | que me quería de grado | dos pecados repentir. |
269:38 | respondí que mui de grado | quería con ela ir.” |
269:42 | loores; e de nós seja | loada, se por ben vir. |
270 | Esta é de loor de Santa María. |
270:2 | devemos muit' a Virgen | loar de coraçôn. |
270:3 | Pero que noit' e día | punnamos de pecar, |
270:17 | de nós quen nos fezéra, | e vẽo-se fazer |
270:25 | e Danïél profeta, | que dita de pastor |
270:32 | falou e de séu Fillo | profetizou assí, |
271 | Esta é de como ũa nave estedéra tres meses en un río e non podía saír porque a combatían mouros, e Santa María sacou-a en salvo. |
271:19 | ca como quér que ben crean | en Déus os de Portogal, |
271:22 | porên cada un prometa | de grado do que tevér. |
271:31 | E todos Santa María | roguemos de coraçôn |
271:39 | serviç' a Santa María | muito será de bon sen, |
272 | Como Santa María fez en San Joán de Leterán en Roma que se mudasse ũa sa omagen da ũa parede da igreja na outra. |
272:7 | E de tal razôn miragre | vos contarei que oí |
272:9 | en ũa eigreja nóbre | de Leterán que há i, |
272:17 | mas a Virgen, de Déus Madre, | ll' amolgou o coraçôn, |
272:18 | per que entrou na eigreja | e começou de chorar. |
272:21 | de tanto mal que fezéra, | e sobr' aquesto cuidou. |
272:27 | que éste da grorïosa | Virgen e Madre de Déus, |
272:30 | pecados que ũa péça | de térra ant' o altar |
272:39 | do grand' érro que te dixe | come hóme de mal sen; |
272:41 | de coraçôn t' há parcida | a Sennor que nos mantên. |
273:1 | A Madre de Déus que éste | do mundo lum' e espello, |
273:6 | pero térra avondada | de perdiz e de cõello. |
273:9 | mas pequena e mui póbre | e de todo menguadosa, |
273:30 | de sacar end' un enteiro, | nen quen lle dissésse dello. |
273:33 | pender de cima do ombro | dous fíos, e espantado |
274:12 | atán muito o dïabo, | que o houve de forçar |
274:19 | que ademais éra béla | e de mui rico lavor, |
274:34 | mestér de t' alá tornares, | ca éu téu mal non querría. |
274:35 | Aínda de ta fazenda | mais te desenganarei: |
274:52 | aquí u óra orava | vẽo a Madre de Déus |
274:54 | feitos sempre vós loade | de tal Sennor todavía, |
275 | Como Santa María de Terena guariu dous freires do hespital que ravïavan. |
275:2 | sãar-nos póde de gran ravia mortal. |
275:6 | de dous raviosos freires do Hespital |
275:8 | de Moura; mas foi-lles atal mal prender |
275:9 | de ravia, que se fillavan a morder |
275:12 | de si ou d' outros que podían tomar, |
275:14 | de lïadura fórte descomunal. |
275:16 | que logar éste de mui gran devoçôn, |
275:24 | de cima dun outeiro u assomou, |
275:44 | de séu haver, que eno logar meteu; |
275:49 | como Sennor mui nóbr' e de mui gran prez |
276 | Como Santa María do Prado, que é cabo Segóvia, guariu un monteiro del Rei dũa campãa que lle caeu de suso. |
276:2 | tevér, de todo mal guarrá. |
276:5 | en Prad' a Sennor de prez, |
276:28 | Ca de guisa ferid' é |
276:59 | de que é mui grãada; |
276:60 | porên de todos sen al |
277:6 | haver gran gente de mouros | que s' ên foron, e foi ben. |
277:7 | Eles de Lisbõa éran, | e atal preito poséron |
277:9 | E porên de sũu todos | foron correr, e houvéron |
277:10 | d' achar un cérvo no monte, | mui mais grósso ca de bren, |
277:11 | que punnou de fogir deles. | Mas tóste o acalçaron |
277:14 | ca de tod' outra vïanda | eles non tiínnan ren. |
277:17 | por honrra da Virgen santa, | sól de comer non penssavan |
277:23 | de jajũar en tal térra | e andand' en cavalgada; |
277:29 | e macar que se preçavan | de fórtes muit' e d' ardidos, |
278 | Como ũa bõa dona de França, que éra céga, vẽo a Vila-Sirga e teve i vigía, e foi lógo guarida e cobrou séu lume. E ela indo-se pera sa térra, achou un cégo que ía en romaría a Santïago, e ela consellou-lle que fosse per Vila-Sirga e guarecería. |
278:4 | que mostrou en Vila-Sirga | a Madre de Manüél, |
278:6 | pera quen en ela fía | de gran sabor i haver. |
278:11 | e de muitas térras éran | os que viínnan alí. |
278:12 | Mas ũa dona de França, | céga, per quant' aprendí, |
278:14 | que non sãou de sa ida | que sól podésse veer. |
278:18 | préto de nósso caminno, | e i podemos jazer.” |
278:33 | ollos o lum' i cobrara, | mas pois a Madre de Déus |
279:17 | de todo ben e do mal sãador? |
280 | Esta é de loor de Santa María. |
280:2 | ca espell' é de Santa Eigreja. |
280:6 | de que o dém' há mui grand' enveja. |
281:5 | que fosse de maior guisa, | e tal astragueza pres |
281:7 | El non éra de mal siso | nen deserrado en al, |
281:10 | de grand' algo que houvéra | non ll' houv' ên ren a ficar. |
281:12 | “Mesquinno desamparado, | que será 'gora de mi? |
281:26 | de os negar, e negó-os; | tanto ll' houv' a preegar. |
281:32 | de sa Madre non negares, | mais dou-che mui grand' haver; |
281:33 | demais negasch' os séus santos, | mais al mi hás de prometer |
281:36 | e foi con el Rei de França | un día a un sermôn, |
281:38 | entrou e houve vergonna | de se del assí quitar. |
281:39 | A magestade de Santa | María viu u ficou |
281:40 | de fóra o cavaleiro, | e a sa mão levou |
281:44 | e non entrou na eigreja, | mais algur de fóra 'stá.” |
281:45 | E fezo catar de fóra | quaes estavan alá, |
281:47 | Diss' el Rei: “Santa María | mui pagada de vós é, |
281:58 | e peço-lle que se queira | de mi pecador nembrar.” |
281:64 | de vós haverdes pobreza | en méu rein' e ontr' os méus.” |
282 | Como Santa María acorreu a un moço de Segóbia que caeu dun sobrado mui alto, e non se feriu porque disse: “Santa María, val-me.” |
282:9 | un fillo de Dïag' Sánchez, | un cavaleiro que sei |
282:14 | de cóstas, cabeça juso, | e foi caer ena cal. |
282:17 | e outrossí fez a madre, | que o mui de coraçôn |
282:23 | Diss' el: “Non, ca en saendo | chamei a Madre de Déus, |
282:28 | déron a Santa María, | Madre de Nóstro Sennor; |
283 | Como Santa María de Terena sãou un clérigo da boca que se lle torcera mui fèramente. |
283:24 | de quantos vós fordes partir |
283:25 | de vóssas eigrejas e ir |
283:40 | e de guisa tórto ficou |
283:49 | Entôn todos de coraçôn |
284:1 | Quen ben fïar na Virgen | de todo coraçôn, |
284:2 | guardá-lo-á do démo | e de sa tentaçôn. |
284:12 | que contra ũa pórta | mui de rijo catou; |
284:16 | mas muita de paravla | sobeja lle creceu |
284:33 | ca tu de pïadade | madr' és; porend' aquí |
284:34 | me guarda do dïabo | chẽo de traïçôn.” |
284:35 | E quand' est' houve dito, | começou de riír |
285 | Como Santa María fez aa monja que non quis por ela leixar de s' ir con un cavaleiro que se tornass' a súa ôrdin, e ao cavaleiro fez outrossí que fillasse religïôn. |
285:5 | que, per com' éu aprendí, éra de mui bon semellar |
285:6 | e de fremoso parecer e apósta mininna; |
285:11 | Sen tod' esto de linnage muit' alt' éra, e mellor |
285:14 | porque muito a preçava de sen, a abadessa; |
285:16 | ja mais aquela monja | nunca de si partía, |
285:54 | como non saiu a ele, de que mui gran querela |
285:66 | tẽuda de rogar-lle | por ti, nen m' oïría.” |
285:67 | A monja con mui gran coita de con séu amigo s' ir, |
285:68 | macar de noit' aa igreja foi; na magestade |
285:78 | a fez sennor de sa herdade, mais ca ll' el disséra. |
286:9 | por un hóme que sempr' ía | rogar-lle de coraçôn |
286:12 | oraçôn, jazend' en prézes, | que o guardasse de mal |
286:14 | E jazend' assí un día, | houve-lle de contecer |
286:28 | por dar-lle con ũa pédra; | mais viu de como caeu |
286:32 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor, |
287 | Como Santa María de Scala, que é a par de Jénüa, livrou ũa mollér de mórte que ía alá per mar en romaría. |
287:6 | saber: foi ena ermida | de Scala, que prét' é ên. |
287:13 | que a guareceu de mórte, | com' oïredes per mi; |
287:14 | e de como foi aquesto, | non vos ên negarei ren. |
287:17 | aa ermida de Scala | per mar, ca per térra non, |
287:20 | mais o falsso, que havía | gran sabor de a matar, |
287:23 | Quand' esto viu o marido, | de coraçôn lle pesou |
288 | Como un hóme bõo de relijôn foi veer a igreja u jazía o córpo de Sant' Agostín, e viu i de noite Santa María e grandes córos d' ángeos que cantavan ant' ela. |
288:1 | A Madre de Jesú-Cristo, | vedes a quen aparece: |
288:2 | a quen o ben de séu Fillo | e dela haver merece. |
288:5 | que de lle fazer serviço | sempr' éra muit' aguçoso, |
288:6 | e éra de bõa vid' e | quite de toda sandece. |
288:15 | E el de noite jazendo, | chegaron i muitos santos |
288:19 | E ar cantavan un vésso | en que diz de com' honrradas |
288:21 | aqueles que as carreiras | de Déus houvéron andadas |
289 | Como Santa María de Tocha guariu un lavrador que andava segando en día de San Quirez, que se lle cerraron os punos ambos. |
289:2 | dos que lles érran, a Madre | de Déus lles val sen dultança. |
289:4 | fez na eigreja de Tocha | a Virgen; porên m' oíde |
289:5 | todos mui de voontade | e mercee lle pedide |
289:6 | que vos gãe de séu Fillo | dos pecados perdoança. |
289:8 | de San Quireze segava | ũa messe per gran sésta, |
289:10 | de pallas, per que cuidava | do sól haver amparança. |
289:11 | E porque en aquel día | de San Quireze segava, |
289:13 | o mãoll' alçar de térra | con ele se ll' apertava |
289:14 | de guisa que non podía | haver ende delivrança. |
289:19 | de segaren; mais tan tóste | aquel lavrador levaron |
289:23 | que fezéra, e chorando | el muit' e de voontade, |
289:28 | lle valeu, que sempr' acórre | de grad' aos pecadores, |
290 | Esta é de loor de Santa María. |
290:4 | a que de bondades non houve par |
290:8 | de tan nóbr' e tan honrrada Sennor, |
290:9 | de que naceu Déus, hóm' e Salvador, |
290:15 | de quant' a bondad' e a prez convên, |
290:18 | a Madre de Déus, Virgen sen falir; |
290:24 | ca por aquest' o de Déus haverá. |
290:26 | há de loar tal Sennor, que haver |
290:27 | nos fez amor de Déus e connocer |
291 | Como Santa María tirou un escolar de prijôn en Touro porque lle fezéra ũa cantiga eno cárcer jazendo. |
291:3 | Ca loada de tod' hóme | devía sempr' a seer, |
291:19 | de quanto pesar fezéra | a Déus e como pecou |
291:23 | “Virgen santa, de Déus Madre, | que font' és de todo ben, |
291:25 | mas tu que nunca faliste | a quen te chamou de ren, |
291:30 | nunca me de téu serviço, | Sennor, querrei alongar.” |
291:31 | Entôn, no cárcer jazendo, | a esta Sennor de prez |
291:34 | que o cantar houve feito, | o começou de cantar. |
291:36 | apareceü-ll' a Virgen, | a que de todo ben praz, |
291:46 | este feito que hajades | gran sabor de a honrrar. |
292 | Como el Rei Don Fernando vẽo en visiôn ao Tesoureiro de Sevilla e a Maestre Jorge que tirassen o anél do séu dedo e o metessen no dedo da omagen de Santa María. |
292:3 | E de tal razôn com' esta | vos direi com' ũa vez |
292:5 | polo bon Rei Don Fernando, | que foi comprido de prez, |
292:6 | d' esforç' e de grãadeza | e de todo ben, sen mal. |
292:7 | De mannas e de costumes, | per quant' éu del aprendí, |
292:21 | e quand' algũa cidade | de mouros ía gãar, |
292:39 | Esto foi quando o córpo | de sa madre fez vĩir |
292:40 | de Burgos pera Sevilla, | que jaz cabo d' Alquivir, |
292:44 | a omagen de séu padre | fez põer como convên |
292:45 | de seer rei en cadeira, | e que sa espada ten |
292:50 | que o ten por mui mais nóbre | ca se fosse de cristal. |
292:60 | di a méu fillo que ponna | esta omagen de San- |
292:61 | ta María u a minna | está, ca non é de pran |
292:62 | guisado de seer tan alte | com' ela, nen tan igual. |
292:64 | ca dela tiv' éu o reino | e de séu Fillo mui bél, |
292:66 | na sa eigreja de Burgos | do mõesteiro reial.” |
292:81 | Entôn lle contou o sonno, | ben de tal guisa medês |
293 | Como un jograr quis remedar como siía a omagen de Santa María, e torceu-se-lle a boca e o braço. |
293:1 | Par Déus, muit' é gran dereito | de prender grand' ocajôn |
293:2 | o que contrafazer cuida | aquel de que há faiçôn. |
293:3 | Ca, segund' escrit' achamos, | Déus a fegura de si |
293:13 | mas o dém', a que criía | de conssello, fez-ll' atal |
293:26 | e correndo à eigreja | o levaron de randôn. |
293:35 | houvéron quantos i éran, | loand' a Sennor de prez, |
294 | Como ũa mollér que jogava os dados en Pulla lançou ũa pédra aa omagen de Santa María, porque perdera, e parou un ángeo de pédra que i estava a mão e recebeu o cólbe. |
294:11 | Aquesta mollér cativa | foi de térra d' Alemanna; |
294:14 | por que guardados sejades | de seerdes descreentes. |
294:16 | de pédra mui ben lavrada | sobre la pórta siía, |
294:19 | éran come senllos livros | de mui gran sinificança, |
294:29 | E quantos aquesto viron | fillaron lógo de chão |
294:34 | mui mais ca ante non éra | de todas aquelas gentes. |
295:7 | de mui ricos panos d' ouro | e de mui nóbre lavor, |
295:28 | en ela e que rogassen | por el Rei de coraçôn. |
295:44 | e al Rei en outro día | llo contaron e de ren |
295:50 | e de muitas de maneiras, | a queno ben comedir. |
296 | Como Santa María apareceu a un monje na cibdade de Conturbél e mostrou-lle como a servisse. |
296:6 | por muitos de miragres | que faz quand' ela quér. |
296:13 | os gẽollos ficados, | e mui de coraçôn |
296:28 | aquel frade de grado, | e quanto lle mandou |
297:2 | ben assí é mal creente | de non creer o que vee. |
297:18 | daquel de que é fegura, | macar hóm' a el non vee. |
298 | Como Santa María de Seixôn guariu ũa mollér de demónio. |
298:4 | e graça de no-los érros perdõar; |
298:5 | amor nos ar móstra de por nós rogar |
298:10 | e de o oír haveredes sabor. |
298:16 | de non tardar muito; e guisou porên |
298:32 | Jesú de ti quiso, se for téu prazer, |
298:33 | de mi t' amercẽa e o téu poder |
298:45 | que de ti pres carne, Virgen, rógo-t' éu |
298:46 | que t' amercees de mi que sofredor |
298:47 | soon de gran coita que mi o démo dá |
298:49 | ai, Madre de Déus, Sennor, tólle-mio ja, |
298:55 | E a bõa dona, pois se viu de pran |
299:1 | De muitas maneiras Santa María |
299:4 | e de mio oírdes vos rogaría |
299:5 | de bõa ment', e per el vos faría |
299:6 | saber servir a comprida de ben. |
299:17 | viu a Madre de Déus que lle dizía: |
299:28 | de a non dar al Rei fillou perfía; |
299:32 | de non dar o que te mandad' havía |
299:35 | O freire lóg' ante de tercer día |
300 | Esta é de loor de Santa María. |
300:17 | de Déus e ar perdõados |
300:38 | porque sõo de séu bando, |
300:56 | de como perdí méus días |
301 | Como Santa María de Vila-Sirga tirou un escudeiro de prijôn, que o tiínnan en Carrôn pera matar. |
301:9 | pero sempre jajũava | días de Santa María, |
301:10 | na sa mercee fïando, | mui comprida de mesura. |
301:14 | dos coitados, tu me guarda | de tan gran malaventura |
301:18 | e des hoi mais te prometo | que me guarde de loucura.” |
302 | Como Santa María de Monsarrat descobriu un furto que se fez na sa igreja. |
302:1 | A Madre de Jesú-Cristo, | que é Sennor de nobrezas, |
302:4 | hómees de bõa vida | e por verdade mostraron |
302:5 | que fezo Santa María | de Monssarrat, e contaron |
302:11 | Outro día de mannãa, | des que as missas oíron, |
302:17 | e que disséss' ante todos | de com' havía errado, |
302:20 | Madre de Déus pïadosa, | santa e mui justiceira, |
303 | Como ũa omagen de Santa María falou nas Ólgas de Burgos a ũa moça que houve medo. |
303:4 | de Burgos, e se m' oírdes, | direi-vo-lo tod' enteiro, |
303:27 | de mia tía, que aquesto | nunca lle venna emente.” |
303:29 | “Aquesto que me tu rógas | farei éu de bõa mente, |
303:32 | pero recebeu esforço | de que foi mui conortada; |
303:37 | e en logar de com' ante | a fería, faagou-a, |
304 | Esta é como Santa María de Ribéla non quér que arça outr' óio ant' o séu altar senôn d' olivas que seja ben claro e muit' esmerado. |
304:7 | d' ôrdin de San Bẽeḯto. | E óra chus da eigreja |
304:12 | ca macar ard' ant' os outros | de linaça, sól penssado |
305 | Como Santa María fez ũa carta de pẽedença que tragía ũa mollér pesar mais en ũa balança que quant' haver poséron na outra |
305:2 | ca per ela guaannamos | de Déus mui grandes perdões. |
305:5 | gran pról de vóssa fazenda | vos terrá, se vos guardardes |
305:6 | de fazer per que perçades | d' haver de Déus galardões. |
305:12 | E el déu-lla de tal guisa, | mandando-lle que fezésse |
305:16 | e a mollér mui de grado | a fillou e pois guardou-a |
305:30 | u somos non é costume | de dar d' outra guisa dões.” |
305:32 | que non tragu' ergu' esta carta, | que é de mia pẽedença” |
305:34 | se é carta de soltura | ou se é de petições.” |
305:39 | Ela havendo na Virgen, | Madre de Déus, gran fïança, |
305:42 | que non morresse de fame | a 'scusa polos rancões. |
305:50 | per ren podésse de térra. | Entôn fillou dous bolssões |
305:51 | que meteü na balança, | chẽos de prata e d' ouro; |
306:1 | Por gran maravilla tenno | de null' hóme s' atrever |
306:5 | óra, muit' é de mal siso; | ca as óbras de Déus non |
306:11 | Esta eigrej' é aquela | que chaman de Leterán, |
306:18 | ela de Spírito Santo | lógo sen neún lezer. |
306:29 | suso per cima do ventre; | muito sodes de mal sen |
306:42 | por nos fazer de sa Madre | a verdade connocer. |
307 | Como Santa María tolleu ũa gran tempestade de fógo en térra de Cecilla. |
307:1 | Toller pód' a Madre de Nóstro Sennor |
307:4 | un mui gran miragre a Sennor de prez |
307:7 | Cezilla é ũa ínssoa de mar |
307:9 | de toda-las cousas que pód' hóm' achar |
307:12 | que veen de longe os que van alá, |
307:13 | que Mongibél chaman, e de fógos dá |
308 | Como Santa María guariu ena cibdade de Rara ũa mollér hidrópica. |
308:1 | De todo mal pód' a Virgen | a quena ama sãar, |
308:5 | qu' é en térra de Sosonna, | e per com' oí contar, |
308:9 | de lle fazer nulla cousa | que lle jouvéss' en pesar, |
308:12 | rogando-lle que do démo | a guardass' e de pecar |
308:13 | e de caer en grand' érro | e de mui mal enfermar. |
308:19 | Estando en esta coita, | esforçou-se de falar, |
308:21 | que por Déus aa eigreja | punnassen de a levar, |
308:22 | que ant' o altar podésse | o Córpo de Déus fillar. |
308:29 | foi com' óvo de galinna; | a terceira, sen dultar, |
308:30 | éra come de poomba, | muito-las foron catar. |
309:6 | por acrecentar a lee | de Déus, séu Fill' e séu Padre. |
309:11 | En aquel tempo tan bõo, | de que vos éu óra digo, |
309:12 | éra o póbro de Roma | todo atán muit' amigo |
309:14 | a creença de séu Fillo | Jesú-Crist' e de Déus Padre. |
309:21 | de fazê-la atá quando | de Déus tal sinal houvéssen |
309:28 | de Roma que mia eigreja | façan lógo mantenente |
309:33 | que de Déus aquesto éra, | foi chorand' e non riíndo |
309:52 | vẽéron a aquel lógo | muit' a guisa de crischãos, |
309:56 | a honrra da Santa Virgen, | Filla de Déus e Esposa, |
309:57 | de que ele prendeu carne, | que foi mui maravillosa |
310 | Esta é de loor de Santa María. |
310:3 | de nós, ca no mundo nada |
310:7 | eno córpo de sa madre, |
310:9 | E ar foi de Déus amada, |
310:11 | e de todo ben comprida |
310:16 | de ti nacerá aginna.” |
310:18 | de Déus poderos' e fórte, |
311 | Como Santa María de Monsarrat resuscitou un hóme que ía alá en romaría e morreu na carreira. |
311:2 | aquest' é de mal recado | e hóme de maa fé. |
311:7 | E de tal razôn miragre | vos quéro óra mostrar, |
311:9 | que a Virgen grorïosa | de Monssarraz quis mostrar |
311:14 | d' Agosto de sũu fossen, | dizendo: “Logar sant' é.” |
311:19 | E fezo ventos mui grandes | e começou de chover |
311:30 | levou ja de ti a alma; | e, mal pecad', assí é.” |
311:41 | “Mentes a guisa de mao, | ca mia alm' a perdiçôn |
311:42 | fora, se non foss' a Virgen, | que chav' é de nóssa fé, |
311:43 | que me livrou de sas mãos | u éra en poder séu; |
311:46 | de ren que por ela faça, | ca mui ben empregad' é.” |
311:48 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor, |
312 | Como o cavaleiro non pude comprir sa voontade con sa amiga na casa en que lavraran a omagen de Santa María. |
312:3 | Ca muit' é cousa sen guisa | de fazeren avolezas |
312:4 | os que creen ena Virgen, | que é Sennor de nobrezas, |
312:14 | fazer ũa sa omagen | de mui nóbr' entalladura. |
312:38 | e desta guisa sería | quite de toda rancura. |
312:42 | de fazer mollér manceba | saír tóste de cordura. |
312:54 | Mais o logar foi pequeno | e de mui grand' angostura. |
312:56 | tornou-se lóg' aa outra | u jouvéra de primeiro; |
312:67 | Demais fezo fazer lógo | ũa lampada de prata |
312:69 | e foi pois de bõa vida | e quitou-se de barata |
312:70 | maa e de mao siso | e de toda travessura. |
313 | Esta é da nave que andava en perígoo do mar, e os que andavan en ela chamaron Santa María de Vila-Sirga, e quedou lógo a tormenta. |
313:1 | Alí u todo-los santos | non han poder de põer |
313:2 | consello, pono a Virgen, | de que Déus quiso nacer. |
313:3 | Ca razôn grand' e dereito | é de mais tóste prestar |
313:6 | e feze-a de vertudes | font' e déu-lle su poder. |
313:9 | connoceredes de cérto | que sabença do gran Rei, |
313:10 | séu Fillo, de pran há ela | por tal miragre fazer. |
313:12 | a Virgen Santa María | de Vila-Sirga con séu |
313:14 | ca éu de loar séus feitos | hei sabor e gran prazer. |
313:26 | de grado séus seerían | se lles quisésse valer. |
313:33 | des i das enfermidades | son ben guaridos de pran, |
313:35 | E diz: “Varões, chamemos | óra de bon coraçôn |
313:36 | a Virgen Santa María | de Vila-Sirga, e non |
313:38 | ca a sa vertude santa | no-nos há de falecer.” |
313:40 | e o crérigo dizendo: | “Madre de Nóstro Sennor, |
313:41 | pois guaannas de téu Fillo | perdôn ao pecador, |
313:43 | te quéras de nós, coitados, | e valla-nos o téu ben |
313:52 | e lógo de mui bon grado | “Salve Regina” cantou |
314 | Como Santa María guareceu ũu cavaleiro de Segóvia que havía perdudo o lume dos ollos. |
314:1 | Quen soubér Santa María | loar, será de bon sen. |
314:4 | e de como foi o feito | todo vo-lo contarei, |
314:7 | que ũa dona i éra | que muito de coraçôn |
314:11 | e de se tẽer viçoso | havía mui gran sabor; |
314:13 | de toda aquela térra, | e diss' a sa mollér: “Ven |
314:18 | Pois est' acordad' houvéron, | penssaron lógo de s' ir, |
314:22 | en poder e que é Madre | de Déus, fezo que decer |
314:43 | mais tu, Virgen, de Déus Madre, | non cates os érros séus |
315 | Esta é como Santa María guareceu en Tocha, que é cabo Madride, un meninno que tiínna ũa espiga de triígo no ventre. |
315:1 | Tant' aos pecadores | a Virgen val de grado, |
315:7 | En ũ' aldea préto | de Madride morava |
315:11 | pola Virgen bẽeita, | de como vos diremos. |
315:20 | houv' ũa grand' espiga | de grãos carregada |
315:21 | de triígo, que na boca | meteu e que passada |
315:27 | E cuidando que éra | de poçonna aquel feito |
315:28 | de coovr' ou d' aranna, | ca sól seer tal preito, |
315:33 | de Tocha o levasse, | e esto per concello, |
316:1 | Par Déus, non é mui sen guisa | de s' ende mui mal achar |
316:7 | de fazer con que lle pese, | nen vos atrever per ren |
316:8 | de provar neũa cousa | per u perçades séu ben, |
316:19 | a honrra da Grorïosa, | a Virgen Madre de Déus, |
316:20 | assí que de muitas partes | viínnan alí roméus; |
316:23 | Quand' esto viu Don Martinno, | pesou-lle de coraçôn, |
316:34 | toda de cal e de pédra.” | E lógo a fez lavrar. |
316:38 | viü lógu' e foi ben são, | e começou de chorar |
316:39 | de gran prazer que havía, | ca aquest' avĩir sól |
316:41 | fui de que trobei por outra | dona, ca niũa pról |
316:45 | mais por ti direi de grado | quanto ben dizer podér, |
317:10 | de gentes entôn mui gran romaría |
317:12 | de meant' Agosto. E pois chegou i |
317:16 | e viu ũa moça, de que se pagou, |
317:26 | a quiséssen guardar de sa perfía. |
317:27 | As gentes, temendo de lles vĩir mal, |
317:30 | Madre de Déus, ca mestér nos sería.” |
317:36 | per poucas que de sanna sandeu tornou, |
318:6 | e tal miragre com' este | de contar é u xe quér. |
318:8 | eno reino de Toledo, | e é logar fórt' assaz, |
318:9 | ena eigreja da Madre | de Déus, a que muito praz |
318:11 | Alí un crérig' havía | de missa, que devoçôn |
318:14 | en com' éra de mal chẽo | vos direi, se vos prouguér. |
318:15 | Este cada que podía | mui de grad' ía furtar; |
318:17 | ũa cruz grande cobérta | de prata e esfolar |
318:23 | de como foi este feito | e o non diz, dé-lle Déus |
318:30 | nen ar valer non lle pode | física de Monpislér. |
318:37 | e mil vezes eno día | desejava de morrer. |
318:41 | por que quantos lo pois vissen | leixassen de fazer mal; |
319:2 | de door guarir, non será tan coitosa. |
319:5 | de muitas maneiras tóll'; e ben creades |
319:14 | saúd' en séu córpo de door dultosa |
319:15 | que haja de ravia ou d' outra doença, |
319:22 | doeceu de ravia, e foi tan raviosa |
319:38 | “Virgen de Déus Madre santa precïosa, |
319:41 | fonte de bondades, tu lle dá saúde, |
319:46 | préto da eigreja da de Déus esposa. |
319:51 | madre de Déus, Virgen, saúde lle déra |
319:57 | de Santa María; ca da sa bondade, |
319:63 | que é de Déus Madr', e muito a loaron; |
320 | De loor de Santa María. |
320:14 | u foi de Déus amiga. |
320:20 | u perdeu de Déus medo, |
321:7 | Esta de Córdova éra | natural, e padecía |
321:12 | non catou de dar a méges | todo quanto lle pedissen, |
321:28 | de mal, e de vóssa filla | lle contarei a fazenda; |
321:42 | está, u se faz o sángui | de Déus do vinno da vinna. |
321:44 | eno nome de María | escritas e feguradas; |
321:50 | houve sen bever sarópe | nen haver banno de tinna. |
322 | Como Santa María guariu ũu hóme en Évora que houvéra de morrer dun ósso que se ll' atravessara na garganta. |
322:1 | A Virgen, que de Déus Madre | éste, Filla e crïada, |
322:6 | do reino de Déus, séu Fillo, | ond' é Reínna alçada; |
322:8 | de doores e de cuitas | acórre con pïadades. |
322:9 | E de tal razôn com' esta | vos direi, se m' ascuitades, |
322:19 | a houve de tal maneira | que cuidou ser afogado; |
322:37 | i estava; e tan tóste | loores de bõa mente |
322:38 | déron a Santa María, | a Madre de Déus amada. |
323 | Como Santa María ressucitou ũu meninno en Coira, ũa aldea que é préto de Sevilla. |
323:2 | é de guardar ben as cousas | que lle son acomendadas. |
323:9 | d' Algizira e a térra | de Sevilla tod' a eito |
323:16 | dizendo: “Ai éu, méu fillo, | como fico de ti sóo; |
323:21 | e os de Coira correndo | todo o logar leixaron |
323:30 | non perdeu o hóme bõo | valor de tres dinneiradas. |
323:32 | de todo ben, e tan tóste | déu ao mininno vida |
323:34 | hóme de ren en sa casa, | nen sól as pórtas britadas. |
324:11 | Esta éra tan fremosa | e de tan bõa façôn, |
324:18 | de séu Fillo Jesú-Cristo, | que quis hóm' e Déus seer; |
324:40 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor, |
325 | Como Santa María de Tudía sacou ũa manceba de cativo. |
325:6 | e de Déus en nïún tempo | perdôn haver non devía. |
325:7 | E de tal razôn com' esta | direi mui maravilloso |
325:15 | Aquesta natural éra | do gran reino de Sevilla, |
325:16 | dun logar en que miragres | faz a de Déus Madr' e Filla, |
325:31 | A ũa disse con medo | que o faría de grado; |
325:34 | aa eigreja da Madre | de Déus que é en Tudía.” |
325:42 | atá que préto de Silve | foi quando aluzecía. |
325:46 | e diss': “En térra de Tánjar | me sõo como soía.” |
325:47 | A pouco rato pois esto | viu gran péça de crischãos |
325:54 | e de com' o feito fora | todo lle-lo retraía. |
325:56 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Déus verdadeira; |
325:62 | que me sacou de cativo | u mui coitada jazía.” |
326 | Como Santa María de Tudía prendeu os ladrões que lle furtaron as colmẽas. |
326:2 | de quen s' atreve de furtá-lo séu. |
326:4 | non há hóme razôn de lle furtar |
326:5 | nen de roubar-ll' o séu nen llo fillar, |
326:9 | en Tudía esta Sennor de prez, |
326:13 | por servir a nóbre Madre de Déus, |
326:17 | sas colmẽas, de que podéss' haver |
326:32 | que de toda a térra a redor |
326:35 | E el meesmo non foi i de dur |
326:40 | deitadas, e non podían de pran |
327 | Como Santa María guariu o crérigo que se lle tornaran as pérnas atrás porque fez ũus panos mẽores dun pano que furtou de sôbelo altar. |
327:22 | que ll' entraron tan de rijo | que os non pod' ên tirar. |
327:23 | E con mui gran coita féra | que havía de door, |
327:28 | e dun gran pano de lenço | fez lóg' o altar cobrir. |
327:34 | porên todos começaron | o séu nome de loar. |
328 | Esta é como Santa María fillou un logar pera si eno reino de Sevilla e fez que lle chamassen Santa María do Pórto. |
328:1 | Sabor há Santa María, | de que Déus por nós foi nado, |
328:3 | Ca se ela quér que seja | o séu nom' e de séu Fillo |
328:9 | préto de Xerez, que éste | eno reino de Sevilla |
328:12 | de pan, de vinno, de carne | e de fruita saborosa |
328:13 | e de pescad' e de caça; | ca de todo deleitosa |
328:14 | tant' é, que de dur sería | en un gran día contado. |
328:21 | o outro é Guadalete, | que corre de mui gran brío; |
328:26 | e o haver que gãaron, | de dur sería osmado. |
328:32 | de Xerez a ele vẽo, | mouro mui riqu' e sisudo, |
328:35 | e ar dizer-ll' outro nome, | de que han gran desconórto |
328:37 | de que ven a nós gran dano | e a vós fazen i tórto. |
328:41 | que pola hóst' ascuitando | de pousada en pousada |
328:48 | de vedar aquele nome, | a gente mais lo dizía; |
328:70 | de cujo nome o mundo | será chẽo per méu grado. |
329 | Como déus fez a un mouro que fillou a oférta do altar de Santa María que se non mudasse do logar. |
329:1 | Muito per é gran dereito | de castigado seer |
329:3 | E com' é hóm' atrevudo | de penssar nen comedir |
329:4 | de furtar ren do da Virgen, | que faz os céos abrir |
329:5 | e dar-nos de Déus sa graça, | tal é como quen cospir |
329:9 | que de mouros mui gran gente | vẽéron correr alí |
329:14 | a honrra da Virgen santa, | de que Déus quiso nacer. |
329:22 | a fezo Déus mais honrrada | e de todos mais valer. |
329:28 | mas un mour' avizimao, | atrevud' e de mal sen, |
329:37 | de se for mórt' ou cativo; | e o alcaide maior |
329:46 | Aquest' hóm' está ja mórto | ou mui préto de morrer.” |
329:49 | outros ao altar foron, | e de quant' ofereceu |
329:57 | acharon-ll' a oferenda | e aa Sennor de prez |
329:62 | e dos mouros os crischãos | o houvéron de saber. |
330 | Esta é de loor de Santa María. |
330:3 | Madre de Déus, Nóstro Sennor, |
330:4 | de Déus, Nóstro Sennor, |
330:5 | e Madre de nósso Salvador. |
331 | Como Santa María de Rocamador ressocitou un meninno mórto. |
331:9 | de sas graças e mercees, | e que por nósso ben vẽo |
331:18 | e contar-vos de com' éra | grande, muito mi avorrece. |
331:20 | des i os dedos das mãos | non quedava de torcê-los, |
331:21 | e outrossí a séus braços | non leixava de metê-los, |
331:28 | e a madre come mórta | de sobr' ele a tiraron; |
331:40 | e pois foi ena sa casa | de Rocamador, verdade |
332 | Esta é como en ũu mõesteiro eno reino de Leôn levantou-se fógo de noite, e mató-o a omage de Santa María con o véo que tiínna na cabeça. |
332:1 | Atán gran poder o fógo | non há per ren de queimar |
332:2 | como há Santa María, | quando quér, de o matar. |
332:4 | e de queimar toda cousa | lle foi dar tan gran poder, |
332:5 | maior o déu a sa Madre, | de que ele quis nacer |
332:9 | un mõesteiro que éste | préto de Leôn, e sei |
332:11 | Aquel mõesteiro éste | desta ôrdin de Cistél, |
332:16 | han en aquesta omagen, | e van i de coraçôn |
332:52 | aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor; |
333 | Como Santa María de Terena guariu ũu hóme contreito que andava en carreta mais havía de quinze anos. |
333:2 | en aqueles que a chaman | de coraçôn noit' e día. |
333:9 | en un mesquinno que éra | de todos nembros contreito |
333:10 | si que en carret' andava | mais de quinz' anos havía. |
333:23 | Pois que foi ena eigreja | da Sennor de ben comprida, |
333:26 | fuste de mi algún tempo, | val, ca mestér me sería.” |
333:33 | foss' ante que fosse são, | e de todos i veúdo, |
333:36 | à Virgen Santa María | e de coraçôn rogando |
333:42 | ũa noite de sa térra | foi i mui gran romaría. |
333:45 | De noit' a aquel mesquinno | foi e lógu' essa vegada |
333:49 | ca xe sól ela de taes | feitos fazer ameúde; |
333:53 | a Virgen Santa María | mui de coraçôn loaron, |
334 | Como Santa María de Terena resorgiu ũu hóme que morrera de sandece e tornó-o são. |
334:1 | De resorgir hóme mórto | déu Nóstro Sennor poder |
334:2 | a sa Madr' e toda cousa | guardar de se non perder. |
334:4 | un miragr' a Virgen santa, | Madre de Nóstro Sennor, |
334:8 | morou con un bõo hóme | que el mui de coraçôn |
334:10 | de mórt', houv' en si fillado | tal mal ond' houv' a morrer. |
334:22 | muit'; e sei óra con ele, | por Déus, ante de comer. |
334:31 | E assí andou un ano | tolleit' e fóra de sen, |
334:33 | levárono a Terena, | que lonj' é de Santarên; |
334:34 | e indo pela carreira, | houve mórte de prender. |
335:10 | e que a cabeça toda | ten chẽa de vãidade. |
335:11 | E de tal razôn com' esta | mostraron gran maravilla |
335:16 | dava de grad' aos póbres | o mais do que el havía. |
335:20 | quanto de comer havía | déra en un mao ano |
335:23 | soube de Déus seer Madre | apareceu-ll' en figura |
335:24 | de mollér con fill' en braço | con mui póbre vestidura, |
335:28 | Respondeu-ll' o hóme bõo: | “Esto faría de grado; |
335:31 | de que papelinnas faça | que dé a este meninno, |
335:32 | que me non moira de fame, | ca non peço pan nen vinno.” |
335:42 | e levou-as en sa mão | de mui bõa voontade. |
335:56 | e achou-a toda chẽa | de triígu' e de cevada, |
335:57 | e as arcas de farinna | chẽas, e tan avondada |
335:60 | de como viu este feito, | e muito mentes parando; |
335:70 | de mollér con fill' en braço, | de duvida m' ên sacade.” |
335:72 | que de Déus foi Madr' e Filla, | e crïada e esposa, |
335:76 | e a omagen da Virgen, | Madre de Déus, ll' amostraron, |
335:78 | de séu Fillo Jesú-Cristo, | hóm' e Déus en Trĩidade. |
335:86 | por fazer que sejan bõos | e se partan de maldade. |
336:6 | por que mercee hajamos | de Déus, que sempr' atendemos. |
336:9 | a Virgen mui grorïosa, | de que gran merce' espéro; |
336:10 | e se ben nos ascuitardes, | de grado vo-lo diremos. |
336:11 | Esto foi dun cavaleiro | que de coraçôn amava |
336:14 | a póbres e a mesquinnos, | esto de cérto sabemos. |
336:16 | mansso e de bon talante, | sen orgull' e homildoso |
336:19 | Pero quando lle nembrava | a Sennor de ben comprida, |
336:20 | quedava-ll' aquela coita | e éra de bõa vida; |
336:22 | e que non é en séu siso, | e de taes connocemos. |
336:29 | non cates a como sõo | mui comprido de maldade |
336:38 | de que non seremos sãos, | se per vós non guarecemos.” |
336:39 | Entôn respondeu a Virgen | mui comprida de mesura: |
337:2 | de mal, come aos outros | que nunca passaron mar. |
337:13 | que toda ren que achasse | entôn a redor de si |
337:14 | travava dela de grado, | e depois a braadar |
337:15 | se fillava mui de rijo, | segundo aprendí éu. |
337:19 | E ind' en aquel cavalo, | houv' assí de contecer |
337:21 | e o cavalo con ele, | e houvéron de morrer. |
337:36 | da boca de Rei Herodes | que llo quería tragar. |
338 | Como Santa María guareceu na cidade de Évora ũu hóme que éra cégo. |
338:4 | Madre de Déus grorïosa, | que nos faz mercee tanta |
338:11 | tal ou tal cous';” e el lógo | mui de grado o fazía. |
338:13 | que a mais de sa fazenda | toda per ele tragía, |
338:14 | ca non lle fazía cousa | de que houvésse queixume. |
338:16 | con séus bois ena arada | e mui de grado lavrando, |
338:20 | e a casa de séu amo | adestrado o levaron; |
338:25 | que é de Santa María, | u gran vertude sobeja |
338:26 | móstra de sãar enfermos, | ond' han feit' un gran volume. |
339:7 | No reino de Murça un logar é |
339:14 | d' as gentes muit' i de sa pról fazer. |
339:23 | como a Virgen, que Madr' é de Déus, |
340 | Esta é de loor de Santa María. |
340:2 | de Déus filla e esposa, |
340:15 | e de que non saïría; |
340:17 | quis de ti, sa creatura, |
340:18 | nacer, e fez de ti alva. |
340:61 | quito de maa ventura |
341:3 | Desto direi un miragre | que en térra de Gasconna |
341:13 | e de comer pouc' havía, | ar andava mal vestida, |
341:17 | e disse-ll' assí: “Marido, | de grado saber querría |
341:18 | de vós se han d' haver pẽa | os que en tórto non jazen.” |
341:20 | andar contra mi sannudo, | de que hei medo sobejo; |
341:21 | e de saber por que éste, | ren tan muito non desejo, |
341:25 | ca de tal cousa com' esta | non póss' éu haver conórto, |
341:34 | de cima daquela pena | con esses que juso jazen.” |
341:35 | Diss' ela: “De mui bon grado | farei o que me mandades, |
341:36 | en tal que maa sospeita | per ren de mi non hajades.” |
341:37 | E pera o Poi se foron, | e de cérto ben sabiades |
342:2 | Déus de si ou de sa Madre, | pois elas quis fegurar. |
342:5 | Déus, nen sól filla cuidado | de as fegurar, ca tan |
342:14 | mandou trager de mui longe | e per meo asserrar |
342:16 | do altar da Virgen santa, | Madre de Nóstro Sennor. |
342:17 | E u serravan un deles, | viron dentro de coor |
343 | Como Santa María de Rocamador guariu ũa manceba demonïada de demónio mudo e fez que falasse. |
343:7 | de falar e que dissésse | todo quanto que sabía. |
343:9 | que fezo un gran miragre | de que vos dizer querría |
343:19 | El fillou agua bẽeita | e foi alá mui de grado; |
343:25 | Quand' o crérig' oiu esto, | punnou de seer del quito, |
343:32 | a Rocamador levou-a, | que é préto de Gasconna, |
343:37 | mas tu que és verdadeira | Madre de Déus e amiga, |
344 | Como Santa María de Tudía fez a ũa cavalgada de crischãos e outra de mouros que maséron ũa noite cabo da sa eigreja e non se viron, por non haveren ontr' eles desavẽença. |
344:3 | Ca a que éste comprida | de ben e de santidade, |
344:7 | No tempo quando de mouros | foi o reino de Sevilla, |
344:8 | en aquela sa eigreja | de Tudía maravilla |
344:10 | de dizer como foi esto | por haverdes mais creença. |
344:11 | Gran cavalgada de mouros | saiu pera os crischãos |
344:23 | Assí tod' aquela gente | foi de sũu albergada |
344:32 | foron e de com' o feito | fora, foron acordados |
345 | Como Santa María mostrou en visôn a ũu Rei e a ũa Reínna como havía gran pesar porque entraron mouros a sa capéla de Xerez. |
345:12 | Xerez e que o castélo | de crischãos ben pobrara; |
345:21 | con péça de cavaleiros, | foi de tal guisa coitado, |
345:25 | de Sevilla, e sa tenda | e cozinna e repóste, |
345:28 | de Don Nuno, que lle disse | de com' estava cercado |
345:46 | que ante de meio día | s' houv' o castél' a perder. |
345:53 | viu en sonnos, com' aquela | que é de Déus Madr' e Filla |
345:54 | oía ena capéla | de Xerez vózes meter. |
345:59 | dentro e de grandes chamas | arder toda a capéla. |
345:73 | E ela lle respondía | ben de dereit' en dereito: |
345:80 | houvéron que o alcáçar | de Xerez éra perdudo |
345:84 | Xerez este Rei houvésse | e de crischãos pobrada, |
346:7 | En Estremoz, ũa vila | de Portugal, foi aquisto |
346:13 | ca o braço ll' inchou tanto, | de que foi mui temerosa |
346:14 | de o perder e o córpo. | Mais a inchaçôn foi fóra, |
346:17 | muit' e de maa maneira; | e sól carne nen pescado |
347 | Esta é como Santa María de Tudía resorgiu ũu meninno que éra mórto de quatro días. |
347:1 | A Madre de Jesú-Cristo, | o verdadeiro Messías, |
347:2 | póde resorgir o mórto | de mui mais ca quatro días. |
347:5 | de que fiz cantiga nóva | con son méu, ca non allẽo, |
347:7 | Eno reino de Sevilla | ũa mollér bõa éra, |
347:29 | contra ti, Madre de Cristo; | mas tu que és verdadeira, |
347:36 | houve pïadade deles | a Reínna de vertude |
347:40 | de quatro días ja mórto, | são e tan fremosinno; |
348 | Como Santa María demostrou a ũu rei que trobava por ela gran tesouro d' ouro e de prata. |
348:5 | contra un rei que de gente | levava mui gran companna |
348:6 | por honrrar a fé de Cristo | e destroír a dos mouros. |
348:10 | que nunca jamais cuidava | haver mingua de tesouros. |
348:19 | Ela lle disse: “Téu rógo | de méu Fill' é ja cabudo; |
348:30 | porque a minguar non haja | de fazer gran mal a mouros.” |
348:35 | de prata, d' our' e de pédras | mui ricas e mui preçadas, |
348:36 | e panos muitos de seda | e citaras ben lavradas |
348:37 | e outras dõas mui nóbres | de prata, todas douradas, |
348:40 | e bẽezeu muit' a Virgen, | que é de Déus Madr' e Filla; |
349:2 | de quen ll' as saüdações | de Don Gabrïél ementa. |
349:5 | e de que quér que lle róguen | entôn con séu ben recude, |
349:10 | do inférno seeredes | quitos e de sa tormenta. |
349:12 | daquesta Virgen bẽeita, | Madre de Déus grorïosa, |
349:17 | E os que aquest' oían | de mais longe ca cen millas |
349:22 | o ángeo de Déus con ela, | u ela disse: “Sergenta |
349:24 | de receber a sa graça.” | E por aquesto dobrada |
349:28 | en prazo de poucos días. | E loores porên dados |
350 | Esta é de loor de Santa María. |
350:28 | guarda de fazer maldades; |
350:33 | Val-nos, Sennor de mesura, |
350:37 | e fez de ti, Virgen pura, |
350:46 | de Déus en ti enchoíste; |
350:49 | e de mui gran falssidade |
350:52 | de valer o pecador. |
351 | Esta é como Santa María acrecentou o vinno na cuba en Arconada, ũa aldea que é préto de Palença. |
351:6 | que é préto de Palença; | e oíde-m' a lezer. |
351:23 | Ond' ũa gran cuba chẽa | de vinno pararon tal |
351:30 | mais de fond', e per ventura | pód' i algún pouc' haver.” |
351:35 | E os que ante choravan | começaron de riír |
352:8 | dun fi de rei, e por ele | fazía jostiça féra, |
352:13 | atal açor non havían, | e davan de séus tesouros |
352:15 | o cavaleiro de dar-llo | nen sól por haver vendê-lo; |
352:31 | O cavaleiro de cera | fez lóg' ũa semellança |
352:42 | que per ren non poderían | taes pintar de pintura. |
352:46 | por nos fazer ben creentes | e guardar-nos de loucura. |
353 | Como un meninno que crïava un abade en sa castra tragía de comer ao meninno que tiínna a omagen enos séus braços, e disso-ll' a omagen que comería con ele mui cedo. |
353:1 | Quen a omagen da Virgen | e de séu Fillo honrrar, |
353:3 | E de tal razôn com' esta | vos direi, se vos prouguér, |
353:5 | per que hajamos o reino | de séu Fill', ond' a mollér |
353:13 | de Déus, séu Padr' e séu Fillo, | que el pera os séus ten, |
353:17 | dun ric-hóme que morava | en térra de Venexí, |
353:33 | tan grande non recebía; | pero, porque de comer |
353:41 | foi de pées, e daquelo | que lle davan a servir |
353:48 | cada día; mais o Fillo | da Virgen de mui bon prez |
353:70 | rógo-t' éu que vaa tigo | comer de tan bon manjar.” |
354 | Como Santa María guardou de mórte ũa bestiola que chaman donezinna. |
354:4 | Madre de Déus Jesú-Cristo, | a un rei que muito tiínna |
354:10 | con ela aves das cóvas, | e de taes hóme vee. |
354:15 | E por esto lle fezéra | de fust', en que a guardava, |
354:30 | que de so o pé saísse | viva pola sa mercee. |
354:32 | que fezo a Grorïosa, | que é de Déus Madr' e Filla, |
354:38 | e sempr' ambos de nós hajan | pïedade e mercee. |
355 | Esta é como Santa María de Vila-Sirga livrou ũu hóme da forca, que non morreu, por un canto que déra a sa eigreja. |
355:1 | O que a Santa María | serviço fezér de grado, |
355:3 | Ca o que lle faz serviço | mui de grado ou dá dõa |
355:7 | E porend' un séu miragre | vos direi de bõa mente |
355:8 | que fez esta Virgen, Madre | de Déus, ante muita gente |
355:9 | en un hóme de Manssella, | mancebo barva pungente; |
355:37 | de tal cousa demandares?” | Ela foi ên vergonnosa, |
355:44 | de pédra pera a óbra | de Vila-Sirga, e quanto |
355:46 | altar de Santa María; | e pois que houve jantado, |
355:66 | E el, pois viu que sería | de tod' en tod' enforcado, |
355:68 | e diss': “Ai, Santa María | de Vila-Sirga, e quando |
355:71 | Porên, Virgen grorïosa, | Madre de gran pïedade, |
355:76 | vogada dos pecadores, | de todo-los santos vida. |
355:78 | de mi algún pouco fuste, | fais esto que ch' hei rogado.” |
355:84 | e que ela mui de grado | acórr' aas sas doores, |
355:90 | aquel día e a noite, | e de todo mal guardado. |
355:96 | María de Vila-Sirga; | ca sa mercee é tanta |
355:103 | Quand' a verdade soubéron | de tod', assí com' oístes, |
355:105 | e déron todos loores | aa que nos faz de tristes |
356 | Como Santa María do Pórto fez vĩir ũa ponte de madeira pelo río de Guadalete pera a óbra da sa igreja que fazían, ca non havían i madeira con que lavrassen. |
356:9 | de cal, de pédra, d' arẽa | e de agua outrossí. |
356:10 | Mais madeira lles falía, | de que estavan peor |
356:12 | ca de tod' avond' havían; | e porend' a como quér |
356:13 | punnavan de a haveren. | Mais esta santa mollér |
356:14 | os tirou, daquel enxeco, | ca de tod' é sabedor. |
356:17 | passou e troux' ũa ponte | de madeira, toda tal |
356:22 | de s' acabar ao tempo | que o maestre maior |
357:17 | soltó-a a Virgen santa, | como sóltan de cadeas |
358:3 | Desto fezo eno Pórto | que de séu nom' é chamado |
358:6 | de Don Afonso que éste | séu rei, cousa é sabuda. |
358:12 | Entôn diss' a maestr' Áli | un hóme de sa companna: |
358:15 | mui tóst':” E lóg' amostrou-llo, | e sacárono de fondo |
358:16 | de térra; e pois lo viron | quadrado, ca non redondo, |
358:18 | per que a lavor mui tóste | foi mui de longe veúda. |
359 | Como Santa María do Pórto se doeu dũa mollér que vẽo aa sa igreja en romaría, a que cativaran un séu fillo; e sacó-o de cativo de térra de mouros e poso-llo en salvo. |
359:2 | Jesú-Cristo, mui ben póden | sacar presos de prijôn. |
359:6 | fora con mollér e fillos, | que el mui de coraçôn |
359:13 | Estes ambos o servían | muito, de que gran sabor |
359:21 | de por quanto llo venderon, | e mantenent' al non fez |
359:34 | quiséssen i, o veerían. | E eles de gran randôn |
359:36 | par de férros a séu fillo; | e tornaron manamán |
359:38 | grandes, que de mui de longe | foi end' oído o son. |
360 | Esta é de loor de Santa María. |
360:2 | amor de Déus e que punna | de nos guardar de sa sanna. |
360:3 | Ca enquant' é de Déus filla | e crïada e amiga, |
360:6 | de nos perdõar por ela | non é cousa muit' estranna. |
360:10 | de nós e guardar do démo, | que nos engana per manna. |
360:20 | pois que tu és de Déus Filla | e Madr' e nóssa vogada, |
360:21 | que esta mercee haja | por ti de Déus acabada, |
360:22 | que de Mafomét' a seita | póssa éu deitar d' Espanna. |
361 | Como Santa María fez nas Ólgas de Burgos a ũa sa omagen que se volveu na cama u a deitaron. |
361:4 | que avẽo na cidade | de Burgos, e mui ben sei |
361:7 | a loor da Virgen santa, | a Sennor de mui gran prez, |
361:9 | Don Afonso de Castéla, | aquel que primeira vez |
361:10 | venceu o sennor dos mouros | pola fé de Déus crecer. |
361:17 | tiínnan por gran dereito | de pedir-lle, que lógu' i |
361:19 | de pedir-llas; e tan tóste | a Reínna espirital |
361:21 | ca lles dava séu conórte | e guardava-as de mal |
361:22 | e fazía-lles saúdes | de sas doores haver. |
361:23 | Demais éra tan ben feita | e de tan hômil faiçôn, |
361:25 | havía. Porend' as monjas | todas mui de coraçôn |
361:27 | Ond' avẽo ena noite | de Navidad', en que faz |
362:3 | E de tal razôn com' esta | vos quér' éu óra dizer |
362:6 | ben ena vila de Chartes, | como vos quéro contar. |
362:8 | en tod' o reino de França | ne-nas térras arredor, |
362:12 | E porên vendê-la fora | ena Sée de Leôn |
362:15 | Esta foi aquela arca | de que vos éu ja falei |
362:25 | ca éran i sas reliquias | desta Sennor de gran prez, |
363 | Como Santa María livrou de prijôn un cavaleiro por ũa cantiga que lle fez, que tiínna preso el Con Simôn. |
363:22 | polo séu amor trobasse, de que nós trobamos. |
363:25 | de Virgen Santa María, que lle déra vida |
363:26 | e o guardou de tal mórte que todos dultamos. |
364:2 | de tod' ocajôn o guarda, | ca é Sennor de mesura. |
364:8 | pera esta Sennor santa, | todos de mui bõa mente; |
364:10 | foss' a óbra e mais firme, | todo de pédra mui dura. |
364:20 | lavrando na sa igreja, | en que de grado lavravan, |
364:21 | guardó-os entôn de guisa | que nïún mal non fillavan |
365 | Esta tricentésima e sesagésima quinta é como Santa María tirou de dulta un frade noviço que dizía que a alma non éra nada, no mõesteiro de Fontefría en Narbona. |
365:2 | ao pecador de dulta | e de maa torpidade. |
365:5 | que éra dun mõesteiro | que chaman de Fontefría, |
365:6 | que é no arçobispado | de Narbona a cidade. |
365:11 | tiínna de tod' en todo | aquesto que assí éra. |
365:33 | daquela visôn que vira | e de sa dulta tirado, |
366:3 | E de tal razôn com' esta | ũa maravilla féra |
366:5 | el Rei, e que de Grãada | de fazer guérra vẽéra |
366:14 | de Déus, que o guarecera | ja d' outras grandes doores. |
366:20 | mais levou outra gran gente | de mui bõos falcõeiros |
366:21 | que levavan séus falcões | de garça, e ar grüeiros; |
366:24 | de guisa que foi perdudo. | E andárono buscando |
366:25 | ben préto de tres domaas | e sempre apregoando, |
366:31 | e foi con eles a caça | ao Chão de Tablada, |
366:39 | éran de connoscer aves, | que doral éra ben viron. |
366:41 | aa Virgen do gran Pórto, | de que falar muit' oíron, |
366:42 | que se lles o falcôn désse, | que de cera con loores |
366:43 | un falcôn lle déssen feito, | que mui de grado farían, |
366:53 | e chamou o mui de rijo; | e maravilla estranna |
366:56 | de Guadalquivir o río | con séu doral que tiínna |
367 | Como Santa María do Pórto guareceu al Rei Don Afonso dũa grand' enfermedade de que lle inchavan as pérnas tan muito que lle non podían caber enas calças. |
367:10 | en todo tempo, de noit' e de día. |
367:11 | Aquest' avẽo al Rei de Castéla |
367:12 | e de Santïago de Compostéla |
367:17 | e de torres e de muro cercada, |
367:20 | de grand' enfermidad' a maravilla, |
367:21 | de que guariu por aquela que trilla |
367:22 | mui mal o démo chẽo de perfía. |
367:35 | Ca ja de tal guisa inchad' havían |
367:54 | de Déus saúd' e nos dá alegría. |
368:3 | De tal razôn com' esta | un miragre mui grande |
368:8 | de Córdova, a Grande, | e o séu nom' havía; |
368:18 | de nós todo-los santos | e por Sennor catamos, |
368:32 | aa Sée que éste | de Santa Cruz chamada, |
368:42 | dũa anguía gróssa; | de cérto o creamos. |
368:45 | e pois foron de Cáliz | ao Pórto tornados, |
369 | Como Santa María guardou de mal ũa bõa mollér de Santarên dun alcaide malfeitor, que a quiséra meter en pérdeda de quant' havía por ũa sortella que lle deitara en pennor. |
369:4 | a ũa mollér mesquinna, | e de gran coita tirasse. |
369:5 | E de tal razôn com' esta | vos direi un gran miragre, | sól que me ben ascoitedes, |
369:10 | e dizía ameúde: | “Aquel é de mal guardado | que guarda Santa María.” |
369:13 | Un alcaid' éra na vila, | de mal talán e sannudo, | soberv' e cobiiçoso, |
369:30 | o outro de sobr' un leito, | u poséra a sortella, | atán tóste lla furtava. |
369:46 | de que o vinqu' éra d' ouro, | mui ben feito e fremoso, | e a pédr' éra vermella; |
369:50 | aquel é de mal guardado, | mia Sennor, a quen tu guardas; | e porend', ai, pïadosa, |
369:55 | E 'n lavando-o de rejo, | quis Déus que ll' escorregasse |
369:60 | atá que de quant' havía | de todo a derrancasse. |
369:62 | de si nen ar que fezésse, | e diss': “Ai, Santa María, | tu que és lum' e espello |
369:73 | Disse-ll' ela: “E son muitos?” | Respôs el: “Par Déus de céo, | non é mais dũu senlleiro, |
369:78 | e disse-ll': “Ai, madre bõa, | mais val de cẽar daqueste | ca jazer assí gemendo.” |
369:80 | e o lavasse de dentro | e de fóra escamasse. |
369:100 | de guardar os séus de dano | nen tan ben os amparasse?” |
370 | Esta é de loor de Santa María. |
370:2 | Madre de Jesú-Crist', a noit' e o día. |
370:3 | Devemos-lle dar mais de cen mil loores, |
370:7 | E de a servir sól non nos enfademos, |
370:13 | e porên deve seer de nós loada, |
371:2 | de miragres, que trobando | non póss' os mẽos dizer. |
371:4 | mui grande e mui fremoso | esta Reínna de prez |
371:5 | en Barrameda, que éste | muit' a préto de Xerez; |
371:9 | a igreja, e vẽéra | i de Sevilla per mar |
371:18 | e porên de muitas partes | viínnan i guarecer. |
371:19 | Porên per mar e per térra | punnavan i de vĩir |
371:20 | muitos e de longas térras, | e por quant' ían oír |
371:23 | Onde foi que de Sevilla | ũa pinaça chegou |
371:24 | carregada de farinna, | e d' hómees i entrou |
371:25 | companna e de molléres, | e tanto se carregou |
371:26 | que feriu en ũas penas | e houve de perecer, |
371:30 | porên livra-me de mórte | pelo téu mui gran poder.” |
371:32 | dun gran saco de farinna | e deitou-s' en el de pran |
371:33 | de peitos; e macar éra | mui pesado, tornou tan |
371:34 | léve come se de pallas | fosse por non se merger. |
371:37 | chamando: “Santa María, | Madre de Déus Manüél.” |
371:41 | a Madre de Jesú-Cristo, | que o mund' en poder ten, |
372 | Como vẽo ũa mollér de Névra, que raviava, a Santa María do Pórto, e apareceu-lle Santa María de noit' e guareceu-a. |
372:7 | Ũa mollér de Névla | foron trager alí, |
372:11 | se fillava de rijo. | E por esta razôn |
372:19 | E des hoi mais non hajas | medo de mal haver, |
374 | Como ũus almogavares, que sempre entravan a térra de mouros e éran desbaratados, tevéron vigía na capéla do alcáçar de Xerez e prometeron-lle ũa dõa, e entraron en cavalgada e gannaron mui grand' algo. |
374:1 | Muito quér Santa María, | a Sennor de ben comprida, |
374:4 | que fezo Santa María, | de que Déus quis seer nado, |
374:6 | foi de mouros per sa graça | que nunca será falida |
374:10 | mais gãar ren non podían | d' entrada nen de saída, |
374:18 | e se gãassen, a Virgen | houvéss' ên de sa partida |
374:21 | ũa récova mui grande | de mouros, e que achassen |
375:11 | E de tal razôn fremoso |
375:15 | na cibdade de Sevilla, |
375:18 | de Déus que nos sempre vee, |
375:25 | un de cera que sevésse |
375:33 | que de llo dar poderosa |
376:6 | amigos, nas vóssas coitas | de demandar sa ajuda. |
376:8 | na cibdade de Sevilla, | u fazía sa morada |
376:12 | Don Manüél con el éra, | que o amava de chão; |
376:22 | per un hóme de sa casa | e diz: “Muito me saúda |
376:25 | de o guardar com' houvéra | a guardá-lo, e perdudo |
376:30 | seis livras de bõa cera | que en ta casa arduda |
376:42 | que se outro a achasse, | de vós non fora veúda |
377:3 | E de tal razôn com' esta | fez un miragr' a Reínna |
377:6 | assí que a muitos outros | de saber pintar vencía. |
377:8 | pintava da Santa Virgen, | Madre de Déus grorïosa; |
377:18 | ben préto de quinze días; | mais el Rei nono sabía. |
377:28 | e que per nulla maneira | de dar non lla detevéssen, |
377:36 | lógo foi Santa María | de todo en sa ajuda |
377:41 | e teve por de mal siso | quen contra ela contende; |
378 | Como un hóme bõo con sa mollér, que morava na colaçôn de San Salvador de Sevilla, tiínna ũa sa filla doente pera mórte, e jouve tres días que non falou; e prometêrona a Santa María do Pórto, e guareceu. |
378:6 | macar s' el muito traballa | de nos seer destorvador. |
378:10 | que há de fazer nemiga, | ca dos maos é peor. |
378:12 | róga por nós a séu Fillo | que nos de sa tentaçôn |
378:26 | deitava tanto de sangre, | que foi perder a coor. |
378:49 | e pois foron na igreja | da Raínna de gran prez, |
379:4 | que é de Santa María, | en que el muito punnava |
379:5 | de fazer i bõa vila; | porên termino lle dava |
379:8 | E el Rei de veer esto | havía gran soïdade; |
379:9 | porên quanto lle pedían | lles dava de voontade, |
379:14 | de perderen do séu nada | nen prenderen dessabores |
379:15 | per hómẽes de sa térra. | Sobr' esto de muitas partes |
379:17 | mais lennos de Catalães, | cossárïos chẽos d' artes, |
379:34 | de Déus, a que dessonraran. | E daquesto fïadores |
380 | Esta é de loor de Santa María. |
380:29 | dela, porque de Déus |
380:40 | de quantas cousas son; |
380:48 | de sempre lle pedir |
380:50 | que se de mi servir |
381:1 | Com' a vóz de Jesú-Cristo | faz aos mórtos viver, |
381:2 | assí fez a de sa Madre | un mórto vivo erger. |
381:4 | que é de Santa María, | dun menino que morreu, |
381:5 | de Xerez, por que sa madre | porên tal coita prendeu |
381:8 | de San Marcos, e Joane | havía nom'; e entôn |
381:9 | de sa mollér Déus lle déra | aquele fillo barôn, |
381:25 | Lázaro de quatro días | e per nome o chamou, |
381:28 | estavan e esto viron, | começaron de chorar, |
382:2 | que dos reis as voontades | enas mãos de Déus son. |
382:7 | E de tal razôn com' esta | vos quéro contar que fez |
382:10 | que de dar tẽudo ll' éra, | mais dizía-lle de non. |
382:15 | “Se queredes que vos herde, | de grado vos herdarei |
382:22 | éra Sevilla mui cara | de tod' a essa sazôn, |
382:30 | de fillos que lle naceran. | E aquel ric-hóm' entôn |
382:41 | déz livras de bõa cera, | e fille-as quen quisér; |
382:45 | de lle dar aquel meesmo | que o ric-hóm' enmentou |
382:46 | en sa oraçôn, e disse | a un séu de crïaçôn: |
382:47 | “Vai e chama a Reimondo | de Rocaful, se non for |
382:54 | de cera, fez-llo dar lógo, | chorando con devoçôn. |
383 | Como Santa María de Segónça guardou ũa mollér que quería entrar en ũa nave e caeu no mar, e guareceu e sacó-a Santa María. |
383:2 | aos séus Santa María, | Sennor de mui gran mesura. |
383:6 | de a servir noit' e día. | E foi en Estremadura, |
383:7 | na cibdade de Segónça | que é mui rico bispado; |
383:9 | que chaman Santa María | a Vélla, a que de grado |
383:13 | d' iren veer o Sepulcro | de Jerusalên, e dava |
383:34 | de sobir tóst', e na agua | caeu con sa vestidura. |
383:37 | de Segónça, en que fío, | e fais que mia romaría |
384 | Como Santa María levou a alma dun frade que pintou o séu nome de tres coores. |
384:5 | ⌧ que as hóras desta Virgen | dizía de mui bon grado, |
384:7 | Este mui bon clérigu' éra | e mui de grado liía |
384:9 | mais u quér que el achava | nome de Santa María |
384:20 | da Virgen Santa María, | de que éra muit' amigo, |
384:22 | dïabo que sempre punna | de nos meter en errores. |
384:24 | dũa grand' enfermidade, | de que éra en possente; |
384:26 | de seer da Virgen santa | un dos séus mais loadores. |
384:35 | Ca por quanto tu pintavas | méu nome de tres pinturas, |
384:44 | que éran i de companna | ben oiteenta ou cento; |
384:51 | E pois soubéron o feito, | loaron de voontade |
384:52 | a Virgen Santa María, | a Sennor de pïedade; |
384:54 | punnaron de se guardaren | que non fossen pecadores. |
385 | Como Santa María do Pórto guareceu un hóme dũa pedrada mui grande de que nunca cuidara a guarecer, ca tiínna a tela sedada e tornou-se paralítico, e guarecê-o Santa María. |
385:1 | De toda enfermidade | maa e de gran ferida |
385:2 | póde ben sãar a Virgen, | que de vertud' é comprida. |
385:9 | de muitos que i vẽéron | enfermos e foron sãos, |
385:11 | E tan gran sabor havían | os hómes de que sãava |
385:22 | e que de cera levasse | un estadal sen falida. |
385:30 | e são, ben com' aqueles | que tórnan de mórt' a vida. |
385:33 | de cera, ca non de sevo | nen d' azeite nen de teas |
386 | Como Santa María avondou de pescado al Rei Don Afonso con mui gran gente que convidara en Sevilla. |
386:1 | A que avondou do vinno | aa dona de Bretanna, |
386:2 | ar avondou de pescado | un rei con mui gran companna. |
386:9 | tornou da hóste da Veiga | de Grãada, e tallando |
386:22 | enquisas de mascarade, | que contra todos reganna.” |
386:29 | serían de quant' houvéssen | mestér; e dest' acordados |
386:45 | que nos dará tal avondo | de pescado, que en França |
386:48 | de pescado carregadas | quatro barcas, e chegaron |
386:53 | que o assí de pescado | avondara aquel día; |
389 | Como Santa María do Pórto guareceu un fillo de maestre Pedro de Marsella. |
389:2 | poder há de sãar véllos | e mancebos e meninnos. |
389:3 | Poder há de sãar véllo | se é tal que o merece, |
389:13 | fillo de Maestre Pedro | de Marsella, que abade |
389:15 | de sa mollér el havía, | que mui mais ca si amava. |
389:17 | de tan grand' enfermidade | que por mórto o juïgava |
389:20 | comendó-o ao Pórto | que é de Santa María, |
389:24 | que partir de si podéssen, | nen ovellas nen carneiros |
389:29 | fez que o moço pedisse | de comer, e foi aginna |
390 | Esta é de loor de Santa María. |
390:21 | e a ele que nos guarde de mal |
391:4 | que é séu desta Reínna | glorïosa de gran prez, |
391:5 | a ũa moça que vẽo | i contreita de Xerez, |
391:20 | e os pées lle cataron | e víronos de feiçôn |
392:1 | Macar é Santa María | Sennor de mui gran mesura, |
392:6 | ca dïabos son monteiros | de Déus, segund' Escritura. |
392:17 | Madre de Déus, do gran Pórto; | mais foi preso muit' aginna, |
392:23 | de jurar sobre tal feito. | E el a jura fazía, |
392:36 | fazede de min justiça, | ca jurei gran falsidade; |
393:3 | Ca segund' enfermidade | ravia de melanconía |
393:4 | ven que é negra e fórte | e dura e de perfía. |
393:11 | Aquel meninno Afonso | nome de baptism' havía, |
393:20 | cousa que de bever fosse, | e tan gran coita sofrera, |
393:25 | de sa enfermidad' houve | melloría tan sobeja, |
393:26 | que beveü muita d' agua, | con que guareceu de mórte. |
393:32 | as mãos contra o céo | de consũu as alçavan, |
393:34 | porque assí o meninno | guariu de tan crüél mórte. |
398:9 | que de Xerez é mui préto, | na fin da Andaluzía, |
398:11 | Alí el Rei Don Afonso | de Leôn e de Castéla |
398:14 | en que dela foss' o nome | de muitas gentes loado. |
398:26 | que aquel gãado haja | de lobos per ti guardado.” |
398:27 | E séu marido, con coita | de os achar, non quedava |
398:28 | de buscá-los pelos montes, | e pero nonos achava; |
398:30 | de consũu, e de lobos | tod' en derredor cercado. |
399:1 | Quen usar na de Déus Madre | falar e amiga, |
399:11 | Ela se preçava muito | de sa fremosura, |
399:24 | de perder por ti méu tempo.” | E lógo na tésta |
399:34 | porên maa voontade | de ti derraíga. |
400 | Esta é de loor de Santa María. |
400:1 | Pero cantigas de loor |
400:2 | fiz de muitas maneiras, |
400:3 | havendo de loar sabor |
400:5 | como de Déus hajamos ben, |
400:14 | a Déus de mui bon coraçôn; |
400:16 | que lle dou mui de grado, |
400:36 | e foi i de bon siso. |
401:5 | e do séu paraíso | non me diga de non, |
401:9 | muit' aficadamente | por mi de coraçôn |
401:24 | per muitas de maneiras, | por fazê-lo pecar, |
401:36 | e me guarde de mórte | per ocajôn prender, |
401:37 | e que de méus amigos | veja sempre prazer, |
401:46 | e de mi e dos reinos | seja el guardador, |
401:48 | e que el me defenda | de fals' e traedor, |
401:49 | e outrossí me guarde | de mal consellador |
401:51 | E pois hei começado, | Sennor, de te pedir |
401:53 | róga-lle que me guarde | de quen non quér gracir |
401:55 | outrossí de quen busca | razôn pera falir, |
401:56 | non havendo vergonna | d' errar nen de mentir, |
401:57 | e de quen dá jüízio | seno ben departir |
401:75 | e me guarde méu córpo | d' ocajôn e de mal |
401:77 | e de quen ten en pouco | de seer desleal, |
401:79 | e de quen en séus feitos | sempr' é descomunal. |
401:82 | de pedir-che mercee, | non me departirei; |
401:100 | por quanto me feziste | de ben, e t' amará. |
402:1 | Santa María, nembre-vos de mi |
402:5 | e por un mui pouco que de loor |
402:6 | dixe de vós, en que ren non mentí. |
402:17 | ést' e de como Déus a perdõar |
403:59 | pesar de gran tristura |
403:60 | e de gran dóo chẽo |
404 | Esta septüagésima sésta é como Santa María guareceu con séu leite o crérigo de grand' enfermidade, porque a loava. |
404:5 | en séu poder e nos fez de non ren |
404:9 | de como guareceu un crerizôn |
404:11 | De bon linage foi aquest' assaz |
404:12 | e mui fremoso de córp' e de faz, |
404:13 | e leterado e de bon solaz, |
404:16 | e ar dava de grado séu haver; |
404:37 | somos de non irmos, par San Dinís, |
404:39 | Assí loando a Madre de Déus |
404:53 | que o quería guardar de falir |
404:59 | E ja sa lengua, que de bon talán |
404:76 | e de séu leit' o rostro lle ungiu |
405:1 | De muitas guisas mostrar |
405:33 | de sábado romaría |
405:40 | todos mui de voontade, |
405:50 | por prazer de Jeso-Cristo, |
406:4 | que el nos guarde | d' érr' e de folía. |
406:7 | por que roguemos | a de gran vertude |
406:11 | por que roguemos | a de gran bondade |
406:12 | que sempre haja | de nós pïadade |
406:13 | e que nos guarde | de toda maldade. |
406:16 | en si mui grandes, | que nos de tristezas |
406:17 | guard' e de coitas | e ar d' avolezas. |
406:18 | Ben vennas, Maio, | cobérto de fruitas; |
406:20 | há sas mercees | de fazer ên muitas, |
406:25 | róg' a Déus, que nos | guarde de doores. |
406:28 | de Jeso-Cristo | é, que aos mouros |
406:32 | ben de séu Fillo, | que nos dé tamanna |
406:36 | faz que nos sejan | de Déus perdõados, |
406:37 | que de séu Fillo | nos faça privados. |
406:39 | e nós roguemos | a Virgen de chão |
406:41 | e d' atrevud' e | de torp' alvardão. |
406:48 | é, que nos guarde | de louc' atrevudo |
406:53 | hóm' e de falsso | e de mentiroso. |
406:57 | que nos defenda | de grandes pesares. |
407:30 | chorand' e rogando-lle de coraçôn |
407:45 | Respôs el: “Esto farei lógo de pran.” |
407:48 | a de que Déus quis nacer. |
408:1 | De spirital cilurgía |
408:11 | Este de que vos éu falo | éra fidalgu' escudeiro, |
408:15 | Ca lle falssou os costados | a saeta que de fórte |
408:23 | E desto Santa María | de Salas quantos estavan |
409 | De loor de Santa María. |
409:11 | e de cérto sabemos |
409:12 | que de Déus haveremos |
409:16 | per muitas de maneiras |
409:20 | é de Santa Eigreja, |
409:24 | de Déus, per que honrrada |
409:25 | é de quanto deseja, |
409:26 | de que o dém' enveja |
409:36 | deven de bõa mente |
409:39 | son de toda a gente, |
410 | Prólogo das cantigas das cinco féstas de Santa María. |
410:4 | de a servir, serví-la-ei, |
410:16 | móstra de com' a nóssa fé, |
410:27 | ‘I’, indo de ben en mellor |
410:30 | de fazer-nos a céo ir. |
411 | Esta é a primeira, da nacença de Santa María, que cae no mes de setembro; e começa assí: |
411:2 | a hóra que a Virgen | Madre de Déus, foi nada. |
411:5 | ben de raíz de Jésse, | e que tal fror faría |
411:6 | que do Sant' Espírito | de Déus fosse morada. |
411:9 | com' éra de gran guisa, | e dos Reis ar contaron |
411:11 | Mas pero de séu padre, | que Joaquín chamado |
411:14 | que de quanto havían | non lles ficava nada. |
411:16 | que fezéron tres partes | de quant' haver houvéron; |
411:28 | Joaquín; porên vai-te, | pois de Déus és maldito, |
411:37 | e de grado morrera; | mas non ll' houve proveito, |
411:41 | de que éra sen fillos | de Joaquín, chorando, |
411:45 | de téu marido filla | haverás, que comprida |
411:46 | será de todos bẽes | mais d' outra e preçada.” |
411:58 | nen ren de mia oférta | non sería fillada. |
411:68 | a ti de Déus do céo | por te fazer certeiro |
411:69 | que de ta mollér Ana | haverás tal herdeiro |
411:78 | de Déus as sas mercees | ca ren que foss' osmada.” |
411:80 | caeu e jouv' en térra | fóra de séu sentido, |
411:86 | e eles lle disséron: | “De vós ir é guisada |
411:87 | cousa, e non passedes | de Déus séu mandamento, |
411:115 | E lógo que foi viva | no córpo de sa madre, |
413 | Esta terceira é da virgĩidade de Santa María, e esta fésta é no mes de dezembro, e feze-a Sant' Alifonsso; e começa assí: |
413:2 | a virgĩidade de Santa María. |
413:11 | que aquestas cousas de sũu juntadas |
413:12 | fossen e en córpo de mollér achadas, |
413:13 | que houvéss' as tetas de leit' avondadas |
413:18 | e ben semella de Déus tal drudaría. |
413:22 | non fica britada de como siía. |
414 | Esta quarta é da trĩidade de Santa María. |
414:2 | sen enader nen minguar de si nada, |
414:7 | de como foi virgen Santa María |
414:19 | de como Déus buscou carne sagrada |
414:21 | comprida de todo ben, e d' al non, |
414:29 | de si a ela, mais fillou faiçôn |
414:36 | carne comprida de toda bondade, |
414:42 | que róg' a Déus, de que ficou prennada |
414:44 | que nos guarde de toda tempestade |
414:46 | e do démo chẽo de traiciôn, |
415 | Esta quinta é de como o ángeo Gabrïél vẽo saüdar a Santa María, e esta fésta é no mes de março. |
415:20 | entr' as molléres”, lógo de Jesú |
415:24 | aquel fruito que de ti nacerá”, |
415:26 | houvéssemos sempre de Déus perdôn. |
417 | Esta séptima é como Santa María levou séu fillo ao templo e o ofereceu a San Simeôn; e esta fésta é no mes de febreiro. |
417:10 | con dúas tórtores mansas | e de paombas un par. |
418:5 | foren punnen en serví-la | e se guarden de falir, |
418:15 | O terceiro de consello | ést', e con mui gran razôn |
418:18 | de Déus com' aquesta houve, | nen outra non haverá. |
418:27 | O sésto don pïadade | é que houv' e há de pran |
418:31 | O séptimo destes dões | é haver de Déus temor; |
418:33 | e por aquesto foi ela | Madre de Nóstro Sennor |
418:38 | de guisa que no séu regno | vivamos con el alá. |
419 | Esta novena é da vigilía de Santa María d' Agosto, como ela passou deste mundo e foi levada ao céo. |
419:2 | de nos levar consigo | carreira nos mostrou. |
419:19 | Mas no templ' u estava | a comprida de fé, |
419:20 | un ángeo lle disse: | “Madre de Déus, avé: |
419:23 | E un ramo de palma | lle déu lógu' en sinal |
419:37 | lle começou séu feito | de como a veer |
419:40 | de com' en ta comenda | o do mui bon talán |
419:41 | me leixou, o méu Fillo; | porên guardar de pran |
419:45 | meaçan de queimaren | a carn' e estes méus |
419:56 | que vigïedes migo; | ca éu de cérto sei |
419:63 | Outro día San Pedro | a vóz de Déus oiu |
419:68 | Déus, que foi Padr' e Fillo | desta Virgen de prez: |
419:73 | mas entérra séu córpo | no Val de Josafás, |
419:76 | que Jesú-Crist' a alma | de súa Madre pres; |
419:108 | dar, e que de séu feito | sejades todos fis; |
419:113 | e se non for verdade, | ũa folla de cól |
420:2 | de Déus, téu Padr' e Fillo, | est' é cousa provada. |
420:4 | fuste e a ta alma | de Déus santivigada, |
420:10 | e a santa vïanda | de que fust' avondada, |
420:12 | e outrossí a letra | de que fust' ensinada. |
420:20 | pelo ángeo santo, | e ar de Déus prennada, |
420:21 | e bẽeita a culpa | de que fust' acusada, |
420:24 | a de téu fillo Cristo | e feita e formada. |
420:32 | a carne de téu Fillo | e creçud' e uviada, |
420:46 | que te receber vẽo, | de que fuste loada, |
420:68 | de Déus e ar dos santos, | e nóssa avogada. |
421 | Esta undécima, en outro día de Santa María, é de como lle venna emente de nós ao día do jüízio e rógue a séu Fillo que nos haja mercee. |
421:2 | de Déus, María, |
422 | Esta düodécima é de como Santa María rógue por nós a séu fillo eno día do jüízio. |
422:1 | Madre de Déus, óra | por nós téu Fill' essa hóra. |
422:2 | U verrá na carne | que quis fillar de ti, Madre, |
422:3 | joïgá-lo mundo | cono poder de séu Padre. |
422:5 | entôn fas-ll' enmente | de como foi concebudo. |
422:20 | U será o aire | de fógu' e de sufr' aceso, |
422:28 | E u o sól craro | tornar mui negro de medo, |
422:39 | fas com' avogada, | ten vóz de nós pecadores, |
423 | Esta primeira é de com' el fez o céo e a térra e o mar e o sól e a lũa e as estrelas e toda-las outras cousas que son, e como fez o hóme a sa semellança. |
423:6 | a pïedade de Déus quér negar. |
423:7 | De com' el fez a luz e a crïou, |
423:12 | ben semella óbra de mui gran sen; |
423:23 | E u as strelas fez, de cérto sei |
423:36 | fez de naturas muitas mais ca mil, |
424 | Esta segunda é de como os tres Reis Magos vẽéron a Beleên aorar a Nóstro Sennor Jesú-Cristo e lle ofereron séus dões. |
424:2 | quis de séu linage decer, |
424:6 | de Santa María naceu |
424:12 | de longe o foron veer, |
424:13 | ben das ínsoas de Sabá |
424:14 | e de Tarsso, que son no mar, |
424:16 | e muitas térras de passar. |
424:39 | ante si de mui gran randôn, |
424:42 | se quis de sobr' ela partir, |
424:49 | ouro de que aos reis dan, |
424:51 | mirra de que os mórtos van |
425:39 | Alegría de coraçôn |
426:1 | Subiu ao céo o Fillo de Déus |
426:12 | os que o viran de mórte resurgir. |
426:18 | quiséren de grado, lógo serán méus. |
426:24 | e guarrán de todo mal e de lijôn |
427:8 | e demais dá-nos grand' esforço de prender |
427:9 | mórte por el, nembrando-nos de com' el por nos morreu. |
427:13 | de sũu fez, por que cada un gran sen del recebeu. |
427:19 | se foran de sũu e atender |
427:23 | a térra, e son come de caer |
427:25 | linguas de fógo sobre si, que os todos encendeu |
427:26 | de Spírito. E dalí sen lezer |
427:37 | de fazer que os lenguages entendan, que cofondeu |
427:51 | viu de séu Fillo quando a põer |
427:52 | foi enos céos a par de si, que haver |